ARXIU VIRTUAL JAUME I
Documents d'època medieval relatius a la Corona d'Aragó
Bisbat de Sogorb-Albarracín
5 d'abril de 2006
Incorporem gran part de la documentació coneguda actualment relativa al bisbat de Sogorb-Albarracín entre 1213 i 1259, a partir de la documentació conservada fonamentalment als arxius catedralicis de Sogorb i Albarracín, i també amb documentació de la catedral de València i Arxiu del Regne de València
1213, novembre 28. Letran
El papa Inocenci III declara que la diòcesi de Sogorb es troba subjecta a la jurisdicció de l’arquebisbat de Toledo
Biblioteca Nacional. Madrid. Ms. 13.074, f. 93. Còpia simple del segle XVIII
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, p. 86
Innocentius episcopus, servus servorum Dei. Venerabili fratri archiepiscopo toletano. Salutem et apostolicam benedictionem.
Justis petentium desideriis dignum est nos facerem prebere consensum et vota que a rationis tramite non discordant effectu prosequente complere.
Ea propter venerabilis in christo fratrer tuis justis precibus inclinati, Secobricensem diocesim tibi et ecclesie tue metropolitico iure subjectam, sicut eam juste possides et quiete, tibi et eidem ecclesie auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus.
Nulli ergo omnino hominum liceat, hanc paginam nostre confirmationis infringere, vel ei a usu temeario contraire.
Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum.
Datum Latterani IIIIº kalendas decembris ponfiticatus nostri anno sexto decimo.
1232
Pere Fernández d’Açagra, senyor d’Albarracín dóna al bisbe de Sogorb l’església de Begís
Arxiu de la Catedral de Sogorb. Pergamí nº 1. Original
Garcia Edo, Vicent. Segorbe en el siglo XIII, 1987, p. 85
[Notum sit] omnibus hominibus, quod ego don P. Ferrández de Açagra, e vasallo de santa María, e señor d’Albarracín, damos e atorgamos a Dios e a vos, [don D.], por la gracia de Dios obispo de Sogorb e de la esglesia de sant Salvador de santa María d’Albarrazín, e aquesta presente carta por todos tiempos valedera, la esglesia de Bexix, con todos los derechos e en todos los términos que a [present] deve aver por qualquiera manera, zo es a saber, todas las diezmas de los fructos que ha d’arados, e la diezma de todas las cosas que el señor Rey pendrá ni.n deve prender, e todas las heredades que la mesquita possedió en tiempo de moros.
E todo esto confirmamos estis nul retinimento, assí como más, melor, e más sanamente puede seder pensado ni dicho, a provecho e a melioramento de vos et de omnibus successoribus vestris hoc donacionis.
Testes dominus J. Gº de Heredia, alcayt in Bexix, et F. Lupi, castellanus, et P. Ortiz, et Furtado, et P. [en blanc].
Data carta apud Turolium, per manum R. de Sancta +, sub Era Mª . CCª. LXXª.
1248, abril 22. Lió
El papa Inocenci IV s’adreça a uns eclesiàstics, ordenant-los que facen gestions davant del bisbe de València, per tal que li torne al bisbe de Sogorb en un termini de tres mesos, tots els llocs que li ha expol•liat
Villagrasa, Francisco. Antigüedad de la iglesia de Segorbe y de sus obispos. 1664, pp. 80-81
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, pp. 91-92
Innocentius episcopus servus servorum Dei.
Dilectis filiis abbati monasterii de Petra cisterciensis ordinis, turiazonensis diocesis, et turiazonensis ac de Guadalaxara archidiaconis, toletane diocesis. Salutem et apostolicam benedictionem.
Querelam venerabilis fratris nostris segobricensis episcopi recipimus, continentem quod episcopus et archidiaconus valentinus ad segorbicensis ecclesiam hostiliter accedentes, et portas ipsius a usu confringentes sacrilego, cum multos injuriis et contumeliis lacesitum, abjecta pontificali modestia, non sine violentia manuum injectione, post appellationem ad nos pluries interjectam, de ipsa ecclesia cum quadam cruce cui inheserat turpiter eiecerunt; et hiis non contenti, fractis domibus eiusdem ecclesie, bona ibidem inventa per violentiam asportarunt.
Nolentes igitur tantum facimus relinquere impunitum, ne transeat aliis in exemplum, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatenus ad ecclesiam valentinam personaliter accedentes, inquisita super hiis diligenter veritate, si rem inveneritis ita, et faciatis eidem segobricensi episcopo a prefatis episcopo et archidiacono de premissis damnus et injuriis, intra trium mensium spatium post receptionem presentium, debitam satisfactionem impendi.
Alioquin negotium instructum sedem apostolicam transmittatis, prefigentes partibus terminum peremptorium competentem, quo nostro se conspectui representent, facturi et recepturi super premissis quod ordo dictaverit rationis; nobis quidquid super his feceritis rescripturi.
Quod si non omnes his exequendis potueritis interesse, duo vestrum ea nihilominus exequentur.
Datum Lugduni X kalendas maii pontificatus nostri anno quinto.
1232, setembre 30. Brihuega
Ordinacions promulgades per l’arquebisbe de Toledo a la diòcesi de Sogorb, per a la distribució dels delmes
Arxiu del Regne de València. Documents en dipósit. Col•lecció Sogorb. Pergamí original
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, pp. 87-88
Officii nostri debitum decenter exequi comprobamus cum unocuique ius suum integrum conservamus.
