Arxius Jaume I

ARXIU VIRTUAL JAUME I

Documents d'època medieval relatius a la Corona d'Aragó

Documents de les illes d'Eivissa i Formentera

29 de desembre de 2008

Amb aquesta data introduïm diversos documents procedents d'un "Registrum insularum Maioricarum, de Eviças e de Formentorum", que és el còdex L.1398 de l'Arxiu Històric Nacional de Madrid, que ha estat transcrit per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa). Fa uns mesos ja ens havia lliurat alguns documents i aquests completen el conjunt del llibre. Tot i que molts dels documents es refereixen especialment a les illes d'Eivissa i Formentera, també n'hi ha alguns relatius a Mallorca i Girona, tots vinculats als béns i drets de Guillem de Montgrí, sacrista de Girona i senyor d'aquestes illes en proporció distinta segons les èpoques. També hi figura còpia dels seus testaments i codicils. Agraïm una volta més a Mn. Francesc Xavier Torres la seua deferència, ja que aquests documents permeten reforçar el coneixement dels orígens d'Eivissa a partir del moment de la seua conquesta

1235, abril 12

Guillem de Montgrí, electe de Tarragona, pacta amb l'infant Pere de Portugal i amb el comte Nunó Sanç la finalització de la conquesta de l'illa d'Eivissa i la divisió d'aquesta entre ells tres

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 3r-4r

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Donatio quam electus fecit Petro et Nuno Sancii de medietate Eviçe.

Hoc est translatum cuiusdam instrumenti fideliter translatatum kalendas ffebroarii anno Domini M CC XXX sexto, cuius instrumenti series sic habetur:

In nomine Sancte et individue Trinitatis, ad laudem et gloriam Domini Nostri Ihesuchristi et gloriose Virginis Matris sue.

Cupientes crufixi iniuriam vindicare, ad expugnandum Christi blasphemium et ad eruendum terram de manibus sarracenorum, quam iniuste detinent occupatam, ut in ea eiectis impiis populi Domino acceptabilis divino sit auxilio introductus, nos, Guillermus, per misserationem divinam Terracone electus, et Petrus, infans Portugalie, dominus Maioricarum, et Nuno Sancii, accinti viriliter et potenter contra mauros in insulis de Eviza et de Formentera commorantes, venimus ad finem et concordiam et amicabilem compositionem super expugnandis et adquirendis insulis memoratis in hunc videlicet modum:

Quod preparemus nos in continenti bona fide et sine enganno ad eundum, expugnandum et capiendum castrum de Eviza et insulas memoratas.

Ita tamen, quod eamus ibi omnes cum exercitu nostro, Domino concedente; et cum iam dictas insulas et castrum adquisierimus, dividemus eas et castrum inter nos bene et fideliter sub hac forma:

Primo, quod ad honorem et laudem Domini nostri Ihesuchristi et gloriose Virginis, matris sue, dotabimus ibi ecclesiam parrochialem et hereditabimus honorifice, ad arbitrium et cognitionem duorum clericorum et duarum personarum laycarum, qui bene et fideliter, sub sacramento in hoc, provideant et ordinent.

Ipsa vero dotata honorifice et sufficienter, deducantur et percipiantur de omnibus bonis mobilibus et se moventibus ibidem inventis et adquisitis expense facte et faciende in maximis et ingeniis et aliis communiter necessariis et utilibus ad expugnationem et captionem castri et fortitudinis. Si autem predicta non suffecerint, deducantur et percipiantur predicte expense de redditibus sive proventibus tam ville quam insularum quam cuiuscumque alterius rei que a populatione redditus seu proventus totius terre sive maris intelligi possit.

Deinde unusquisque nostrum habeat in iam dicto castro, villa et fortitudine tertiam partem pro diviso, non habito respectu ad numerum militum vel armatorum, et quilibet nostrum habeat partes suas sibi et successoribus suis ad suas suorumque voluntates in perpetuum faciendas. Hoc tamen excepto, quod nos, dictus Petrus et nostri, et nos, dictus Nuno et nostri, teneamus iam dictas partes nostras in iam dicto castro, villa et fortitudine, in feudum, secundum consuetudinem Barchinone, pro vobis, domino Guillermo, electo Terracone, toto tempore vite vestre. Et post obitum vestrum, per successores vestros archiepiscopos Terracone.

Ita tamen quod redditus, exitus et proventus et census et omnia alia eximenta, tam domorum quam omnium aliarum rerum et ipsas res inmobiles preter capud castri et fortitudine ipsius castri et ville quas nos habebimus et tenebimus in feudum infra muros ipsius ville possimus vendere, inpignorare, donare et alienare cuicumque voluerimus et quandocumque, non etiam requisito vobis, domino Guillermo, nec successoribus vestris, nec teneamur vobis nec vestris dare laudismum nec foriscapium nec aliquid ratione alicuius alienationis quam inde fecerimus.

Promitentes vobis et vestris successoribus archiepiscopis per nos et nostros dare potestatem irati et pactati de portionibus nostris, scilicet predicti castri, ville et fortitudinis quandocumque et quotienscumque per vos aut per nuntios vestros fuerimus requisiti.

Redditus vero, exitus et omnes proventus totius ville dividantur inter nos tres et successores nostros legali portione, tertium per tertium.

Alia autem omnia que sunt extra villam, tam mobilia quam immobilia quam se moventia, que sunt in insulis memoratis vel erunt in posterum, Domino concedente, usque in diem divisionis, tam in mari quam in terra quam in stagnis quam in quibuscumque aliis pertinentibus et pertinere debentibus ad castrum et insulas longe vel prope rationem terre vel maris dividamus bene et fideliter inter nos pro numero militum seu armatorum quosquisque nostrum habuerit in obsidione et captione iam dicti castri et predictarum insularum.

Hanc autem portionem quilibet nostrum habeat et possideat suo iure. Ita quod dictus dominus Petrus non teneat ibi aliquid pro domino Nunone, nec Nuno pro domino infante, nec dictus infans pro domino electo.

Et si forte aliqua causa aliquis nostrum erit impeditus a Deo quod non sit in propria persona in hoc viatico, factis et completis per milites suos et homines omnibus et singulis bona fide et sine enganno que supradicta sunt, habeat bene et integre portionem suam, ut supradictum est, ac si ibidem in propria persona interesse.

Et nos, dictus Petrus et dictus Nuno, promitimus vobis, domino Guillermo, electo, quod capto castro et villa faciemus vobis homagium pro ipso feudo omni dilatione remota. Et si forte nos non essemus ibi presentes in propria persona illi quibus nos comiserimus locum nostrum in exercitu teneant portiones nostras castri et ville in comanda pro vobis sub homagio, ad forum Aragonie, quousque nos fecerimus vobis homagium pro ipso feudo. Et facto homagio, quod vos investiatis nos de illo feudo et alius sit solutus de illo homagio. Et vice versa, si nos, Guillermus, electus Terracone, non essemus ibi in propria persona illi qui locum nostrum teneat ibi recipiat et compleat omnia supradicta et nos habebimus ratum et firmum quicquid ille inde fecerit.

Insuper nos, iam dictus Guillermus, electus Terracone, per nos et successores nostros, promitimus in fide Dei et legalitate nostra vobis, dicto Petro, infanti et iam dicto Nunoni Sancii hec omnia supradicta et singula facere, attendere et complere, ad bonum et sanum intellectum, bona fide et sine enganno et nunquam scienter vel consulte in aliquo contravenire. Et vice versa, nos, dictus Petrus, infans, et dictus Nuno Sancii promitimus vobis, domino Guillermo, electo Terracone, et vestris successoribus hec omnia supradicta et singula facere, attendere et complere, ad bonum et sanum intellectum, bona fide et sine enganno et nunquam scienter vel consulte in aliquo contravenire.

Et ad maiorem securitatem et firmitatem huius rei, tactis corporaliter sacrosanctis Evangeliis, iuramus hec omnia supradicta attendere et complere, facientes in presenti vobis, domino Guillermo, electo Terracone, homagium manibus et ore, ad forum Aragonum, pro omnibus supradictis complendis et faciendis.

Et conventiones predicte non prosint sive valeant illi qui illuc non iverit vel misit, prout supradictum est, vel si iverit et inde recessit cum exercitu suo et posse suo similiter non valeant nec prosint ei. Et quascumque conventiones sive pacta sunt facta usque in hodiernum diem super dictis insulis capiendis sive expugnandis vel dividendis vel aliis capitulis ad dictum negotium pertinentibus inter nos omnes vel aliquos nostrum non valeant amodo set pro insertis penitus habeantur in perpetuum et illis penitus ex certa scientia renunciamus.

Actum est hoc pridie idus aprilis anno Domini Millesimo CC XXX V.

Testes huius rei sunt: Ff., prepositus Terracone, R. Berenguer de Ager, Garçia Peris, P. Arbert, canonicus Barchinone, Gaucerandus de Carteliano, Sancius Peris, Girbertus Aragonum, G. Rabaza, G. de Pavone, A. Gibou.

Sig+num Petri, Dei gratia regni Maioricarum domini, cuius subscriptionem pro eo fecit P. A.

Eg+o, Guillermus, Dei gratia Terracone electus, subscribo.

Signum P. Bonelli, publici notarii Teracone, qui hec scripsit, mandato omnium supradictorum dominorum.

Ego, Raimundo de Villanova, hec translatum fideliter translatavi, die et anno prefixis.

1251, febrer 21. Lyon

El papa Inocenci IV confirma el testament i el primer codicil de Guillem de Montgrí, sacrista de Girona (i senyor d'Eivissa i Formentera), fets en 1246 i 1249, respectivament, que es transcriuen complets

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, ff. 4r-6r

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Confirmatio testamenti sacriste quam dominus papa fecit

Hoc est translatum cuiusdam rescripti domini pape innocentii, cum bulla plumbea pendenti in filis sericis, cuius tenor, de verbo ad verbum, talis est:

Innocentius, episcopus, servus servorum Dei. Dilecto filio Guillermo de Montegrino, sacriste Gerundensis, salutem et apostolicam benedictionem.

Lecta nobis tua petitio continebat quod cum olim Terracone electus existens insulas que Eviza et Formentera dicuntur extirpatis inde paganorum spureiis ad culturam redegeris fidei christiane tandem sano usu consilio nolens decedere intestatus et predictas insulas, castrum, villas et pertinentias earumdem immo et terras, possessiones et alia bona, tam hereditario iure quam iusto emptionis titulo ad te pertinentia, in pios usus post decessum tuum cupiens erogari de predictis omnibus venerabilis ffratris nostri archiepiscopi et dilectorum filiorum capituli Terracone accedente consensu testamentum manu tabellionis conscriptum, diligenti deliberatione ac debita iuris sollempnitate perhabitis, condidisti ac quedam postmodum per codicillos in ipso testamento addenda duxisti et etiam declaranda.

Licet igitur deambulatoria sit usque ad mortem testatoris voluntas, ita quod testamentum mores confirmatur apostolico atestante et tuis tamen supplicationibus inclinasti, quod pie ac provide in hac parte ordinatum est, dum modo in eadem voluntate perdures ratum, habentes id auctoritate apostolica confirmamus et presenti scripti patrocinio communimus tenorem ipsius testamenti et codicillorum huiusmodi presentibus de verbo ad verbum inseri facientes, qui talis est:

In nomine Domini nostri Ihesu Christi. Ego, Guillermus de Montegrino, Gerundensis sacrista, attendentes quod nulli mortalium notus est terminus finis sui, in meo pleno sensu ac memoria, facio meum testamentum, quod volo valere in perpetuum, nisi forte aliud condididero in futurum. Si quos vero codicillos fecero, illos nihilominus valere volo. Hinc est, quod meos eligo manumissores, videlicet dominum Gerundensem episcopum et beatissimos et dilectos Bernardum de Sancta Eugenia, fratrem meum, et Gaufridum, vicecomitem de Rupebertino, nepotem meum, et carissimos amicos meos et socios Gaufridum de Terracia, archidiaconum Ympuritaum, et G. de Cartiliano et G. Bernardi de Sancto Romano, canonicos Gerundenses, ut ipsi distribuant omnes res meas et exequantur hanc ultimam voluntatem meam sicut hic invenierint scriptum.

Primum, iubeo corpus meum sepeliri in cimitirio sancte Marie Gerunde, si decessero in partibus citra marinis.

Volo et mando ut autem omnia de omnibus rebus meis mobilibus et fructibus et redditibus universi honoris mei quem modo habeo vel deinceps, Deo dante, habuero, omnia debita mea sovantur et de plano sine omni calumpnia iniurie restituantur, sicut bono modo poterunt manifestari.

Hiis vero completis, volo quod familie mee certa portio detur, ad arbitrium manumissorum meorum, habito respectu ad personas et ad laborem quam erga me exercuerunt.

Deinde dimito ecclesie beate Marie sedis Gerunde, ob remissionem peccatorum meorum, unam marcham argenti et pro missis canendis quingentos solidos. Et domino episcopo II aureos. Feriali C solidos unicuique de XII presbiteris V solidos et aliis omnibus presbiteris qui corum intrant, sive sint in ecclesia beneficiati sive non, tertios solidos.

Dimito ecclesie Sancti Felicis X solidos. Operi eiusdem X solidos. Sancto Petro de Gallicantu et Sancto Martino de Costa unicuique X solidos. Sancto Danieli L solidos. Operi eiusdem L solidos. Sancto Felici de Cadinis L solidos et operi eiusdem L solidos. Operi fratrum minorum C solidos. Dimito omnibus aliis ecclesiis Gerundensis et hospitalibus et infirmis de Pedrero quinos solidos. Dimito operi ecclesie de Turricella XX solidos. Hospitali eiusdem XX solidos. Sancte Marie de Mari et Sancto Petro eiusdem parrochie, quinos solidos. Operi ecclesie de Petralata XX solidos. Operi ecclesie Sancti Stephani de Occulo XX solidos. Operi ecclesie de Begur XX solidos. Operi ecclesie de Fonoylariis XX solidos. Operi ecclesie Sancte Marie de Serra X solidos. Operi ecclesie de Buada X solidos. Operi capelle Guasconibus X solidos. Operi ecclesie de Lambilis X solidos. Operi ecclesie de Rocha X solidos. Operi ecclesie Sancte Christine de Arado X solidos. Operi ecclesie Sancte Marie castri de Arado XX solidos. Sancte Marie de Uliano unam marcham argenti et dimidiam pro calice ibi faciendo, quem fieri faciant manumissores mei.

Laudo et concedo donationem quam feci de villa de Mato et de Cervianello, cum omnibus pertinentiis suis, helemosine in ecclesia Gerundensis noviter insitute. Et prepositus dicte helemosine teneatur meum anniversarium honorifice facere quolibet anno de omnibus sacerdotibus presentibus illa die.

Dimito et assigno preposito sacristie Gerundensis II mansos quos emi in castro de Ruppe a Berengario de Capraria et tertiam partem decime Sancte Segline quam emi a Rº de Sancto Genesio.

Preterea, si bona mea mobilia tempore obitus mei non sufficerent ad debita mea iam contracta et forte in posterum contrahenda et ad iniurias restituendas et legata solvenda, obligo ad complendum omnia predicta totum castrum meum et terram de Eviza et de Formentera, cum omnibus iuribus et pertinentiis suis, tam in mari quam in terra ubique.

Hiis vero completis, castrum et terram de Eviza et de Formentera, que existens electus Terracone acquisivi, divina gratia mediante, mense archiepiscopali Terracone in perpetuum applico et assigno, tali pacto, videlicet quod dominus archiepiscopus qui pro tempore fuerit et successores sui ad honorem sancte et individue Trinitatis faciant III candelas ardere perpetuo et continue, die ac nocte, ante altare beate Tecle virginis et martiris Christi et tribus pauperibus in viccu semper bene provideant et vestitu ac meum aniversarium honorifice fieri faciant in ecclesia Terracone.

Verum si archiepiscopus qui pro tempore fuerit predicta nollet observare et adimplere, predictum castrum et terra, trina monitione premissa, a preposito Terracone statim in ius et proprietatem prepositure et canonice Terracone in perpetuum convertatur, sub pactionibus antedictis.

Dimito in perpetuum prepositure Terracone tertiam partem terre de Eviza et de Formentera quam emi a domino Iacobo, Dei gratia rege Aragonum, sicut plenius continetur in instrumento emptionis confecto, tali videlicet pacto, quod prepositus Terracone, qui pro tempore fuerit et successores sui reficiant cotidie honorifice in communi mensa pauperum in canonica X pauperes cotidie et tales eligantur qui magis videantur egere et solvat et tradat quolibet anno, in festo Pasche vel ante, CL bisantios argenti boni et fini rectique ponderis sacerdoti quem instituo in ecclesia Gerundensis ad honorem Ihesuchristi et gloriose Virginis Marie, matris sue, tali forma, videlicet quod teneatur celebrare ter in septimana ob remedium anime mee et parentum meorum ac omnium fidelium defunctorum in altari beati Dominici, gloriosissimi confessoris, quod situm est in ecclesia iam dicta; de quibus bisantiis faciat per singulos annos in perpetuum ipse et successores sui C cereos aptos, quolibet unius libre et unius quartoni, qui ardeant qualibet die sabbati ad missam beate Marie et insuper in IIIIor festivitatibus eiusdem et Natalis Domini, Pasche et Pethecostes ad missam maiorem et renovet dictos cereos quolibet anno circa medium anni. Deinde sibi et altari iam dicto provideat de residuo in necessariis suis. Dictus vero sacerdos continuam faciat residentiam in ecclesia iam dicta et teneatur interesse ibidem diurnis horis pariter et nocturnis. Preterea iaceat de nocte infra rexias, cum clavigerio, in eadem ecclesia, cui exhibeat honorem et fraternam societatem, sed ei in aliquo non sit subiectus, nisi tamen quod cum dictus claviger, causa officii sui, veluti ad communicandum et huismodi extra ecclesiam ibit dictus sacerdos remaneat in ecclesia et hoc de nocte et de die, tunc temporis ad custodiendam fideliter et honeste ipsam ecclesiam et thesaurum et alia bona ibidem deposita sive contenta. Institutionem autem predicti sacerdotis volo et statuo ad sacristam Gerundensem perpetuo pertinere, qui infra XX dies post obitum unius a tempore scientie alium ydoneum sibi substituere non moretur. Alias eius institutio, illa vice, ad dominum Gerundensem episcopum devolvatur.

Verum si prepositus qui pro tempore fuerit predicta nollet observare et adimplere, trina ammonitione premissa, a domino archiepiscopo statim iam dicta pars castri et terre de Eviça et de Formentera, cum omnibus iuribus suis et pertinentiis, tam in mari quam in terra ubique, in ius et proprietatem mense archiepiscopalis in perpetuum convertatur, sub pactionibus antedictis.

Volo et mando manumissoribus meis et baiulo de Constantino et castlano de Eviça et procuratori meo qui pro tempore fuerit ac omnibus aliis habitatoribus presentibus et futuris eiusdem castri et terre per fidem et homagium quo michi tenentur predictum castrum de Constantino et dictum castrum et terram de Eviça et de Formentera, cum instrumentis ad dicta castra et terram spectantibus, archiepiscopo et preposito Terrachone tradant sine difficultate aliqua et dilatione.

Hoc tamen primo testamento concesso et confirmato ac corroborato subscriptione ipsius archiepiscopi et totius capituli Terrachone, que rogo tanquam patrem et dominum, ut intuitu pietatis et misericordie hanc meam ultimam voluntatem observet et faciat inviolabiliter observari.

Si vero aliquo casu contingente, quod Deus avertat, de castro et terra de Eviça que predicta sunt non possent compleri, obligo ad ea complenda quantum ad legata et debita solvenda et iniurias restituendas totum patrimonium meum, scilicet honorem de Cervianollo et villa de Mato, quem totum honorem possideant et colligant manumissores mei tantum ac tam diu quousque de fructibus et proventibus predictarum possessionum omnes mee iniurie, prout scriptum est, restituantur, et debita et legata mea integre sint soluta. Hiis vero peractis, fiat de predictis honoribus secundum quod est superius ordinatum.

Denique rogo karissimos et dilectos Bernardum de Sancta Eugenia, fratrem meum, et Gaufridum, vicecomitem de Ruppebertino, nepotem meum, ut hanc meam ultimam voluntatem manuteneant et deffendant et ob remedium animarum suarum et sicut de eorum dilectione confido faciant inviolabiliter observari.

Actum est hoc XIIII kalendas iulii anno Domini millesimo CC quadragesimo VI.

Ego, Guillermus de Montegrino, Gerundensis sacrista, subscribo.

Ego, frater B., Gerundensis episcopus, subscribo. Signum Bernardi de Sancta Eugenia. Signum Gaufredi, vicecomitis de Ruppebertino. Ego, Gaufridus de Tarraçia, Empuritanus archilevita, subscribo. Ego, Guillermus de Cartiliano, subscribo. Ego, P., sancte Terracone ecclesie archiepiscopus, subscribo XVIII kalendas ffebroarii anno Domini millesimo CC XL VIII et hoc testamentum firmo salvis hiis que in codicillis hodie factis per dictum sacristam inmutata sunt et declarata per manum Raimundi de Villanova, publici notarii Terracone. Ego, A., Terracone ecclesie prepositus, hoc testamentum firmo, salvis hiis que in codicillis hodie factis per dictum sacristam inmutata sunt et declarata, qui facti sunt XVIII kalendas ffebroarii anno Domini millesimo CC XL VIII, per manum Raimundi de Villanova, notarii Terracone. Ego, A. de Acuta, archidiaconus, subscribo eo modo quo prepositus subscripsit. Ego, A., Terraconensis precentor, subscribo eo modo quo et prepositus. Ego, P. Bernardi, hospitalarius, subscribo eo modo quo dominus prepositus. Ego, R. de Miliano, operarius, subscribo eo modo quo prepositus. Ego, Guillermus Colratus, canonicus, subscribo eo modo quo prepositus. Ego, R. de Valle, canonicus, subscribo eo modo quo prepositus. Ego, Geraldus de Quinçacho, canonicus, subscribo eo modo quo prepositus. Ego, Ff. de Gacello, canonicus, subscribo eo modo ut prepositus. Ego, Michael de Conesia, canonicus, subscribo eo modo quo prepositus. Ego, Petrus Gibot, canonicus, subscribo eo modo quo prepositus. Ego, Guillermus de Verdo, canonicus, subscribo eo modo quo prepositus. Ego, A. de Valleforti, thesaurarius, subscribo, cum intentione subscriptionis prepositi. Ego, P. Sancius de Casals, canonicus Terracone, prestatione facta ut prepositus protestatur, subscribo. Ego, Salvator Gali, canonicus Terracone, subscribo eo modo quo prepositus. Ego, Geraldus de Celma, succentor Terracone, subscribo. Ego, R. de Monteolivo, subscribo ut prepositus.

Sit notum cunctis quod ego, Guillermus de Montegrino, sacrista Gerundensis, recognosco me condidisse testamentum de castro Eviçe, quod adquisivi existens electus in ecclesia Terracone, et de aliis bonis meis, quod testamentum approbo et confirmo.

Et quia quedam in eo posita volo inmutare et declarare, hos facio codicillos, per quos declaro et inmuto quod dominus archiepiscopus qui pro tempore fuerit non teneatur solvere in ere alieno meo neque in legatis relictis in dicto testamento ne in provisione familie mee nec in iniuris restituendis ultra centum marchas argenti nec ultra possit gravari mensa archiepiscopalis preter honus trium pauperum et trium candelarum et anniversarii.

Item addo et declaro quod prepositus Terracone non teneatur providere pauperibus nisi eo modo quo nunc aliis pauperibus in refectorio providetur nec teneatur providere pauperibus nec solvere CL bisantios quousque receperit sine alio honere redditus et proventus et alia sibi legata in testamento. Et si ipsi redditus deperirent ex toto, non teneatur ad honus aliquod subportandum. Si vero pro parte deperirent dicti redditus, solutis primo CL bisantiis ecclesie Gerundensis, provideat pauperibus secundum quod sufficient redditus et non ultra. Si vero excreverint redditus, totum habeat prepositus subportando honera supradicta.

Rogo ergo dictum archiepiscopum et prepositum et capitulum Terracone quod subscribant in testamento meo hoc, salvo quod si mutavero in hiis que dimitto archiepiscopo et ecclesie Terracone voluntatem meam non paretur eis aliquod periudicium per subscriptiones eorum.

Actum est hoc Terracone XVIII kalendas ffebroarii anno Dominice Incarnationis millesimo CC XL VIII.

Ego, Guillermus de Montegrino, Gerundensis sacrista, subscribo. R. de Avinione, Gerundensis canonicus. G. de Letone et capellanus domini sacriste huius rei testes.

Ego, Bernardus de Pennaforti, Gerundensis canonicus, testis, subscribo. Ego, G. de Vilamaioris, testis, subscribo. A. de Cassiano, testis huius rei, subscribo. Ego, R. de Villanova, publicus tabellio Terracone, hoc scripsi, mandato magistri G. eiusdem notarii, cum suprascripto et emendato in secunda linea, ubi dicitur in ecclesia, die et anno prefixis.

Nulli ergo omnino hominum habeat hanc paginam nostre confirmationis confringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc acceptare presumpsit indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noviter incursurum.

Datum Lugduni IX kalendas martii, pontificatus nostri anno octavo.

Ego, Bernardus, Terracone archiepiscopus, qui hoc translatum cum autentico originali probavi, subscribo. Ego, R. de Villanova, notarius Terracone, qui hoc translatum cum originali probavi, pro teste subscribo. Ego, P. de Gamizano, hoc translatum fideliter translatavi VI kalendas novembris anno Domini millesimo CC LXXIII.

1246, juny 18

Testament de Guillem de Montgrí, sacrista de Girona (i senyor d'Eivissa i Formentera)

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 4r-5v

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Primum, iubeo corpus meum sepeliri in cimitirio sancte Marie Gerunde, si decessero in partibus citra marinis.

Hiis vero completis, volo quod familie mee certa portio detur, ad arbitrium manumissorum meorum, habito respectu ad personas et ad laborem quam erga me exercuerunt.

Dimito et assigno preposito sacristie Gerundensis II mansos quos emi in castro de Ruppe a Berengario de Capraria et tertiam partem decime Sancte Segline quam emi a Rº de Sancto Genesio.

Dimito in perpetuum prepositure Terracone tertiam partem terre de Eviza et de Formentera quam emi a domino Iacobo Dei gratia rege Aragonum, sicut plenius continetur in instrumento emptionis confecto, tali videlicet pacto, quod prepositus Terracone, qui pro tempore fuerit et successores sui reficiant cotidie honorifice in communi mensa pauperum in canonica X pauperes cotidie et tales eligantur qui magis videantur egere et solvat et tradat quolibet anno, in festo Pasche vel ante, CL bisantios argenti boni et fini rectique ponderis sacerdoti quem instituo in ecclesia Gerundensis ad honorem Ihesuchristi et gloriose Virginis Marie, matris sue, tali forma, videlicet quod teneatur celebrare ter in septimana ob remedium anime mee et parentum meorum ac omnium fidelium defunctorum in altari beati Dominici, gloriosissimi confessoris, quod situm est in ecclesia iam dicta; de quibus bisantiis faciat per singulos annos in perpetuum ipse et successores sui C cereos aptos, quolibet unius libre et unius quartoni, qui ardeant qualibet die sabbati ad missam beate Marie et insuper in IIIIor festivitatibus eiusdem et Natalis Domini, Pasche et Pethecostes ad missam maiorem et renovet dictos cereos quolibet anno circa medium anni. Deinde sibi et altari iam dicto provideat de residuo in necessariis suis. Dictus vero sacerdos continuam faciat residentiam in ecclesia iam dicta et teneatur interesse ibidem diurnis horis pariter et nocturnis. Preterea iaceat de nocte infra rexias, cum clavigerio, in eadem ecclesia, cui exhibeat honorem et fraternam societatem, sed ei in aliquo non sit subiectus, nisi tamen quod cum dictus claviger, causa officii sui, veluti ad communicandum et huismodi extra ecclesiam ibit dictus sacerdos remaneat in ecclesia et hoc de nocte et de die, tunc temporis ad custodiendam fideliter et honeste ipsam ecclesiam et thesaurum et alia bona ibidem deposita sive contenta. Institutionem autem predicti sacerdotis volo et statuo ad sacristam Gerundensem perpetuo pertinere, qui infra XX dies post obitum unius a tempore scientie alium ydoneum sibi substituere non moretur. Alias eius institutio, illa vice, ad dominum Gerundensem episcopum devolvatur.

Actum est hoc XIIII kalendas iulii anno Domini millesimo CC quadragesimo VI.

Ego, Guillermus de Montegrino, Gerundensis sacrista, subscribo.

1249, gener 15. Tarragona

Primer codicil testamentari de Guillem de Montgrí, sacrista de Girona (i senyor d'Eivissa i Formentera)

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 5v-6r. Hi ha una segona còpia d'aquest document al fol. 10v

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Actum est hoc Terracone XVIII kalendas ffebroarii anno Dominice Incarnationis millesimo CC XL VIII.

Ego, Guillermus de Montegrino, Gerundensis sacrista, subscribo. R. de Avinione, Gerundensis canonicus. G. de Letone et capellanus domini sacriste huius rei testes.

1273, juny 18. Girona

Segon codicil testamentari de Guillem de Montgrí, sacrista de Girona (i senyor d'Eivissa i Formentera)

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 6r-7r

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Secundi codicilli quos fecit sacrista.

Hoc est translatum fideliter sumptum quod sic incipit:

In Christi nomine.

Ego, Guillermus de Montegrino, Gerundensis sacrista, post testamentum per me factum, quod incipit In nomine Domini nostri Ihesuchristi et finit ante kalendarium dicti testamenti, sic vel alterius cuiuslibet ultime voluntatis, in meo pleno sensu, memoria et loquela, presentes facio codicillos sive ordinationem, in quibus vel in qua eligo manumissores ac executores rerum mearum, videlicet venerabiles socios meos Pontium de Urgio, G. P., Gerundensis canonicos, Geraldum Iordani, capellanum meum, A. Pontii, iureperitum, et Pontium Seguerii, scutifferum meum, quibus dono plenam potestatem exequendi meam ultimam voluntatem et ordinandi de rebus meis, prout presenti scriptura et in aliis iam per me factis invenerint ordinatum, cum consilio fratris Benedicti et fratris Guillermi de Colonico, vel in defectu ipsorum prioris predicatorum et guardiani fratrum minorum Gerunde, qui pro tempore fuerint.

