[Constituciones curie Terrachone, celebrate per dictum dominum regem Jacobum primum]

In nomine sancte et individue Trinitatis, que mundum pugillo continens imperantibus imperant, et dominantibus dominatur.

Manifestum sit omnibus, tam presentibus quam futuris, quod nos, Jacobus, Dei gratia rex Aragonum et regni Maioricarum, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; volentes circa comissum nobis regnum provisionem debitam adhibere, et statum regni nostri cupientes in melius reformare, una cum salubri consilio ac diligenti tractatu venerabilium Guillelmi, terrachonensis electi, Guillermi gerundensis, Bernardi vicensis, Berengarii ilerdensis, Sancii cesaraugustani, Poncii dertusensis, episcoporum, H. domus milicie Templi; H., domus Hospitalis magistrorum, abbatum etiam, et aliorum totius regni nostri, quam plurimum prelatorum existentium nobiscum personaliter apud Terrachonam, irrefragabiliter statuentes:

[1] Decernimus et firmiter inhibemus, ne cuiquam layce persone liceat publice vel privatim de fide catholica disputare. Qui contrafecerit, cum constiterit, a proprio episcopo excomunicetur, et nisi se purgaverit tanquam suspectus de heresi habeatur.

[2] Item, statuimus ne aliquis libros veteris vel novi testamenti in romancio habeat. Et si aliquis habeat, infra VIII dies post publicacionem huiusmodi constitucionis a tempore sciencie, tradat eos loci episcopo comburendos. Quod nisi fuerit, sive clericus fuerit, sive laycus, tanquam suspectus de heresi, quousque se purgaverit, habeatur.

[3] Item, statuimus ne aliquis infamatus de heresi, vel suspectus, ab baiuliam, vicariam, vel aliam iurisdiccionem temporalem vel officium publicum admittatur.

[4] Item, ne fiat receptaculum ubi fuit latibulum perfidorum, statuimus ut domus recipiencium hereticos scienter, si alodia fuerint, diruantur. Si feuda seu censualia suo domino applicentur. Et hoc, tam in civitatibus quam extra, precipimus observari.

[5] Item, ne innocentes pro nocentibus puniantur, aut quibuslibet per aliquorum calumpniam heretica pravitas impingatur, statuimus ne aliquis credens vel hereticus puniatur, nisi per episcopum loci, vel aliquam personam ecclesiasticam, que potestatem habeat cognoscendi si fuerit credens vel hereticus indicatus.

[6] Item, statuimus quod quicumque in terra sua sive dominicatura de cetero scienter vel negligenter per peccuniam vel aliam quacumque causam hereticos permiserit commorari, si in iure fuerit confessus vel convictus, ipso facto amittat in perpetuum terram suam. Ita tamen quod si feuda fuerint, suo domino applicentur. Si vero alodia, nostro dominio confiscentur, et corpus suum in manu nostra, pro ut debuerit, puniendum. Si autem de sciencia convictus non fuerit, et probata fuerit negligencia dissoluta, vel frequenter inveniantur in terra sua heretici vel credentes, et super hoc fuerit diffamatus, nostro arbitrio puniatur. Baiulus vero, qui semper est residens in loco, contra quem presumitur, vel vicarius, nisi contra hereticos et eorum credentes valde sollicitus inveniatur et diligens, ab officio baiulie et vicarie perpetuo deponatur.

[7] Item, statuimus ut in locis suspectis de heresi, in quibus episcopus viderit expedire, unus sacerdos vel clericus ab episcopo, et duo vel tres a nobis laici, vel nostro vicario vel baiulo, eligantur, qui hereticos vel credentes et receptatores eorum in suis parrochiis perquirere teneantur, et omnia loca quantumcumque secreta, intrandi vel perscrutandi, cuiuscumque dominii vel privilegii habeantur, nulla eis licencia denegata, sub pena quam idem episcopus denegantibus velit imponere. Super quo eidem episcopo publice auctoritatem regiam impertimur. Qui etiam inquisitores, hereticos, credentes, fautores et receptatores , ex quo invenerint, cautela adhibita ne fugere valeant, archiepiscopo, et episcopo, et nostro vicario seu baiulo loci, dominis etiam locorum seu eorum baiulis non differant nunciare. Illi vero quos ad predictum negocium episcopus loci, et nos vel vicarius noster, seu baiulus, duxerimus eligendos, si in execucione officii huius fuerint negligentes. Si clericus, per substraccionem sui proprii beneficii. Si laicus, per penam peccuniariam nostri baiuli vel vicarii iudicio puniatur.