Proinde nos, Rodericus, Dei gratia toletani sedis archiepiscopus Hispaniarum primas, omnibus notum fieri volumus, quod cum dilecti in Christo filii capitulo Segorbicensis ecclesie, nobis multoties querimonia ponerent, quod venerabilis in Christo frater D. episcopus predicte ecclesie, eisdem super quibusdam injuriosas existeret, petentes nihilominus sepe et sepius cum instancia ut memoratam ordinaremus ecclesiam, nolentes eisdem in sua deesse justitia, convocatis predictis episcopo et capitulo et in nostra presentia constitutis, et multis hinc inde propositis, tandem de assensu et beneplacito utriusque partis, prefatam ecclesiam sic duximus ordinandam:
In primis siquidem ordinationem a venerabili in Christo patre M., bone memorie predecesore nostro factam, provide habentes ratam pariter atque firmam, videlicet quod predicti canonici habeant integre tertiam partem decimarum in ecclesiis ville, et alie due partes et decime militum in usus cedant episcopo; et quod canonici habeant medietatem decimarum in omnibus ecclesiis aldearum, et aliam medietatem habeat episcopus.
Et quod canonici habeant tam in ecclesiis ville quam aldearum tertiam partem decimarum pecorum, et alias duas partes habeat episcopus.
De ecclesiis post ordinationem predictam noviter acquisitis, videlicet de Tormon, Corvo, Castiel, Ademuz, Ballanca et Sancta Cruz, et de ecclesiis in posterum, dante Domino accquirendis vel noviter populandis, sic providimus, ut canonici tertiam partem decimarum pontificalium percipiant integre, et alie due partes cedant in usus episcopi memorati.
Ecclesiam vero de Huelamo, ad usus mensi episcopi adjudicamus.
Adiicimus preterea, quod possessiones quas episcopo, de cetero, donatione, emptione vel alio quocumque modo acquisierit tantum sue sint.
Similiter in possessionibus quas de cetero canonici quocumque modo acquisierint, episcopus habere ius aliquod minime dinoscatur.
Ut autem omnia ista robur firmitatis obtineant, presentem cedulam divisam per alfabetum fieri iussimus sigillo nostro et sigillorum episcopi et canonicorum patrocinio, et subscripcione manus proprie et episcopi et canonicorum conjunctum roboratam.
Datum apud Briocam, II kalendas octobris anno ab Incarnatione Domini M. CC. XXX secundo, era M. CC. LXX.
Nos R. Dei gratia toletane sedis archiepiscopus, Hispaniarum primas f. et confirmamus.
Nos D. Dei gratia segorbicensis episcopo, f. et confirmamus.
Ego G. eiusdem ecclesie decanus, f. Ego F. Johannis, eiusdem ecclesie f. Ego Gomicius de Almogera, domini pape subdiaconus et eiusdem ecclesie canonicus f. Ego R. eiusdem ecclesie canonicus, f. Ego B. canonicus, f. Ego D. eiusdem ecclesie canonicus, f.
1236, desembre 13. Gènova
El papa Gregori IX ordena a uns eclesiàstics que donen solució a la protesta presentada pel bisbe de Sogorb, degut a l’ocupació il•lícita de l’església de Castielfabib feta per l’orde de l’Hospital
Arxiu de la Catedral de Sogorb. Ms. 532, document 27. Còpia simple del segle XVII
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, p. 88
Gregorius episcopus servus servorum Dei.
Dilectis filiis de Veruelensis et de Petra abbatibus, cisterciensis ordinis, et priori de Roca, tirasonensis et cesaraugustamensis diocesis. Salutem et apostolicam benedictionem.
Conquerentem dilecto filio electo segobricensis nos noveritis accepisse, quod magister et fratres Hospitalis Jerosolimitani cesaraugustanensis diocesis, ecclesia de Castelfabib ad segobricensis ecclesiam de iure spectantem, contra justiciam detinent et reddere contradictunt.
Quo circa discretione vestre, per apostolica scripta mandamus, quatenus partibus convocatis, audiatis causa et appellationem remota fide debito terminetis, faciendis quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari.
Testes autem qui fuerint nominati, si de gratia, odio vel timore substraxerit per censuram eandem appellatione cessante, cogatis veritates testimonium perhibere, quod si non omnes iis exequendis poteritis interesse duo vestrum ea nichilominus exequantur.
Datum in Janui, septimo idus decembris pontificatus nostri anno decimo.
1237, gener 9. Terni
El papa Gregori IX encomana a Jaume I la restauració de la seu de Sogorb
Arxiu de la Corona d’Aragó. Barcelona. Butlles. Lligall VI, nº 16. Original
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, pp. 88-89
Gregorius episcopus servus servorum Dei.
Carissimo in Christo filio illustri regi Aragonum, salutem et apostolicam benedictionem.
Ad regie celsitudinis decorem accedit, ut regalis defensionis intuitu oppressis subveniatur ecclessiis, et tuo favore suffulte eedem spiritualibus ac temporalibus proficiant incrementis.
Cum igitur Segobricensis ecclesia pro eo quod longo tempore sub sarracenorum potestate detenta, varias perperssa est angustias et presuras, gravi pauperitatis onere deprimatur, celsitudinem tuam rogamus et in Jhesuchristo deprecamur attente, quatinus si qua de locis que in Segobricensis diocesis nunc possident sarraceni ad manus tuas devenerint, ea cultui christiano restitui, et de ipsis eidem facias ecclesie in spiritualibus responderi.
Ita quod ex hoc Deum merearis habere propitium, et nos celsitudinem regiam possimus exinde merito commendare.
Datum Interamni V idus januarii pontificatus nostri anno decimo.