In primis volo et ordino quod iniurie mee si que invenirentur ac debita de plano et sine omni strepiti restituantur et solvantur, ad cognitionem dictorum fratrum vel alterius eorum vel, in deffectu ipsorum, prioris et guardiani predictorum.

Item volo et mando quod perpetuo instituatur unus sacerdos in capella quam ego feci in hospitio sacristie, quem semper volo institui per Gerundensem sacristam, quiquidem semper teneatur interesse omnibus horis diurnis pariter nocturnis in ecclesia cathedrali, ad cuius sacerdotis viccum et vestitum volo et mando quod assignentur per dictos manumissores de honore meo de Saltu, quem emi, et de honore qui emetur de quinque milibus solidorum quos Simon de Gerundella solverit pro turre et honore de Valle, si dictus Simon ea habuerit (…) redditus, de quibus idem sacerdos cum uno scolari possit decenter vivere, ad cognitionem dictorum manumissorum. Et de residuo reddituum dictorum honorum volo et mando quod aliqua ordinentur per eosdem manumissores ad pios usus pro anima mea, prout dicti manumissores viderint faciendum.

De dicto autem honore de Saltu et de dictis redditibus assignandis eidem presbitero et de alio honore emendo de dictis quinque milibus solidorum, quos dictus Simon debet solvere pro turre et honore de Valle, tenendis semper et procurandis, volo et mando quod ordinent hiidem manumissores, prout ipsis videbitur, nisi ego aliter duxero ordinandum.

Et volo quod semper clericus qui instituendus fuerit in dicta capella sit sacerdos tempore institutionis. Idem etiam fieri volo quantum ad institutionem in clerico qui pro tempore instituetur in altari beati Dominici, quod situm est in eclesia Gerundensi. Et volo ac ordino quod nisi sacrista qui pro tempore fuerit in ecclesia Gerundensi infra XX dies postquam vacaverit assignaverit predicta beneficia, tam de capella quam de altari beati Dominici, singulis clericis qui sint promoti in sacerdotium potestas conferendi, illa vice, ad dominum Gerundensem episcopum devoluatur, qui predicta compleat, ut est dictum.

Item volo et mando quod ille honor de Sils, quem emi, qui fuit condam de Gerundella, restituatur Simoni de Gerundella, ac revendatur eidem pretio VI milium solidorum Barchinone monete de tertio, quos teneatur solvere ante quam intret possessionem et si non soluerit dicta VI millia solidos infra annum a tempore mortis mee, nichil habeat in ipso honore, sed manumissores mei vendant ipsum et loco ipsius honoris de Sils qui fuit de Gerundella, qui erat assignatus sive traditus altari et capellano beati Dominici, que ego institui in ecclesia Gerundensi, dono et assigno ipsi altari et capellano eiusdem in perpetuum totum honorem parrochie Sancti Stephani de Rivolutorum, cum suis pertinentiis et tenedonibus, sicuti ego plenius illum emi a Gº P. de Olivis et matre sua Thoscana.

Idem dimito, dono et assigno helemosine panis, quam A. de Escola instituit in ecclesia Gerundensi, totum ius quod habeo in castro et honori de Sancto Saturnino, ratione emptionis quam inde feci, prout in instrumentis inde confectis plenius continetur. Et si contingerit venditionem illam rescindi vel aliter anichilari de peccunia que mihi debet in hoc casu restitui, que est XI mille solidos Barchinone monete de tertio, volo quod ematur honor ad opus eiusdem helemosine, ad cognitionem manumissorum predictorum et prepositi helemosine supradicte, sed peccunia deponatur in domo fratrum predicatorum vel minorum Gerunde quousque ille honor ematur et prepositus dicte helemosine teneatur redditus illius honoris distribuere in pane fideliter pauperibus, sicut alios redditus helemosine supradicte. Et prepositus teneat illum honorem, tam in reddendo computo quam in retrodecima foriscapiorum habenda, sicut alios redditus eiusdem helemosine et predicta relinquo dicte helemosine loco honores de Villa de Mat et de Servianello, quos vendidi perpetuo, et prepositus dicte helemosine, qui pro tempore fuerit, tenetur meum anniversarium singulis annis facere honorifice de omnibus sacerdotibus presentibus illa die in ecclesia Gerundensi, et nichil amplius prepositus dicte helemosine a me vel a meis manumissoribus possit petere, nisi hec que eidem helemosine in hiis codicillis relinquo. Et si contigerit quod Raimundus de Sancto Iuliano restituerit sive solveret manumissoribus meis XI mille solidos usque ad festum Natalis Domini primo venturum, dono plenam licentiam et potestatem meis manumissoribus vendendi predictum castrum dicto Raimundo vel suis, sicut ego facere possim, secundum convenientias inter me et ipsum factas. Verum si dictus Raimundus de Sancto Iuliano non solveret dictos denarios et manumissores mei haberent solvere XIII mille solidos pro pretio dicti castri que inde restant ad solvendum, volo et mando quod helemosina panis predicta habeat medietatem omnium reddituum et proventuum dicti castri et prepositus helemosine meis manumissoribus dare mille solidos Barchinone monete de tertio teneantur et de alia medietate mei manumissores provideant dicto sacerdoti capelle et uni scolari decenter, sicut superius dictum est, de honore de Saltu et de quinque milibus solidis que debent haberi de turre et honore de Valle et tunc de residuo eiusdem medietatis ac de honore de Saltu et de dictis quinque milibus solidis dicti manumissores ordinent et faciant sicut eis ad salutem anime mee videbitur expedire. Et de castro ipso tenendo semper et procurando volo et mando quod ordinent hiidem mei manumissores.

Item dimito mille solidos ad opus operis castri de Arado et quod capitulum Gerundensis non posit a meis manumissoribus exhigere aliquid ratione iniurie que contigit in dicto castro.

Item volo, ordino atque mando quod de omnibus illis debitis sive de peccunia que habebitur de illis debitis que venerabilis dominus Gasconus de Bearno michi debet, ematur honor per manumissores predictos et prepositum predictum de consilio guardiani fratrum minorum et prioris predicatorum Gerunde, quem quidem honorem semper teneat prepositus helemosine supradicte. Et quicquid inde habuerit dividat fideliter annuatim in perpetuum, medium per medium, in vestibus ad opus ffratrum predicatorum et minorum in Gerunda, pro tempore commorantium, decima tamen foriscapiorum que de illo honore provenerint, pro suo labore ipsi preposito reservata. Et idem preposito teneatur annuatim compotum reddere de redditibus et proventibus illius honoris, sicut de aliis redditibus helemosine ac etiam priori et guardiano predictis, si voluerint. Verum si dicti denarii seu debita a dicto domino Gascono quod absit recuperari non possent, volo et mando quod manumissores mei emant de meis bonis honoris vestiario predicto, usque ad summam illorum debitorum, prius tamen solutis et restitutis iniuriis et debitis ac legatis meis, de quibus honoribus fiat sicut supradictum est.

Item dimito turrem et totum honorem de Valle, cum suis pertinentiis et tenedonibus, sicut ego plenius ea emi Simoni de Gerundella, sub ista conditione, quod ipse solvat quinque mille solidos Barchinone de tertio meis manumissoribus infra spatium unius anni a tempore mortis mee, et si non solveret totum infra annum, ut dictum est, nichil ibi haberet, et obliguet ipsum honorem de Valle et turrim ad unum sacerdotem, prout honor de Pallabarello erat illi saerdoti obligatus.

Item volo et ordino quod si omnes manumissores sive executores mei non possent aut nollent mee voluntati exequende comode interesse alii qui vellent et possent etiam si non essent nisi duo vel unus habeant vel habeat potestatem plenariam in premissis, cum consilio predictorum ffratrum vel in deffectu ipsorum prioris et guardiani predictorum. Et volo quod hiidem manumissores sive executores, ut dictum est, habeant et eis dono plenam potestatem contra quoslibet agendi, petendi, exhigendi, recipiendi, recuperandi, colligendi ac deffendi ubique, in iuditio et extra, omnia bona et iura mea, sicut melius ego possem et sicut melius potest dici et intelligi, ad expeditionem eorum que tam in presenti codicillo quam testamento et ordinatione seu ordinationibus quas vel quam iam feci plenius continetur.

Et dimito unicuique predictorum manumissorum meorum CCCXL solidos. Et Guillermo Rubei, militi, quingentos solidos. Et operi predicatorum Gerunde C solidos, monete Barchinone de tertio.

Preterea volo et mando quod si meis manumissoribus qui in presenti codicillo possiti sunt videatur non teneantur in executione mee voluntatis presentis et preterite alios manumissores qui sunt in meo testamento seu in aliis ordinationibus meis nominati requirere vel vocare.

Hec autem omnia supradicta qui in hoc codicillo continentur volo semper valere, non obstantibus que in meo testamento seu in aliis meis ordinationibus continentur. Quod tamen testamentum in presenti codicillo confirmo et etiam approbo, exceptis hiis que in ipso codicillo sunt subtracta, additi vel mutata. Et volo presentem scripturam seu ordinationem valere, iure codicillorum vel al(…)s cuiuslibet mee ultime voluntatis. Et si in hoc codicillo vel in aliis ordinationibus quas iam feci esset aliquid ommissum, erratum aut dubium, volo ommissa et errata supleri et dubia declarari per dictos manumissores, cum consilio ffratris Benedicti et ffratris G. de Calonico predictorum, vel in deffectu ipsorum prioris et guardiani predictorum.

Actum est hoc XIIII kalendas iulii, ad longum tempus post postulationem meridiey, in ecclesia Gerundensi, anno Domini millesimo CC LXX III.

Sig+num Guillermi de Montegrino, Gerundensis sacriste, qui hos codicillos facio, firmo firmarique a testibus rogo. Et quia dictus dominus sacrista propter infirmitate quam patiebatur propria manu firmare non posuit, ideo ego, Michael de Ulmo, scriptor subscriptus, signo crucis laycali cum quatuor punctis in ea appositis pro eo firmo.

Ego, Pontius de Urgio, Gerundensis canonicus, subscribo. G. Petri, Gerundensis canonicus, subscribit. + Ego, A. Pontii de Salvano, testis rogatus, subscribo. Ego, Geraldus Iordani, sine dampno meo, subscribo. Ego, frater Lantemus, prior Sancti Pauli, testis rogatus, subscribo. Ego, ffrater G., monachus Sancti Pauli de Maritima, subscribo rogatus.

Testes rogati sunt frater Benedictus, ordinis fratrum minorum, ffrater Ff. de Serra, eiusdem ordinis, frater G. de Colonico, ordinis predicatorum et frater Berengarius Mir, eiusdem ordinis.

Sig+num Michaelis de Ulmo, qui hoc scripsit, mandato Bernardi de Vico, publici Gerunde notarii. Ego, Bernardus de Vico, publicus Gerunde notarius [*] subscribo.

Sig+num Michaelis de Ulmo, qui sexto idus augusti anno Domini millesimo CC LXX III hoc fideliter translatavit, mandato Bernardi de Vico, publici Gerunde notarii, et suprascripsit in III linea, ubi dicitur videlicet et in XLII, ubi scribitur meo testamento, seu in aliis meis ordinationibus continentur, quod cum testamentum in presenti codicillo confirmo et etiam approbo, exceptis hiis que in. Ego, Bernardus de Vico, publicus Gerundensis notarius [*] et iudex ordinarius domini regis, qui hoc translatum cum autentico manifeste probavi subscribo.

1273, juny 18

Guillem de Montgrí, sacrista de Girona, atorga al seu capellà Gerard Jordà el benefici de l'altar de sant Domènec de l'església de Girona

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 7v

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Assignatio capellani Gerundensis

Hoc est translatum cuiusdam instrumenti quod sub istis continetur verbis:

Sit notum cunctis quod nos, Guillermus de Montegrino, Gerundensis sacrista, cum testimonio publici instrumenti, donamus et assignamus tibi, Geraldo Iordani, capellano nostro, locum seu beneficium altaris Sancti Dominici, quod est situm in ecclesia Gerundensis, cum omnibus redditibus et possessionibus ac omnibus aliis iuribus que dicto altari perpetuo assignavimus, prout in instrumentis inde confectis et codicillis nostris plenius continetur, et te inde in possessione omnium predictorum cum hoc publico instrumento mitimus. Recognoscentes nos omnes reditus et possessione ac iura que dicto altari assignavimus tuo et dicti altaris nomine possidere preter honorem de Laurano et de Sancto Andree de alodio, quos iam dicto altari assignavimus, et eos tu iam tenes, quam in quam possessionem propria auctoritate possis apprehendere per te ipsum et eandem tibi et dicto altari retinere.

Quod est actum XIIII kalendas iulii anno Domini M CC LXXIII.

Sig+num Guillermi de Montegrino, Gerundensis sacriste predicti, qui hoc firmamus et laudamus. Et quia dominus dictus sacrista propter infirmitate quam patiebatur propria manu hoc scribire non potuit, ideo ego, Michael de Ulmo, scriptor subscriptus, signo crucis laycali cum IIIIor punctis appositis in eadem pro eo firmo.

Testes hius rei sunt: Pontius de Urgio, Gerundensis canonicus, ffrater G. de Colonico et ffrater Gregorius, ordinis predicatorum.

Sig+num Michaelis de Ulmo, qui hoc scripsit, mandato Bernardi de Vico, publici Gerundensis notarii.

Ego, Bernardus de Vico, publicus notarius Gerundensis [*] subscribo.

1273, setembre 23

Els marmessors de Guillem de Montgrí encomanen a Bernat Ramon d'Olivella l'administració de la part del castell i les illes d'Eivissa i Formentera, que havia sigut anteriorment de Nunó Sanç

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 7v-8r

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Quando fuit traditum castrum de Eviza Bernardo Raimundi

Hoc est translatum cuiusdam instrumenti quod sub istis continetur verbis:

Sit notum cunctis quod ego, Pontius de Urgio, canonicus Gerundensis, et nos, A. Pontii de Salrano et Pontius Seguerii, manumissores domini G. de Montegrino, quondam sacriste Gerundensis, nomine nostro et aliorum manumissorum eiusdem, comendamus vobis, Bernardo Raimundi de Olivella, illam partem castri et insularum de Eviza et de Formentera que fuit domini Nunonis, quondam comitis Rossilionis et Ceritane et Confluentis, quam dominus sacrista predictus emit a domino rege Aragonum.

Ita quod vos, tanquam baiulus noster recipiatis et colligatis fructus, redditus et proventus dicte partis annuatim, et teneamini eos nobis vel nuntio nostro dare et tradere, exceptis redditibus et fructibus qui suficiant ad provisionem X pauperum in Terracone ecclesia facienda qualibet die, quos fructus dare teneamini preposito Terracone vel eorum extimationem.

Et ego, Bernardus Raimundi predictus, promitto vobis, predictis, nomine vestro et aliorum et vobis, R. de Villanova, notario publico Terracone, recipienti et stipulanti nomine omnium et cuiuslibet in solidum, omnia predicta facere et complere fideliter, et de predictis faciens vobis, predicto Pontio, nomine nostro et ceterorum, homagium et sacramentum iuro quod in predictis omnibus et singulis sim vobis fidelis et legalis et fideliter faciam omnia supradicta, sic Deus me adiuvet et hec sancta IIIIor Evangelia corporaliter a me tacta.

Actum est hoc IX kalendas octobris anno Domini M CC LXX III.

Ego, Pontius de Urgio predictus, subscribo. Ego, A. Pontius predictus, subscribo. Sig+num Bernardi Raimundi. Sig+num Pontii Seguerii, qui hoc firmamus et laudamus. Sig+num Berengarii de Pulcrovisu, precentoris Vicensis. Sig+num magistri R. de Bisulduno, canonici Ilerdensis, testium.

Ego, R. de Villanova, notarius Terracone, hoc scribi feci. Ego, P. de Gamizano, hoc scripsi, mandato Raimundi de Villanova, Terracone notarii, die et anno prefixis.

1273, setembre 23

El preposit de Tarragona promet a Gerard Jordà, beneficiat de l'altar de sant Domènec de l'església de Girona, que anualment li donarà cent cinquanta besants d'argent, tal com havia establert Guillem de Montgrí al seu testament

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 8r

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Promissio quam prepositus fecit Geraldo Iordani de C L bisantios solvendis

Hoc est translatum cuiusdam instrumenti quod sub istis continetur verbis:

Sit notum cunctis quod nos, P. Bernardi, prepositus Terracone, de voluntate et assensu venerabilis patris domini Bernardi, Terracone archiepiscopi, et capituli Terracone, per nos et omnes successores nostros prepositos promitimus vobis, Geraldo Iordani, presbitero altaris Sancti Dominici, quod situm est in ecclesia Gerundensi, et successoribus vestris in perpetuum et tibi, Raimundo de Villanova, notario publico Terracone, tanquam publice persone pro dicto Geraldo et successoribus eius recipienti et stipulanti, quod quolibet anno, in festo Pasche, vel ante, solvemus et trademus vobis, Geraldo predicto et successoribus vestris, dicto altari servientibus, C L bisantios boni et fini argenti rectique ponderis pro servitio quod dominus Guillermus de Montegrino, Gerundensis sacrista, in suo testamento ordinavit fieri in ecclesia Gerundensi.

Promitentes per nos et successores nostros prepositos vobis, Raimundo de Villanova, notario predicto, pro dicto Geraldo Iordani et successoribus eius recipienti et stipulanti, predictam solutionem eidem facere, ut predictum est, annuatim in perpetuum.

Inducentes dictum Geraldum Iordani in possessionem de predictis, cum hoc publico instrumento. Constituentes nos predictos CL bisantios suo nomine possidere.

Obligantes nos et omnes successores nostros prepositos et dictam partem quam prepositure Terracone dictus dominus sacrista legavit in perpetuum ad omnia et singula attendenda fideliter et complenda, ut in testamento et codicilli eiusdem domini sacriste plenius continetur.

Predictam autem promissionem et obligationem facimus hoc addito et intellecto, quod non teneamur ad solutionem predictorum bisantiorum donec corporalem posessionem fuerimus assecuti illius legati quod nobis facit dominus sacrista in castro et insulis de Eviza et de Formentera.

Et hoc etiam intellecto: si redditus et proventus dicti legati suffecerint ad predictos bisantios persolvendos, prout in codicillis dicti domini sacriste continetur, et non contraveniemus iure aliquo sive causa.

Renuntiantes quantum ad hoc omni iuri et exceptioni nobis in hoc competentibus et unquam competituris omnique alii iuri novo et veteri, scripto et non scripto, omnique auxilio et benefitio legis et consuetudinis et constitutionis facte et faciende et doli clausule et circunventionis et specialiter beneficio restitutionis in integrum et omnibus aliis iuribus quibus contra predicta venire possemus.

Actum est hoc X kalendas octobris anno Domini millesimo CC LXX III.

Ego, Bernadus, Terracone archiepiscopus. Ego, P. Bernardi, Terracone prepositus, hoc firmo. Ego, Raimundus de Villafrancha, Terracone archidiaconus, subscribo. Ego, G. Colratus, prior Terracone, hoc firmo. Ego, P. de Puteolis, canonicus Terracone, subscribo. Ego, P. Gomicii, canonicus Terracone, hoc firmo. Ego, Andreas Guirambaldus, canonicus Terracone, subscribo. Ego, P. Gibot, canonicus Terracone, subscribo.

Ego, Raimundus de Villanova, notarius Terracone, hoc scribi feci.

Ego, P. de Gamizano hoc scripsi mandato Raimundi de Villanova, Terracone notarii.

1273, setembre 22

El preposit de Tarragona ratifica i confirma totes les disposicions testamentàries efectuades pel sacrista de Girona Guillem de Montgrí

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 8v-9r

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Prepositus approbavit ordinationem sacriste

Hoc est translatum cuiusdam instrumenti quod sub istis continetur verbis:

Sit notum cunctis quod cum venerabilis dominus Guillermus de Montegrino, Gerundensis sacrista, ordinavit in testamento suo de castro et insula de Eviza et de insula de Formentaria, que existens electus in Terracone archiepiscopus adquisivit, et etiam ex post facto emit ab illustri domino rege Aragonum partem que fuit domini Nunonis Sancii, condam comitis Rossilionis, Ceritanie et Conflentis, ut in instrumentis inde confectis latius continetur, quam partem nobis, preposito et prepositure Terracone, in suo testamento reliquid. Nos, P. Bernardi, Terracone prepositus, et capitulus eiusdem, de voluntate et assensu domini Bernardi, Dei gratia Terracone archiepiscopi, attendentes devotionem quam dictus dominus sacrista habuit erga ecclesiam Terracone et maximam voluntatem quam eidem ecclesie procuravit et fecit ordinationem quam de predictis fecit in Terracone et Gerunde ecclesia, quam piam et laudabilem reputamus et approbamus expresse, suscipientes in nos et successores nostros imperpetuum stabilimenta per eundem facta in testamento et codicillo eiusdem, scilicet circa provisionem X pauperum et solutionem CL bisanciorum boni et fini argenti rectique ponderis presbitero quem predictus dominus sacrista instituit in ecclesia Gerundensi, in altari beati Dominici, in festo Pasche vel ante, annis singulis in perpetuum faciendam de exitibus tamen et proventibus dicte partis preposito relicte singulis annis, cum aliis computatis, approbantes in omnibus et per omnia testamentum et codicillos predicti domini sacriste et hoc presenti instrumento publico confirmantes. Suscipimus in quam predicta stabilimenta per nos et successores nostros in perpetuum et testamentum cum codicillis eiusdem approbamus et confirmamus.

Et ad predicta omnia et singula in perpetuum observanda obligamus nos et omnes successores nostros prepositos in perpetuum, prout in testamento et codicillis continetur. Et predictam partem quam dictus dominus sacrista nobis legavit promitimus insuper per nos et nostros successores vobis, Pontio de Urgio, manumissori eiusdem, et cuilibet manumissorum et heredibus eiusdem, scilicet priori et fratribus monasterii Sancti Pauli de Maritima, de ordine cartusiensis, et tibi, R. de Villanova, notario publico Terracone, stipulanti nomine dictorum manumissorum et heredum dicti domini sacriste, quod predicta faciemus, sicut in ordinatione testamenti et codicillorum predicti domini sacriste plenius continetur.

Nos vero predicti manumissores retinemus nobis predictam partem per dictum dominum sacristam emptam et legatam vobis, preposito et prepositure Terracone, et possessione predicte partis quousque iniurie, debita et legata dicti domini sacriste sint plenarie restituta et persoluta. Ita quod baiulus domini archiepiscopi, cui nos commendamus dictam partem colligat et recipiat pro nobis annuatim fructus, redditus et proventus predicte partis et teneatur eos nobis dare et tradere, exceptis redditibus et fructibus qui sufficiant vel erunt necessarii ad provisionem X pauperum in ecclesia Terracone faciendam, quos dictus baiulus teneatur tradere dicto preposito vel eorum extimationem et dictus baiulus faciat nobis homagium et sacramentum, quod sit nobis fidelis in omnibus et singulis supradictis, ad dictam partem pertinentibus. Retinemus etiam nobis quod nos demus et solvamus annuatim de predictis fructibus CL bisantios dicto capellano, quousque dictus prepositus dicte partis possessione fuerit assecutus. Verum si bona mobilia que fuerunt quondam dicti domini sacriste sufficerent ad debita et legata persolvenda et ad iniurias restituendas, nos, dicti manumissores, teneamus tradere dictam partem, sicut eam dominus sacrista tenebat tempore mortis sue et dictos fructus dicto preposito.

Et nos, dictus prepositus, promitimus per nos et successores nostros vobis, dicto Pontio de Urgio, manumissori dicti domini sacriste insolidum et heredibus ipsius domini sacriste et tibi, R. de Villanova, notario Terracone, nomine dictorum heredium et cuiuslibet manumissorum insolidum stipulanti, quod nos faciemus omnia supradicta, sicut in ordinatione, scilicet in testamento et codicillis predicti domini sacriste plenius continetur. Promitentes quod non percipiemus nec petemus nec aliquo modo acceptabimus vel tangemus aliquid de fructibus vel redditibus vel proventibus predicte partis quousque iniurie, debita et legata, ad cognitionem manumissorum et consiliariorum quos dominus sacrista in sua ultima voluntate constituit, sint penitus restituta, nisi ea que fuerunt necessaria ad sustentationem predictorum decem pauperum. Et credemus inde vobis simplici verbo vestro absque testibus et iuramento et absque ullo genere probationis. Et ad predicta omnia et singula facienda et in perpetuum observanda obligamus nos et omnes successores nostros in perpetuum, prout in testamento et codicillis continetur et omnia bona que dictus dominus sacrista nobis legavit in sua ultima voluntate. Faciemus autem predicta servitia sicut in testamento et codicillis dicti domini sacriste plenius continetur.

Actum est hoc X kalendas octobris anno Domini M CC LXX III.

Ego, Bernardus, Terracone archiepiscopus, subscribo. Ego, P. Bernardi, Terracone prepositus, hoc firmo. Ego, Raimundus de Villafrancha, Terracone archidiaconus, subscribo. Ego, G. Colratus, prior Terracone, hoc firmo. Ego, P. Gomicii, canonicus Terracone, hoc firmo. Ego, P. Gibot, canonicus Terracone, subscribo. Ego, P. de Puteolis, canonicus Terracone, subscribo. Ego, Andreas Girambaldi, canonicus Terracone, subscribo. Ego, Raimundus de Villanova, notarius Terracone, hoc scripbi feci. Ego, P. de Gamizano, hoc scripsi, mandato Raimundi de Villanova, Terracone notarii, cum raso et emendato in d(…)one que dicitur insuper scripta in XI linea.

1273, setembre 22

Bernat d'Olivella, arquebisbe de Tarragona, confirma totes les disposicions testamentàries dictades per Guillem de Montgrí sacrista de Girona

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 9r/v

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Confirmatio domini Bernardi, quam fecit post mortem sacriste archiepiscopus

Hoc est translatum cuiusdam instrumenti quod sub istis continetur verbis:

Sit notum cunctis quod cum venerabilis Guillermus de Montegrino, quondam Gerundensis sacrista, ordinaverit de castro et insula de Eviza et de insula de Formentaria, que existens electus in archiepiscopatum Terracone adquisivit, et etiam ex post facto emit ab illustri rege Aragonum partem que fuit domini Nunonis, quondam comitis Rossilionis et Ceritanie, ut in instrumentis inde confectis latius continetur;

Nos, Bernardus, divina miseratione Terracone archiepiscopus, de voluntate et assensu prepositi et capituli Terracone, attendentes devotionem quam dictus dominus sacrista habuit erga ecclesiam Terracone et maximam utilitatem quam eidem ecclesie procuravit et fecit; attendentes etiam quod cum magno labore adquisivit insulas antedictas; ordinationem quam de predictis fecit in ecclesia Terracone et etiam Gerundensis, quam piam et laudabilem reputamus, per nos et successores nostros approbamus expresse.

Summam etiam C marcharum argenti quas dictus sacrista per nos dari iussit in codicillis suis ad supplementum restitutionis iniuriarum debitorum et legatorum dare et solvere promittimus tibi, Pontio de Urgio, canonico Gerundensi, manumissori eiusdem, et heredibus dicti domini sacriste, scilicet priori et fratribus Sancti Pauli de Maritima, ordinis cartusie, et tibi, Raimundo de Villanova, notario publico Terracone, pro eisdem absentibus stipulanti, si contingat bona mobilia predicti domini sacriste non suficere ad debita et legata solvenda et iniurias restituendas, quandocumque a te vel ab aliis manumissoribus super predictis fuerimus requisiti.

Et credimus inde tibi et cuilibet manumissorum predicti domini sacriste super predictis simplici verbo vestro. Nec tenearis tu vel alii de predictis nobis vel successoribus nostris reddere rationem, sed inde credatur vobis simplici verbo vestro usque ad summam viginti solidorum in qualibet solutione, ultra vero illam summam per publica instrumenta probetis solutiones, si nobis videbitur et hoc ad futura extendatur non ad preterita retrahitur. Stabilimentum etiam trium pauperum et trium candelarum et anniversarii per nos et successores nostros observare promitimus in futurum, prout in ordinatione eiusdem domini sacriste quam de predictis fecit plenius noscitur contineri; promitentes per nos et successores nostros tibi, dicto Pontio, et cuilibet dictorum manumissorum insolidum, te Raimundo de Villanova, notario publico Terracone, pro quolibet insolidum stipulante, omnia predicta facere et complere et in aliquo non contravenire iure aliquo sive causa; approbantes in predictis ordinationem predictam et hoc instrumento publico confirmantes et ad predicta omnia et singula facienda et observanda in perpetuum, obligamus nos et successores nostros et castrum et insulas de Eviza et de Formentaria, quod dictus dominus sacrista nobis in testamento suo sive ultima voluntate reliquid.

Promitentes insuper nos predicta facere et complere statim cum possessione dicti castri et insularum predictarum fueriums assecuti.

Actum est hoc X kalendas octobris annos Domini M CC LXX tertio.

Ego, Bernardus, Terracone archiepiscopus, subscribo. Ego, P. Bernat, Terracone prepositus, hoc firmo. Ego, R. de Villaffrancha, Terracone archidiaconus, subscribo. Ego, G. Colratus, prior Terracone, hoc firmo. Ego, P. Gibot, canonicus Terracone, subscribo. Ego, P. de Puteolis, canonicus Terracone, subscribo. Ego, Andreas Gurrambaldi, canonicus Terracone, subscribo.

Ego, Raimundus de Villanova, notarius Terracone, hoc scribi feci.

Ego, P. Vedelli, hoc scripsi, mandato Raimundi de Villanova, notarii Terracone.