[8] Statuimus etiam quod paces et treuge facte et confirmate apud Barchinonam, et omnia statuta ibidem facta tempore exercitus Maioricarum, inviolabiliter observentur.

[9] Item, statuimus ut paces et treuge, facte et confirmate apud Almudayne, similiter observentur.

[10] Statuimus etiam quod littere de simplici iusticia in nostra curia, XII denariorum precio concedantur.

[11] Item, littere, privilegia et instrumenta super quocumque negocio a nobis impetrata, irrevocabiliter observentur, et absque cause cognicione in preiudicium alterius minime revocentur.

[12] Item, statuimus ut rescriptum a nobis super prolongacione debiti ab aliquo impetratum non valeat, nisi debitor caveat creditori quod ad terminum, quem nos ei dederimus, persolvatur, nisi tempore exercitus.

[13]Item, statuimus quod ad preces alicuius non remittamus iusticiam.

[14] Item, statuimus quod non committamus alicui infra terram nostram, nec extra, sigillum nostrum minus vel maius, preterquam in curia nostra.

[15] Item, statuimus quod clerici et religiosi, et homines eorundem, non dent pedagia sive leudas, nisi eas quas dabant tempore domini Petri, regis Aragonum, patris nostri, et domini Ildefonsi, avi nostri.

[16] Item, statuimus quod iudei non recipiant ultra viginti de centena, et quod non misceant usuram cum sorte. Et tam in Cathalonia quam in Aragonia precipimus observari.

[17] Item, statuimus quod si aliquis excomunicatus fuerit propria culpa, et perseveraverit contumaciter in excomunicacione per annum, deinde compellamus eum per nos et nostros vicarios satisfacere ut debebit. Quia tales non carent scrupulo heretice pravitatis.

[18] Item, statuimus quod quilibet possit dare, dimittere et alienare, quocumque modo voluerit, ecclesiis et locis religiosis de possessionibus suis, salvo iure nostro et dominio generali et consuetudinibus antiquis. Et hoc per Cathaloniam et Aragoniam volumus observari.

[19] Item, statuimus quod si instrumentum vendicionis factum fuerit in fraudem usurarum, tanquam inane, irritum habeatur, et contractus usurarius censeatur.

[20] Item, statuimus quod clericus, racione rei mobilis ad aliquam questiam non teneatur, salvis censibus et agrariis constitutis et antiquis statutis, secundum diversitatem locorum.

[21] Item, statuimus quod sarracenus vel sarracena non possit fieri iudeus vel iudea, nec iudeus vel iudea non possit fieri sarracenus vel sarracena. Et qui hoc fecerint amittant personas suas.

[22] Item, statuimus quod baiuli, vicarii et milites totius Cathalonie et Aragonie, non hospitentur per violenciam in monasteriis, ecclesiis et domibus Templi et Hospitalis, et aliis locis religiosis et dominicaturis eorum, et mansis rusticorum eorum. Quod si fecerint, per nos et vicarios nostros, et homines, et per communias, distringantur et prohibeantur.

[23] Item, rogamus dominos episcopos quod singuli in suis episcopatibus, et per singulas parrochias distringant per censuram ecclesiasticam homines suos, et alienos, a XIIII annis et supra, ad pacem iurandam, servandam et deffendendam, secundum formam que continetur in cartis pacis et treuge facte apud Barchinonam, tempore exercitus Maioricarum.

[24] Homines vero ecclesiarum et locorum religiosorum, ad mandatum sui episcopi, ad pacem et treugam deffendendam exire et ire teneantur, secundum quod ipsi episcopo videbitur expedire, habito respectu ad negocii qualitatem, salva iurisdiccione terrachonensis ecclesie.

Et nos, episcopi supradicti, et magistri milicie Templi et Hospitalis, et abbates, et alii ecclesiarum terre nostre prelati, promittimus vobis, terrachonensi electo, omnia supradicta et singula pro posse nostro attendere et complere.

Nos itaque, Jacobus, rex predictus, promittimus omnia supradicta et singula attendere et complere bona fide sine enganno.

Quod est actum apud Terrachonam, VIIº idus februarii anno Domini ab Incarnatione Mº CCº XXXº IIIIº.