1237, gener 9. Terni
El papa Gregori IX demana a l’arquebisbe de Toledo que ajude al bisbe de Sogorb, que té dificultats econòmiques per poder restaurar convenientment la seu del bisbat recentment recuperada dels musulmans
Arxiu de la Catedral de Sogorb. Ms. 532. s/f. Còpia simple del segle XVII
Garcia Edo, Vicent. Segorbe en el siglo XIII, 1987, pp. 86-87
Gregorius [episcopus] servus servorum Dei. Venerabilis fratribus archiepiscopo toletano et sufraganeis suis. Salutem et apostolicam benedictionem.
Cum segobricensis ecclesia, tam a sarracenis quam ab aliis adeo dicatur oppresa, quod segobricensis electus de bonis ipsius nequeat comode sustentari; fraternitatem vestram rogamus attente, per apostolica scripta mandantes, quatenus eidem electo donec eiusdem diocesis christianis cultibus reformetur, divine pietatis intuiti et ob reverenciam apostolica sedis et nostram, tale auxilium et consilium exhiberi curetis, quod idem in segobricensis ecclesia ad servitium Dei et christianis religionis remanere valeat, et non cogatur in oprobium pontificalis offitii mendicare; et nos in devocionem vestram possuimus ex inde merito commendare.
Datum Interamni quinto idus januarii pontificatus nostri anno decimo.
1238, abril 19. Albarrasí
Abu Said dóna al bisbe de Sogorb les esglésies d’Alpont, Tueja, Domenyo i altres
Arxiu del Regne de València. Reial Justícia. Vol. 806. Còpia de la segona meitat del segle XVIII
Garcia Edo, Vicent. Segorbe en el siglo XIII, 1987, p. 87
In Dei nomine et eius gratia.
Notum sit omnibus presentibus et futuris, quod ego Aceyt Abuçeyt, vel potius Vincentius, rex Valentie, nepos Miramamolin, ductus spontanea voluntate et amore Dei et in remissionem peccatorum nostrorum, dono et assigno libere et quiete et concedo et confirmo, sine diminutione et contradictione aliqua, omnia ad ius episcopale pertinentia vobis domino G. Segobricensi episcopo vestrisque successoribus, scilicet ecclesias de Alpont et de Toxa, et de Çagra et de Domeño, et de omnibus aliis castris, villis, alcariis, que ego in presenti habeo et habere potero, que ad sedem segobricensem de iure debeant pertinere.
Et in omnibus istis partibus in corporalem possessionem vos mitto, ita quod in omnibus locis et in singulis faciatis et fieri iubeatis ecclesias ad omnes vestram voluntatem, sicut melius videritis expedire secundum ius episcopale, ad honorem Dei et beate virginis Marie et omnium sanctorum.
Et quia presentis donatio volumus ut robur obtineat, mitatis presentem cartam sigillo nostro munitam, vobis duximus in testimonium concedendam.
Actum est hoc apud Sanctam Mariam de Albarrazino, decimo tercio kalendas maii sub Era Mª CCª LXXª VIª.
Testes huius rei sunt, dominus Egidius, archidiaconus Sancte Marie, et frater Dominicus Exemeni de Petra. Et Eximinius Petri. Et Lupus archipresbiter, canonicus. Et dominus Martinus Gundissalvi, alcaydus Sancte Marie. Ett Eximinus Lupi, miles domini Petri Fernandi. Et Furtadus, miles ipsius Açeydi.
Et ego Gundissalvus, publicus scriba, qui hanc cartam scripsi, et hoc sig+num feci.
1239, maig 17. Letran
El papa Gregori IX demana al rei Jaume I que si recupera de mans musulmanes alguns llocs de la diòcesi de Sogorb, que restitueixca al bisbe els drets que li corresponen
Arxiu de la Catedral de Sogorb. Ms. 532, document 28. Còpia simple del segle XVII
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, p. 89
Gregorius episcopus servus servorum Dei.
Charissimo in Christo filio illustri regi Aragonum. Salutem el apostolicam benedictionem.
Quanto Segobricensis ecclesia, pro fide Christi, majores angustias sustinet et presuras, tanto magis in tribulatione sibi compatimur, et eis doloribus condolemus.
Cum enim sicut venerabilis frater noster Segobricensis episcopus porrecta nobis petitione monstravit, dicta ecclesia peccatis exigendis capta dudam ab hostibus crucis Christi, et adhuc in captivitate detenta in spiritualibus et temporabilibus gravem sustinuit lesionem, licet quedam recuperaverit de ipsis, regalem excellentiam rogamus, monemus et hortamur attente, quatenus si qua de sua diocesis ad manus tuas, operante divina potentia contigerit devenire, ob divina reverentia et apostolica sede ac nostra, ei faciatis in ipsis de spiritualibus responderi, ita quod a Deo premium et laudem ab hominibus consequi merearis.
Datum Laterani decimo sexto kalendas junii pontificatus nostri anno tertio decimo.
1244
El bisbe de Sogorb Pere Garcia, després de la seua elecció declara que la diòcesi està subjecta a la jurisdicció de l’arquebisbat de Toledo
Biblioteca Nacional. Madrid. Ms. 13.074, f. 71. Còpia simple del segle XVIII. Tot i que el document no està datat, sembla prudent considerar-lo de 1244, moment en el que sembla que és nomenat Pere Garcia com a nou bisbe
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, p. 89.