1273, setembre 23

L'arquebisbe de Tarragona i el preposit de l'arquebisbat atorguen la seua conformitat a la gestió efectuada pels marmessors de Guillem de Montgrí i declaren que no els faran en el futur cap demanda per aquesta raó

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 9v

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Difinitio quam fecit dominus archiepiscopus et prepositus manumissoribus sacriste

Hoc est translatum cuiusdam instrumenti quod sub istis continetur verbis:

Sit notum cunctis quod nos, Bernardus, miseratione divina Terracone archiepiscopus, et nos, P. Bernardi, prepositus, et totum capitulum Terracone, per nos et successores nostros diffinimus et remmitimus domino Guillermo de Montegrino, quondam Gerundensi sacriste, et heredibus eius, et vobis, Pontio de Urgio, manumissori dicti domini sacriste, et heredibus eius, et vobis, Pontio de Urgio, manumissori dicti domini sacriste et cuilibet manumissori eiusdem insolidum et tibi, R. de Villanova, notario publico Terracone, recipienti nomine eorumdem et heredum et cuiuslibet manumissorum eius insolidum, dictam diffinitionem et remissionem nostram omnem petitionem, actionem et demandam quam et quas nos, dictus dominus archiepiscopus per nos solum et nos, dictus prepositus, per nos solum et una cum dicto capitulo habemus et habere possemus in futurum contra dictum dominum sacristam et heredes ipsius et vos, nomine ipsius, et quemlibet vestrum et bona que fuerunt quondam eiusdem domini sacriste ratione computi fructuum, proventuum et reddittuum castri de Constantino perceptorum a dicto domino sacrista et alio quolibet modo vel causa nobis competentibus et competituris.

Absolventes inde dictum sacristam predictum et heredes ipsius et quemlibet vestrum et omnia bona et iura que fuerunt condam eiusdem domini sacriste.

Promitentes vobis, dictis manumissoribus et cuilibet vestrum in solidum et dicto notario stipulanti, nomine dictorum heredum et vestro, quod contra hanc diffinitionem et remissionem per nos vel aliquam interpositam personam non veniemus aliqua ratione.

Et si contra predicta vel aliquod predictorum veniremus et vos vel aliquis vestrum vel dicti heredes inde sustineritis dampnum aliquod vel gravamen vel expensas pro predictis aliquas feceritis totum illud vobis et cuilibet vestrum in solidum et dictis heredibus et dicto notario, nomine dictorum heredum et vestro stipulanti, promitimus reddere vobis vel vestris et cuilibet vestrum in solidum vel cui vos vel quilibet vestrum volueritis et dictis heredibus et si aliquo iure canonico vel civili vel etiam consuetudinario contra predicta venire possimus illi iuri expresse renuntiamus et specialiter beneficio restitutionis in integrum nobis competenti et competituro nobis et successoribus nostris super predictis perpetuum silentium imponentes.

Actum est hoc X kalendas octobris anno Domini millesimo CC LXX III.

Ego, Raimundus de Villanova, notarius Terracone, hoc scribi feci.

Ego, P. Vedelli, hoc scripsi, mandato Raimundi de Villanova, notarii Terrracone.

1273, agost 27

Els marmessors de Guillem de Montgrí, sacrista de Girona, fan donació d'unes quantitats de diners als diversos components de la família del sacrista, tal com aquest havia establert al seu testament

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 10r/v

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Declaratio testamenti et codicillorum

Hoc est translatum cuiusdam instrumenti quod sub istis continetur verbis:

Noverint universi quod XIIII kalendas iulii anno Domini M CC LXX III dominus Guillermus de Montegrino, bone memorie, Gerundensis sacrista, in infirmitate existente, quam obiit, post testamentum et codicillos per eundem dicta die facta et firmata statim, presentibus ffratre G. de Calonico, fratre Berengario Mir, ordinis fratrum predicatorum, fratre Benedicto, fratre Ffº de Serra, ordinis fratrum minorum, fratre Lantellmo, priore monasterii Sancti Pauli de Maritimo, fratre Guillermo, monacho eiusdem monasterii, testibus, ac me, Michele de Ulmo, scriptore subscripto, presente existente, dictus dominus sacrista adiunxit quadam et declaravit que in dictis testamento et codicillis specialiter non continentur, videlicet quod illi quibus ipse dimitebat vel legabat aliquid in testamento et codicillis facerent difinitionem atque remissionem de omnibus petitionibus et demandis quas contra ipsum vel bona sua possent movere occasione aliqua sive causa, ante quam aliquid caperent vel haberent de hiis que eis legabat vel dimitebat.

Et quicumque moveret contra bona sua vel manumissores eius petitionem aliquam vel demandam ipso facto perderet legatum sibi relictum et fieret ei de plano iustitie complementum.

Item cum in suo testamento generaliter madasset quod omnibus de familia sua provideretur per manumissores suos, secundum laborem quam erga ipsum exercuerat et secundum merita personarum declaravit quod ipsis de familia sua sigillanti daretur, prout inferius continetur, videlicet: Pontio de Sancta Cecilia, scutiffero suo, mille solidos; item Berengario de Sancta Cecilia, quingenti solidos; item Pontio Segerii, quingenti solidos, ultra legatum manumissorie; item Benastio, clerico CC solidos; item Ramundino, filio A. de Sancta Cecilia, C solidos; item Fferrario de sa Sala, clavigerio, CCC solidos; item Fferrario, cocco suo, C solidos; item Bartholomeo, troterio suo, C solidos; item Saye, scolari de Turricella CCCC solidos; item Bernardino Landrici, scolari de Arado, CC solidos. Et assignavit eundem pro scolari servitio capelle hospitii sui et mandavit quod pro suo servicio assignaretur sibi C solidos annuatim in perpetuum. Item Castello, scolari de Constantino, CC solidos. Item Iohanni, nuntio suo, qui stabat apud turrem de Valle, C solidos. Item P. de Sancta Pace, qui est in captione sarracenorum, CC solidos, si viveret et posset redimi. Item dimisit operi sedis Gerunde C solidos. Item fratribus penitentie de Gerunda L solidos. Item operi pontis de mercatallo XX solidos. Item Sancte Marie de Eroles XX solidos. Item assignavit locum capelle hospitii sui Ffº de Campolongo, clerico. Ita quod recipiat ordines successive. Item mandavit quod manumitterentur p(…) sui babtitzati S. P. de Columbario et filius Iohannis Pistoiis. Item mandavit de aliis babtitzatis suis quod essent in cognitione manumissorum suorum si deberent manumitti vel non. Item dimisit Azmetum, ortolanum suum et eius uxorem domui Sancte Paulis Maritimo. Item quadam aliam mandavit, dixit et ordinavit postea que in instrumento non continentur.

Hec igitur omnia supradicta Pontius de Urgio, G. P. Gerundensis canonici, A. Pontii, Geraldus Iordani et Pontius Segerii, manumissores et executores testamenti prefati domini sacriste, mandaverunt per me, Michelem de Ulmo, scriptorem subscriptum, scribi et in formam publicam redigi ad habendam hius rei memoriam in eternum VII kalendas septembris anno Domini millesimo CC LXX tertio, presentibus Bernardo de Borredano, A. de Sexano, clerico, testibus.

Ego, Pontius de Urgio, Gerundensis canonicus, subscribo. G. P., Gerundensis canonicus predictus, subscribit. + Ego, A. Pontii de Salrano subscribo. Ego, Pontius Seguerii subscribo. Ego, Geraldus Iordani, manumissor dicti domini sacriste, subscribo.

Sig+num Michaelis de Ulmo, qui hoc scripsit, mandato Bernardi de Vico, publici Gerundensis notarii, et ad predicta interfuit. Et in formam publicam, mandato predictorum manumissorum redegit.

Ego, Bernardus de Vico, publicus Gerundensis notarius [*] subscribo.

1273, juny 18. Girona

Guillem de Montgrí, sacrista de Girona, atorga el seu darrer testament

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 10v-11v

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Ultimum testamentum sacriste

Hoc est translatum cuiusdam testamenti quod sub istis continetur verbis:

In nomine Domini nostri Ihesu Christi.

Ego, Guillermus de Montegrino, Gerundensis sacrista, attendentes quod nulli mortalium notus est terminus finis sui, in meo pleno sensu ac memoria integra, facio meum testamentum, quod volo valere in perpetuum, nisi aliud forte condidero in futurum. Si quos vero codicillos fecero illos nichilominus valere volo.

Et licet iam hoc presens meum testamentum sit in alia carta scriptum, quod est per dominum papam confirmatum et per dominum regem Aragonum approbatum et per dominos archiepiscopum Terracone et eius capitulum et episcopum Gerundensem et eiusdem capitulum approbatum et subscriptum, dictum testamentum approbo et confirmo et quocumque in dicto meo testamento ordinavi et dimisi eadem in hoc meo testamento iterum ordino et dimito. In quo eligo manumissores meos venerabiles socios meos Pontium de Urgio, G. P., canonicos Gerunde, Geraldum Iordani, capellanum meum, A. Pontii, iureperitum, et Pontium Segerii, scutifferum meum, ut ipsi distribuant omnes res meas et exequantur hanc ultimam voluntatem meam, sicut hic invenerint scriptum.

Primum, iubeo corpus meum sepeliri in cimiterio sedis Gerunde, si decessero in partibus citra marinis.

Volo et mando ut, ante omnia, de omnibus rebus meis mobilibus et fructibus et redditibus universi honoris mei, quem modo habeo vel deinceps, Deo dante, habuero, omnia mea debita solvantur et de plano, sine omni calumpnia iniurie restituantur, sicut bono modo poterunt manifestari.

Hiis vero completis, volo quod familie mee certa portio detur ad arbitrium maumissorum meorum, habito respectu ad personas et ad laborem quem erga me exercuerunt.

Deinde dimito ecclesie beate Marie sedis Gerunde, ob remissionem peccatorum meorum, tot denarios Barchinone monete de tertio qui valeant unam marcham argenti et pro missis canendis D solidos.

Et domino episcopo II aureos. Fferiali C solidos. Et unicuique de XII presbiteris V solidos. Et omnibus aliis presbiteris qui chorum intrant, sive sint in ecclesia beneficiati sive non, ternos solidos. Dimito ecclesie Sancti Felicis X solidos. Operi eiusdem X solidos. Sancto Petro de Gallicantu et Sancto Martino de Costa unicuique X solidos. Sancto Danieli L solidos. Operi eius L solidos. Sancto Ffelici de Catinis L solidos et operi eiusdem L solidos. Operi ffratrum minorum C solidos.

Dimito omnibus aliis ecclesiis Gerunde et hospitalibus et infirmis de Pedreto quinos solidos. Dimito operi ecclesie de Turricella XX solidos. Hospitali eiusdem loci XX solidos. Sancte Marie de Mari et Sancto P. eiusdem parroquie quinos solidos. Operi ecclesie de Petralata XX solidos. Operi ecclesie Sancti Stephani de Occulo XX solidos. Operi ecclesie de Begur XX solidos. Operi ecclesie de Foniliariis XX solidos. Operi ecclesie Sancte Marie de Serra X solidos. Operi ecclesie de Buada X solidos. Operi capelle de Guaschonibus X solidos. Operi ecclesie de Lambille X solidos. Operi ecclesie de Rocha X solidos. Operi ecclesie Sancte Christine de Arado X solidos. Operi ecclesie Sancte Marie castri de Arado XX solidos. Sancte Marie de Uliano tot Barchinone denarios qui valeant unam marcham et dimidiam argenti, pro calice ibidem faciendo, quem fieri faciant manumissores mei.

Dimito et assigno sacristie Gerundensis duos mansos quos emi in castro de Ruppe a Berengario de Capraria et tertiam partem decime Sancte Segline, quam emi Raimundo de Sancto Genesio.

Propterea si bona mea mobilia ipsi obitus mei non suffecerint ad debita mea iam contracta et forte in posterum contrahenda et ad iniurias restituendas et legata solvenda, obligo ad complendum omnia predicta totum castrum meum et terram de Eviça et de Formentera, cum omnibus iuribus et pertinentiis suis, tam in mari quam in terra ubique.

Hiis vero completis, totum castrum et terram de Eviça et de Formentera, que existens electus Terracone adquisivi, divina gratia mediante, mense archiepiscopali Terracone in perpetuum applico et assigno, tali pacto, videlicet quod dominus archiepiscopus qui pro tempore fuerit et successores sui ad honorem sancte et individue Trinitatis faciant III candelas ardere perpetuo et continue, die ac nocte, ante altare beate Tecle virginis et martiris Christi et tribus pauperibus in viccu semper bene provideant et vestiti ac anniversarium honorifice fieri faciant in ecclesia Terracone.

Verum si archiepiscopus qui pro tempore fuerit predicta nollet observare et adimplere, predictum castrum et terram, trina ammonitione premissa, a preposito Terracone statim in ius et proprietate prepositure et canonice Terracone in perpetuum convertatur, sub pactionibus antedictis.

Dimitto in perpetuum prepositure Terracone tertiam partem castri et quartam partem terre de Eviza et de Formentera, quam emi a domino Iacobo, Dei gratia rege Aragonum, sicut melius continetur in instrumento emptionis inde confecto. Tali videlicet pacto: quod prepostius Terracone, qui pro tempore fuerit, et successores sui reficiat cotidie honorifice in communi mensa pauperum in canonica X pauperes et cotidie tales eligantur qui magis videantur egere. Et solvat et tradat quolibet anno, in festo Pasche vel ante, tantam monetam Barchinone de tertio que valeat CL bisancios argenti boni et fini rectique ponderis sacerdoti quem instituo in ecclesia Gerundensis ad honorem Ihesu Christi et gloriose Virginis, matris sue, tali forma, videlicet quod teneatur celebrare ter in septimana ob remedium anime mee et parentum meorum ac omnium fidelium defunctorum in altari beati Dominici gloriosissimi confessoris, quod situm est in ecclesia iam dicta, de quibus denariis faciat per singulos annos in perpetuum ipse et successores sui C cereos aptos, quilibet unius libre et unius quartoni, qui ardeant qualibet die sabbati ad missam beate Marie et insuper in quatuor festivitatibus eiusdem et Natale Domini et Pasche et Penthecostes ad missam maiorem et renovet dictos cereos quolibet anno circa medium anni. Deinde sibi et altari iam dicto provideat de residuo in necessariis suis. Dictus vero sacerdos continuam faciat residentiam in ecclesia iam dicta et teneatur interesse ibidem diurnis horis pariter et nocturnis. Preterea iaceat de nocte infra rexias, cum clavigerio in eadem cercha, cui exhibeat honorem et fraternam societatem, sed ei in aliquo non sit subiectus, nisi tamen quod cum dictus claviger causa officii sui veluti ad communicandum et huiusmodi extra ecclesiam ibit dictus sacerdos remaneat in ecclesia et hoc de nocte et de die tunc temporis ad custodiendum fideliter et honeste ipsam ecclesiam et thesaurum et alia bona ibidem deposita sive contenta.

Institutionem autem predicti sacerdotis volo et statuo ad sacristam Gerundensem perpetuo pertinere, qui infra XX dies post obitum unius a tempore scientie alium ydoneum sibi substituere non moretur. Alias eius institutio, illa vice, ad dominum Gerundensem episcopum devolvatur.

Verum si prepositus, qui pro tempore fuerit, predicta nollet observare et adimplere, trina admonitione premissa, a domino archiepiscopo statim iam dicta pars castri et terre de Eviça et de Formentera, cum omnibus iuribus suis et pertinentiis, tam in mari quam in terra ubique, in ius et proprietatem mense archiepiscopalis in perpetuum convertatur, sub pactionibus antedictis.

Volo et mando manumissoribus meis et baiulo de Constantino et castlano de Eviça et procuratori meo, qui pro tempori fuerint, ac omnibus aliis habitatoribus presentibus et futuris eiusdem castri et terre per fidem et homagium qui michi tenentur, quod dictum castrum et terram de Eviça et de Formentera, cum instrumentis ad dicta castra et terram spectantibus, archiepiscopo et preposito Terracone tradant sine difficultate aliqua et dilatione.

Hoc tamen testamento primo concesso et firmato ac corroborato subscriptione ipsius archiepiscopi et totius capituli Terracone, que rogo, tanquam patrem et dominum, ut intuitu pietatis et misericordie hanc meam ultimam voluntatem observet et faciat inviolabiliter observari.

Denique instituo pauperes Christi michi heredes et expressim veto et eis perhibeo ne habeant nec habere possint, retineant vel retinere possint, falcidiam vel aliquam quartam eis debitam aliquo iure vel consuetudine de bonis meis nec de aliquibus lexiis vel legatis in hoc testamento per me factis vel in aliquo codicillo vel codicillis meis vel in aliqua alia mea ultima voluntate.

Et si hec presens scriptura et presens mea ultima voluntas non valeret, iure testamenti volo quod iure codicillorum valeat vel alterius cuiuslibet ultime voluntatis.

Factum est hoc testamentum et firmatum a dicto domino sacrista XIIII kalendas iulii, pulsante campana sedis Gerunde ad hora tertie, anno Domini M CC LXX III.

Sig [+] num Guillermi de Montegrino, Gerundensis sacriste, qui hoc testamentum facio, firmo firmarique a testibus rogo. Et quia dictus dominus sacrista, propter infirmitatem quam patiebatur, propria manu firmari non potuit, ideo ego, Michael de Ulmo, scriptor subscriptus, signo crucis laycali, cum IIIIor punctis in ea appositis, pro eo firmo.

Ego, Pontius de Urgio, Gerundensis canonicus, manumissor et testis rogatus, subscribo. G. P., Gerundensis canonicus, manumissor et testis rogatus, subscribit. + Ego, A. Pontii de Celrano, manumissor et testis rogatus, subscribo. Ego, Lantelmus, prior Sancti Pauli de Maritima, testis rogatus, subscribo. Ego, Geraldus Iordani, manumissor et testis rogatus, sine dampno meo, subscribo.

Testes rogati sunt ffrater Benedictus, ordinis ffratrum minorum, ffrater Ffranciscus de Serra, eiusdem ordinis, frater G. de Colonico, ordinis predicatorum, et ffrater Berengarius Mir, eiusdem ordinis.

Sig+num Michaelis de Ulmo, rogati, qui hoc scripsit mandato Bernardi de Vico, publici Gerundensis notarii.

Ego, Bernardus de Vico, publicus Gerundensis notarius [*] subscribo.

1321, novembre 22. Avinyó

Lletres del papa Joan XXII al rei de Mallorca, defenent els drets de l'església de Tarragona a les illes Balears

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 15r-16r

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Iohannes, episcopus, servus servorum Dei.

Carissimo in Christo filio regi Maioricarum illustri, salutem et apostolicam benedictionem. Pre multe dilectionis affectu quem ad personam tuam, dilectissime fili, gerimus more patris, multe sollicitudinis excitamur instantia, ut viam iustificationum Domini solerter exquirens te virtutum operatorem constituas et ministrum exibeas operum pietatis que tibi laudis gloriam ad augeant in presenti et vitatis que regium possent impedire, salutem in futuro seculo te perducant ad eterni premius largitorem.

Habet si quidem venerabilis fratris nostri archiepiscopi Terracone nobis insinuata conquestio, quod licet clare memorie Iacobus, Aragonensis et Maioricarum rex, avus tuus, dum adhuc viveret, spiritu beate considerationis inductus, insulas de Eviça et de Formentaria, promitentes a Deum cum omnibus iuribus et pertinentiis suis condam Guillermo, electo Terrachonensis, ad consuetudinem Barchinone, si quod de prefatis insulis pacem et guerram cum eis cum quibus cum pro tempore gratiam habere contingeret facere posset dum taxat potestate retenta in feudum perpetuum concessisset. Sicque dicto archiepiscopo et non alii, virtute concessionis, huiusmodi a dictarum insularum habitatoribus homagium et fidelitatis recipere iuramentum iuxta consuetudinem competat, supradictam dictique archiepiscopi predecessores ab habitatoribus ipisis homagium et fidelitatis huiusmodi iuramentum diversis retroactis temporibus recepissent.

Demum tamen inclite reconditionis rex Maioricarum, genitor tuus, dictos archiepiscopum et ecclesiam tertia castri et ville infra dictas insulas consistentium et quarta dictarum insularum partibus et earum iuredictione, cum omni suo emolumento, indebite spoliavit. Tuque ipsos qui post eiusdem tui genitoris obitum regni Maioricarum gubernanda sucepisti detinuisti et detines contra iustitiam spoliatos. Et ab habitatoribus predictis homagium, sicut dictus genitor tuus exigebat dum viveret, exigis minus iuste eosdem archiepiscopum et ecclesiam iure suo quod ad huiusmodi receptionem homagii sine rationabili causa privando et habitatoribus ipsis inhibendo districtius ne homagium memorato archiepiscopo prestare presi(…)t antedictum.

Et nihilominus, cum iuxta consuetudinem antedictam ab officialibus eiusdem archiepiscopi in dictis insulis constitutis non ad te vel officiales tuos, sed ad solum eundem archiepiscopum debeat appellari, tu et idem officiales tui appellationes que ab ipsis officialibus eiusdem archiepiscopi ad te vel eosdem officiales tuos frequenter interponuntur iniuste nedum in civilibus et criminalibus negociis, sed etiam in ecclesiasticis et spiritualibus casis indifferenter admititis in derogationem ecclesiastice libertatis.

Partem etiam castri et ville predictorum de fortelitium quod idem archiepiscopus in eodem castro habere dignoscitur. Necnon et certam partem cuiusdam alterius ville sue, que lo Robat vulgariter nominatur, infra dictas insulas constitute, violenter contra iustitiam occupasti et detines occupata. Ab hominibus quoque dictarum insularum subiectis archiepiscopo et ecclesie memoratis quos (…) in modum servitii forciati ut patire verbis utamur. Necnon et peccuniam accessus et alia iura eisdem archiepiscopo et ecclesie debita in insulis antedictis per violentiam eigis minus iuste.

Et insuper cum prepositus eiusdem ecclesie Terrachone partem castri, ville et insularum predictarum ab archiepiscopo memorato inmediate tenere noscatur in feudum et eidem archiepiscopo de feudo ipso recognitionem facere teneatur, tu dictum prepositum tibi recognitionem huiusmodi facere de facto compellis eundem archiepiscopum iniuste predictis feudo et recognitionem privando. Et alias nedum quod iuredictionem in illa dictarum insularum parte quam per violentiam occupasti.

Verum etiam in aliis partibus insularum ipsarum que plene ad archiepiscopum et ecclesiam pertinent supradictos et in quibus sicut in huiusmodi parte quam detinens occupatam et idem archiepiscopus plenam, altam et baxam dignoscitur iuredictionem habere, tu et officiales predicti usurpatis indebite et illa contra Deum vobis vindicatis iniuste pro vestre libito voluntatis. Tui etiam officiales predicti archiepiscopi et ecclesie predictorum officiales nedum laycos, sed etiam clericos, indebite persequentes ipsorum aliquos in divina magestatis offensam ordinis clericalis oprobrium derogationem libertatis predicte et apostolice sedis displicentiam et contemptum dudum sepius ceperunt indebite et retinerunt diutius captivatos nec ab excomunicationis sententia quam eos, propter captionem et detentionem clericorum ipsorum non est dubium incurrisse, unquam se tanquam proprie salutis in memoreos precierunt absolvi, sicque contingit quod propter eorumdem officialium tuorum inhumanitatem et austeritatem continuam vix archiepiscopus supradictus potest officialem habere qui velit iurediccione pro eo in dictis insulis exercere.

Et alia diversa gravamina parte ac dictum genitorem et eosdem officiales tuos sunt archiepiscopo et ecclesie supradictis illata temporibus retroactis et parte ac eosdem officiales tuos que in insulis antedictis ac civitate Terrachone et circumpositis locis quasi notoria et publica fore noscuntur et super quibus tibi et dicto genitori tuo fuit diversis temporibus contradictum que ne longam et tediosam narrationem exigerent si contingeret per singula recitari continue in ipsorum archiepiscopi et ecclesie grave dispendium et manifestum periudicium inferuntur.

Cum igitur hec, dilectissime filii, si eis veritas suffragatur tuo curatori displiceant regie salutis comodis obvient honoris cui macelent claritatem ac turbent non in merito Romanam ecclesiam, matrem tuam. Et propterea nos, qui tuam salutem et honorem appetimus patris more benevoli cupiamus tu vitatis que occulos divine magestatis offendant per fructum bonorum operum in conspectu reddaris altissimi gratiosus celsitudinem regiam paterno rogamus et ortamur affectu quatenus quid in hac parte beneplacitum tui salvatoris expostat diligenter advertens ab occupationibus gravaminibus, violentiis et iniuriis antedictis prefatis bonis et iuribus archiepiscopo et ecclesie supradictis integre restitutis pro divina et apostolice sedis ac nostra reverentia pressus abstinans dictosque tuos officiales cohibeas abstinere, ut per hoc tui curatoris vices offensam archiepiscopo et ecclesie memoratis omnes iuste querele materia precidatur.

Et ille cuius misericordia dicitur regnare principibus tua vota percipiens suis beneplacitis conformare ad augeat in benedictionibus dies tuos et a nobis celsitudini regie digna proveniant aucmento gratiarum.

Datum Avinione X kalendas decembris pontificatus nostri anno sexto.

1236, agost 20

Concòrdia entre el rei Jaume I i el preposit de Tarragona per la possessió d'unes cases i altres béns a l'illa de Mallorca

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 18v-19r

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Post longum litigium longamque alterationem diu agitatam inter dominum Iacobum, Dei gratia regem Aragonum et regni Maioricarum, comitem Barchinone et Urgelli et dominum Montispessulani, ex una parte, et Ff., prepositum ecclesie Terrachone, ex altera, super quibusdam alchariis et aliis honoribus et possessionibus insule Maioricarum, quas idem dictus prepositus, ratione suarum cavalleriarum et ex concessione domini regis ad se pertinere dicebat, in manu domini Berengarii, Dei gratia Barchinone episcopi, et Petri de Scintille, Barchinone sacriste, partibus volentibus et consenstientibus vetitum fuit sub pena mille aureorum ad compositionem amicabilem et diffinitionem atque transactionem perpetuam in hunc modum:

Quod prepositus Terracone integre et libere habeat domos et possessiones alias quas hucusque habuit et tenuit et adhuc habet et tenet in civitate Maioricarum et circa civitatem, in suburbiis et in ortis atque molendinis, et habeat integre partem cum contingentem de omnibus possessionibus de Albufera, sicut consuevit tenere et possidere.

Reliqui vero honores, tam alquerie quam qualibet alie possessiones, tam ille quas prepositus tunc habet et possidet quam etiam alie quas dominus rex vel milites sui nunc tenent, de quibus questio erat inter prepositum et dominum regem, et quas prepositus se habuisse et tenuisse dicebat iuxta bonorum vestrorum arbitrium per tres partes dividantur, quarum duas habeat prepositus et dominus rex, cum suis militibus, habeat tertiam, hoc tamen expressim et specialiter intellecto, quod milites domini regis recipiant suam partem tertiam in locis in quibus nunc sunt populatores et si in hiis que modo tenent dominus rex vel milites sui inventi fuerit in divisione ipsarum trium partium habere ultra tertiam partem illud quod plus erit iuxta arbitrum honorum vestrorum restituantur preposito de bona et communi terra habita locorum consideratione.

Si vero minus tertia parte inventi fuerint habere fiat eis supplementum usque ad tertiam de aliis possessionibus quas prepositus tenet similiter de bona et communi terra habita locorum consideratione. Preterea de voluntate partium fuit ita condictum quod homines prepositi qui quondam fuerunt populati in alcharia que dicitur Silver redeant ad populationem illam et simul cum hominibus qui hodie sunt ibi populati pro domino rege vel militibus suis sint communiter populati et equaliter in alcharia de Salver et de Petra. Arbitratores etiam sive divisores qui eligendi sunt super hiis omnibus dividendis et estimandis a prefato domino Berengario, Barchinone episcopo, et P., sacrista eligantur, et faciant suam divisionem quousque ad proximum festum Natalis Domini. Et ea que ipsi iuxta mandatum predictum diviserint sive ordinaverint sub prefata pena perpetuo conserventur et quod ipsi episcopus et sacrista per prefatam penam mille aureorum compellant partes complere et attendere predictam omnem transactionem sive compositionem et divisionem cum facta fuerit ab hiis quos ipsi elegirent faciant inconvulsam firmiter observari.

Item quod prepositus faciat absolui a vinculo excomunicationis vinculo innodati. Ita tamen quod dominus rex faciat omnes expensas si mitendus fuerit nuntius ad curiam romanam pro absolutione huius obtinenda.

Preterea si in hiis que dicta sunt et in hiis adhuc sunt ordinanda vel dividenda inventum aliquid fuerit ambiguum vel obscurum vel si pro hiis aliquo modo aliquam inter partes contingeret movere questionem super predicta pena mille aureorum per ipsum dictum Berengarium, episcopum, et P., sacristam, quos ad hoc suos arbitros elegerunt terminetur, diffinatur et etiam dividatur et teneatur qualibet pars eorum dictis vel diffinitionibus comparere.

Actum est hoc XIII kalendas septembris anno Domini M CC XXX VI.

+ Scripta libens ista Petrus confirmo sacrista. Ego, Berengarius, Barchinone episcopus, subscribo.

Signum + Iacobi, Dei gratia regis Aragonum et regni Maioricarum, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispessulani, qui hoc concedimus et laudamus ut superius continetur, appositum per manum G. Scribe, mandato domini regis, loco, die et anno prefixis.

Sig [+] num Ff., prepositus Terracone, qui hoc firmo, salvis decimis et iuribus spiritualibus Terracone prepositure.

1249, maig 13

Els apoderats nomenats per Jaume I efectuen la partició de les heretats de l'illa de Mallorca, tal com havia estat fixat a la sentència arbitral de 1236

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 19r/v

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Anno Domini millesimo CC XL IX, kalendas may, nos, Bertrandus Bovis, precentor Maioricarum, et Guillermus de Turricella et Raimundus de Clusa, milites, in civitate Maioricarum personaliter constituti in presentia Roberti de Pulcrovicino, P. de Sancto Murato, Bernardi, prepositi Maioricarum, Bernardi Rotundi et Guillermi de Verdaria, de manu A., prepositi Terracone, litteras domini regis recepimus sub hac forma:

Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispessulani, dilectis et fidelibus suis G. de Torrella, R. de Clusa et Bertrando Bovis, salutem et dilectionem. Mandamus vobis quatenus, secundum tenorem arbitrii promulgati per episcopum et sacristam Barchinone inter nos et prepositum Terracone, super honoribus de Maioricis, cum dilecto nostro A. Giboti, nunc Terracone preposito, divisionem de honoribus predictis sine dilatione qualibet faciatis. Volumus enim quod ipse ius suum habeant de possessionibus antedictis, prout in arbitrio continetur. Datum Dertuse VII idus decembris.