Ego Petrus, ecclesie segobricense ac sante marie nunc ordinandus episcopus, profitens et in veritate recognoscens segobricensem ecclesiam toletane ecclesie de iure subjectam, fidelitatem et reverenciam et subjectionem a sanctis patribus constitutam, secundum constituta canonum toletane ecclesie rectoribusque eius, et vobis domine Roderice, eiusdem archiepiscopo hispaniorum primatis, perpetuo exhibiturum promitto et super altare juro et propria manu confirmo.
1247, març 18. Lió
El papa Inocenci IV demana a Jaume I que faça respectar els drets que pertànyen al bisbe de Sogorb en els territoris de la seua jurisdicció, recentment incorporada a l’òrbita cristiana, a conseqüència de la conquesta
Arxiu de la Catedral de Sogorb. MS. 532, document 1 de l’apèndix. Còpia simple del segle XVIII
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, p. 90
Innocentius episcopus servus servorum Dei.
Charissimo in Christo filio illustri regi Aragonum. Salutem et apostolicam benedictionem.
Celsitudinem tuam pietatis intentam esse decet operibus, pro quibus divina clementia longiores compensat vite spatium, et tandem retribuit premia beatorum.
Digne itaque serenitatem tuam roganum duximus et monendam, in remissionem tibi peccatorum iniungentes, quatenus Segobricensem ecclesiam a longis temporibus per inimicos fidei multis tribulationibus flagellatam, tue confoveas protectionis auxiliis, et ipsam quantum in te fuerit nullis permittas gravari molestetis seu presuris.
Ceterum circa venerabilem fratrem nostrum Segorbicensem episcopum, pro nostra et apostolica sede reverentia, tue dirigens benignitatis affectum, sibi de hiis que in civitate et diocesi Segobricensi, divina dextera triumfante, de paganorum eruisti manibus, facias in spiritualibus responderi.
Itaquod ex hoc apud eternum regem florie perennis premium, et erga sedem apostolicam favoris consequaris augmentum.
Datum Lugduni XV kalendas aprilis pontificatus nostri anno quarto.
1248, abril 27. Lió
El papa Inocenci IV ordena a uns clergues que materialitzen l’excomunicació de les persones que van participar a l’expol•li de l’església de Sogorb
Arxiu de la Catedral de Sogorb. Ms. 532, document 32. Còpia simple del segle XVII
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, p. 92
Innocentius episcopus, servus servorum Dei.
Dilectis filiis abbati monasterii de Petra, cisterciensis ordinis, tirasonensis diocesis, ac de Guadalfaxara archidiaconis, toletani diocesis. Salutem et apostolicam benedictionem.
Gravem venerabilis fratris nostri secobricensis episcopi accepimus questionem, quod nonnulli clerici et laici valentini et cesaraugustanensis civitatem et diocesis, portas secobricensis ecclesia frangere ausu sacrilego presumentes, in eum manus iniecerunt Dei timore postposito tenere violentas.
Ideoque discretione vestre, per apostolica scripta mandamus, quatenus si est ita, predictos sacrilegos tamdiu appellatione remota excomunicatos publice nuncietis, et faciatis ab omnibus arctius evitari, donec passo injuriam satisfacerunt competenter, et cum vestrarum testimonio literarum ad sedem venerint apostolica absolvendi.
Quod si non omnes his decernendis potueritis interesse, duo vestrum ea nichilominus exequantur.
Datum Lugduni quinto kalendas maii pontificatus nostri anno quinto.
1258, juny 28. València
Jaume I declara que posarà en mans del bisbe de Sogorb les esglésies de Sogorb i Xèrica i qualsevol altres que li havian estat expoliades
Arxiu de la Corona d’Aragó. Barcelona. Cancelleria Reial. Registre 10, f. 96r
Garcia Edo, Vicent. Segorbe en el siglo XIII, 1987, p. 92
Como sea feido contrast entre.l bisbe de Valencia e.l bisbe de Santa María d’Albarazín, sobre la possessió de la iglesia de Segorb, de la qual esglesia l’apóstoli envió a nós, don Jayme, por la gracia de dios rey de Aragón, de Maiorcas, e de Valencia, cuende de Barchinona e de Urgel e seynor de Monpeslier, carta de tornássemos en possessió de la dita esglesia al bisbe de Santa María d’Albarrazín, nós mittimos en possessió de la dita esglesia lo davandito bisbe d’Albarrazín, por pregos de l’apóstoli.
E sobresto nós [.....]amos grandes gerras en el regno de Valencia.
E vino el bisbe de Valencia, qui agora es bisbe de Saragoza a nós, e dixo nos que si nós lo metiéssemos en la davandita possessió, que él nos faria en aquest negocio tal servisio que nós seriamos so[.....] pagados.
E por esto nós mandamos a nuestros homines de Sogorb que ellos no.l feziessen nul contrario en la possessió dita església de Sogorb, mas si menester era, que le.n aiudassen a deffender. E por esto cobró la possessió.
E pasado ésto, envió nos carta l’apóstoli, que nós deffendiéssemos l’esglesia de Valencia, e que le aiudássemos a mantener la possessió de la dita esglesia de Sogorb e de Xéricha.
E sobre ésto, muytas de vegadas el bisbe de Albarrazín se clamó de nós devant el bisbe de Valencia, e menos d’el, porque nós faríemos tener aquela possessió de que l’apóstoli nos avía enviado a pregar.
E porque las cartas del apóstoli eran contrarias las unas de la otra, enviamos nós a pregar al apóstoli que él nos desembargás d’est pleyto, e que metés en possessió aquel que él querría, e que nos enviasse a dezir qual querría que tornássemos en possessió.
E él enviá nos a dezir, que nós tornássemos el bisbe d’Albarrazín en la davandita possessió, el qual él nombrá en sus cartas, en la primera e en la segunda, bisbe de Sogorb.