Quibus perlectis proponentes mandatum regium pro viribus adimplere personaliter accesimus ad loca omnia de quibus erat divisio facienda, habendo nobiscum presbiteros, homines et circum eo l(…)s agros ibidem de consilio ipsorum et multorum aliorum ad hoc convocatorum, Deum semper habendo per oculis, prout humana fragilitas possa fuit, trinam divisionem fecimus de predictis, tali modo.

Assignamus itaque ad primam partem alqueriam de Silvar, que est in termino de Inca. Et alqueriam que dicitur Castelitx et Albenia et Holloch et Raal que sunt in termino de Montueri. Ad secundam partem assignamus alqueriam que dicitur Mancor, que est in termino de Inca, et alqueriam que dicitur Solanda et Mala, que sunt in termino de Sixneu, et alqueriam que dicitur Pilar et Pilatela et Benimeyayb, que sunt in termino de Petra. Et ad tertiam partem assignamus alqueriam que dicitur Beniximar et Massarela et Benizen et Beniroy et Moscaritx et illud quod tenet dictus prepositus in villa de Inca pariter cum vineis et honoribus quas et quos tenent Rotlandus Saluter, que quidem omnia sunt in termino de Inca.

Facta itaque divisione, prout superius continetur, iuxta mandatum regie maiestatis et prout in forma arbitralis sententie continetur, vestre celsitudini eamdem per scripta presentia duximus declarandam, sub nostrorum sigillorum munimine interclusam.

Notificantes nichilominus culmini regie magestatis quod de voluntate antedicti prepositi est quod vobis, tanquam domino, pro vestris militibus de predictis tribus partibus accipiendi unam quam malueritis electio prebeatur. Remanentibus duabus partibus preposito antedicto, prout in arbitrali sententia continetur.

Quod est actum in Maioricis III idus madii sub anno predicto.

Testibus presentibus Roberto de Pulcrovicino predicto, P. Bernardi de Muntsestler, Bernardo Rotundi, G. de Verdaria et Bernardo de Clusa.

Sig+num Raimundi de Clusa. Sig+num Guillermi de Turricella, qui pariter cum sitio nostro, Bertrando Bovis, predictam divisionem fecimus et predictam concedimus et confirmamus. Sig+num Bertrandi Bovis, precentoris Maioricarum.

Signum + Bertrandi de Artes, notarii publici Maioricarum, qui hoc scripsit, mandato et voluntate dictorum divisorum, die et anno prefixis.

1257, juny 22. Lleida

Jaume I reconeix que el preposit de Tarragona va obtenir la seua part de l'illa de Mallorca, en agraïment a l'ajut militar prestat durant la conquesta del territori

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 19v

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Noverint universi quod nos, Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispessulani, protestamur et dicimus in rei veritate quod omnes hereditates et possessiones quas Fferarius, quondam prepositus Terracone, habuit in civitate et insula Maioricarum tempore captionis dicte civitatis et insule seu tempore quo dicta civitas et insula divise fuerunt conti [espai en blanc] ipsum prepositum pro parte sua ipsius civitatis et insule, ratione suarum cavalleriarum.

Datum Ilerde X kalendas iulii anno Domini M CC L septimo.

1230, gener 12. Barcelona

Jaume I dóna al preposit de Tarragona diverses possessions a l'illa de Mallorca

Arxiu Històric Nacional. Madrid. Còdex L 1398, f. 19v

Transcripció efectuada per Mn. Francesc Xavier Torres Peters (Arxiu Històric de la Pabordia d'Eivissa) i lliurada a l'Arxiu Virtual el 29-XII-2008

Manifestum sit omnibus quod nos, Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, comes Barchinone, dominus Montispessulani, volentes predecessores nostrorum sequi vestigia et exempla, cum presenti carta, per nos et omnes successores nostros concedimus et donamus et liberaliter conferimus vobis, dilecto nostro Fferrario, preposito Terracone et prepositure eiusdem et omnibus successoribus vestris per secula cuncta quicquid contigerit vobis de honoribus et possessionibus et terris et de omnibus aliis que vobis et militibus et hominibus quos vobiscum duxeritis in insulas Maioricarum, Minoricam, Evizam et alias insulas que vocantur Balearas, per alodium ffrancum et liberum, ad habendum, tenendum, possidendum, vendendum et alienandum et ad omnes vestras vestrorumque voluntates, omni tempore faciendas, cum decimis, primitiis et cum omnibus omnino iuribus, tam temporalibus quam spiritualibus, excepto quod de predictis non possitis aliquid dare aliquibus militibus pro alodio, sed quod ea teneant per vos et successores vestros in feudum.

Datum apud Barchinonam II idus ianuarii anno Domini M CC XX nono.

Sig+num Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, comitis Barchinone et domini Montispessulani.

Huius rei testes sunt G. de Montetant, vicecomitis Bearni R. de Montecatheno, G. de Cervaria, R. Alaman, G. de Claromonte, Geraldus de Cervilione, R. Berengarii de Ager, P. Cornelii, Assalitus de Guaal, Garçia Peris de Meritad, Garçia de Orta. Ego, G. Rabacia, canonicus Ilerdensis et notarius domini regis signo +.

Sig+num G. Scribe, qui mandato domini regis pro G. Rabacie, notario suo, hanc cartam scripsit, loco et anno die prefixis.

801

Capitular de l’emperador Carlemany, en la que rep baix la seua immunitat i defensa els gots i hispans de la ciutat de Barcelona i del castell de Terrassa, els quals s’havien sotmés lliurement, i regula la seua situació jurídica

La data d'aquest document és aproximada ja que no es conserven còpies més o menys antigues i fiables, sinó referències documentals que en parlen de la seua existència

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 1. Transcrivim literalment aquesta versió

[Karolus serenissimus augustus a Deo coronatus magnus et pacificus imperator Romanum gubernams imperiu, qui et per misericordiam Dei rex francorum et langobardorum] … quia… gotos sive ispanos intra Barchinonam famosi nominis civitatem vel Terracium castellum quohabitantes, crudelissimum iugum inimicissime christiani nomins sarracenorum evitantes ad [nos] facere confugium et eandem civitatem [nostra] magnipotentie libenter condonarunt seu tradiderunt, et ab eorundem sarracenorum potestate se subtrahentes nostro [dominio] libera et prompta voluntate se subiecerunt, complacuit mansuetudini nostre sub immunitatis tutione defensionisque munimine benigne suscipere ac retinere et quohabitationem seu necessitatibus eorum oportunum auxilium clementer conferre.

[1]. Igitur ad ómnium vestrum notitiam pervenire volumus quia esodem homines sub protectione et defensione nostra receptos sicut in unitate fidei, sic etiam in unanimitate pacis et dilectionis, conservare decrevimus, eo videlicet modo ut sicut ceteri franci homines cum comité suo in exercitum pergant, et in marcha nostra iuxta rationabilem eiusdem comitis ordinationem atque admonitionem explorationes et excubias, quod usitato vocabulo wactas dicunt, facere non neglegant, et missis nostris quos pro rerum oportunitate illas in partes miserimus aut legati qui de partibus Hyspanie ad nos transmissi fuerint paratas faciant et ad subvectionem eorum veredos donent.

Si autem hi qui veredos acceperint reddere eos neclexerint ac eorum interveniente neglegentia perditi seu mortui fuerint, secundum legem francorum eis quórum fuerint sine dilatione restituantur vel restaurentur.

[2]. Alius vero census ab eis neque a comité neque a iunoribus aut ministerialibus eius exigatur.

[3]. Et nisi pro tribus criminalibus actionibus, id est homicidio, rapto et incendio, nec ipsi neque eorum homines a quolibet comité aut ministro iudiciarie potestatis ullos modo iudicentur aut distringantur, sed liceat ipsis secundum eorum legem de aliis [omnibus] iudicia terminare et preter hec tria et de se et de eorum hominibus secundum propriam legem omnia mutuo definire.

954, setembre 21

Donació de terres efectuada per Witard a un grup d’homes, en el lloc de Freixa, del castell de Fontanet, comtat de Barcelona

Original, Arxiu Episcopal de Solsona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 5. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine Domini. Ego Witardus donator vobis Ermovino, Sesegudo, Ermomiro, Elias, Deudefredus, Arifredo, Argerigo, Guadamiro, Cesario, Egirado, Ferriolus, Ariemiro, Sesarigo, Mascarone, Bladerico.

Manifestum est enim quia placuit animis nostris et placet ut vobis supradicti, donarem fecissem aliquid de proprietate mea sicuti et facio.

Dono enim vobis terras meas cultas et ermas quod habeo in comitatum Barchinonense in terminos de castro Fontanedo in locum que dicunt ad ipso Frexano, qui mihi advenit aliquid de ienitori meo et aliquid per mea comparatione.

Et afrontat hec omnia de parte circi in ipso torrente qui per imbe ducit aqua; et de aquilone in sumitate de ipsa serra et de altero in ipsa vie que pergit ad ipsas terras que sunt dutrum partes Annolia faciatis exinde ortos aud quid de vos necessa fuerit exinde laborare.

Et donetis mihi exinde ubi vineas fuerint edificatas de ipso fructo ipsa V parte, et de ipsas alias labores que feceritis in ipsas terras donetis mihi exinde laborare.

Et donetis mihi exinde ubi vineas fuerint edificatas de ipso fructo ipsa V parte, et de ipsas alias labores que feceritis in ipsas terras donetis mihi exinde ipsa tasca.

Et vos et subcesores vestros tam presens quam advenientes vel fucturi [faciant] et talem servitium qualem de legitimum alodem faciunt ipsos homines comarentes in iam dicto comitato.

Et si vobis necessa fuerit vindere faciatis a tales homines qui faciunt exinde servitium sicut supra resonat.

Et si ego donator minime fecer et de supra conventione non hoc valeat vindicare set componat in vinculo solidos XX.

Et [si] nos laboratores minime fecerimus et de supradicta conventione nos abstrexerimus non hoc valeat vindicare sed componamus quisque sicut exinde minime fecerit et in antea tam donatores quam edificatores faciamus sicut exinde non respondimus.

Facto pacto et conventione, XI Kalendas october, anno primo regnante Leutario reie.

Sig+num Witardus qui hanc pactum feci et firmare rogavi. Sig+num Ermovino. Sig+num Sesegudos. Sig+num Ermomiro, Sig+num Elias. Sig+num Deusdefredus. Sig+num Arifredo. Sig+num Ariemiro. Sig+num Argerigo. Sig+num Guadamiro. Sig+num Cesario. Sig+num Egirado. Sig+num Ferriolus. Sig+num Sesarigo. Sig+num Mascarone. Sig+num Bladerico.

Nos simul in unum qui hanc conventione et pactum fecimus et firmare rogamus. Gondebertus Sig+num. Sig+num Ieramias. Sig+num gotmare sss Ramio sss.

Gisimara qui han cpactum scripsi die et anno quo supra.

960, juliol 28

El comte Borrell dóna al seu fidel Isarn el castell de La Roqueta, en terme de Fontanet, comtat de Manresa

Original, Arxiu Històric Nacional de Madrid

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 6. Transcrivim literalment aquesta versió

In Dei nomine.

Ego Borrellus gratia Dei chomes et marchio, tibi fideli meo Isarno. Certum quidem manifestum est enim, quia placuit michi et placet u tibi iamdicto fideli meo donationem tibi fecissem sicuti et facio, ipsa Rocheta que vocabulum est ad Fontaned quod ienitor tuus Salla primus primus (sic) aprehendidit de istis temporibus.

Qui est ipsa Rochet cum ipso alodes in comitatum Minorisa iusta Chiralto. Et afrontat ipso kastro quod vocabulum est Rocheta simul cum suas fines vel agacencias, de orientis in termini de Tovos ad ipsa Albareda et ascendit in ipsa serra quam dividit per kastrum Miralias et per suum terminum; et est de meridie ipsas agudas recte trammite per ipsa antiqua; et pervadit de occiduo per ipsa valle de Auccetor, per ipso plano ad ipsa villa antiqua, recte tramite per ipsa serra a ad ipso termine quod vocabulum est Orto de Zoda; et descendit de circio per ipsa pausada de ienitori meo qui fuit condam bone memorie, Suniario chomite, et ascendit ad ipsa serra qui descendit ap ipso Mubiello, recto vadit per ipsos Terrarios Rubios qui vadit per ipso terminio de Tovos et pervadit ad ipsa Albareda quod superius resonat contra orientis.

Sic dono tibi quantum istas afrontaciones includunt, ipsa roka, cum ipsas parietes, cum ipsos suprapositos, terras cultas vel ermas, et arbores maiores vel minores et garricis, aquis aquarum, petris, sacxis, montis, vallis, plano, omnia vel in omnibus totum ab intecrum, cum exiis vel regressio eorum.

Et de meo iure in tuo hoc trado ad omnia quod facere volueris. Quod si ego Borrellus commes qui hoc tibi dono, aut ullus quislibet omo qui contra ista donatione venerit ad inrumpendum, non hoc valeat vindicare sec omponat hoc quod petit in duplo cum omni sua inmelioracione et sua petitio ad nichilum remaneat.

Ista donatio in omnibus obtineat firmissimam robore.

Facta istius scriptura donationis, V Kalendas augusti, anno VI regnante Leutario rege, filium Leudivici regi.

Sig+num Borrellus chomes, qui ista donatione fecit te firmare rogavit. Salla qui hac donatione consensit et suscripsit. Sig+num Aigo (?). Sig+num Unifredus. Buuifredus B. Godemares +, Miro +. Oliba, iudice +.

Iohannes levita qui hac ista donatione scripsit et suscripsit die et anno quod supra.

974, abril 17

El bisbe de Barcelona amb l'aprovació del comte Borrell atorga carta de poblament als habitants del castell de Montmell

Copia del segle XIII a l’Arxiu de la Catedral de Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 7. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine Domini eterni Dei qui gubernat omnia in cuius manus regna sunt omnia, Vivas episcopus licet indignus pastor tamen Barchinonensis sedis per divine gratia munum.

Notum esse omnibus volo hominibus Spanie gentium conmorantibus qualiter cum consensu canonicorum vel ceteroroum clericorum ecclesie nostre seu piissimi vel marchioni principi nostri Borrelli comiti seu et omni plebigeri Barchinone civitatis tam maiores natu quam minores, qualiter concedimus vel firmamus pactum ad homines castrum Montem Macellum cohabitantibus qui est…matricule ecclesie nostre Sancte Crucis et Sancte Eulalie.

Tam isti presentes quam filii filiorum de gente illorum procedentes, tamm illi qui moderno tempore ad istum castrum confluxerint quam ipsi qui iam in ipsum castrum habitaturi convenerint, sint inmunes omni tempore liceatque inter eos vindere et concamiare casas, terras et vineas quas ad culturas produxerint sub nostre tuitionis atque defensionis non sub alio senioratico, nullum alium censum persolvant nisi solas decimas et primitias quas Deo reddituri sunt tam me presente episcopo quam meos sucessores, non parafreda, non asinos inhonera, non mansionaticos, non porchos, non bervices, non agnos nec pernas nec nullum aliumm censum nisi quod propia voluntate episcopo suo dare voluerint.

Sed tamm isti habitatores quam alii qui ad nos unquam confluxerint vel in istum castrum habitare voluerint, tam ipsi quam filii filiorum ipsorum usque in eternum sine ullo iugo servitutis permaneant sub protectione atque defensione nostra iure perpetuo.

Et qui hunc pactum componat libram auri unam.

Et in antea ista pacta vel roboratio firma permaneat omnique tempore.

Facta sunt hec, XV Kalendas mai, anno XX regnante Leutario, filio Ludovici regis.

Similiter firmamus et pactum superiorem ferimus ad ipsa Cuculiata cum omnes terminos de supradictum Montem Macellum ad ipsa Cuculiata in ea ratione vel firmitate quod supra reteximus.

Sig+num Vivas gratia Dei episcopus. Sig+num Ferrarius sacerdos. Sig+num Guadamirus, presbiter. Sig+num Guitita, levita archiscrinii. Sig+num vives presbiter. Sig+num Guillara presbiter. Sig+num Seniofredus, presbiter. Sig+num Borrellus, gratia Dei comes et marchio. Sig+num Aetius gratia Dei episcopus.

Sig+num Petrus, sacerdos, qui hac pacta scripsi et suscripsi die et anno quo supra.

978, desembre 21

El bisbe de Barcelona, amb l'acord del comte Borrell, dóna a Guitard de Muradèn el castell d'Albà

Copia del segle XIII, Arxiu de la Catedral de Barcelona.

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 8. Transcrivim literalment aquesta versió

Hec est convenientia que facit Vivas episcopus, cum caterva clericorum suorum ad dompno Guitardo de Mureden.

Sciant omnes homines qualiter ego Vivas episcopus, cum consilio clericorum nostre matricule ecclesie Sancte Crucis Sancteque Eulalie, una cum assensu piissimi vel marchioni principi nostri Borrello comiti, firmamus pactum et convenientiam inter nos et te supradicto Guitardo de ipso castro de Albano et de omnibus suis terminis hedificatum et ad hedificandum ut habeas et teneas eum epr nos et dones michi et ad successores meos potestatem de ipso castro de Albano per quantas vices tibi demandavero et demandaverunt, sine malo ingenio, sine contrarietatis obstaculo.

Et affides eum michi per sacramento et ad successores meos episcopos et non mittas ibi castellanos sine meo consilio qui faciant michi semper hominiaticum et ficelitatem.

Et retineo in iam dicto castro ad meum opus ecclesias cum decimis et primitiis et oblationibus et meas pariliatas que sunt inter castrum de Albano et castrum de Ceume et meam dominicaturam que vocant Sanctas Cruces super ripam fluminis Gaiano, cum omnibus suis terminis et pertinentiis totis, cum molendinos et regos et caput regos et cum omnibus que ad usum hominum pertinent sine aliquo senioratico, et donatione de te Guitardo et de tuis castlanos de supradicto castro de Albano.

Et alia que remanent de surpadicto castro habeas ad fidelitatem et servitium nostrum et de meos successores quod ero tibi fidelis de tuo corpore et de ipso castro prenuncupato et dabo tibi potestatem et ad successores tuos de predicto castro iratus et paccatus per quantas vices michi demandaveris per te aut per tuos nuntios, et faciam ad te hostes et cavalcatas et alia servitia sicut homo debet facere suo meliori seniori.

Et si quis hanc convenientiam et pactum rumpere voluerit, componat ei duas libras auri cocti et in antea ista pacta et convenientia firma persistant omni tempore.

Acta fuit hec XII Kalendas ianuarii, anno XXIIII regnante Leutario filio Leudovici regis.

Sig+num Guitardo de Muredine. Sig+num Vivas, gratia Dei, episcopus. Raimundus Guitita, levita, archiscrinii, ss. Sig+num Guiadamirus presbiter, ss.

Sig+num Guillara presbiter. Sig+num Aetius, gratia Dei, episcopus. + Borrellus, gratia Dei, comes et marchio.

Sig+num Petrus sacer qui hac pacta scripsi in die et anno quo supra.

986, abril 23

El comte Borrell atorga la carta de poblament del castell de Cardona

Original, Arxiu Municipal de Cardona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 9. Transcrivim literalment aquesta versió

Regnante in perpetuum Domino nostro Ihesu Christo, sexta etate mundi, in sexto miliario seculi, era millesima vigesima quarta, anno trábea Incarnationis Domini nostri Ihesu Christi DCCCCLXXXVI, resurrectionis dominicae nobis celebranda et II nonas aprilis, luna XX, Deo auxiliante, et sacro divino eloquio nobis confortante, et sub iusione magno imperio nostro Ludovico rege obediente, filio Lutarii regi, anno I eo regnante, et misericordia Domini postulante: Ego Borrellus gratia Dei comes et marchio facio preceptum et securitatem adque liberationem in castro vocitato Cardona, vel suis agacenciis, et ad omnes abitatores eius, seu et posteritatis et proienies eorum, de omne rerum facultatis eorum, quidquid ad usum ómnium pertinet, seu aulodes illorum, ut de ab hodierno die, et tempora, supra memorata iure quieto ordine teneant, et posideant, et hic securiter et in perpetuum feliciter sine aliqua dubitatione vel inquietacione de nullo omine.

Quia quando in primis construxit avius meus Wifredus comis et marchio bone memorie, et edificavit istum castrum Cardona, cum suis terminibus, precepit in suo precepto et suo verbo hic memorialem, ut omnes gentes, omnes abitatores, quiibidem stare veniebant aut cum illorum bona ad hec currebant, et hic vividere volebant, iure quieto tenuissent et possedissent perpetualiter.

Et si aliquis malignus omo, aut superbia inflatus, aut scandalum cumulatus, aliquid tulisset vel diripuisset de sua facúltate de illos abitatores omnies, ille qui perdidissent, in duplum prendidisset de suam facultatem de illum malignum ominem, qui hoc malum fecisset; et si unum asinum perdidisset, ille qui perdidit, duos meliores prendidisset; et de aliis modis in omnibus rebus sic in duplum precepti custoriri vel defenderé; et si unam alapam quamvis unus ex ipsis de abitatores eius percusus fuisset de ullum malignum omniem, duas peiores reddidisset sine dubitatione, et postea nullam calumniam pertimesceret in nullum iudicium.

Similiter et de aliis plagis vel vulneribus, atque iniuriis, teneri et custodiri iussit in duplum. Et sic perdonabit ad omnes abitatores istius loci supra nominato illam quartam partem de illor toloneo, ut inter eos divisissent, sicut et faciunt ab hodierno die; et nullum censum non fecissent, nec abuissent, nec dedissent, nisi debitum sancte Dei Ecclesie, quod est veram primitiam, et veram decimam, et fidelem offercionem, et sanctum sacrificium.

Et si servus aut ancilla venisset inter eos, aut aliquis omo cum alienam uxorem aut sponsa, aut latro inieniosus, aut alliquis falsator vel criminosus, securus stetisset inter omnes alios abitatores sine aliquoa dibutatione.

Nam de aliis modis vel culpis in omnibus precepit legem et directam iustitiam inter eos cum iudices custorie ad eum in cuius potestatem eos commendavit vel concessit patrono.

Et similiter sic precepit, frater meus Miro comes bone memorie digitis suis litteris roboravit, et signum suum in suo nomine subter stillo confirmavit sicut audivit roborata et confirmata ab avo nostro iam supra nominato Wifredo, cui Dominus ei centuplum retribuat, amen.

Et ego Borrellus commes et marchio, et filios meos Reimundo, et Ermengode comités. Simul in unum, cum omni regimine parentorum nostrorum, seu ómnium fidelium nostrorum, omnes unánimes et uno corde et bona concordia in melius statuimus, et in melius confirmamus, et sic precipimus custodiri, ut et ab hodierno die et tempora omnis omo, qui ibidem vivere vellet, vel abitare desiderat in hoc loco destinatum, vel in suis terminibus quod abuit ab initio, et quod hodie abet, et quod abere debet, et quod cum Dei adiutorio abitatores eius adquirere potuerint in omnibus locis sive in christianis, sive in paganis, sive in eremos, quam in cumltum, vel in desertis locis iure quieto teneant et possideant, sicut iam supra diximus, sine aliqua inquietatione, vel funtione, vel redivicione, et sine aliquoa dubitatione de nullum ominem sinceriter et securiter in perpetuum.

Precepimus, et ordinamus, et statuimus in melius, ut si quis malignus omo aut superbia inflatus, aut scandalum cumulatus, ad aliquem ominem, qui hic venire vellet, vel vivere in loco isto, postquam directos gressos abuerit iter profectus ad veniendum, aliquid, malignus omo insurgerit contra eum sine sua negligentia, et tullerit ei de suam facúltatem, ille qui perdidit, septies tantum apreendat de suam facultatemm de illum malignum ominem, qui hoc malum fecit, et omnes abitatores loci istius adiuvent eum.

Et si unum asinum perdet, septem asinos meliores apreendere faciat et postea nullam callumniam pertinmescat in nullum iudicum.

Similiter et de aliis modis in alapis, in plagis, vel vulneribus vel aliis incuriis, vel de omnibus rebus in septies tantum precepimus custordiri vel defenderé, et postea in nullum iudicium nullam calumniam pertimescat.

Et sic perdonamus ad omnes abitatores loci istius, et ad illos qui venturi sunt et erunt, illam quartam partem de illo toloneo, sicut fuit ab initio est hodie in presente, sic fiat perpetualiter, exceptus ipsos denarios, et ipsas ceras, et ipsa decima de illo toloneo, donare facimus ad domum Sancti Vicentii, sicut fecerunt parentes nostri ex toto, et in hebdómada duas somatas salis, et necessraia ligna; et vos nullam redibicionem vel funcionem sive censum alicui faciatis, nisi sancte Ecclesie, id est, vera primitia, et veram decimam et fidelem sacrificium, et dilectam offercionem a Deo, et ad ecclesias proprias.

Et faciatis ipsa opera ab ipso castro, id est, turres, et muros, et superpositos, et valles in profundum ad fodiendum, in ipsa septimana diem unum, propter vestras animas ad salvandum, sive propaganis, quam pro malis christianis.

Et si vobis maior necessitas fuerit, omnes vos imperavitis per vestram bonam voluntatem, sicut videritis quomodo opus est vobis, ut vos defendatis contra inimicis vestris.

Et siv os per vestram bonam voluntatem aliquem bonum servitium feceritis ad seniorem vestrum, aut ad amicum vestrum, et visitaveritis eus cum aliquid de vestra bona, aut receperitis eos in vestras domos, sicut fuit semper bona consuetudo ab initio a bonis ominibus ad fasciendum, et,e st, erit semper in antea, aut aliquod servitium per vestra bona voluntate feceritis aut in suorum necessitatibus aliquid adiuvaveritis; hoc non computetur nullus omo per nullum censum, nec per nullum malum exemplum, nec per nullum malum vitium.

Quod si tamen aliquis malignus omo, aut senior malignus, aut amics malignus, hoc per censum computare voluerit, aut malum censum per aliquem malum inienium adcrescere voluerit, ut in exemplo malo sit, nullatenus possit hoc facere, sed aspiciat oculis suis in ista scripta et auribus suis audiat, et corde suo intelligat, et evacuet ei mala presumptio sua ut non sit alienus de regno Dei.

Et si tantum Deum timens non fuerit, et in sua malitia voluerit permanere, et ista mala de corde suo evacuare noluerit, alienus sit de regno Dei, et pro temporali dapno non moratur componere in septies tantum quantum per malum censum, aut malum vitium computaverit, et postea non hoc possit vindicare quod malum voluit fecere vel adcrescere.

Et si aliquis fura ut latro ingeniosus, aut criminosus falsator, aut aliquis malignus adulter cum aliena uxore aud sponsa venerit inter vos, isti malefici secundum legem iudicabuntur; quia non est bonum malignis abitare cum bonis.

Et stabitis in dilectione dei in legem directam et iustitiam rectam in quantum possitis secundum canonem et leges gotorum.

Et abeatis inter eos omni tempore, negotium rectum, et mercatum perfectum, et moneta una et mera sine mutatione, et sine aliquoa falsitate; ut qualis fuerit prima, talis sit omni tempore, ut semper abeat firmitatem.

Et de istis criminosis ominibus quod superius diximus, post peractam legem qui inde evaserint, non permitimu eos stare inter vos in ecclesia nec in vestro concilio in nulla societate, nisi antea pervenerint ad rectam confessionem, et tenuerint veram penitentiam.

Et dono vobis patrono Ermemiro vicescomite, et posteritati eorum, ut in cuiuscumque voce vos advocaverit, sequimini eum ubicumque ille voluerit in omnibus.

Et ipse die iovis semper sit vestrum de illa sale in omni tempore, sicut fuit ab initio.

Et si aliquodcumque aliquis malignus omo contra vos in ira surrexerit ad expugnandum aut preliandum contra vos; et vos omnes surgite contra eum ad interficiendum eum, et debellandum in quantum possitis cum Dei adiutorio.

Si quis autem ex vobis minime fecerit au retrorsum facer voluerit, alienus sit inter vos omnes abitatores a vestro consilio. Et ad liminem sante Dei Ecclesie precepimus excomunicari in ecclesiis vestris, et perdet omnem substantiam suam quantum ibídem abueri.

Et si quis vult inter vos maior fieri, sit sicut iunior; nam patrono vestro et omnibus ministris eius in omnibus precepimus custodiri et honorificari sicut decet.

Et in omnibus ostibus meis primis insurgite in quantum possitis ad debellandum et expugnandum omnes adversarios nostros.

Si quis vero quamlibet potestas, aut regis imperio vel principium, seu omo cupidus, vel malitia ductus, pro aliqua ocasione vel longo tempore prolonganda post nos, qui hoc factum nostrum et pactum convellere temptaverit vel infringere, hoc commendamus et per indesecabilem Trinitatem commonimus, ut quisquis ille fuerit, qui ipsius terre vel provincia principatum obtinuerit, aut pontifex ordinatus extiterit, vel iudex fuerit, et zelum Dei abuerit, et paradisi gaudia frui desideraverit, statim surgat et sententiam istam quomodo nos confirmamus adfirma contempnat et in perpetuum stare discernat.

Qui hoc fecerit in cunctis fulgeat ante Dominum sicut in sacris legibus contintur, ubi dicitur: .

Et qui inrrumpere conaberit aliquis malignus transgresor legibus, quod una et universalis eprpetim stare iubet Ecclesiam, et nos omnes simul in unum statuimus canonicam sententiam et predicacionem apostolicam cum omne verbum divinum evangelicum feriri se sciat, et ereditatem celestem caruise se agnoscat.

Facta commemoratio, sive preceptum, vel confirmatio, sive indiguli agnitio, quem nullus interpolare audeat, vel mutilare, vel eum socordia conetur exturbare abhinc et deincepts, quod est in caput hunc preceptum in ordines porrectam, sicut scriptum est et constitutum in tempore hoc, mense aprilis die VIIII. Kalendas maii, luna X, est et c.) IIII P. C. T. VII a., ciclus giri solaris postquam ingressi sunt fiunt XV, et antequam agrediantur ad caput abemus A. XIII.