E porque nós somos tenidos de fer los priegos del apóstoli, así como los otros reys, e denant todos los otros avemos a seguir la sua voluntat, e por los suyos priegos, metremos en possessió de la dita esgleya de Sogorb e de las otras de que avía sido despullado por el bisbe de Valencia, e por l’archidiacono, el bisbe de Santa María d’Albarrazín, e no por manera que nós fuéssemos juys de davandito pleyto, mas por complir la voluntat del apóstoli.
Actum est hoc in Valencie, IIIIº kalendas julii anno Domini Mº CCº Lº octavo.
Presentibus domino Alfonso infanti Aragone, episcopo Cesarauguste, episcopo Barchinone, Guillermo de Montecateno, Petro de Montecateno, Bernardo G. de entença, Egidio de Rada, Eximinus de Focibus, et Bernardus Raymundi de Ribellis, et pluribus aliis.
1247, abril 12. Lió
El papa Inocenci IV encomana al bisbe de Sogorb l’església de la ciutat, recentment alliberada dels musulmans
Arxiu de la Catedral d’Albarrasí. Pergamí nº 3. Original
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, pp. 90-91
Innocentius episcopus servus servorum Dei.
Venerabili fratri Petro, episcopo segobricensi et Sancte Marie. Salutem et apostolicam benedictionem.
Pie postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, ut de devotionis sinceritas uberius vigeat, et utilitatis commoditas laudabiliter cumuletur.
Sane fecilis recordationis Innocentius papa predecessor noster, ex litteris bone memorie toletani archiepiscopo evidenter accepit, quod quondam Petrus Roderici, nobilitate sanguinis et morum honestate plecarus, ab illustris memorie Lupo rege quedam castella et villas optinuit a sarracenis diutius occupata, in que idem Petrus postea solicitudine operosa christianos habitatores induxit, qui una cum habitatoribus locorum ipsorum, apud predecessorem eiusdem archiepiscopi multipliciter institit, ut eisdem concederet episcopatum specialem, et in uno castrorum illorum, quod Sancta Maria vulgariter nuncupatur, episcopalem sedem constituere dignaretur.
Qui tam nobilis memorati quam populi devotionem attendens, considerans nichilominus quod ex hoc non solum fidelibus poterant, spiritualia commoda provenire, sed etiam paganorum incursibus facilius obviari, auctoritate felicis memorie Celestini pape predecessoris nostri, tunc in Hispanie partibus legationis officium exercentis, comprovincialium etiam episcoporum consilio annuit postulatis, constituens ut apud predictum castrum sedes episcopalis existeret, que per proprium episcopum regeretur; unde iuxta statutum ipsum iam dicta sedes ex tunc ad hec tempora fuit proprii pastoris ministerio gubernata.
Nos igitur, tuis supplicationibus inclinati, ad instar eiusdem Innocentii pape, supradictum statutum sicut provide factum est approbantes, illud auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus.
Statuentes ut cum civitas Segobricensis ad christiane religionis cultum, iam divina clementia disponente redierit, ad tuam et successorum tuorum pastoralem curam accedat, ita quod de reddenda sibi episcopalis cathedre, dignitate vel unione inter has duas ecclesias facienda romani pontificis auctoritas requiratur, ut illud in hoc casu servetur quod eius fuerit arbitrio deffinitum.
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis et constitutionis infringere vel ei ausu temeario contrarire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum.
Datum Lugduni II idus aprilis pontificatus nostri anno quarto.
1259, març 18. Anagni
El papa Alexandre IV ordena la unió de les esglésies d’Albarracín i Sogorb com un bisbat amb dues sues i un sol bisbe
Arxiu de la Catedral d’Albarrasí. Pergamí nº 11. Original
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, p. 96
Alexander episcopus servus servorum Dei.
Venerabili fratri episcopo et dilectis filiis capitulo segobricense et sancte Marie. Salutem et apostolicam benedictionem.
Petitio vestra nobis exhibita, continebat quod quondam Petrus Roderici, nobilitate sanguinis et morum honestate preclarus, a clare memorie Lupo rege quedam castella et villas obtinuit, que a sarracenis fuerunt diutius occupara, in que siquidem idem P. postea sollicitudine operosa christianos habitatores induxit, qui una cum habitatoribus locorum ipsorum, apud bone memorie tholetanum archiepiscopum loci metropolitanum multipliciter institit, ut eisdem concederet episcopum specialem et in uno castrorum illorum quod Sancta Maria vulgariter nuncupatur episcopalem sedem constituere dignaretur, qui tam nobilis memorati quam populi devotionem attendens.
Considerans nichilominus quod ex novo non solum fidelibus poterant spiritualia comoda provenire, sed etiam paganorum incursibus facilius obviari, auctoritate pie memorie Celestini pape, predecessoris nostri, tunc in minori officio constituti in Hispanie partibus legationis officium exercentis conprovincialium etiam episcoporum consilio annuit postulatis, constituens ut apud predictum castrum sedes peiscopales existeret, que per proprium episcopum regeretur; unde iuxta statutum huiusmodi iam dicta sedes ex tunc usque ad hec tempora fuit proprii pastoris ministerio gubernata.
Et postmodum felicis recordationis Innocentius papa, predecessor noster, ad instar felicis memorie Innocentii pape tertii predecessoris nostri, supradictum statutum sicut proinde extitit approbans, illudque apostolica auctoritate confirmans, statuit ut cum civitas Segobricensis iam ad christiane religionis cultum, divina gratia disponente, rediisset, ad tuam, frater episcope, tuorumque successorum, pastoralem curam accederet.
Ita quod de reddenda sibi episcopalis cathedre dignitatie vel unione inter has duas ecclesias facienda, romani pontificis auctoritas requeri deberat, idque in hoc casu servaretur quod eius existeret arbitrio diffinitum; Nos igitur, attendentes quod eadem ecclesia utpote locorum, ut asseritur, vicinitate coniuncte comode possunt sub eiusdem pastoris regimini gubernari, vestris devotis supplicationibus inclinati, ipsas de fratrum nostrorum consilio duximus uniendas; ita ut tu, frater episcope, tanquam utriusque pontifex, de ipsorum patrimonio cleri ordinatione ac promotione, iuxta statuta canonum ordinandi ac disponendi habeas facultatem.
Statuentes ut earundem ecclesiarum canonici idem collegium esse debeant, quodque ipsis sint tractatus et iura communia, nec non consuetudinibus et privilegiis communiter gaudeant, que in earum altera meliora et humaniora consistunt.
Proviso ut cum in una residentiam feceritis providenti cura, disponas quod in alia divina misteria sollempniter peragantur.
Nullo ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre unionis et constitutionis infringere, vel ei ausu temerario contraire, si quis autem hoc attemptare presumpserit indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum.
Datum Anagnie XV kalendas aprilis pontificatus nostri anno quinto.
1248, abril 10. Lió
El papa Inocenci IV demana al rei Jaume I que faça que se li retorne al bisbe de Sogorb la possessió de la seua seu, de la que ha estat desposseït pel bisbe de València
Arxiu de la Catedral de Sogorb. Ms. 532, document 31. Còpia simple del segle XVII
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, p. 91
Innocentius episcopus servus servorum Dei.
Charissimo in Christo filio illustri regi Aragonum. Salutem et apostolicam benedictionem.
Iniuncti officii solicitudo nos admonet, ut de personis ecclesiasticis precopue cogitantes eas speciales favore gratie prosequamur.
Sane a venerabili frari nostro segorbicensis episcopo accepimus intimante, quod cum ad preces nostras ipsum in corporalem possessionem episcopatus secorbicensis induxeris ipseque illum aliquamdiu pacifice possederit et quiete, tandem venerabilis frater noster episcopus et archidiaconus valentini ad secorbicensis ecclesiam personaliter accedentes, cum ecclesia ipsa et aliis bonis suis, de mandato tuo, ut dicebant, contra justitiam expoliarunt; ideoque serenitatem regiam rogamus et hortamur attente, quatenus eundem secorbicensis episcopum pro nostra et apostolice sedis reverentia manutenens et defendens, sibi restitui facias quantum in te fuerit.
Universa quibus per predictos episcopum et archidiaconum reperitur spoliatum, preces nostras taliter admissurus, quod idem eas sibi sentiat fructuosas, et nos devotionem vestram ex inde commendare merito valeamus.
Datum Lugduni quarto idus aprilis pontificatus nostri anno quarto.
1258, gener 30. Viterbo
El papa Alexandre IV demana a Jaume I que ordene la restitució de l’església de Sogorb al seu bisbe, que havia estat expol•liat de forma il•legítima
Arxiu de la Catedral de Sogorb. Ms. 532, document 34. Còpia simple del segle XVII
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, pp. 92-93
Alexander episcopus servus servorum Dei.
Charissimo in Christo filio regi Aragonum illustri. Salutem et apostolicam benedictionem.
Iniuncti officii solicitudo nos admonet, ut de personis ecclesiasticis precipue cogitantes eas specialis favore gratie prosequamur.
Sane venerabili fratre nostro secorbicensis episcopo accepimus intimante, quod cum ad preces felicis recordationis Innocentii pape, predecessoris nostri, ipsum in corporalem possessionem episcopatus secorbicensis induxeritis ipseque illum aliquamdiu pacifice possederit et quiete; tandem venerabilis fratris noster episcopus et archidiaconus valentine, ad secorbicensis ecclesiam personaliter accedentes, eum ecclesia ipsa et aliis bonis suis, de mandato tuo, ut dicebant, contra justiciam spoliarunt.
Ideoque serenitatem regiam rogamus et hortamur attente, quatenus eundem segorbicensis episcopum, pro nostra et apostolica sedis reverentia manutenens favorabiliter et defendens, sibi restitui facias quantum in te fuerit, in universa quibus per predictos episcopum et archidiaconum sequeritur spoliatum, preces nostras taliter admissurus quod idem eas sibi sentiat fructuosas, et nos devotionem tuam exinde commendare merito valeamus.
Datum Viterbii, tertio calendas februarii pontificatus nostri anno quarto.
1258, novembre 21. Anagni
El papa Alexandre IV comunica al rei Jaume I que les cartes apostòliques atorgades al bisbe de Sogorb per a la devolució de la seua de la que fou expol•liat, fóren obtingudes de forma subreptícia
Arxiu de la Catedral de València. Pergamí 659
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, p. 93
Alexander episcopus servus servorum Dei.
Carissimo in Christo filio regi Aragonum illustri. Salutem et apostolicam benedictionem.
Est de te, filii carissime, generalis opinio, quod libenter honores ecclesias et robur tribuis ecclesiastice privilegio libertatis, propter hoc siquidem tibi confidenter porrigimus preces nostras, et illas precipue que videntur in augmentum libertatis ecclesiastice redundare.