Ab anno isto obiit Leutarius rex, qui regnavit annos XXX et menses X, post obitum eius anno I, ingrediente regnante filio eius Ludovico rege.

Sig+num Borrellus, gratia Dei commes et marchio. Sig+num Raimundus comes gratia Dei. Sig+num Ermengaudus, comes gratia Dei. Sig+num Ermemirus gratia Dei vicescomes, qui hunc preceptum vicem nostram, et omni regni nostri principum, seu pontifices, seu clericorum, abbatum, monacorum, et omnem gradum ecclesis, sive laicos, vecescomites et seniores, vel viliores personas regimini nostro parentium, simul confirmamus, et ad honorem eximium referimus quid etiam in dilectione proximi abeatur et impletur, fiat semper, et oblivioni nullo modo fuscetur, hoc sinum indidi pro hoc roborem validum statui, et omnes firmare rogavimus.

Sig+num Vivas, gratia Dei episcopus. Sig+num Odo, gratia Dei abba de cenobio Sancti Cucufati. Sig+num Ennego que vocant Bonofilio. Sig+num Bonucio. Sig+num Geribertus vicecomes. Sig+num Ermegeldus sacerdos et iudex.

Sig+num Wisadus. Sig+num Jocefredus frater Borrello commes. Seniofredus +. Sig+num Wifredus. Sig+num Seniofredus gratia Dei vicescomes. Gondemarus gratia dei ac si indignus episcopus. Frugifer umillimus presul. Sig+num remundus. Sig+num Trasovarius. Sig+num godefredus. Sig+num Wisibaldus. Sig+num Sendredus. Eifredus. Sig+num Ermengaudus commes.

Sig+num Ranimirus presbiter cum litteris rasis.

990, maig 6

El bisbe de Barcelona atorga carta de poblament als habitants del castell de Bell·lloc, o de Ribas

Copia del segle XIII, Arxiu de la Catedral de Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 10. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine Domini Dei eterni miseratoris et pii qui omnia mundi machina summa cum Trinitatis potentia regit ante secula unus, Vivas, gratia Dei Barchinonensis chodrus una cum archidiachonem nostrum Seniofredum ceterisque chanonicis subtus roboraturis matris ecclesie conexis, vobis commorantibus castrum nuncupatum Bello Loco qui vocitantur Ribas iure possessionis matris nostre ecclesie a sanctis religiosisque pastoribus adquisitum seu ibídem collatum idem Guillaranem venerabilem pontificem egregiumque presulem Petronem per aprisionem eorum seu fidelibus illorum.

Donamus namque vobis, predictum castrum tam vobis quam filiis vestris seu filii filiorum vestrorum vel progenies eorum seu et ipsi qui aliunde ibídem confluxerint etn anuente Deo aliquid ibídem adquisierint, terras ipsas ad culturan perduxerint, vineas complantaverint, orta aut pomeria seu domos hedificaverint, perpetua stabilitate eis firmamus francos persistere omni in tempore ut nullus vivens unquam in tempore aliquid habens exigere vel exactare presumat, non bovem, non asinum, non agnum, non arietem, non porcum nec capones, non paravereda nec ulla importabilia honrea ausi, sola opera ad ipsum franchitatibus solita vel assueti sunt operare atque construere unánimes, promptaque voluntate vindere, donare atque conmutare inter eos sit indubitata libertas.

Decimas et primitias que offerri Deo debent opus nostro reservamus. Hec omnia vobis, ut dictum est, donamus atque tradimus iure perpetuo non sub alio senioratico sed solo sub nostro regimine vel tuitione perpetua.

Si quis sane ad futurum adversarius hoc in collatione nostra extiterit violenter aliquid ad eis exegerit nisi quod ipsi prompto eorum animo vel bona voluntate nobis seu successores nostros servierint, sit Deo et hominibus reus peccatumque nostrum anime illius sit obligatum.

Insuper vero rendere eis in duplo non moretur nisi solis ipsis qui retro gradierint ad cuius licentiam abnegamus vindendi, donandi, vel secum quicquam potandi, sed si habere voluerint pergant secundum consilium suum, si ingenuus est nichilque de augmento secum deportet nisi solis ipsis cuius palificaverit nostra contumelia aut importabilia honora.

Acta scriptura franchitatis, II nonas madii, anno III regnante Hugono rege.

Sig+num Vivas, gratia Dei episcopus.

1012, juliol 26

L'abat del monestir de Sant Cugat del Vallès estableix el terme de Santa Oliva, en la marca occidental del comtat de Barcelona

Trasllat del 6 de Juny de 1208, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 11. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine sancte et perpetim manentis Trinitate. Guitardus, gratia Dei abba Sancti Cucuphati Octavianensis cenobio simul cum fratres meos cenobicos eidem monasterii subiectos.

Notum facimus omnibus hominibus fidei catolice famulantibus qualiter inventum est nobis et successoribus nostris olim decedentibus prediolum antiquitate [temp]porum solitudinis reversum quem domnus Ludoicus rex, filius quondam Karoli imperatoris, quando liberavit Barchinona civitate ad nefanda sarracenorum conturbenia [prelegavit] atque precepit in suum preceptum ad cenobium prelibatum; postea remansit incultum absque habitatore et sine cultore vel absque cuiusque vocis humane, eo quod propedictus [graviter] fuit de incursione prave gentis atque sevissima hismaelitica [multitudo] cum eorum sphalangis [tum occursio] assidua quem absque intermissione pugna atque prelia exercuerant adversus munitiones vel castella christianorum que sunt condirectas in marchias prefate Barchinone [inde intrabant], prout supra retulimus, et inde tenebant.

Et ob hanc causam fuit eidem locus plusquam [trecentorum numerum] an[norum] h[eremus], no ad aliter utilis nisi ad pascua honagrorum atque cervorum ceterumque pecudum a[nima]lium.

Est quippe prediolum prenotatum in extremitatum limitum marchiarum de Barchinona civitate vergentis ad occasum ultra terminos castrum Olerduda, in eiusdem marchia ultima, quem nominati indicunt locum Sancta Oliva, sicut antiquitus exinde vocitatum.

Quorum limitum suorum incoantur a villa Domegno et deducitur usque in profonda gurgita maris magnum [et continet] infra undis linfarum stagna ad piscandum apta.

In latitudine de ipsa Guardia de Bagnarias deviatur usque in villam Thomabuis et usque in terminos castrum Fontem Rubii et Montem Acutis, et de Pignana.

Hos prenotatos terminos, ut antiquitus sunt terminati in preceptum prelibati principis Francie et in Apostolicorum privilegia roborati.

Prevaluit [iamdicta] rabies paganorum sevitia per multa annorum curricula super provincias christianorum et dissipaverunt infinitas munitiones usque dum dedit Deus victorias christianis per manum Raimundi fratrique sui Ermengaudi utrique comiti, qui, manu Dei gobernantis, eorum forcia, preliando, confregerunt et usque ad Corduba audaciter introierunt et prelium (ante Cordubam) laudabiliter prefati fratres peregerunt, et omnes sarracenos atque barbaros, nutu Dei, in fugam miserunt, et regem Mucelemiticum, qui ad eos confugerat, in solio regali Cordubense collocaverunt.

Inde dedit Deus tranquilitatem super christianos, et exierunt et ambulaverunt prefatas marchias undique et construxerunt multas munitiones castraque que olim fuerant destructas a prefata paganorum potentia.

Interea exivit quídam nobilis vir, Hisnabertus, nobiliore origine ortus, a Deo et sancti Cucuphati predestinatus multum dilexit ipsum locum prefatum et expetivit eum nobis sibi ad habitandum, qui veniens cum omni familia domus sue et contubernalibus suis agricolis cum bubis, vaccis, equas et pecudibus, et construxit ibi turrem ex lapide et calce, forti et sinceri opera, cum magnis suis expensis auri et argenti vel panem, carnis et vini, et produxit ipsam turrem in altum cubitos quindecim et circumposuit colones de diversis locis ut ibídem habitarent.

Est quippe locus ipse gravis experientie in magno terrore et tremore positus, ita ut qui ibídem diurnus habiatator extiterit non erit excusatus ut pro suis alienisque rebus vel lucris sese gravis non subdat sepe periculis.

Propterea placuit nobis vel omni cetu monacorum prelibato martire subiecto, conibente domno Raimundo comite, coniugis ipsius Herminsindis comitissa adquiscentem, et Deusdedit episcopus Barchinonensis volente, Borrellus episcopus Ausonensis assentiente, Petrus episcopus Gerundensis et Ermengaus episcopus Orgillitensis adnuentes, nos unanimiter, cum bono animo et promta voluntate donamus et concedimus prenotatum opidum et eius baselica Sancta Oliva cum omni denaria [si]ve oblationes primitiarum vel rerum alium fidelium largitionum, et de ipsas decimas duas integras partes tuo iuri dedicamus et omnes suas aiacencias et pertinentias cum omnem terminum ac limitum suorum prenotatu, omnia et in omnibus, cum exiis et regresiis earum, tibi prefato Hisimberto donamus, ut tu ea omnia teneas, habeas et possideas, et sine cuiusque impedimento et adversitatis in premio fruas et exfructes, erigas et construas et ad tuam voluntatem ordines, et tu prelibato Hisimberto et filiis filiabusque tuis post te et omnis progenies vel tua posteritas longe lateque decurrentis in secula ita benigne fruant.

Et hoc non vobis liceat vendere, nec laienare, nec in alieno iure subducere vel transferre, nec alium senioraticum vel patrocinium ibídem facere, nec alium potentem ibi obducere nisi nos presentes in servitio sancti Cucuphati martiris preciosi et successores nostros post nos.

Et nos donatores ad opus nostrum [nostreque] matris ecclesi almi Cucufati aliter non reservamus nisi solummodo laborationem in ipsa terras de nostris propriis bovis, prout potuerimus, ad laborandum immittere et patrocinium previsum nostro iuri [cum exercuerint] qui sibi… senioraticum nisi sibi ad habitandum magnis suis dedicamus (donamus) benigniter fruant; de ipsas decimas [partem] unam nobis subiugamus; alia autemomnia iuri vestro firmamus et corroboramus, ut vestra sint et sub vestra ordinatione consistant per tempora omnímoda prout … me et matris nostre prelibate ecclesie honore quod utique sit, De[o] protegente in secula. Amen.

Quod si nos largitores presentes aut successores nostri advenientes qui hanc … [di]lectione et amore nobis integriter adtenderiint et observando custodierint, veluti supra taxatum est, victris Christi victores faciat dextera et locum prelibatum … cum a corpore exierint infra sanctis angelis Dominus collocari iubeat.

Qui vero hanc nostram conlationem maligniter contempserint et non eam v…. [an]athema, ut mali periurii et fidem Christi negatores existant et animas eorum, cum de hoc seculo exierint, cum paganis et iudeis permaneant i[n]….

[Fa]cta donationis cartula VII Kalendas augusti, anno XVI regnante Roberto rege, filium condam Hugoni.

Incipiunt firmato [res….Guitar]dus, gratia Dei abba, ss.; Gontarius monachus, ss.; Geldesindus, monachus, ss.; Remundus, levita et monachus, ss.; Falcucius, monachus, ss. ….; Odgarius, monachus, ss.; Miro, levita et monachus; Sendredus, presbiter et monachus; Widisclus, monachus, ss.; …. Bernardus, levita et monachus; Gaufredus, monachus; Vivas, monachus, ss.; Ansolfus, monachus, ss.; Gaufredi, monachus, ss.; Lupus, monachus; Odgarius, monachus, ss.; nos et cuncta Sancti Cucuphati congregatio hoc assentientes firmavimus firmarique rogavimus; Sig+num Marcutius; Sig+num Eldemar; Sig+num Agilane; Sig+num Suniatus; Sig+num Audegarius; [+ Raimundus], comes, marchisio; + Ermisindis, gratia Dei comitissa, nos pariter in unum firmari hanc donum bonum vidimus et ut firmitatem in omnibus ob[tineat…] firmavimus et firmare iussimus et incipiunt firmatores.

[(Crismó) Bonush]omo, levita, exarator et suscripsit + cum litteras rasas, postea restauratas in multis locis congruis et oportunis vel ubi dicit "cum exercuerint que sibi…senioraticum nisi sibi ad habitandum magnis suis dedicamus (donamus) ita benigniter fruant de ipsas decimas partem unam nobis subiugatmus" sub die et anno prefixo.

1015, abril 30

El bisbe de Vic fa donació de la terra de Segarra, amb els pujols de Calaf, Calafell i Ferrera a Guillem, levita

Original, Arxiu de la Catedral de Vic

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 12. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine Dei miseratoris et pii.

Ego Borrellus, gratia Dei Ausonensis episcopus, sede videlicet sancti Petri Vico simul cum fratres meos kannonicos vel clericos eiusdem sede subgectos, donatores sumus tibi Guilelmus levita filius condam Sisemundi nobilis.

Manifestum est enim quia placuit animis nostris et utique prompto animo placent aliquid ex rebus et munificentiis nostris et utique prompto animo placent aliquid ex rebus et munificentiis nostre matris ecclesie donari tibi fecissemus sicuti et facimus. Donamus itaque tibi, terra erema, partem culta partem inculta cum ómnium eius nominum et qualitatum suarum.

Qui nobis advenit per largitionem munificentii donum quem raimundus comes cum coniuge ipsius Erminsindis comitisse contulit et ucm summe devotionis oblacio obtulit ad nostra prelibata sede Sancti petri.

Que est hec omnia prefixa in comitatu Ausonensis in ultimarum finium ipsius marchiarum propagata vel in expletionem terminum Minorise postia, cuius vocabulum ab antiquo et moderno tempore Segarra est bocata, que continet in se in ipso loco tres pugios id est unum kalafum, alium Kalafellum, tertium Ferraria.

Que affrontat prenotata terra cum pugios prefixos de parte orientis in collo de Corragono qui est ante Boxoadosso, et vadit per ipsa limite usque in termine de Lavinaria sive ad parietes altas; et de meridie in Solenellas vel in termine de Menresana, et vadit epr ipsos terminos de Vilalonga usque ad Sponna de ipsa silva; de occiduo in extremitate valle gavar contra Spania et adheret se ad villa herema que dicunt Vulvigia, de inde in antea, adiuvante Deo, quantum capere poteris et adprehendere sub meritum honoris Sancti Petri usque inter confinia limitum genti profane sarracenorum; de parte vero circi proveitur ad ipsa Guardia que dicunt de Sudavo sive in termine de Cholonico ad ipso arce.

Quantum istas afrontationes includunt et prefatos terminos circundant sic donamus tibi et potestati tue contradimus equo animo patule et manifeste, in medio nostro generali sínodo ante altare Sancti Petri prelibato.

Universa omnia prefixa simul cum exiis et regresiis earum cunctaque illarum pertinentia, ut ad opus tuum ibídem munitiones contruas et condirectiones prout melius potueris exerceas, et agricultores ibi obducas ad habitandum et ad excolendum opus rusticum in eo.

Et facias ex his omnibus prefixis sub dominio tuo semper usuandi et potestati tue sinceriter possidendi ad futuros.

Nisi tantum quod ego Borrellus episcopus qui hec omnia adquisivi ad opus nostre Sedis et ad memetipso in vita mea de manu raimundi senioris mei commiti sueque coniugis domna Erminsindis comitissa adhuc prefata omnia in eremos vaste solitudinis permanente tecumque Guilelmo conveni per proprium tue voluntatis eo quod ex parte ubi adiutorium prestiti hoc defendendi et multas altercationes atque rixas vicinorum nostrorum vel aliarum insidiantum hostium tecum sustinui atque dispendia ex propriis meis rebus subcumbui.

Ideoque te assentiente in diebus meis ibídem habeam laboracionem ad quinque parilia bovium, et intrandi et exeundi in ipso castros ad tua salvatione, et ad mea congrua adventione.

Et post obitum meum, successoribus meis non veniat hoc illis in usum. Quia ego propter laborationem atque desudationem ut predictum est quod tecum passus sum,. Hec ibi habeam per tuam consentionem dum vixero.

Et post obitum meum in tua remaneat integra potestate omnibus diebus vite tue quamdiu vixeris sub servitio et obtentu prelibate nostre matris ecclesie.

Et nullus, sit episcopus, nullus sacerdos, nullus clericus vel cannonicus, nullus religiosus, nullus laicus potens vel inferior seu cuiusque situs terrarum de eremum traxerit ad culturam secure enim possidere debet causas pro antiquitatis solitudine in eremo versas qui eas traxerit ad decoracionis laborem.

Et nonumquam debet laborator meritum sui laboris perderé.

Hec omnia prefixa tibi donamus et iuri tuo contradimus pro ut supra digessimus, habendi et possidendi omnibus diebus vite tue prospere et salutariter.

Et simili modo agimus et tui vicem concedimus illum clericum quem tu post te successoresm in locum prefatum institueris et elegeris ut prefixa omnia sub ordine posito et supra exarato habeat, teneat, et possideat dulciter et benigniter quamdiu ipse vixerit sine cuiusque inquietudine vel contrarietate.

Post obitum vero ipsius omnia prefixa cum eius omni augmento integriter et sinceriter revertat ad dominium nostre prelibate mater ecclesie eternaliter et iure habendi et possidendi.

Et qui hanc nostram munificentie gratiam violator extiteri ad nihilum eveniat eius inprobitas componatque omnia prefixa.

Facta donatione, II Kalendas madii, anno XVIIII regnante Roberto rege.

+ Borrellus, gratia Dei episcopus ac si indignus qui hunc pactum scripture stabilitatis cum assensu et rogatu cannonicorum sede Sancti Petri caterva feci et firmavi et simul cum illis firmatores accederé rogavi.

Richulfus archilevita. Guitardus levita qui et sacricrinii. Randulfus archilevita. Witardus levita. Wifredus levita qui et kapudscole. Guibertus grammaticus. + Bonefilio, levita. Guilielmus levita atque prelatus. Albertus ypodiaconus. Oito, subdiaconis. Nichilano sacerdos. Olibane, sacerdos. Bonus homo levita qui et iudex. + Wifredus levita qui et iudex subscripsit.

Sig+num Argemirus sacer exarator et suscripsti sud die et anno prefixo.

1016, agost 18

El bisbe de Vic dóna la Coma de Riquer, en terme de Tous, comtat de Manresa, a Ató

Trasllat de 17 d’Agost de 1066, Arxiu de la Catedral de Vic

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 13. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine Domini.

Borrellus gratia Dei episcopus, cum omni congregatione Sancti Petri, donamus namque tibi Atone, puio uno cum terra erma in comitatu Minorisa in terminio de Touos et in ipso loco quo vocant comma de Richario et ipso puio ad edificandum et ipsa terra erma perducas ad cultura, in talem conventum ut teneat et possideas tu et posteritas tua in servitio Sancti Petri vel de episcopi Sancti Petri ad omnia quod volueris.

Et affrontat hec omnia, de parte orientis ad ipsa Font de ipso prado; et de meridie in ipsa comma de Flamidio; et de occiduo in terra Sendret vel Salla fratri suo; et de circii in termino de castrum Cleriana.

Quantum inter affrontationes includimus sic donamus tibi ipsa hec omnia cultum vel eremum ad edificandum turre cum suas mansiones ad tuum proprium aut ad tua posterita vel cum exio vel regressio.

Et est manifestum quod si nos donatores aut ullusque homo qui contra hanc ista carta donatione venerit ad irrumpendum, non hoc valeat vindicare sed componat in duplo cum sua inmlioracione.

Et in antea ista donatione firma permaneat omnique tempore.

Actua carta donatione, XV Kalendas septembris, anno XX regnante Rodbertus rex.

Et omnia inserta teneas firmam sine nullum censum nisi sola decima.

+ Borregllus gratia Dei episcopus hac si indignus. Guitardus, + qui et sacricrinius. + Berengarius levita. + Guilielmus levita atque prelatus. Witardus levita + qui iste donatio fecimus et firmare rogavimus. Wilielmus levita. + Guifredus levita qui et iudex subscripsit +. Seniofredus sacer scripsit et die et +.

1017, abril 26

L'abat de Sant Cugat del Vallès estableix el terme de Calders

Transcripció del segle XIII, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 14. Transcrivim literalment aquesta versió

Ego, in Dei nomine, Gitardus, misericordia Dei Sancti Cucuphatis cenobii abbas Octavianensis, et fratres mei cenobite, donatores sumus tibi, Boneto, qui vocaris Bernardus.

Manifestum est enim quia donamus tibi terram heremam nostre matris ecclesie Sancti Cucuphatis ad edificandum ibi turrem sive domos sive aliud quod melius tibi visum fuerit, in loco quo dicitur Stagnum Servidini, sive in aliis locis infra terminos supter scriptos de ipso Caldario.

Et est predicta terra in comitatu Barchinonensi, in terminio de ipso Caldario.

Advenit iamdicte ecclesie per donationem Raimundi, comitis, condam, coniugisque eius Ermessindis et filii eius Berengarii, comitis.

Et habet terminum prenominata terra: a parte orientis in termino castri Sancti Stephani, quod dicitur Castelletum, a parte meridiei intus in ipso mari; a parte occidentali in ipsa villa quam nuncupant Oztor, et vadit per ipsum aragallum unde aqua decurrit tempore pluviarum usque in ipso mari; a parte circii habet terminum ad fontem quem nuncupant de ipsa Vite, vel in ipsa Guardia de ipsis Coconibus sive in ipso monte quem dicunt Eschena Rosa.

Quantum iste affrontaciones includunt et isti termini ambiunt donamus tibi pretaxatam terram et omnia que infra istos terminos sunt ad faciendum ibi edificium, sicut superius insertum est; in ea videlicert ratione et ordine ut non liceat tibi aut posteritati tue hoc quod tibi donamus vindere aut inalienare seu in alias personas transferre, sed tu et omnis posteritas consanguinitatis tue sub patrocinio Sancti Cucuphatis et abbatis, qui hodie es tibi, vel qui in aliquo tempore ibi fuerit, hoc quod tibi donamus teneas et teneat, possideas et possideat; et de ipsis decimis sive primitiis que exierint de prememorata terra per aliquam laboracionem sive per studium aliquod, medietatem habeat et possideat Santus Cucuphas sive eius servientes, aliam vero medietatem tu et posteritas consanguinitatis tue teneas et teneat, possideas atque possideat per istum nostrumdonitum et per tuum edificium, simul cum ipso castro in patrocinio Sancti Cucuphatis quod tu ibi cum argento et auro Sancti Cucuphatis condirexisti, sive cum aliis edificiis que tu ibi feceris.

Et non facias de hoc quod tibi donamus aliquam hostem aut alium exequium tu aut posteritas tua aut alii qui ibi habitaverint, sed tantum custodiam et gardam facias vel faciant de ipso castro, et non habeas licentiam aut habeat posteritas tua exinde aut ibi patronum sive seniorem facere, nisi me presentem Guitardum, abbatem, aut successores meos.

Quod si mala gens consurrexerit adversus istum castrum, et medietas frugum tua non potuerit habundare ad custodiendum vel defendendum predictum castrum, de alia medietate frugum quam nos ibi retinemus ad nostrum opus licentiam habeas tu et posteritas tua prendere tantum et accipere, cum quo possit defendi et custodiri predictum castrum, dum ipsa necessitas ibi fuerit.

Quod si nos donatores, aut alius successorum nostrorum, vel aliquis homo utriusque sexus, contra donationem hanc venerimus, aut venerit ad inrumpendum, non hoc valeamus aut valeat vendicare, sed componamus atu componat tibi vel posteritati tue, mancusos CCC de auro cocto et placibilie, et in antea ista donatio firma permaneat omnique tempore.

Facta ista donatio VI Kalendas madii, anno XXI regnante Roberto, rege franchorum.

Witardus, gratia Dei abba, ss; Widisclus, monachus, ss; Csofredus, monachus; Sig+num Senderedus, presbiter et monachus; Ansulfus, monachus; Sig+num Sesmundus, monachus; Sig+num Miro, monachus; Sig+num Moratone, monachus, Sig+num Remundus, presbiter et monachus; Sig+num Baroni, monachus; Enneg, monachus; Wifredus, monachus; Sig+num Miro monachus; Sig+num Bonefilius, monachus; Sig+num Odo monachus; Sig+num Odgarius, monachus; Sig+num Odgarius, monachus; Sig+num Vivas, monachus; Sig+num Ioannis Guillelmus, monachus; Sig+num Oddo, monachus; sig+num Miro, monachus; Sig+num Vives, monachus; Sig+num Ioannes, monachus; Willelmus, monachus, ss; Vuadamirus, monachus, ss; Sig+num Falcucius, monachus; Argimirus, monachus; Cixela, monachus ss; Sesgutus, monachus; Vincemalus, monachus; Sig+num Bonushomo, monachus; Sig+num Sendredus, monachus, et Tedricus, monachus; Sig+num Vivas, monachus; Sig+num Laurentius, monachus, ss, nos qui istam donationem fecimus ob consilium et iussu domne Ermessindis comitisse et principis nostri Berengarii, comitis, et firmavimus, et a supterius scriptis viris firmari rogavimus, et prescripto susceptori tradimus; + Ermesindis, gratia Dei comitissa, que hanc scripturam donationis corroboravi cum filio meo Berengario, comité, meoque consilio et primatum nostrorum facere iussi et firmavi cum novi eam editam fuisse ad utilitatem Sancti Cucuphatis, et sine dampno aut fraude suceptoris; + Berengarius, gratia Dei comes et marchio; Sig+num Gifredus, Midionensis; Sig+num Sancius, Luparensis; Sig+num Amatus Gerundensis; Sig+num Raimundus, proles Geriberti; Sig+num Mironis, frater istius Raimundi; + Petrus episcopus +; Sig+num Guilelmus, Castro Vetulensis; Girallus, ss; + Borrellus, gratia Dei episcopus ac si indignus; + Fulcus, levita; Vuifredus, levita, qui et iudex subscripsit. Sig+num Pontius, cognomenato Bonusfilius, clericus et iudex, nos iudices qui hoc edidimus, et per ordinationem nostram competentem terminum dedimus ex terra herema turri quam Isimbertus fecit in terra Sancti Cucuphatis per ordinationem supramemorate donationis quam guitardus, abbas, fecit illi Isimberto, et omnes terras ad culturam perductas, et omnia edificiat et laboraciones que in circuito iamdicte turris sunt ad terminum illius reservavimus.

Cetera autem, sicut hic scriptum est, ordinavimus. Sig+num Pontius, cognomento Bonusfilius, clericus et iudex, qui hec scripsi cum liter superpositis in versu XXVI ubi dicit "in patrocinio Sancti Cucuphatis" et suscripsit sub die et anno prefixo.

1025, gener 8

Ramon Berenguer I, comte de Barcelona, atorga carta de franquícies als habitants de la ciutat i comtat de Barcelona

Trasllat del segle XII, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 15. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine sumi Dei.

Ego Berengarius gratia Christi comes marchisius, qui fui Raimundi dive memorie comitis filius, una cum coniuge mea Sancia comitissa, que fuit Sancionis potentissimi comitis filia, vobis omnibus habitantitus Barchinonam civitatem sive eius suburbium et omnem Barchionnensem comitatu, tam religiosis quam laicis, quotquot per vocem franquitatis aliquid in supradictis locis possidetis sive possessuri eritis, eternam in Domino atque mansuram felicitatem.

Si pia obsequentium ac tota intentione mentis vobis instinctu divino cogimus coaequiperare comoda, debite mercedis cauctricem nobis Domini gratiam fore credimus, motu istius operis et cumula diversae utilitatis profutura pravevidemus tam nobis quam posteris nostris.

Igitur quoniam res quae iuris vestri sunt aut erunt iuste et potentialiter redintegrare atque cum omni cautela munire nos convenit, facimus omnibus suprascriptis et ipsis qui post vos futuri habitatores erunt praedictorum locorum, scilicet qui iure iurando nobis fidelitatem et adiutorium firmaveritis et firmaverint, hacn nostrae munificentiae retributionem, ut abinceps quidem omnes franquitates aliaque vestra omnia quae hodie francha habetis sive habebitis cum omnipotentis Dei iuvamine et nostra confirmatione sine ullius inquietudine teneatis atque possideatis, ita ut nullus nostrorum sive nostre posteritatis seu aliqua alia magna vel parva persona temerario quidem ausu francha vestra omnia praedicta, sive illa quae pertinent ad franchitatem praedicte urbis, sive castri Olertule, sive Penitensis, atque Vallensis, et aliarum marcarum praedicti comitatus pertemptet auferre aut in quocumque divellere sive corrumpere.

Pascua quoque et ligna et aquas et concussiones aquarum, fontes et exitus atque egressus spatia, que ad vocem predictarum franchitatum pertinet, libere habeatis, et pro his ullum servitium, census nobis aut alicui homini minime faciatis.

Mobilia etiam vestra que hodie habetis aut habebitis ex tunc vel iuste non pertimescatis perderé sine vestra sponte.

In cuiuslibet audientia respondeatis aut distringi a quoquam paveatis, nisi solummodo in nostra recta et iusticiali presentia sive vicecomitis predicte civitatis aut nostrorum iudicum vel eorum qui a nobis acceperint vim audiendi et iuste definiendi causas sibi prolatas.

Aliquod autem vitium vel iustitie quod hactenus aut per genitores aut per antecessores nostros aut per eorum ministeriales in aliquibus rebus vestros supradictos adcrevit atque ullomodo immissum est, census iustitie rescindimus et modis omnibus extirpamus, necnon ipsas vestras res supradictas ad statum pristinum quem aliquo tempore melius habuerunt intuitu pietatis reducimus, ut presentia atque futura tempora vestra omnia inconcusse possidetes a vobis a posteris vestris fidelitas et adiutorium nobis et posteris nostris contra omnes qui nostra aut nostros honores tollere voluerint aut tulernt, aut in necem sivedeiectionem nostram intenderint, teneatntur et immutata serventur.

Attament ut nostra progenies vel nostri propinqui, cum tempous iurandi attigerint, eodem modo ipsam franchitatem quo nos confirment.

Si quis sane ex nobis aut aliorum, quod fieri minime credimus, huius nostrae munificentie donum ac praescriptam confirmationem malivole vel quocumque modo moveré aut disrumpere temptaverit, primitus iram Dei omnipotentis incurrat, et cum Iuda proditore flammarum ultricium portionem accipiat, et pro temporali pena componat vobis aut vestris posteris C libras auri purissimi, et insuper haec nostri scripti firmatio vigorem perpetuum obtineat.

Et ut hc nostre gratie largitio meliorem atque inconcussum roborem obtineat, iuramus per Deum vivum et verum ómnium rerum factorem et per altare consecratum sancti Iohannis, quod situm est in aula Sanctae Crucis sedis Barchinonensis, quod suprascripta omnia sic abinceps tenebimus et conservabimus sicuti supra scriptum est atque confirmatum.

Et contra eos qui hoc iniuste disrumpere aut minuere presumptores extiterint, in quantum poterimus adiuotorium vobis non negabimus.

Actua sunt hec VI idus ianuarii anno Dominicae Trabeationis MXXV, aera LXIII atque millesima, indictione VIII, anno siquidem regni Roberti regis XXVIIII digniter pollens in Francia.

S + Raymundi Berengari comitis. + Sancie gratia Dei comitissae, nos qui hanc scripturam firmitatis fecimus et corroborari iussimus

1026, febrer 1

La comtessa Ermessenda i el seu fill Berenguer Ramon I fan donació de la terra de Cervera, en la marca del comtat d'Osona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 16. Transcrivim literalment aquesta versió

In Christi nomine.

Ego Ermesindis, gratia Dei comitissa cum filio meo Berengario, marchione comite et coniuge sua Sancia comitissa, largientes vobis Guidinilda femina et filiis tuis Mirono et Guilaberto et Amato et vobis Bernardo Guifredo et uxori tuae Sancie et Bonefilio et uxori tue Amaltrudi, aliquid per gratiam nostrae munificientiae, donatores sumus vobis sicut et damus terram nostram heremam adiacentem marchiae comitatus Ausonensis cum ipso puio et kastellare quod ibídem est dictum cervaria, quod vos contra infestationem paganorum positi ante habitatores marchiarum omnes per vestram apprissionem et turris constructionem in vestro iure iam retinetis simul cum omnibus pugiis de prono atque plano quod inveniri potest infra terminos subterscriptos.

Advenerunt nobis hec omnia per largitionem predecessorum nostrorum Borrelli atque Raimundi divae memoriae marchionum comitum sive per vocem iuris uxorum dati in rebus virorum nec non et per regiam vocem quam habemus in supradictis rebus sicuti et antecessores nostri.

Habent namque hec omnia terminum per nostram iussionem atque nostrum consultum de parte orientis sibi datum usque ad partem septentrionis, primo in ipsa Pelosa, dein in ipso Coscololio et in ipso Cannosello et in ipso Fonte de Luciano et in ipsa Turre de Çuleima et usque in rivum Sugeris; septentrione quoque usque in occidui partem soli Deo terminanda relinquimus et a potestate sarracenorum servanda expectantes confidimus; de occiduo vero usque ad meridiem primo in supra fluvio Sigere et sic inde revertendo usque in ipso Kastellare de ipso Losorio et per vallem predicti Losorii usque in ipsam Guardiam Grossam; de meridie namque usque in orientem primo in prefata Guardia grossa et inde in fonte de ipsa Murria postmodum in prenotata Pelosa a quo cepimus.

Hac quippe omnia sicuti sunt postia infra suprascriptos terminos damus vobis supradictis hoinibus nostris et supradictis feminis, in eo videlicet modo et ordine ut in quantum Deus vobis permiserit et posse donaverit, a vastitude heremi abstrahatis et ad culturam atque habitationem hominum et ad constructionem tam castrorum quam turrium perducatis.

Et de supradictis rebus alium seniorem vel patronum vos aut vestra posteritas sive vestri successores non eligatis neque faciatis nisi nos aut posteritatem nostram.

Sed medietatem ex supradictis omnibus rebus sed de omnibus augmentis quae facta sunt aut incebs fuerint infra suprascriptos terminos ad vestrum alodium et ad vestrum proprium habeatis ad faciendum ex inde quod volueritis tam vos quam vestra posteritas sive successores vestri.

Aliam quippe medietatem supradictarum rerum per nostrum fevum sive nostre posteritatis possideatis atque securi teneatis vos et vestra posteritas sive successores vestri ad nostram sive nostre posteritatis fidelitatem.

Quod si nos aut nostra posteritas iniuste contra hanc nostram donationem venerimus aut venerit ad inrumpendum non hoc valeamus aut valeat vendicare sed componamus aut componat vobis aut vestre posteritati sive successoribus vestris supradicta omnia que vobis damus in triplum, et insuper haec donatio firma permaneat omnique tempore.

Actum est hoc Kalendas februarii, anno XXX regni Rodbarius regis.

Hermessindis gratia Dei comitissae. + Sanciae nutu Dei comitissae, nos qui hanc donationem fecimus et firmare rogavimus.

S+ Gondeballi Bisoriensis. S+ Mironis de castripontibus. S+ Guilelmio de Lupariola.

S+ Pontii Bonifilii clerici et iudicis qui haec scripsit et signavit die et anno quo supra.

1035, agost 25

Ramon Berenguer I, comte de Barcelona, estableix la Quadra d'Arbossar a favor de Ferriol

Trasllat del segle XII, Biblioteca Provincial de Tarragona. La data de l'any és dubtosa

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 17. Transcrivim literalment aquesta versió

Sub Christi nomine.

Ego Raimundus Berengarii, comes et uxor mea Adalmus, nos in simul donatores sumsu tibi Ferriol et coniugi tue Bonadona cuncteque vestre proienei.

Per hanc scripturam donationis nostre, damus vobis ipsam quadram de Arbozar, cum omni alodio culto et eremo et eum omnibus pertinentiis et adiacentiis et proprietatbius que habet vel habere debet, ut melius dici vel nominari potest.

Est autem prefata quadram in comitatu Barchinone, in termino kastri Olerdule inloco vocitato Arbozar.

Advenit namque nobis per paternas vel maternas voces. Terminatur autem ab oriente in termino de Cegunolas ad ipsum Redonel et in alodio comitalis de Bernardi Guillelmi de Lobozens, ad ipsa Codina que est in ipsa via pecorad de Ceguiolas et ad ipsam serra super cuertem comitalem, et in termino de Olivela ad ipsa Lampada et in collo d’Auzuz et in collo de Carago; ab occidente in alaudio de Fonte Taiada ad ipsa Comatollera et in alodio de Ledic in strada publica et in ipsum pelagum; a meridie in temrino de Villa de Lups in strada publica in via peccorale de Mivaiosa que exit ad collo de Vilaredl; de circio vero in alodio de Feran Mistata et ipsam sera.

Quantum iste affrontaciones includunt et isti termini ambiunt, sic damus vobis predictam quadram et ad construendas domos et turrem et plantandum el laborandum et vivificandum et operandum.

Tali namque modo damus vobis predictam quadram sicut superius resonat, ut habeatis et teneatis et possideatis vos et proienies vestra, et libere et absolute, a modo et usque in sempiternum, absque ullo sensu et retentu excepto unum porcum annualem, et excepto decimas et primitias qui detis ad Avignone per unumquemque anno; et nos manuteneamus vos et vestros sicut nostros proprios et dominios contra omnes homines vel féminas.

Quisquis autem forciam aliquam fecerit ibi vobis, vel toltam aliquam si ibi mortuus fuerit non pariet per illum nisi asinum unum et saccum unum.

Quod enim supra scriptum est, de nostro iure in vestro tradimus dominio et potestate, cum ingressibus et regresisbus et affrontacionibus suis.

Actum et est manifestum. Quisquis homo vel femina qui contra istam cartam donationis venerit ad inrumpendum, nil valeat, sed in duplo componat ac demum hoc firmum maneat nunc et in evum.

Quod est actum VIII Kalendas septembris, anno V regnante regi Enricii.

Sig+num Raimundi Berengarii comitis. Sig+num Adalmus comitisse, nos qui istam cartam donationis scribere iussemus, manibus nostris corroboravimus et testibus firmare mandavimus.

Sig+num Guillelmi Mironis de Avigo, baiuli comitis. Sig+num Guillelmi Guerra. Sig+num Segnol de ipsam Taiada. Sig+num Ardenc de Ripis. Sig+num Guadmir Morato de Cegunolas.

Sig+num Ellemari presbiter, scripsit die et anno + supra.

1036, juliol 2

Ermengol, comte d'Urgell, atorga carta de franquícies als habitants de Santa Linya

Trasllat del 3 de Maig de 1292, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 18. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine Dei eterni miseratoris et pii.

Ego Ermengaudus, gratia Dei chomes et marchio et uxori mea Constantia, comitissa, vobis fideles nostros homines de Santa Licinia, maiores atque minores, tam estaturi quam etiam venturi.

Certum quidem et manifestum est enim quia venistis ante me Ermengaudo comité cum amicos vestros nomine Arnaldus Mironi de Tusto, et Isarnus Raimundus, et petistis mihi ut carta franchitatis fecissem vobis de castro Sancta Licinia cum terminibus suis.

Et affrontat hec omnia de parte orientis in alveo Nogera; de meridie in ipsa fonte de Almahaleve vel in monte Salabro; de occiduo in villa Maiore et in penna de Alleuni, vel in termino Osse; de parte vero circi in saxas de Sancta Cicilia et Coscolgo.

Quantum infra istas IIII afrontaciones includunt, sic concedo vobis censum et funtionem si inde aliquid exiit vel exire debet usque in perpetuum exceptus ipsam decimam.

Quod si ego Ermengaudus comes, aut filiis meis, aut ullusque homo, comes, vel marchio, sive ulla potestas atque personas qui ista scriptura franchitatis ad inrumpendum venerit nec hoc valeat vindicare set componat in potestate de homines de Santa Licinia libras quiquaginta de (blanc) tertio (?) et in antea ista scriptura franchitatis fir[ma] (blanc) sit modo vel omnique tempore.

Facta scriptura franchitatis, VI nonas iulii, anno V regnante Enrigo rege.

Et mando ego Er[men]gaudus comes, ut primitias qui sunt infra istos terminos veniant ad Sancta Maria de Sancta Licinia, et ipsos presbíteros qui sunt naturales de Sancta Licinia siant capellanos de ipsa ecclesia.

Et ego Ermengaudus, comes, secundum adquisitionem vestrum et secundum vestrum consilium observabo vobis seniorem vel dabo.

Et ego Ermengaudus prefatus ad vos suprascriptos homines sicut scriptum est sic faciam vobis sicuti et iuro. +

Ermendaudus, gratia Dei chomes. S. Ermengaudus, comes, filius, Ermengaudi et Adalaiz, comitissa, uxor sua, qui ista carta firmant.

Sig+num Chondepaldo Reimonde. Sig+num Sarno Reumonde. Sig+num Arnal de Toste. Sig+num bernardi Hilgebro. Sig+num Isarno.

Auriolus, sacer, qui istam cartam franchitatis scribsi et subscripsi + die et anno quo supra.

1037, març 10

L'abat de sant Cugat del Vallès dóna el castell de Calders, en la marca del Penedès, comtat de Barcelona, a Bernat Gelmir

Copia del segle XII, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 19. Transcrivim literalment aquesta versió

In Dei eterni et salvatoris Christi nomine.

Ego Guitardus, nutu divino abbas, cohors quicque monachorum Sancti Cucuphatis cenobii Octavianensis, donatores sumus tibi Bernardo Gelmiri.

Manifestum est enim quod donamus tibi kastrumCucuphatis cenobii almi predicti, ipsum videlicet quem voccant kaldarium, cum omnibus suis terminis sive pertinentiis, ad construendum et hedificandum, atque ad populandum.

Retinemus atutem ad ius Sancti Cucuphatis predicti, ipsam laboracionem dominicam quam modo ibi habemus, vel in antea exercere potuerimus, cum omnibus suis decimis, ad proprium, et medietatem de omnes census quoscumque, cualicumque modo predictum kastrum, vel possessores eiusdem conquierere potuerint.

Est autem predictum kastrum in comitatu Barchinono, in ipsa marcha de Penitense, in litore maris fundatum.

Habet namque affrontaciones sive terminos: de parte orientis in termino de kastro Kasteleto; de meridie in altitudine maris; de occiduo in termino de Berano, sive in ipsa mare; de circi affrontat in termino Sanctae Olive sive in termino de kastro Albiniana.

Quantum iste affrontaciones includunt, sic donamus tibi predictum kastrum Kaldarium, cum omnibus suis adiacentiis sive pertinentiis, simul cum ipsos stagnos, et cum omnibus decimis, exceptis his quos supra memoravimus.

Donamus namque tibi predictum kastrum cum suis terminis, eo conventu atque ratione, ut usque ad diem decem annorum completumm habeas in predicto kastro bene et firmiter unam turrem constructam altiorem et grossiorem eiusque modo ibi est, et secundum posse hedifices atque munias predictum kastrum, et adpopules hac terram ad culturam perducas.

Pro hedificacione autem tua habeas medietatem in predicto kastro et in omnia eius hedificia sive in eius terminis tu et filii ac filie tue post te, et nepti ac nepte, sive bisnepti, hac bisnepte, unus post alium dum vixerint.

Aliam vero medietatem teneas et teneant per nostrum fevum.

Post mortem vero istorum, vel istarum ómnium, solidum et libertum remaneat predictum kastrum in iure et potesstate Sancti cucuphatis predicti et eius habitantium, absque ulla inquietudine, et sine ullo malo ingenio, cum omnia hedificia, vel cum sua melioracione.

Si autem ad constitutum terminum X annorum turrem predictam pleniter non constructam habueris, aut tu aut ipsi qui ex predictis filiis tuis vivi fuerint, X untias auri dones incunctanter, aut donent predicto cenobio, et in antea cuncta perficias aut perficiant, sicut hic insertum est.

In servitium autem Sancti Cucufatis predicti, ita semper teneas et possideas tu et omnes predicti iam dictum kastrum, ut iam non liceat tibi vel illis, aliquid de predicto kastro, aut de eius terminis, vindere nec in iure alterius alienare, nec ullum seniorem ex eodem aliquando facere, aut clamare nisi me Guitardum abbatem, et monachos predicti cenobii, aut successores nostros nisi per nostrum, aut per illorum preceptum.

Nos autem donatores, aut aliquis ex successoribus nostris, si aliquando, quod ábsit, hanc donationem infra constitutum tempos inquietare voluerimus, aut voluerint, non hoc valeamus, aut valeant vindicare, sec componamus, aut componant auri libras II, et in antea hec donatio usque ad constitutum diem, plenam obtineat firmitatem.

Et est manifestum. Facta carta donationis sive conventionis, VI idus marti, anno VI regni Heienrici, regis.

Witardus, gratia Dei abbas.

Widisclus. Sendredus, monachus. Wifredus monachus. Vivas, monachus. Baro, monachus. Wari, monachus. Raimundus, monachus. Guillelmus, monachus. Berengarius, monachus. Otho, monachus. Enego, monachus. Iohanes, monachus.

Ermessendis, gratia Dei comitissa. Reimundus, comes, nos qui hanc donationem vel conventionem firmavimus, et testibus firmare rogavimus.

1038, gener 11

Ramon Berenguer I, comte de Barcelona, dóna una terra erma al Puig de Forés, districte de Manresa, comtat de Barcelona, a favor de Mir Foguet i Bernat Llop

Original, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona. La data de l'any d'aquest document es desconeix exactament, i l'editor la situa entre 1038 i 1058. Hem escollit la primera data ja que és la que figura a l'edició, per impossibilitat de posar totes dues a la base de dades d'aquest arxiu

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 20. Transcrivim literalment aquesta versió

In Christi nomine.

Ego Raimundus, comes gratia Dei Barchinonensi et Almodis, eius coniux, comitissa.

Placuit in animo nostro et placet ut nulli quoque gentis imperio nec suadentis ingenio sed propia accessit nobis bona volumptas ut karta donationis facissemus ad te Mironis Fogeti atque Bernardus Lupi, nepotus tuus.

Donamus ita et faciamus carta de terra nostra erma, qui est contra gentes hismahelitarum, ubi homo nullus hábitat nec Boves non arant ut eam construatis et bene laboretis ad dandas fruges et ibi castrum fabricetis ita et domos et ibi fortitudine contra gentes hismahelitarum vel contra cunctis, si Deus permiseirt, vobis ad vos et ad gens vestra ut in perpetuum possideatis et construatis ibi castrum in ipso podio que vocant Fores.

Et est predicta terra in comitatum Barchinona, in apenditio Minorisa. Donamus namque vobis ipsum castrum suprascriptum cum suis terminis qui ad ipsum castrum de fores pertinent vel pertinere debent ad vestrum proprium aloudem.

Id sunt pratis, pascuis, vieductibus vel reductibus, silvis, garricis cum omni genere arborum, petras mobiles vel inmobiles, aquis aquarum, fontis, fontanulis, totum ab integrum qui ad usum hominis pertinet et cum medietate de ipsa decima apud usaticos qui inde debent exire de ipsum castrum de Fores, et de suis terminis vel pertinentiis.

Hoc totum donamus nos vobis suprascriptum ad vestrum proprium aloudem et alia medietate de ipsum decimum donamus nos vobis per fevum ut ad tempus veniendi serviatis nobis secundum quod valet.

Et nos donatores retinuimus in Pitrignano, qui est subtus podio de Fores, nostram staticam et medietate de ipsum terminum, qui est de Pitrignano ad nostrum dominicum et cum ipsa decima de nostro dominico et alia medietas donamus ad vos suprascriptos ad vestrum proprium aloudem.

Et in ipsum castrum de Fores et de suis terminis retinuimus medietate de ipsas cugucias et de homicidiis.

Et ego Raimundus comes et coniux mea, Adalmodis retinuimus in vobis quod si minus venerit de vobis nullum sine infante, que non abeatis de coniunctione, non abeatis licentiam ad donare nec comutare ad aliam personam ipsum castrum de Fores, nisi inter vosmedipsos unum ad alium.

Termini namque predicti castri incipiunt Aphe vallis et ascendit contra orientalem plagam per ipsa serra ad amunt usque ad ipsa serra ante Secura et sic desescendit (sic) sin ipso reger et ascendit rectum tramitem contra meridianam plagam in ipso reger de Rochefortis, qui discurrit et descendit per ipso reger contra occidentalem climam in podio super Ollers et vadit rectam semitam usque ad podio que dicunt Olivela; deinde usque ad ipso Talad de Barbera.

Circumeunt namque predicti termini a parte septentrionis in termino castri Gimeranis usque ad ipso podio qui est ante et sic revertitur in valle Alphedi.

Quantum prefate affrontationes includunt et isti termini circumeunt sic donamus nos vobis quomodo suprascriptum est apud ipsas quadras, qui ibídem erint, cum exiis et regresiis earum.

Et de nostro iure in vestro tradimus dominio et potestate ad vestrum proprium alaudem quomodo scriptum est.

In tale vero pactum quod non eligatis alium seniorem neque patronum, nisi nos et posterita nostra vos nec posterita vestra.

Reimundus, comes.

Et est manifestum. Quod vero si ullus hominis vel feminis aut nos donatores ista carta donationis aut fremuerit aut surrexerit contra cui litere intulerit aut disrumpere conaverit non hoc valeat vindicare set componat in duplo cum sua melioracione.

Et ista carta non sit disrupta sed semper sit firma et inconvulsa et firmissima obtineat roborem.

Facta ista carta donationis, III idus ianuarii, anno VII regnante Aienrico rege.

Sig+num Raimundi, comes. Sig+num Adalmodis, comitissa qui ista carta rogavimus et manus nostre firmamus et ad testes firmare rogavimus.

Sig+num Raimundus, vicecomes Cardona. Sig+num Guillermus Bernardi de Cheralt. Sig+num Ugo Dalmatii Cervarie. Sig+num Arnaldus Mironi de Sancti Martini. Sitis testes visores et auditores.

Suniofret, sacer, rogatus, scripsit et subscripsit [die] et anno quod supra.

1040, novembre 5

L'abat de Sant Cugat del Vallès dóna el castell d'Albinyana a Bernat Odeguer

Copia del segle XII, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 21. Transcrivim literalment aquesta versió

Hec convenientia inter domnum Guitardum, abbatem cenobii Sancti Cucufatis, et Bernardum Odegarii acta, omnibus tam presentibus quam futuris sit cognita et manifesta.

Que conventio hunc habet modum: dono namque in Dei nomine, ego, predictus Guitardus, abba, una cum consensu monachorum prefati cenobii, tibi prefato Bernardo, ipsum kastrum quod dicitur Albiniana, cum omnibus suis terminis, finibus atque adiscentii, cultum atque heremum, rochas et petras, silvas et garricas atque boschos, prata simul ac paschua vel molinares, pronum etiam ac planum, cum dirivationibus aquarum earumque decursis.

Dono namque tibi hec predicta et conventu atque ratione, ut kastrum construas atque edifices, ita scilicet ut infra septem annorum spatio habeas illic factam unam turrim firmam a petra et calce quinquaginta habentem palmos in altitudine, et in circuito turris cúrtale firmum similiter a petra et calce, et terram ad populare studieas, prout melius potueris.

Medietatem denique predicti kastri cum omnibus suis terminis dono tibi pro alodio, ita ut tu et filii tui et omnis deincebs posteritas tua libere habeatis et possideatis pro alodio in servitio et famulatu et senioratico Sancti Cucufatis predicti et nostro ac ómnium successorum nostrorum, et aliam medietatem teneas semper pro fevo tu et filii tui et omnis tua posteritas pro me, predicto abbate, et pro omnibus michi predicto succedentibus coenobio.

De utrisque namque partibus tam de alodio quam de fevo, quartam partem ego, predictus donator, retineo in dominio Sancti Cucufatis predicti et nostro, omniumque nobis succedentium, omnibus decimis inde et de cunctis terminis predicti castri exeuntibus.

Quam partem integre et fideliter semper et per cunctis temporibus donetis et observetis predicto cenobio, et nobis ac successoribus nostris, tu et fililí tui et omnis tua posteritas.

Guatias autem, ad ipsum kastrum abservo ab integrum. In cunctis autem placitis, maximis sive minoribus, quartam partem retineo in iure Sancti cucufatis prefati et nostro.

De cunctis etiam rebis, vel de captis sarracenis que in Spania vel in Sapanio finibus, qualicumque modo, Deo iuvante, milites vel homines qui in predicto kastro habitaverint, conquisierint quocumque modo vel ceperint, de ea parte que vobis exinde contigerit, tertiam partem donetis et observetis fideliter predicto cenobio, et nobis presentibus ac successoribus nostris.

Retineo pariter et electionem presbiteri, qui ecclesiam eiusdem kastri cum primitiis eidem ecclesie a nobis conlatis tenuerti, in iure similiter predicti cenobii et nostro.

Retineo insuper ibídem et laboracionem dominicam in iure Sancti Cucufatis prefati et nostro pariliatis XX de terra inter tres aut quotuor locos, quos ego donator meo sensu providero.

In eadem vero mea dominicatura, si ego aut aliquis ex successoribus meis aliquod hedificii fecero aut fecerint, illum baiulum quem statuero aut statuerint, et illos homines qui nostros Boves dominicos tenuerint, libertos et solidos nostro servitio retineo, quo nec vos nec ullius posteritatis vestre homo vel femina quiquam illic audeat distringere aut execucionis alicuius meis insistere.

Milites namque qui in prefato kastro steterint, vel populus qui un cunctis illius habitaverint a finibus, vel infra eius terminis, semper cum oportunum fuerit, me sequantur in hoste et in cunctis publicis utilitatibus, aut eum quem ego ad hoc opus direxero.

Habet namque predictum kastrum Albiniana cum suis finibus, has affrontaciones; a plaga orientali pervenit usque in terminio kastro Vetuli et in guardia de Baineres, sive in terminio kastri Sancte Olive, vel in terminio de kastro Caldarii; a plaga meridiana in terminio de prefato kastro Caldarii, sive in kastro Berano; et occidentali vero plaga in extrema ripa fluminis Galiani; de circi namque parte terminatur in terminio montis Macelli, sive in terminio predicti kastri Vetuli.

Quantum iste afrontaciones includunt et isti termini ambiunt, sic donamus tibi predicto Bernardo, et filiis tuis, omnique tue posteritati, predictum kastrum Albinianam, cum omnibus suis terminis sive afrontacionibus, sicut supra insertum est, totum ab integrum, eo videlicet conventu, ut iam non lilceat tibi nec alicui ex posteris tuis aliquid exinde vendere nec alienare, nec ullum seniorem alium facere, au adclamare de predicto kastro, nisi nos presentes et successores nostros.

Quod si nos donatores, aut aliquis ex successoribus nostris, vel cuiuscumque persone homo vel femina contra hanc cartam donationis venerimus, aut venerit pro inrumpendum, aut eam inquietare voluerimus, aut voluerit, non hoc valeamus, vel valeat vendircare, set componamus, aut componat in duplo cum sua melioracione.

Quod si tu susceptor predictus, aut filii tui hec omnia predicta, sicut supra insertum est, minime impleveritis, similiter componas, aut componant predicto cenobio et nobis, aut successoribus nostris imiliter in duplo, et in antea hec convenientia et karta donationis firma et stabilis permaneat et semper inconvulsa.

Facta convenientia vel karta donationis nonas novembris anno X regnante Henrico, rege.

Witardus, gratia Dei abba, subscripsit. Remundus, monachus, subscripsit. Sendredus, monachus. Iohannes, monachus. Sig+num Guarinus, monachus. Sig+num Wifredus, monachus. Sig+num Wifredus Americhus. Sig+num Remundus, monachus. Sig+num Widisclus, monachus. Sig+num Miro, monachus. Sig+num Remundus, monachus. Sig+num Guilelmus, monachus. Sig+num Gerbertus, monachus. Guilelmus, monachus, subscripsit, nos prescripti et ceteri omnes qui voluntari consentientes sumus in ac donationis vel largitionis convenientia.

Sig+num Privati. Sig+num Mironis Radulf.

Guifredus, sacer et monachus, qui hanc donationis convenientiam scripsit cum litteras rasas sive emendatas in línea IIII vel in línea XVI et subscripsit die et notato tempore.

1047, juny 22

L'abat de Sant Cugat del Vallès estableix la vila de Sant Aciscle, al castell de Sant Vicent, marca del Penedès, comtat de Barcelona

Transcripció del segle XII, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 22. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine Domini.

Ego Guitard, gratia Dei abba, simul cum cuncta congregatione almi martiris Cucuphati cenobii, donatores sumus vobis Bonifilio Ermemiri et Andrea, filio Belliti.

Manifestum est enim quia donamus nos vobs et posteritati vestre terram nostram hermam ut trahatis eam ad culturam, ad domos faciendas et alodium ad laborandum et vineas ad complantandum et arbores diversi generis fructificandos.

Advenit nobis predicta omnia et nostro cenobio per preceptum regale, sive per domum Raimundi comitis, et uxori eius vel aliorum quorumdam fidelium.

Est namque predicta terra herema in comitatu Barchinone, in Penitense, ad ipsa marchia, in apendicio kastrum Sancti Vincentii vel in locum que vocant villa Sancti Aciscli.

Affrontat hec predicte alodium: de parte orientis in ipsa calciata; de meridie in ipsa aprisione de Raimundi, levita, vel de Amalricho; de occiduo in ipsa limite sive in ipsa Petricia; de parte vero circi in ipsa serra qui discurrit in ipsa villa iamdicta.

Quantum infra istas quatuor affrontacionis includunt, sic donamus nos vobis et posteritati vestre, quam vos elegeritis supradictum alodium, totum ab integrum, in ea videlicet ratione et tenore atque conventu, ut teneatis in servitio hec omnia et famulatu et subditione Sancto Cucuphati et nostro hac ómnium successorum nostrorum, in fidelitate nostra et ómnium successorum nostrorum.

Et non liceat vobis et posteritati vestre aliquid de hoc vendere, donare, conmuatre, aut alienare, nisi ad nos presentes et successoribus nostris, aut infra semedipis vobis, Bonifilio atque Andrea et posteritatis vestris.

Et non liceat vobis, Bonifilio atque Andrea, neque posteritati vestre, alium seniorem facere, aud aclamare.

Et si (?) placitum surrexit nonliceat vobis placitare cum alio seniore nisi cum me, predictum abbatem Guitardum aut successores meos abbates atque monachos predicti cenobii.

Et per unumquemquem annum donatis nobis de predicto alodio decimam fideliter et sine diminucione.

Eos autem homines, quem in vestra aprisione steterint vel laboraverint dominici vestri fiant ad nostram fidelitatem vel successores nostros.

Et de nostro itaque iure, in vestra tradimus dominio ac potestate, toum ab integrum, cum exiis et regresiis earum, ad vestrum plenissimum proprium.

Quod si ego Guitardus, aut aliquis ex successoribus nostris, contra hanc kartam donationis venero, aut venerint pro inrrumpendum iniuste, non hoc valeat, aut valean vendicare, sed componant aut componant hec omnia in duplo, cum omnem suam melioracionem, et in antea ista karta donationis firma et stabilis permaneat modo vel omnique tempore.

Facta est ista karta donationis X Kalendas iulii, anno XVI regni Henrici, regis.

Witardus, gratia Dei abbas; Sig+num Wifredus, monachus; Sig+num Gerbertus, monachus; Sig+num Raimundus, levita; Sig+num Radulfus, levita; Sig+num Oliba, presbiter ss.; Sig+num Bonifilio Emendam; Sig+num barnard Fresa. Sig+num Guifred Oldesendi vel Mala Sement.

Wifredus, monachus o presbiter, qui ista karta donationis rogatus scripsi et subscripsit die et anno quo supra.

1049, maig 2

Arnau Mir de Tost atorga carta de franquícies als habitants de la vila de La Règula, en terme del castell d'Àger

Original, Arxiu de la Catedral de Lleida

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 23. Transcrivim literalment aquesta versió

In Christi nomine.

Ego Arnaldus et coniux mea Arsendis volumus ut sciatur a cunctis tam presentibus quam futuris quare facimus cartam franchitatis ad omnibus hominibus habitantibus qui sunt et erunt in villa Sancti Iuliani quad vocitatur Regula qui est infra terminos kastri Aggeris, eo modo, ut hedificent villa in prefata Regula et habitent in ea et trahant terram ad cultum et heremant et examplent omnibus modis quocumque facere potuerint in prefati kastri Aggeris terminis.