Sane venerabilis frater noster episcopus et dilecti filii archidiaconus et capitulum valentinum nobis exponere curaverunt, quod venerabilis frater noster episcopus sancte Marie de Albarrazino falso se nominans segobricensem episcopum, et asserens quod iidem episcopus, archidiaconus, et capitulum valentinum, eum segobricensi et quibusdam aliis ad ipsum spectantibus, contra justiciam spoliarant; ad te nostram impetravit litteras inter alias continentes ut dictum episcopum sancte Marie de Albarrazino ad ecclesias ipsas, quantum in te foret, restituere procurares.
Sicque pretextu litterarum ipsarum, eosdem episcopum et capitulum valentinum, a posessione Segobricensis, que cathedralis non est, ac de Xerica et de Thoro ecclesiarum, quas longo tempore possederant, fecisti eici violenter, et eundem episcopum sancte Marie de Albarrazino in illarum possessionem induci, ac ei de redditus et proventus predictarum ecclesiarum nichilominus exhiberi in dictorum episcopi et capituli prejudicium et gravamen.
Quare nobis humiliter supplicarunt, ut providere ipsis super hoc paterna sollicitudine curaremus.
Quia vero per surreptionem huiusmodi littere sunt obtente, vel per occupationes forsitan transiverunt cum talia negotia personis laicalibus minime commitamus; serenitatem regis rogamus et hortamur attente, quatenus quod taliter pretextu litterarum ipsarum fecisse dignosceris corrigere ac revocare studeas per te ipsum.
Preces autem nostras sic admittat tua sublimitas, quod iidem episcopus et capitulum valentinum eas sibi sentiat fructuosas, nosque celsitudini regie propter hoc grates uberes referamus.
Datum Anagnie undecimo kalendas decembris pontificatus nostri anno quarto.
1258, novembre 29. Anagni
El papa Alexandre IV ordena a l’abat del monestir de Benifassà que retorne les esglésies de Sogorb, Xèrica i El Toro al seu primitiu estat, abans de l’actuació de Jaume I a favor del bisbe de Sogorb
Arxiu de la Catedral de València. Pergamí 496
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, pp. 93-94
Alexander episcopus servus servorum Dei.
Dilecto filio abbati de Benifaçano cisterciensis ordinis, dertusensis diocesis. Salutem et apostolicam benedictionem.
Sua nobis venerabilis frater noster episcopus et dilecti filii capitulum valentini petitis ne mostrarunt, quod venerabilis frater noster episcopus sancte Marie de Albarrazino falso se nominans segobricensis episcopus, et asserens quod idem episcopum et archidiaconus et capitulum valentinum, eum segobricensis et quibusdam aliis ecclesiis ad ipsum spectantibus, contra justiciam spoliarunt.
Super hoc ad karissimum in Christo filium nostrum illustrem regem Aragonum nostras impetravit litteras, inter alia continentis ut ipse dictum episcopum sancte Marie de Albarraçino, ad ecclesias ipsas quantum in eodem rege fore restituere procuraret.
Sic quod dictus rex, pretextu litterarum ipsarum, eosdem episcopus et capitulum valentinum a possessione ipsius Segobricensis, de Xerica, et del Toro ecclesiarum, quas longo tempore possederant, violente fecit eici et eundem episcopum sancte Marie de Albarracino in illarum possessionem induci, ac ei redditus et proventus predictarum ecclesiarum nichilominus exhiberi, in dictorum episcopi et capituli et ecclesie valentine non modicum prejuditium et gravamen.
Quare nobis humiliter supplicarunt ut providere ipsis et eidem ecclesie valentine super hoc paterna sollicitudine curaremus.
Quia vero non de nostra conscientia set per occupationem vel surreccionem, tales littere ad regnem emanarunt eundem, cum huiusmodi negotia laicalibus personas minime comittamus; discretioni tue per apostolica scripta mandamus, quatenus quicquid pretextu huiusmodi literarum circa predicta Segobricensis, de Xerica, et del Toro ecclesiarum factum extitit, cassans et irritatis, cassum et irritum nuntians predictos episcopum et capitulum valentinum, quod ad ecclesias ipsas redducas ad eum statum in quo in ipse de eiecciones huiusmodi existebant.
Contradictores auctoritate nostra appellaciones postposita compescendo.
Invocato ad hoc si opus fuerit auxilio bracchii secularis.
Si vero predictus episcopus sancte Marie de Albarraçino in eisdem ecclesie se proposuerit ius habere, partibus convocatis audias causam et appellaciones remota canonico fine decidas; faciens quod decreveris eadem auctoritate firmiter observari.
Testes autem qui fuerint nominati, si de gratia, odio, vel timore, substraxerint, per censuram ecclesiasticam appellacione cessante compellas veritati testimonium perhibere.
Datum Anagni III kalendas decembris pontificati nostri anno quarto.
1258, novembre 29. Anagni
El papa Alexandre IV ordena al rei Jaume I que permeta que l’abat del monestir de Benifassà retorne les esglésies de Sogorb, Xèrica i El Toro al seu primitiu estat, abans de l’actuació reial en favor del bisbe de Sogorb
Arxiu de la Catedral de València. Pergamí 499
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, pp. 94-95
Alexander episcopus servus servorum Dei.
Karissimo in Christo filius regi Aragonum illustris. Salutem et apostolicam benedictionem.
Est de te, filii karissimi, generalis opinio, quod libenter honoras ecclesias et robur tribuis ecclesiastico privilegio libertatis, propter hoc siquiden tibi confidenter porrigimus preces nostras, et illas precipue que videntur in augmentum libertatis ecclesiastice redundare.