Et concedimus eis et damus predictam villam cum suo termino ad sacrarium ecclesie Santi Petri; et omnes homines qui habitaverint in predictam villam non faciant censum neque usaticum ulli homini nec femine de hoc quod habent vel in antea potuerint examplare in cunctis terminis castri Aggeris, sed sint franchi et liberi et donent decimas et primitias et oblationes Domino Deo et Sancto Petro et serviant nostris abbatibus qui per nos et nostri tenuerint abaciam Sancti Petri et hoc faciant de pane et vino et carne atque animalia.

Et est manifestum. Si quis hanc cartam franchitatis temtaverit aut inquietare voluerit non hoc valeat vindicare set componat surpadictis hominibus libras quatuor auri obtimi.

Et in antea ista carta firma permaneat omni tempore et non sit dirupta.

Facta carta franchitatis, VI nonas madii, anno XVIII regis Enrici.

+ Arnalli. + Arsendis, qui hanc cartam franchitatis scribere rogavimus et manibus propriis firmavimus et testibus firmare rogavimus.

+ Raimundi abbati. + Miro, presbítero. + Mironi, levita. + Ermemirus, sacer. + Joan Guaçalon. + Berengarii Isarni. + Gaucerandi Erimani. + Dalmatii Bernardi. + Guifredi Sanlani +.

Escholeti Vitalis, sacerdos, rogatus scripsit sub die et anno + predicto.

1051, juny 18

Donació del lloc de Vid, terme del castell d'Aguiló, comtat de Manresa

Trasllat del 21 de Febrer de 1181, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 24. Transcrivim literalment aquesta versió

Ego Alaman prolis Ugonis, et Sicardis conius mea, donatores sumus vobis Guillelmus prolis Mir, et uxori vestri Adalen, et Sendret prolis Onofret, et alii Guillem Mir et uxor Vidal et uxori tue Sarvil, et Geribert et uxori tue Merud, et Guillem Bels et usori tue Minuil, et Bonusom Iovan et uxori tue Marie, et Bernad et uxori tue Adalen, Mir et uxori tue Tedleti et filio tuo Guillem, et Sendret et uxori tue Orumia, et Duran filio Vidal suprascripto et mulier tua, ego et Arnal Guillem et uxori tue et Arnal Guadal et uxori tue Adaleiz, et Savarig et uxori tue Bonadona, et Mir Odsen et mulier sua Sinol, et Borel et mulier sua Adaleiz.

Manifestum est et successores vestris quare placuit in animis nostris et placet nullius centis (sic) imperio nec suadentis ingenio set propia est mihi bona voluntas, ut vobis cartam donationis faciamus de alad qui nobis advenit de genitori meo Ugo qui est condam vel de fratri meo Bonifilio qui est condam, vel per ullasque voces et ad me Sicardis per meum decimum vel per ullasque voces.

Et est iste alades in comitatum [Mino]risa in apendicio de Castrum Aquilo vel in eius terminis in locum qui vocatur ad ipsa Vid ab antiquis.

Et abet afrontaciones: de parte orientis in ipsa strada qui venit per ipsa serra de Montfred; de meridie in termino de Bordel vel in ipsa petra natural vel in eius cruce et vadit a recta línea usque ad ipsa serra de ipsa Lobatera et deiinde usque ad ipsa strada qiu vadet ad Sancta Columba; de occiduo in istra(sic) strada iamdicta de Sancta Columba; de IIII vero circii in ipsa serra iamdicta Montfred i eius quadra de Sala vel in eius terminis usque ad ipsa serra iamdicta Montfred in eius quadra de Sala vel in eius terminis usque ad ipsa fita de ipso reguer de ipsa Vida ante ipso orto et vadit per ipsa strada quiv adit ad ipso Sanguinol usque ad ipsa strada qui vadit ad Sancta Columba.

Quantum in istas afrontaciones includunt sic donamus ego Alaman et Sicardis ad istos fideles nostris suprascripti duodecim et successores illorum, quantum ibi abemus vel abere debemus per qualicumque voces ad edificandum et construendum ipso Pug de iamdicta Vid.

In predicto Pug faciatis castro et turre cum muros sive alias edificia ad laborandum vel ad conplantandum ab omni integritate, cum aquuis, cum petris, petricius, cum pratis, cum pascuis, cum garicis, cum glandiferis, cum arboribus qualicumque inegeris (sic), qui infra sunt cum exiis et regressis suis, vieductibus vel reductibus cum omnia qui infra eius terminis suprascripta sunt.

Sic donamus vobis prefatum alodem cum ipsa ecclesia vel cum ipsas primitias et illum presbiteri de ista ecclesia veniat in obsequium de Sancta Maria de Aquilo ad ipso kaustro (sic) die sancte Pascha et die sancte Pentecosten et die sancti natalis Domini et Asumptionis Maria, ut per singulos annos donet illi Crisma presbiteri de Aquilo.

Et per singulos annos de ipsa laboracione quod inde exierit, medietatem decimarum faciatis nobis donare vel ad successores nostros, et aliam medietatem remaneat vobis et posteritas vestris.

Hec omnia prefacta sicut superius insertum est sic donamus et tradimus de nostro iure in vestro tradimus a nostro potestatem ad proprium alodem.

Et post obitum vestrum remaneat vobis et posteritas vestras sive maschulus et feminis. Hoc tale videlicet ratione ut non abeatis licentiam alium senioracticum facere nec eligere baiulum nec vindere nec donare nisi in tuos vel ad vestris consimiles qui in nostris ominaticos stant vel in nostra fidelitate vel ad nostras successores (sic) aut qui nos donaremus nostras voces aut qui dubitaremus.

Si quis contra hanc ista carta donationis venerit ad inrumpendum non hoc valeat vindicare te componad vobis in duplo ista omnia suprascripta et in antea ista donatione firmis stabilis permaned omnique tempore.

Facta ista carta donationis XIIII Kalendas iulii, anno XVIIIII (sic) regnante Eienricus rege.

Alamano. Sig+num Sicardis, qui ista carta donationis fecimus et firmare rogamus.

Sig+num Arnaldi Remon. Sig+num Onofred. Sig+num Mir Vidal. Sig+num Bernad Udalard. Sig+num remon.

Guillelmus, sacer, qui ista carta donationis scripsit die et anno quo supra.

1054, febrer 3

Ramon Berenguer I dóna el puig d'Agramunt, en terme de Granyena, comtat de Barcelona, a dotze pobladors

Original, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 25. Transcrivim literalment aquesta versió

In Dei nomine.

Ego Raimundus, gratia Dei comes et Almodis, nutu Dei comitissa, donatores sumus vobis Raimundo Guillelmi et ad uxori sue Eiceta et Gifret Hosten et uxori sue Ledgarda et Hosten Gilabert et uxori sue Recill et Raimundo Guillelmi et Adaleiz uxori sue et Seniofret Radui et uxori sue Ledgarda et Mironi (?) Ranmiri (?) et uxori sue Guila et fels et uxori sue Frodenza et Eizmir et uxori sue gersen et Vidal Vives et uxori sue Guila et Fels et uxori sue Frodenza et Eizmir et uxori suer Gersen et Vidal Vives et uxori sue Saruill et Gitard Senfret et uxori sue Adeleiz et dato vives et uxori sue Saruill et Mir Gilabert et Gitard Ansfret et uxori sue Ermengarda.

Per hanc scriptura donationis nostre donamus vobis supradictis vel prenominatis ipso Puig que vocant Agremont qui est in terminio de Grainena, cum terminis et pertinentiis suis.

De parte occiduo, sicut ego predictus comes terminavi cum Amato eldrici et de parte orientis et de meridie et de circii sicut adhuc terminaverimus ego predictus comes vel comitissa Almodis aut Almatus eldrici.

Quantum inter predictas affrontaciones includunt vel includuntur sic donamus vobis omnibus suprascriptis, ipso pug cum eius terminis et duntur sic donamus vobis omnibus suprascriptis, ipso pug cum eius terminis etpertinentiis suis, omnes terras, pascuis, petras, aquis aquarum, pratis, silvis, garricis, arboribus diversis generis fructuosis et infructuosis omnia et in omnibus quicquid dici vel nominari potest quod ad usum hominis pertinet et cum exitibus et regresis earum.

Hec omnia predicta toto cum integro sic (?) donamus vobis ad vestrum proprium alodium exceptus medietate de decimis et tertiam partem de primitis quod retinemus nos predicti donatores.

In tali videlici (sic) ratione, nos predicti donatores donamus vobis suprascriptis prefata omnia ut deincebs abeatis eam per manu nostra et sub iugo nostro vel posteritatis nostre et teneatis per castrum Cervarie et graniena et per illos seniores qui per nos tenuerint castrum de Grainena vos et posteritas vestra omnis cunctis temoribus usque in finem seculi.

Et non abeatis licentiam faciendi inde ullum alium seniorem neque vos neque posteritas vestra nisi nos predicti donatores et posteritatem nostram nec abeatis licentiam ad vindere vel alienare predicta omnia vel aliquid de predictis omnibus alicui homini vel femine nisi similibus vestris qui similiter abeant predicta omnia sub nostra potestate aut potestatis nostre sicut suprascriptum est.

Quod est manifestum. Quantum vero predicta omnia de nostro iure in vestrum tradimus dominium et potestatem, salvo nostro iugo et posteritatis nostre suprascripto.

Quod si nos donatores aut ullus homo vel feminoa venerimus vel venerint contra hanc scripturam donationis non hoc valeamus vel valeat vindicare, quod requisierimus vel requisierint set componamus aut componant vobis predicta omnia in duplo cum omni sua melioracione et post modum presens scriptura donationis firma permaneat omni tempore.

Facta scriptura donationis III nonas febroarii, anno XXIIII regni Aenrici regis.

Raimundus comes, Almodis comitissa.

Signum Amad Elrici. Signum Berenger. Signum Adalberti Gitard.

+ Petrus, presbiter, qui han scripturam donationis scripsit die et anno quod supra.

1057, març 29

Ramon Berenguer I dóna la quadra de Clarà, en terme de Tamarit, comtat de Barcelona, a favor de Guitart i uns altes pobladors

Copia del segle XVII, Biblioteca Provincial de Tarragona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 26. Transcrivim literalment aquesta versió

In Christi nomine.

Ego Raymundus Berengarius, comes simul et marchio, et ego Adalmodis, comitissa, nos pariter donatores sumus vobis his hominibus guitardi, Prolionisco et Ollomar, proli Ginsadi et Bonafilie, proli Guitardi et Ermengaudi, proli Sendredi; per hanc scripturam donationis nostre donamus namque vobis quadram unam de terra erema, garicis, silvis, pasquis, liquis lapidis, cum omni genere arborum qui infra sunt, aquis aquarum, vieductibus et reductibus, et cum ipsis staqnis qui infra sunt apud centum lequas infra mare, et apud ipsas decimas medietate per fevum, et alia medietate a verum alaudem; donamus et facimus vobis illam franquedam et primietas et locedos in vestro castro ubi dicunt Clera, ut ab hodierno die et tempore non faciatis alliquot servitium, nisi quod franqueda debet facere.

Ita tamen, ut bene laboretis, et excolatis et edificetis turrem de petra et calce, et fortitudinem infra terminos de iam dicta quadra, que pertinent hoc nostrum proprium et advenit nobis per genitores nostros vel per comparationem vel per omnesque voces; et est prefata omnia suprascripta in comitatu Barchinone infra terminos Tamariti in loco quo dicitur Clerano.

Etafrontat predicta quadra terra erma simul cum ipsa hec omnia suprascripta, a parte orientis in ipso termino de Cleranno, et sic pervadit usque ad ipso staqno de Saler; et de parte vero meridiana in ipso flumine de ipsa mare, et sic pervadit usque ad ipsam palomeram de Setne; et de occiduo per ipsam serram ubi est ipsa villa Bentisclosa, quantum ipsa aqua Deus dederit et excursit contra vestram quadram, et sic descendit super ipsas Buadas que sunt prope Davineto; et a parte vero circii in ipsa roca fundata ubi dicunt roca de Morisques, sic iniungit se usque in ipso termino de clerano.

Quantum in istis terminis includunt. Facta est hec scriptura donationis, decimo quarto Kalendas aprilis, anno vigessimo sexto regni Henrrici rege.

Sig+num Raymundus, comes et marchio. Sig+num Adalmodis, comitissa, qui han scripturam donationis laudamus et confirmamus, et testes rogamus firmare.

1057, abril 22

El bisbe de Barcelona dóna la torre de Miralpeix, en terme del castell de Ribas, a favor d'Arnau Arloví

Transcripció del segle XIII, Arxiu de la Catedral de Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 27. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine Domini.

Ego Guislibertus, gratia Dei episcopus, una cum cuncta congregatione canonicorum meorum sedis Sancte Crucis Sancteque Eulalie et Mironis Geriberti et coniux mea et Bearnardus Mironi filio nostro, nos simul in unum donatores sumus tibi Arnallu Arluvini.

Certum quidem et manifestum est quia donamus tibi ipsam nostram turrem que vocant Miralpex que est inhabitable simulque cum domibus et casalibus et curtis et ortis cum ortalibus, pratis et pascuis, silvis et garricis, terris et vineis, eremum et cultum, pronum et planum, cum petriciis, aquis aquarum, vieductibus et reductibus, simul cum arboribus variis generis que infra predicto alaudio sunt et omnia quicquid dici vel nominari potest que infra termino est de predicta turre.

Advenit ad me Guislibertus episcopus simulque cum meis canonicis predicta omnia per vocem nostre matris ecclesiae predicte, et ad Mironus Geriberti et Guilia uxori mea et Bernardo filio meo advenit nobis predicta omnia per predictam ecclesiam seu per genitorum nostrorum sive per donationem de ipso episcopo predicto.

Est namque predicta omnia in comitatu Barchinonensi, infra termine de castro Ribes, prope ipsa mare.

Habet namque terminum predicta turre cum suis pertinentiis de parte orientis in ipsa mare vel in Guardia de ipsos Becons, et pergit per ipsa limite qui vadit ad ipso pugio de Cagalela, et vadit per ipso torrent usque ad sumitatem de ipso Pedrosel; de meridie in médium maris; de occiduo in ipso fitore rubeo et vadit per ipsa Guardia de Laci Lobs; de parte vero circii, affrontat in ipsa Erola et vadit per ipsa serra ad ipsum Pedrosel.

Quantum infra iste affrontationes includunt et isti termini ambiunt sic donamus predicta omnia cum exitibus et regressibus earum sive cum suis omnibus supra nominatis, medietatem ad tuum proprium alaudem et aliam medietatem per fevum.

Ipsis namque decimis et primitiis qui de eodem termino, Deo adiuvante exierint, donamus tibi medietatem ad tuum proprium, et aliam medietate per fevum.

Hec omnia supranominata, sic donamus tibi in tale conventu ut mitas ibi homines qui ibi habitent et ibi laborent et bene facias predicta omnia hedificare et meliorare et ad culturam perducere et non liceat tibi de predicta omnia alium seniorem eligere nisi Mironus geriberti aut posteritati sue nec proclamare, neque tu neque ipsum vel ipsos cui tu dubitaveris predicta omnia.

Et non fiat tibi licitum vindere nec donare ad nostros similes neque meliores vobis, neque tu neque posteritas tua.

Quod si nos donatores aut aliquis homo utriusque sexus hoc disrumpere voluerimus aut voluerint, ad nichilum illis proficiat sed componamus aut componant tibi predicta omnia in duplo, cum omni sua melioratione et insuper hoc maneat firmum omne per evum.

Actum est hoc X Kalendas madii, anno XXVI regni Henrici regis.

Guislibertus episcopus. Mironi Geriberti. Bernardi levite. Guilia femina, qui hanc largitionem fecerunt et firmaverunt et testes firmare rogaverunt.

Miro subdiachoni. Gomballi Mironi. Andres abba. Mironus sacer. Guielmus levita. Mironis, iudicis. Geriberti Quirici. Berengarii Onofredi. Guitardi Guillelmi. Oliver Mir. Bernardi Durandi. Amati Guitardi. Guilelmi Raimundi. Otoni Guifredi. Mironi bonus homo. Odgari Arluvini. Gomballi Mironi. Arnalli Olibani. Raimundi Seniofredi levite et scriptoris.

Sig+num Pontii presbiteri qui hanc exemplar scripture scripsit, die et anno quo supra

1061, abril 16

Ramon Berenguer I, comte de Barcelona, atorga llicència a Guillem Llobató, perquè puga establir unes terres i uns masos pertanyents al monestir de Sant Pol

Original, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 28. Transcrivim literalment aquesta versió

In nomine Domini.

Ego Raimundus, gratia Dei comes, et Almodis, nutu Dei comitissa, amore amoris Christi et eius apostoli Pauli, ut eo intercedente mereamur accipere remissionem nostrorum peccatorum et adipisci regnum celorum, concedimus tibi Guilielmi Lobatoni, per hanc nostram scripturam, licentiam et potestatem donandi per cartars pergarias, mansos ad meliorandum et terris et vineis sanctissimi Pauli cenobii ad edificandum hominibus agrorum cultoribus.

Cuius etiam locus iuxta littore maris est conditus frequenter iam passus diversis persecutoribus gentium barbarorum atque christianorum.

Tali videlicet ratione hanc concessionis scripturam facimus vobis ut ipsi etiam homines cultores agrorum restaurantes et rehedificantes, atque complantes diversis seminum fructibus et variis arborum generibus, prelibatas terras suo máximo labore faciant pervenire eas ad uberiorem et fertilitatem culturam reddantque tributum veluti censum prephato coenobio quod tu iuste constitueris eis.

Ea namque conditione facimus tibi hanc scripturam nostre concessionis ut, in servitio et in famulicio aque sub dominio et tributo sanctissimi Pauli, dones iamdictas terras hominibus agricolis ad exolendum ut eo intercedente merearis accipere de manu Dei recompensacionem eterne vite.

Propterea quod nostriis propiis manibus hanc nostre concessionis scripturam firmare volumus ut omnes homines quibus tu volueris donare terram iamdicti cenobii ad edificandum et complantandum ne dubitent ea accipere de potestate tua et edificare atque complantare.

Firmi terque credant quia, neque nos nec ullus successorum nostrorumneque tu nec ullus abbatum successorum tuorum, non inrumpemus nec inrumpent scripturas (?) quas tu els feceris.

Sed semper hec scriptura nostre concessionis firma manebit omni tempore et omnis modis inconvulsa.

Constat autem esse facta XVI. Kalendas mai anno I regnanate Phylippo, rege.

Reimundus, comes. Almodis, comitissa, qui han cartam concessionis scribere fecimus et manibus propriis firmavimus, hac testibus firmare rogavimus.

Deusdedi, levita. + Berengarius. + Reimundus, sacerdos. Guilielmus, sacerdos +.

+ Arluvinus, sacerdos, qui hoc scripsit die et anno quo supra.

1066, juliol 23

Ramon Berenguer I, comte de Barcelona, dóna el lloc de Puigperdiguers a un particular

Copia del segle XVII, Biblioteca Provincial de Tarragona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 29. Transcrivim literalment aquesta versió

In Dei nomine.

Ego, Raymundus, comes Barchinone, et Almodis, comitissa, donatores sumus de nostros alodio tibi Raymundo Trasunario et uxori tue Rotlendi et vestre progeniei.

Et si notum cunctis qualiter cum placuisset animabus nostris quod dedissemus in istis diebus preteritis Bernardo Amat et eius uxori Arsendi, ipsum Podium de Ullgastrel, per hanc scripturam donationis nostre donamus tibi iam dicto Raymundo et tue uxori Rotlendi, et toti posteritati vestre perpetuo pódium nostrum dictum Puigperdiguers, quod est in comitatu Barchinone.

Affrontat, autem, ista donatio ab oriente in quadra Sancti Petri dicta de Catseres, et in Moriscas et in Clara; a meridie in undis maris; ab occidente in termino de Altafuya, sicut aque discurrunt per serram ex ipsa parte ab alto; a circio, in terra ipsius Bremon hominis nostri et in ipsas serras maiores.

Sicut includunt prescripte affrontationes, sic damus vobis totum, per libertum et franchu alodium, cum herbis, pasquis, nemoribus, silvis, garricis, petris liquis, rochis, quis viaductibus et reductibus, introitibus et exitibus, terris cultis et heremis, plantis et arboribus cuiuscumque generis, et omnibus melioramentis factis te et faciendis, et cum edificiis in ipso podio et suis terminis factis et construendis, et hominibus et mulieribus qui in eis sunt, qui sunt propii homines vestri, scilicet Berengarius Esplugues et uxor sua et filii, et ipse Bremon similiter, sine aliqua retentione nostra et posteritate nostra.

Sub tali autem ratione vobis donamus, ut construatis in ipso podio castrum, ut possitis guerriare contra inimicos et facere pacem et guerram, ad quod construendam adiuvent iam dictus Bremon et Esplugues et uxoris et filii sui, et cum construeritis, non teneatis per nos vel ullum hominem semper, imo sit vestrum proprium, liberum et franchum alodium.

Facta est ista donatio, decimo Kalendas augusti, anno sexto regni Philippi regis, in presentia de Bremon Guisat, Guillermi, Remon Mediona, Dalmatii Bernat, Fulcho Gatlindi et aliorum militum.

Sig+num Raimundi, comitis. Sig+num Adalmosis, comitisse, qui hanc cartam firmamus et testes rogamus firmare.

1066, desembre 15

Arnau Mir de Tost dóna el puig de Montesquiu, en terme d'Àger, a un tal Galcerà

Transcripció del segle XIV, Arxiu Històric Arxidiocesà de Tarragona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 30. Transcrivim literalment aquesta versió

In Dei nomine.

Ego Arnal de Tost et coniux mea Arssendis, donatores sumus tibi Gaucerando. Per hanc scripturam donationis nostre, donamus tibi ipso puyo infra terminos de castro de Ager.

Et afrontat ipso puyo a parte orientis in termino de castrum de Cas, et deinde vadit per cruces et signes usque ad terminos de Sancta Lidinia, et vadit per terminos de Sancta Lidinia usque ad Val de Salge; et ascendit per Val de Salge usque ad ipsa Font et usque ad ipso Puig ubi sunt ipsas cruces et ipsas signas qui sunt factas inter ipso Ludel et Arrenz usque ad ipsi serra; et de ipsa serra vadit per cruces et signes et usque revertit ad terminos de Cas.

Quantum infra istas afrontaciones includunt sic donamus tibi ad tuum proprium alaudem cum medietate de ipsum decimum qui inde exierit de totas causas et alim medietatem retinemus ad nostrum opus sive ad ipso castro de Ager.

Et cum medietate de ipsas primitias et aliam medietatem retinemus ad opus Sancti Petri de Ager. Eo modo donamus tibi hec omnia suprascripta ut hedifices castrum in ipso puyo et facias illum venire ad satis hedificacionem et ut habeas ipso castro et hec omnia tu et posterita tua in servitio nostro et posteritatis nostre.

Et non habeas licentiam facere nec eligere alium seniorem nec alium patronem de predicto castro vos nec vestra posterita nisi nos et posteritatis nostre.

Et homines de Ager habeant ibi casa et pastura et leda et duas partes de illorum alaudio habeant in ista quadra iamdicta et ipsa tertia qui remanet siat de Gaucerande sicut et suprascriptum.

Et est manifestum. Quod si nos donatores aut ullusque homo qui ista carta iquietare voluerit non hoc vindicet set componat tibi in duplo. Et in antea ista donatione firma permaneat in secula.

Que est acta XVIII Kalendas ianuarii, anno VII regnante Philipo rege.

Sig+num Arnal de Tost. Sig+num Arssendis qui ista carta donationis fecimus et manus nostras firmavimus et testes firmare rogavimus.

Sig+num Berengarii Isarni. Sig+num Reimundi Guillelmi. Sig+num Eschofeto. Sig+num Pere Bertran. Sig+num Bernard Mir. Sig+num Artal. Sig+num Gesbert, Arnal. Amatus caput scole Sancti Petri + scripsit die et anno quod supra.

1269, octubre 10

Ramon vescomte de Cardona, atorga carta de franquícies als homes de Cervera posseïdors d'heretats en terme de Tarroja (de Segarra), pla de La Cardosa

Original, Arxiu Municipal de Cervera

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 317. Transcrivim literalment aquesta versió

Notum sit cunctis, quod nos nobilis Raymundus, Dei gratia vicecomes Cardone, per nos et omnes heredes et successores nostros cum hoc presenti publico instrumento perpetuo valituro bono animo et voluntate, scienter, provide in omnibus et consulte, enfranquimus et facimus francos et liberos vobis omnibus et singulis subscriptis hominibus et feminabus Cervarie et aliis etiam infrascriptis, scilicet vobis Bartholomeo Cardona et Ermessendis , matri vestre et Petro de Vallo et Bernardo de Vallo, filio vestro et Guillermo Lorag, Raymundo Sola, Iacobo Blanchum, Berenguario Tailladel, Berenguario de Fonoillosa, Petro de Fonoillosa, Guillermo de Capellano, Petro de Puigalt, Petro Oliba, Raymundo Daguaders, Bernardo Salau, Guillermo Colteler, Guillermo Muntagut et Cerverono filio vestro, Petro de Muntfalco, Guillelmo de Fontanelas, Petro Malpel, Balagario de Fustegueres, Guillelmo Pelegri, Bernardo Ug, Berengario Zespital, Arnaldo Carabacer, Petro Dan, Raymundo dan, Ginere uxori quondam Petri Alegret, etro Cardona, iohani Guillelmi, Guillermo Paschet Bompas, Raymundo Çabater, Bernardo Dagremunt, Bertholomeo Farela, Bernardo de Pampalona, Guillermo Sestero, Guillermo de Quadrellis, Bernardo de na Truils, Bernardo de Olugia, filio de na Cardona, Petro Beralda, Guillerme de Ardevol, Balagario Disanta, Dulcie de Manresa, Petro de Prinonosa, Arnaldo de Peracams Bonibernad, Petro Danel, Berengario de Comabela, Bernardo de Vallo de Cortallo, Raymundo de Comabela, Petro de Figuerola, Bernardo Caldero, Guillermo Lobera, Guillerma uxori quondam Petri Michel, Alnaldo Malet, Berengario de Vallo et Astruge filie quondam Bernardi de Lauro, Bartolomeo de Lauro, Bernardo de Sancta Maria, Berengario Lobera, Guillermo Facau, Petro Jover, Bartolomeo Compain, Sibilie uxori quondam Guillelmi canos, Bernardo Canos, Arnaldo Canos, Raymundo de Lobera, Guilelmo Romeu, Bertolomeo Mulner, Petro de Bas, Marie Malpele, Geralde uxori quondam Ferrarii Babot, Berengario Fabrer, Bartolomeo Caiernot, Guilelme uxori quondam Bernardi Nicolau, Iohani ces Cases, Petro de Pinos, Arsendi uxori quondam Ferrarii Cortes, Bernardo Lorag, Petro de na Struga, Bartolomeo Michel, Bartolomeo Brovard, Geraldo de Fontlagosta, Raymundo de Piñana, Raymundo de Altarippa, et Bernardo de Prinonosa de Cruciata, et Petro Guerau de Castro Novo, et Raymundo Borras, Bernardo de Comabella, Petro de Lauro et Bartolomeo gaçul de ça Cardosa et Bernardo Cruvillada, et omnibus aliis et singulis hominibus et feminabus Cervarie qui aliquid habent vel possident in termino Turris Rubee ad planum de Cardosa et omnibus heredibus et successoribus vestris et cui et quibus dare, dimittere, vendere vel alienare voloeritis, nunc et in perpetuum, omnes honores et possessiones terras scilicet vineas et censum, fáticas et etiam laudaysmos quos et quas et que habetis et tenetis sive habere debetis quacumque ratione vel titulo infra terminos castri nostri de Turre Rubea in loco vocato ad planum de Cardosa.

Quos honores et possessiones terras, scilicet et vineas, censum, fáticas et etiam laudaysmos, facimus vobis francos, liberos et quietos.

Et vobis, etiam, enfranquimus ad omni questia, tolta, forcia, servitio et adempribio et ab omni emperamento sive empara et firmamento directi et ab omni etiam iova, tragino, batuta et tirata et ab omni hoste, segui et cavalcata et ab omni guaita, bada et opere muri et valli et etiam castri et ab omni banno precepto sive districto et ab omni alberga, hospitio ac residencia et statica et a bovatico etiam et herbagio et ab omni vicinali petitione, servitio, collecta et comunibus et ab omni mala consuetudine, exactione et servitute, iusta sive iniusta, et ab omnibus aliis servitutibus et servitiis et pravis usibus que possint dici, cogitari sive nominari aliqua ratione.

Concedentes et statuentes quod dictos honores et possessioens, terras et vineas, censum, fáticas et laudaismos habeatis possideatis et expletetis pacifice libere et quietes servitutis honere penitus expeditas, cum ingressibus et egressibus, melioracionibus et suis omnibus pertinentiisad habendum, tenendum, possidendum, dandum, vendendum, alilenandum et faciendum ibi et inde omnes vestras vestrorumque voluntates perpetuo faciendas sine omni exceptione et retentione nostra et nostrorum.

Et hanc franquitatem et libertatem vobis et vestris in perpetuum vendimus, donamus, facimus et concedimus pro duobus milibus solidos barcinonenses de terno, quórum, mandaoto et nomine nostro persolvistis Petrod e Cigar, civi Barchinone cui eos debebamus pro mutuo quod ab eo habueramus et receperamus et de ipsis omnibus ad vestram propriam voluntatem sumus bene vestri paccati.

Et ideo, renuntiamus, scienter, exceptioni non numérate peccunie et doli. Item, damus et concedimus vobis ad omnes voluntates vestras pereptuo faciendas quitquid hec venditio plus iamdicto valet pretio vel est in posterum valitura.

Convenimus, itaque, bona fide, vobis omnibus et singulis supradictis quod totam surpadictam libertatem et franquitatem sicut melius hic ad vestrum comodum continetur et etiam sicut melius, plenius et utilius dici potest et intelligi, ad utilitatem vestram et comodum faciemus vobis et vestris et vestrum ibi obtinentibus, locum habere tenere et pacifice possidere contra omnes personas in perpetuum.