Sane cum venerabilis frater noster episcopus et dilecti filii capitulum valentinum nobis exponere curaverunt, quod venerabilis frater noster episcopus sancte Marie de Albarrazino falso se nominans segobricensis episcopus, et asserens quod idem episcopum ac archidiaconus et capitulum valentinum, eum segobricensis et quibusdam aliis ecclesiis ad ipsum spectantibus, contra justiciam spoliarunt., at te nostras impetravit litteras, inter alia continentis ut dictum episcopum sancte Marie de Albarraçino, ad ecclesias ipsas quantum in te fore restituere procurares.
Sic quod pretextu litterarum ipsarum, eosdem episcopus et capitulum valentinum a possessione ipsius Segobricensis, de Xerica, et del Toro ecclesiarum, quas longo tempore possederant, violente fecisti eici et eundem episcopum sancte Marie de Albarracino in illarum possessionem induci, ac ei redditus et proventus predictarum ecclesiarum nichilominus exhiberi, in dictorum episcopi et capituli valentine non modicum prejuditium et gravamen.
Quare nobis humiliter supplicarunt ut providere ipsis et eidem ecclesie valentine super hoc paterna sollicitudine curaremus.
Quia vero ad te, non de nostra conscientia sed per surreptionem vel occupationem tales littere emanarunt, cum negotia huiusmodi laicalibus personis minime comittamus dilecto filio et abbati de Benifazano, cisterciensis, dertusensis diocesis, nostris damus litteris in mandatis, ut quicquid pretextum predictarum litterarum, circa predicta Segobricensis, de Xerica, et del Toro ecclesias factum extitit, cassans et irritans, et cassum et irritum nunciens predictum episcopum et capitulum valentine, quo ad ecclesias ipsas redducat ad eum statum in quo tempore de eiecciones huiusmodi existebant.
Contradictores auctoritate nostra appellacione postposita compescendo.
Si vero predictus episcopus sancte Marie de Albarraçino in eisdem ecclesie se proposuerit ius habere, partibus convocatis audias causam et appellaciones remota canonico fine decidas; faciens quod decreveris eadem auctoritate firmiter observari.
Quo circa serenitatem regiam rogamus et hortamur attente, quatinus non impedias nec per alios facias impediri quominus predictus ab a super hoc procedat iuxta traditam sibi formam; sed ei potius impentes ad hoc consilium, auxilium et favorem, cum ab ipso fueritis requisiti.
Preces autem nostras sic admittat tua sublimitas, quod predicti episcopus, capitulum valentinum, iusti non possint conqueri per te suam justitiam impediri, usque celsitudine regia propter hoc grates uberes referamus.
Datum Anagni III kalendas decembris pontificati nostri anno quarto.
1258, novembre 29. Anagni
El papa Alexandre IV comunica al bisbe de Sogorb que ha ordenat que l’abat de Benifassà retorne les esglésies de Sogorb, Xèrica i El Toro al seu primitiu estat, abans de l’actuació de Jaume I a favor d’ell
Arxiu de la Catedral de València. Pergamí 449
Garcia Edo, Vicent. El obispado de Segorbe-Albarracín en el siglo XIII, 1989, p. 95
Alexander episcopus servus servorum Dei.
Venerabili fratri [P.] episcopo sancte Marie de Albarrazino. Salutem et apostolicam benedictionem.
Venerabilis frater noster episcopo et dilecti filii capitulum valentinum sua nobis petitionem monstrarent, quod tu falso te nominans segorbicensis episcopum, et asserens quod idem episcopo et capitulum te Segorbicensis et quibusdam aliis ecclesiis ad te spectantibus, contra justiciam spoliarunt.
Super hoc ad karissimum in Christo filium nostrum illustrem regem Aragonum nostras impetrasti litteras, inter alia continentis ut ipse te ad ecclesias ipsas quantum in eodem rege foret restituere procuret.
Sic quod dictus rex, pretextu litterarum ipsarum, eosdem episcopum et capitulum valentinum a possessione ipsius Segorbicensis, de Xerica, et del Toro ecclesiarum, quas longo tempore possederant, violente fecit eici et te in illarum possessionem induci, ac tibi redditus et proventus predictarum ecclesiarum nichilominus exhibui in dictorum episcopi et capituli et ecclesie Valentie non modicum prejuditium et gravamen.
Quare nobis humiliter supplicarunt ut providere ipsis et eidem ecclesie valentine super hoc paterna sollicitudine curaremus.
Quia vero non de nostra conscientia set per occupationem vel surreccionem, talis littere ad regem emanarunt eandem, cum huiusmodi negotia laycalibus personis minime curaremus, dilecto filio abbati de Benifazano ordinis cisterciensis, dertusensis diocesis, nostris damus litteris in mandatis, utquicquid pretextu huiusmodi litterarum, ecclesias predictas Segorbicensis, de Xerica, et del Toro ecclesias factam extitit, cassans et irritatis, et cassum et irritum nuntians predictum episcopum et capitulum, quod ad ecclesias ipsas reducat ad eum statum in quo tempore deiecciones huiusmodi existebant.
Contradictores auctoritate nostra appellaciones postposita compescendo.
Invocato ad hoc si opus fuerit auxilio bracchii secularis.
Si vero in eisdem ecclesie te proposueris ius habere, partibus convocatis audiat causam et appellaciones remota fine debito decidat; et faciat quod decreverit auctoritate eandem firmiter observari.
Quo circa fraternitate tue, per apostolica scripta mandamus, quatinus predictos episcopum et capitulum, coram seculari iudice super eisdem ecclesiis penitus non molestes.
Datum Anagni idus decembris pontificati nostri anno quarto.
© 2006 - Universitat Jaume I - Arxiu virtual Jaume I