Mandantes et precipientes firmiter et districte, omnibus militibus et hominibus nostris et subditis nostris universis, presentibus et futuris, quod hanc franquitatem et libertatem firmam habeant et observent et contra ipsam in aliquo non veniant nec aliquem venire permittant aliqua ratione vel causa.

Ita, etiam, quod possitis in dictis honoribus segare, vindimiare et triturare quando et quotienscumque vobis placuerit, nobis irrequisitis et etiam, omnes expletos dictorum honorem et possessionum possitis deferre et facere portari et triturare in termino Cervarie vel ubicumque vobis placuerit, nobis et nostrum locum obtinentibus irrequisitis.

Retinemus, tamen, illum censum quam in alliquibus dictorum honorum sumus iam recipere consueti sicut continetur in instrumentis iam factis.

Retinemus etiam et salvamus nobis quod in dictis honoribus numquam possit fieri fortitudo nec bastimentum fortitudinis aliqua ratione.

Item, si cause vel questiones alique inoverantur de cetero tempore aliquo inter aliquos vestrum vel inter obtinentes ibi locum vestrum super honoribus antedictis, quo dille cause seu questiones ducantur et ventilentur in posse nostro vel nostri baiuli Turris Rubre et in isto casu solummodo retinemus firmam directi.

Retinemus, etiam, quod si illi qui nobis faciunt censum non solverint illum censum nobis per terminum consuetum, quod possimus eis, illos honores pro quibus illum censum faciunt, emparare et tenere emparatos quousque super illum censum nobis per terminum consuetum, quod possimus eis, illos honores pro quibus illum censum, faciunt emparare et tenere emparatos quousque super illum censum nobis penitus satisfiant.

Salvamus etiam quod si aliqui homines nostri accipiunt ve deberent accipere aliquem censum censum (sic) in aliquibus dictorum honorum quod sit eis salvum.

Retinemus eitam quod in illis expletis quod portabitis vel facietis portare aut triturare in termino Cervarie vel alibi extra terminum Turris Rubee sit salvum ius castelanorum et et (sic) ecclesie Turris Rubee.

Et de guirencia, deffensione et salvitate vobis facienda de omnibus supradictis in singulis obligamus vobis et vestris et cuilibet vestrum nos et omnia bona nostra mobilia et inmobilia et inmobilia (sic) habita et habenda in quibus melius accipere volueritis.

Factum est hoc idus octobris, anno Domini millesion ducentésimo sexagésimo nono.

Sig+num nobilis Raymundi, Dei gratia vicecomitis Cardone, qui hoc totum et omnia supradicta et singula firmamus, laudamus et concedimus testesque firmare rogamus.

Sig+num Raymundi de Talamancha, militis. Sig+num Pontii de Olugia, militis. Sig+num Guillelmi de Clareto, draperii. Sig+num Borracii Lorag. Sig+num Petri de Lobera, filii quondam Bernardi de Lobera. Sig+num Iacobi de Vianya, iurisperiti, testium.

Ego Guillelmus Brula hoc scripsi et hoc sig+num feci.

1270, març 27

El prior de la cartoixa de Scala Dei atorga carta de poblament als habitants de Poboleda

Trasllat de Març de 1536, Arxiu Arxidiocesà de Tarragona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 318. Transcrivim literalment aquesta versió

Sit notum cunctis quod nos domnius frater Bernardus de Deo, prior Scalae Dei, de assensu et voluntate totius conventus per nos et omnes successores nostros presentes pariter et futuros, damus sive stabilimus vobis, Petro Coll et Ioanni Noguer, et iacobo Cerda, et Iacobo berengarii ac Bertrando Trragó et Arnaldo Cortiella, et Ardevol, et Raymundo Rovellat.

Damus inquam, omnibus vobis dictis populatoribus et vestris in perpetuum, scilicet grangiam nostram de Populeta cum omnibus suis pertinentiis universis et singulis sicut eam melius habemus et habere debemus.

Quae affrontat a parte superiiori cum hominibus dels obachs et dels Segures et districto Sancti Marcelli, et sic ascendendo per serrulam sicut aquae vertuntur in rivo de Ciurana usque in altiore podiolo qui dicitur Coll de Comill, et sic descendendo per serram usque pervenitur ad viam quam ducitur ad molendinum domini Obach, et inde per eamdem viam usquequo pervenitur ad terras hominibus de Moraria; et sic ad sinistram girando, ascenditur per quandam serram sic aquae vertuntur in torrentem dominarum ad altiorem podiolum de Siulell, et sic descendendo per serram quam dicitur fratris Ponti usque ad locum quod dicitur de bardina; et inde ascendendo et transeundo aquam dividendo cum terminis de Torrogia, et ascendendo ad serram de Filell et sic per eamdem serram usque quod pervenitur ad capitem cumbe quod dicitur de Spulgiis et hoc totum sicut aquae pluviales vertuntur in rivo de Ciurana.

Excepta tantum cumba de Salibus quam iam data est, et excepto etiam parum terrae in torrente dominarum quam est Guillerlmi Allemborg, et excepto etiam toto quod nos ad proprietatem nostram retinemus.

Sic affrotnat ex alia usque ad terminum fixum iuxta noguerum; ex duabus aliis vero partibus sic fluviis aquarum et sequia concludunt; in supra et cequiam cum arboribus usque ad molendinum, exceptis etiam domibus turre et introitu (?).

Sic modo… et etiam plateas nobis necesarias si villam alibi feceritis. Quamquidem grangiam cum suis terminis et pertinentiis, exceptis his quae ad dominicaturam nostram perpetuam retinemus, et exceptis his quae iam data sunt, sicut dictum est, damus, stabilimus omnibus vobis et vestris successoribus in perpetuum, dictam grangiam cum ingresibus et egresibus suis et pertinentiis et cum omnibus melioramentis quod ibi facere poteritis.

Tali conditione, quod sitis ibi semper per laboratores et plures si volueritis et non minus qui continuam residentiam statutam ibi faciatis in domibus vestris propriis cum familiis variis vestris.

Et omnes dictos homines, singulis annis, bene ac fideliter laboretis ad utilitatem vestram et nostram et ad notitiam vestram nostram et aliorum per boni vestrorum.

Alioquin si feceritis vendarii sine meo consilio incontinenti (?). Et inde non clametis alios dominos nisi nos et successores meos. Et vos et vestri detis nobis et successoribus meis in perpetuum, decimam partem et undecimam totius bladi et grani et leguminis tam siquis quam iridis cuiuscumque generis sint.

Et etiam de ferragiis et de lino et de conamo et de vindemia et oleo, detis nobis decimam partem et undecimam tantummodo.

De safrano tantum detis nobis sicut in montaneis datum. De bestiario autem detis nobis unam decimam nutritam tali modo ad porcellum tam de capris quam de ovibus.

Etiam volumus quod si habueritis alios nadis scilicet de retorque quod detis nobis de ipsis unam decimam tantummodo.

De omnibus aliis vero carnibus, ad consuetudines istius terrae. De lana, caseis, vineis, porris, alleis, cepis et aliis ortaliciis cuiuscumque generis sint, detis nobis et successoribus meis unam decimam tantummodo.

Et vos et vestri detis nobis et successoribus meis in perpetuum annuatim per censum, X solidos barcinonenses inmonete de terno in festo sancti Michaelis, et detis per locedo pro unaquaque familia duas fanegas bladii, medius tritici et medius ordei.

Et per una bestia sui iuntio (?) una fanega bladii, medius frumenti et medius ordei. Et detis etiam per braserio mediam fanegam eisdem. Et habebitis carbonem vestrum. Item vos et vestri ex pacto speciali molatis semper totum bladum vestrum in molendino nostro dum tamen illud moli bene et fideliter faciamus.

Retinemus etiam nobis et successoribus meis quod in dicto stabilimento fuerint statuta XX diez cum lodismo.

Aliis vero non teneamini nobis dare lodismum nisi ipsas dictas honores alicui vendetis.

Et detis nobis per lodismum decimum. Praeterea, si forte de iamdictis honoribus vestris iamdicta grangia de Populeta daretis filiis vel filiabur vestris ratione matrimonii contrahendi ut miteretis de ipsis dictis honoribus in pretium ratione iamdicti matriimonii, non teneamini nobis dare lodismum.

Et retinemus etiam iustitias, firmamenta, stachamenta et causas, inventis in trovas, menas cuiuscumque generis fuerint et totum dominium pleno iure, fabrica, quoque molendina, et loca apta ad constituendam eam et furnos ad voluntatem nostram et nostrorum sucessores.

Item, retinemus nobis et successoribus nostris, plenum ademprivium in pascuis, silvis, lignis et aquis per omnia et in omnibus terminis ipsae grangiae.

Tamen, volumus quod si forte vendetis de iamdictis terris alicuius ad carbonem trahendi, quod detis nobis lodismum, decem partem ut superius dicitur, aliter vero non.

Item, retinemus quod non possitis ibi tenere et recipere bestiarium extraneum nisi cum licentia nostra et voluntate.

Fornarie persolvatis secundum consuetudinem de Moraria. Et quirentes ac defensores inde vobis et vestris erimus contra (?) omnes personas in perpetuum, excepta potestatem terrae.

Hanc donationem sive stabilimentum, promittimus nos omnes tam monachi quam fratres ac conversi, rata ac firma fuere ut superius continetur et nunquam subvenire per noas vel interpositam personam.

Renuntiantes omnibus infrascriptis quondam (?) nobis a vobis factis ratione iamdicte populationis quae ullam optineant firmitatem.

Versa vice (?). Et nos, omnes praedicti populatores, hanc donatinoem nobis factam per vos dictum dominum fratrem Bernardum, priorem Scalae Dei et per totum conventum vestrum, libernter suscepimus et gratanter, promitentes nobis et successoribus nostris in perpetuum sub virtutet homagii praestiti et fidelitatis omnia supra dict afideliter sine aliqua fraude smper adimplere, nostro semper bono et sincero intellectui et nostrorum.

Et erimus vobis et vestris fideles et legales in omnibus bonis vestris perposse et scientia nostra.

Propterea nos, omnes monachi praedicti et fratres confitemur et recognoscimus et in veritate confitemur nos fuisse sive accepisse a vobis praedictis populatoribus ratione huiusmodi praedicti stabelimenti sive gratucius (?) DC solidos Barchinone monete de terno.

Actum est hoc VI Kalendas aprilis, anno Domini MCCLXX.

Signum fratris Bernardi, prioris Scalae Dei. Signum fratris P. de Constantino. Signum fratris B. de Terracone. Signum R. monachi. Signum fratris B. de Rivo. Signum fratris Bernardi de Anglada, monachi. Sig+num fratris Vital, monachi. Sig+num fratris Bernardi, monachi. Signum fratris Aragon. Signum P. Calcat. Signum fratris Frarii. Signum fratris Caplana. Signum fratris P. Miro. Signum fratris C. Colina. Signum fratris P. Raymundi, qui hoc laudamus et firmamus.

Sig+num R. de Campagues. Signum Iacobi Phyanes. Signum B. Estudi. Signum P. Narbones, testes.

Ego Borratis, capellanus, rector ecclessiae de Moraria, hoc scripsi cum supra posito in XDIX línea ubi dicitur .

Et in alio loco cum supra posito in X et V línea ubi dicitur: , et signum meum impono.

1271, març 18

L'abat del monestir de Poblet atorga l'establiment de les granges de Cèrvoles i Fumada, a favor del homes de Vilosell

Original, Arxiu Històric Nacional de Madrid

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 319. Transcrivim literalment aquesta versió

Notum sit cunctis tam presentibus quam futuris quod nos frater Arnaldus, dictus abbas Populeti, cum assensu et voluntate totius conventus nostri, per nos et omnes successores nostros, damus et stabilimus vobis hominibus de Velosello et feminis universis et vestris in perpetuum, terras et posesiones omnes quas hodie tenetis et habetis ultra rivum, sitis in terminis Serbolarum et Fumate grangiarum nostrarum.

Sub illis afrontationibus et terminationibus sub quibus modo tenetis et habetis dictas terras et posessiones, sic damus vobis et vestris; sub tali tamen conditione et convenientia vobis facimus predictam donationem et stabilimentum ut predictas posessiones et vienas et ortos factos et faciendos, bene laboretis et heremum ad culturam redigatis.

Et de blado et de vindemia et de olivis et de croco et de omni genere leguminum, detis vos et vestri in perpetuum nobis et nostris successoribus novenam, decimam et primitiam.

De canabo, vero, et lino, et de nutrimentis animalium, et de lana et caseis, detis nobis et nostris decimam et primitiam.

Quan decimam animalium minutorum detis nobis annuatim in octava Pasce.

Et de caseis et de lana detis nobis decimam et primitiam in festo sancti Ioannis Babtiste.

De pollinis vero equinis et mulatinis detis nobis et nostris XII denarios pro unoquoque pullino, et de pullinis asinis et bovinis detis nobis et nostris successoribus IIII denarios pro unoquoque; de porcellis vero detis nobis et nostris rectam decimam, set de pullis gallinarum detis nobis tantum unum pullum in anno pro decima.

Deinde, non tenamini de predictis possessionibus, ullam aliam facere servitutem. Retinemus tamen in predicta donatione, quod vos nec vestri non possitis aliquid de omnibus predictis vobis datis et stabilitis, dare vendere vel inpignorare nec alienare militibus nec sanctis nec alicui persone de mundo nisi tantum vestris consimilibus vicinis qui sint homines soidi et comorantes et domicilium habentes i villis vel terris monasterii Populeti.

Retinemus, etiam, in dicta donatione, quod nostrum bestiarum grossum et minutum posit in dictis terris et possesionibus pascere libere et quiete sicut ante pascere consueverat.

Et retinemus quantum ad hoc ademprivium quod consuevimus habere ibi in aquis videlicet et pasturis.

Item retinemus in predicta donatione quod non levetis bladum nec legumina de areis sine nostro nuntio. Et si feceritis balegium sive grapas quod habeamus de eis sicut de alio blado partem nostram, videlicet decimam et novenam et primitiam.

Deinde non eligatis alios dominos vel patronos de predictis terris et possesionibus nisi nos et nostros successores et monasterium Populeti. Et firmetis et faciatis ius in posse nostro et successorum nostrorum quotiens a nobis et nostris successoribus fueritis requisiti.

Nos vero et nostri successores faciemus dictas terras et posessiones vobis et vestris tenere et posidere firmiter et secure contra omnes personas excepta potestate terre.

Predicta, autem, omnia damus et stabilimus vobis et vestris sub predictis pactionibus, retentionibus et conditionibus superius per nos facits.

Et confitemur nos habuise et recepisse a vobis pro predicta donatione et stabilimento tria milia solidos barcinonenses de terno, de quibus omnibus bene paccatis sumus ad nostram voluntatem.

Renuntiantes exceptioni non numérate pecunie et doli.

Actum est hoc XII Kalendas aprilis, anno Domini millesimo ducentésimo septuagesimo.

Volumus tamen quod orti quos tenetis ibi, scilicet in rivo de Set non sint sub conditionibus istis, set habeatis eos perpetuo salvo, tamen, censu grangie Sobolarum et fática.

Sig+num fratris Arnaldis, abbatis Populeti. Sig+num fratris P. vestiarii. Sig+num fratris F. subprioris. Sig+num fratris B. de Villa Libera. Sig+num P. operarii. Sig+num fratris A. Munsana. Sig+num fratris A. celararii madii. Sig+num fratris P. infirmarii monachorum. Sig+num fratris A. de Sancta Columba. Sig+num fratris B. de Bocenic. Sig+num fratris G. portarii. Sig+num fratris G. hostalarii.

Frater Egidius, notarius Populeti, hoc scripsit cum literis possitis XV línea ubi dicitur "habere" et suum sig+num fecit cum literis apossitis línea ultima ubi dicitur "scilicet in rivo de Set"

1272, febrer 26

L'abat del monestir de Poblet estableix la dominicatura de la Torre d'Alós, a favor d'un grup d'habitants de Belcaire

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 320. Transcrivim literalment aquesta versió

Notum sit cunctis quod nos frater Arnaldus, dictus abbas Populeti, per nos et omnes nostros successores, de consilio et voluntate conventus nostri damus et ad censum ac culturam locamus vobis A. Miro, Caldero de Canalera, R. dez Olzina, P. Reverdit, Bernardo Bonfil, R. Zaera, A. Reverdit, G. Zaera, Bernardo Raymundi de Gratalops, Bernardo Zaledenosa, P. Bonfil, R. dez col, Raymundo Reverdit, G. Ros, Maria Bonfilya, A. de Castelyo, Bernardo de Masco, P. Oliver, Iacobo de Montle, Berengaria de Castelyo, Raymundo Berard, P. Batalya, probis hominibus habitantiibus in Belcayre, et vestris, in perpetuum, illam nostram dominicaturam que dicitur de la Torre d’Alós, sicut afrontat de prima parte in nostra dominicatura que dicitur de Meya, de secunda, in alia nostra dominicatura que dicitur de Tarasco, de tertia in termino ipsius ville de Belcayre, de quarta in tozalibus et in calar A. Mironis, et in nostrum comelarium de Flixo.

Quantum predicte afrontaciones concludunt et ambiunt, totum damus et stabilimus ad censum, vobis omnibus superius nominatis et vestris.

Tali modo et conditione, quod plantetis et faciatis ibi vineas quilibet in sorte sua, sicut hodie sunt divise et sígnate ac figúrate et sicut quilibet vestrum hodie tenet eas et plantet quilibet sortem vel sortes suas quotievis poterit.

Cum vero plántate fuerint omnino volumus quod detis nobis quilibet pro sorte sua una vel duabus vel pluribus pro qualibet sorte, unum par gallinarum optimarum annuatim in festo Natalis Domini pro censu, vos scilicet et vestri perpetuo.

Et dabitis etiam vos et vestri, nobis et nostris successoribus supra censum antedictum, decimam totius vindemie et decimam olivarum quod decimam vindemie aportabitis nobis cum vestris bestiis et expensis vos et vestri perpetuo ad nostrum cellarium de Belcayre.

Si vero non fuerint dicte sortes plántate totaliter set in parte, facietis de censu predicto secundum quantitatem plante, iuxta quod fuerit de iure et existimatione.

Interim autem et semper dabitis nobis de omnibus bladis, seminibus et leguminibus que fuerint in dicta dominicatura, médium quartum et decimam, fideliter et in pace.

Et preter ista servitia non teneamini pro iamdicta dominicatura ullam aliam facere servitutem, imo habeatis eam vos et vestri cum ingressibus et egressibus et cum omnibus iuribus et pertinentiis suis, ac omnibus melioramentis factis et faciendis.

Et nos in corporalem possessionem mitimus cum hoc publico instrumento vobis et vestris perpetuo valituro.

Retinemus, tamen, in dicta donatione, quod non possitis inde eligere alium dominum vel dominos, nisi nos et nostros successores et monasterium Populeti.

Nos, vero et nostri faciemus vos tenere et possidere dictam dominicaturam in pace, et erimus vobis et vestris actores et defensores ac guirentes legales contra omnes personas excepta potestate terre.

Retinemus etiam quod si vollueritis dictam dominicaturam vel partem eius vendere aut inpignorare, quod faciatis primo in nobis et nostris successoribus faticham XXX dierum.

Et si voluerimus pro comuni pretio retinere, sit nobis licitum; alias, ex tunc possitis sepedictam dominicaturam vel partem eius vendere aut inpignorare et omnes vestras voluntates facere tantum vestris consimilibus vicinis laboratoribus, non militibus aut sanctis, salvis tamen semper in omnibus censu nostro, medio quarto et decima ut dictum est et iure ad dominatione ac fatica que omnia nobis et nostro monasterio manere volumus perpetuo illibata.

Actum est hoc V Kalendas martii, anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo primo.

Sig+num fratris Arnaldi, abbatis Populeti. Sig+num fratris Bernardi, prioris. Sig+num fratris G. cellararii maioris. Sig+num fratris F. subprioris. Sig+num fratris Bernardi, infirmarii pauperum. Sig+num fratris P. vestiarii.

Frater Egidius, notarius publicus Populeti, scripsit hoc cum literis suprapositis in XVII línea ubi dicitur "facere" et hoc sig+num fecit.

1273, desembre 28

Galcerà de Pinós atorga la carta de franquícies de Gósol

Trasllat del 4 de Juny de 1353, Arxiu Municipal de Gósol

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 322. Transcrivim literalment aquesta versió

Notum sit omnibus quod nos dominos Gaucerandus de Pinos et domina Esclarmona, uxor eius et Gaucerandonus, filius illorum et domina Berengaria, uxor eius, nos omnes pariter voluntarie et consulte, habita deliberatione inter nos plenarie et tractatu, volentes et cupientes pódium castro de Gosol bone libertatis et franchitatis, volumus populare [ut] populatoribus aucmentetur et melioraretur; unde, per nos et per omnes successores nostros, presentes et futuros, infranquimus et liberos et francos facimus et quitios in perpetuum omnes homines et mulierres universos et singulos nunc et in posterum habitantes et habitaturos et eorum proles et successores presentes et futuros in ipso castro nostro de Gosol ab omni questia, tolta et forcia et prestatione et solutione ómnium predictarum.

Ita quod illi quicumque in dicto castro habitaverint, non teneantur dare de cetero nobis vel nostris successoribus questiam, toltam vel forciam nec etiam nos ve nostri successores questiam, toltam vel forciam vel aliquam prestationem questivam (?) non exhigamus vel exhigere possimus ullo tempore, imo penitus sit perpetuo diffinita et absoluta, silentium eisdem fundius imponentes.

Item, infranchimus per nos et per omnes nostros presentes et futuros et francos et liberos facimus omnes homines et féminas in dicto castro habitantes et habitaturi, quod sit eis licitum recedere et exire de dicto castro quandocumque voluerint cum omnibus bonis illorum mobilibus et inmobilibus et transferre ad aliam dominationem et locum quemlibet se transferre voluerint, sine nostro nostrorumque contradicto et quod possint licite honores suos et possessiones et res suas et possessiones et res suas (sic) immobiles vendere, dare et alienare, scilicet domos, honores et possessiones illorum, salvo tamen, nobis et nostris, iure nostro et dominio retento in dictis mansibus, honoribus et possessionibus.

Ita quod illi qui de dicto castro recederent seu exierint et trasferrerint ad alium dominium, relinquant et relinquere teneantur mansum suum sufficienter stabilitum cum uno par bovum et alis utensilibus laborationi abtis et proptis; quod nisi facerent, retinemus nobis et nostris successoribus in perpetuum quod possimus dictum mansum et honores illorum qui de dicto castro recederent sicut manso non stabilito, ut dictum est, recipere et ocupare tanquam nostrum et nobis incursurum, et alias personas ibi stabilire ut nobis placuerit.

Item per nos et per omnes nostros infranchimus et liberos facimus in perpetuum omnes homines et mulieres in dicto castro habitantes, presentes et futuros, qui in dicto castro aliquo tempore habitaverint non teneantur nobis vel nostris successoribus facere traginum, nisi bis traginum in annum, unam scilicet per duos diez in anno ad bladum defferendum.

Ita quod animal quod portaverit dictum bladum non teneatur plus differre nisi duos sesteros bladi qualibet vice ad mensuram tamen berge.

Item quod omnes homines et mulieres, habitantes vel habitaturos in dicto castro, de opera castri infranchimus ita quod non faciant nec facere teneantur aliquod opus vel operam necessaria in dicto castro, nisi tantum de fusta.

Item infranchimus dictos homines et féminas ibi habitantes in dicto castro, non teneantur nobis vel nostris successoribus dare cuxam vel aliquem frustrum de aliquo bove velv aca que ab aliquibus in dicto castro occidantur in domo sua per socialem.

Retineo, tamen, quod de omnibus aliis bovis sive vachis que derruirent se vel fuerint dirrute in dicto castro vel in terminis eiusdem castri vel aliter per se norte fuerint, prout actenus est assuetum donent nobis cuxam.

Item retinemus nobis et nostris successoribus quod omnes habitantes presentes et futuri admodo (?) habitaturi in dicto castro, donent et solvent et dare et solvere teneantur fideliter tascham nobis et nostris successoribus de omnibus bladis et leguminibus cuiuslibet generis sint que Deus produxerit sive dederit in omnibus illis laborationibus qui dicuntur taschales ubicumque sint infra terminos dicti castri.

Et retinemus utique (?) nobis et nostris successoribus quod omnes illi homines et mulieres rpresentes et futuri qui mansos in dicto castro tenent et tenuerint donent nobis et nostris successoribus et dare teneantur annis singulis in festo sancti Michaelis septembris IIII solidos malgurenses.

Et illi exedari ibi tenentes unum par bovum dent et dare teneantur nobis IIII solidos malgurenses pro censu annuatim in eodem festo sancti Michaelis septembris.

Illi vero exedari qui ibi sint vel fuerint donent nobis II solidos malgurenses in eodem festo. Preterea, si forsan aliqui veniant ad populandum in dicto castro, donent et teneantur nobis dare annuatim XII denarios malgurenses pro censu in eodem festo et tascham fideliter ubicumque laboraverint in nostris taschalibus, dicendo tamen quod non teneantur facere operam in dicto castro, ymo sint franchi de operi castri ut superius dictum est et de tragino, salva tamen opera vicinalia dicte ville.

Ítem retinemus nobis et successoribus nostris furnum in ipsa villa, quod furnum possimus ibi quando voluerimus facere et construere sine contradictione habitantium dicti castri et ville; in quo furno omnes habitatores dicti loci districte teneantur cocequere panem et quod iustam fuerit dare punyeram.

Quod dictum furnum paratum et dispositum tenere faciamus in omnibus ut debeat.

Et etiam, hec omnia predicta et singula promitimus tenere et observare et non in aliquo contravenire per nos vel per aliquam interpositam personam.

Renuntiamus esponte (?) omni actioni et auxilio et omni iuri canonico vel civil, scripto et non scripto, introducto vel introducturo et omni lege nove vel vetere et omni constitutioni facti vel faciendi et omni cuiuslibet iuri quo ad hec infrigenda iuvari possemus.

Et insuper, ut hec omnia maiorem obtineant firmitatem, nos dominus Gaucerandus de Pinos, iunior et domina Berengaria, uxor eius et nos Raimundus de Gosol et Guillelmus de Fraumir, milites, precibus et mandato domini Gaucerandoni et domine Berengarie super periculum animarum illorum, nos omnes predicti in solidum iuramus super hec sancta IIII Dei Evangelia corporaliter a nobis manu tacta et iurando promitimus hec omnia predicta et singula servaturos et nunquam in aliquo contraventuros aliqua ratione modo vel casu per nos vel per aliquam interpositam personam

Et ego, dicta domina Berengaria sponte, sub virtute prestiti sacramenti, renuntio iuri illi et consulti veleyani et ypotecharum et omni alii iuri quibus mulieres se possent in aliquo relevare. Et est manifestum.

Quod est actum anno Dominice Incarnationis millesimo CCLXXIII, die VI idus decembris.

Sig+num domini Gaucerandi de Pinós. Sig+num domine Exclaremonde. Sig+num domini Gaucerandoni de Pinos, eorum filius. Sig+num domine Berengarie, eius uxoris.

Sig+num Raimundi de Gosol et Guillermi de Fraumir, militum. Qui hoc firmamus et laudamus.

1066, desembre 15

Ramon Berenguer I, comte de Barcelona, dóna el castell de Talladell a Ramon Guifré de Vilamur

Original, Arxiu de la Corona d’Aragó, Barcelona

J.M. Font Rius. Cartas de población y franquicia de Cataluña. I. 1969, doc. 31. Transcrivim literalment aquesta versió

Hec est convenientia que est facta inter domnum Raimundum, Barchinonensem comitem, et domnam Adalmar, comitissam, et Raimundum Guifredum de Vilamur.

Donant namque predicti comes et comitissa ipsum castrum de Taliadel ad iamdictum Raimundum per fevum tali tenore, ut ipse comandet se et aprehendat ipsum castrum per manum Bermundi Seniofredi, si predicti comes et comitissa volunt, aut de alio homine de qualicumque ipsi voleant.

Et de ille homo de quo ipsi voluerint, abeat ibi dominicaturam et staticam ad causimentum iamdicti comiti et comitisse.

Et iamdicti comité et comitissa donant ad predictum Raimundum XX uncias auri monete Barchinone, ideo ut iamdictus Raimundus faciat in predicto castro de Taliadel optimam turrem de petra et de calce et optimum curtilium similiter de petra et calce, et faciat ibi solárium et tales alias domos, quales melius potuerit.

Et stet ibi assidue cum IIII alios optimos caballarios bene incavalcatos et armatos, et faciat eis hostem cum suo conducto de semetipso sum quatuor caballarios per quantas vices predicti comes et comitissa mandaverint hoc illi.

Et sit solidus ullorum sic , ut non faciat ullum seniorem, nec retineat unum de ipsos quos abet sine licentia et voluntate iamdicti comiti et comitissa.

Et faciat eis cavalcadas, curtes et placidos et seguimentum, sicut homo debet facere ad suum meliorem seniorem.

Et teneat per eos pacem et faciat guerram omnibus hominibus cum predicti comes et comitissa voluerint.

Et predicti comes et comitissa retinent in iamdicto castro de Taliadel dominicaturam, qualem ipsos voluerint, et potestatem de predicto castro et staticam per quantas vices ipsi voluerint aprehenderé ipsam potestatemm et facere ibi stationem.

Et prefatus Raimundus convenit iamdicti comité et comitisse ut abeat factam ipsam turrem de Taliadel cum iamdicto curtilio et aliis domibus, sicut melius potuerit, deveniente festa sancti Michaelis prima usque ad aliam.

Et, si hoc totum quod supra scriptum est non attendit iamdictus Raimundus iamdictis comiti et comitisse sine illorum engan, revertatur solide et libere predictum castrum de Taliadel, cum omnia edificia que ibi fuerint facta, in potestate iamdicti comite et comitisse ad faciendum quod voluerint de predicto castro et de omnibus rebus pertinentibus ad eum sine ira et marrimento iamdicti Raimundi et suorum.

Actum est hoc VI Kalendas marti, anno VII regni Philippi, regis.

Raimundus Mironis de Acuta. Sig+num Arnall Pere. Sig+num Odegarii Gaucefredi. Sig+num Udalardus Seniofredus. Reimundus Natinheus. Reamballus. Sig+num Dalmatio Guitardi. Sig+num Raimundi Raimundi.