ARXIU VIRTUAL JAUME I
Documents d'època medieval relatius a la Corona d'Aragó
Documents relatius a Albarracín
5 de juliol de 2006
Fins que puguem fer la revisió dels texts a partir dels documents que els contenen, incloem 22 transcripcions relatives a la ciutat d'Albarracín, a la família Azagra i als primers temps del bisbat de Sogorb-Albarracín, tal com els va publicar en 1956 Martín Almagro, dins de la seua "Historia de Albarracín", complementaris dels que sobre aquestes mateixes persones i institucions havien estat incorporats amb anterioritat
1122, maig. Morlaas
Alfons I d'Aragó dóna al comte Céntulo de Bigorra el castell i la vila de Rueda, la meitat de Tarazona, i li promet la ciutat de Albarracín quan siga conqueridad
Arxiu de La Seo de Zaragoza. Cartoral Gran, f. 187v. Còpia del segle XV
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 99-100. El document va estat introduït a l'arxiu per primera vegada el 5 de juliol de 2006, transcrit a partir de l'edició que acabem d'esmentar. El 28 de maig de 2011 hem efectuat una revisió del text, a partir de l'edició de José Angel Lema Pueyo. Colección diplomática de Alfonso I de Aragón y Pamplona. 1104-1134. San Sebastián 1990, document 109. La discrepància més significativa entre ambdues transcripcions és que, mentre a la de Almagro llegim "illa civitate de Sancta Maria de Aberrezin", a la de Lema Pueyo llegim "illa medietate de Sancta Maria de Aberrezin". Acudint a una tercera edició, la de José Mª Lacarra. Documentos para el estudio de la reconquista y repoblación del valle del Ebro. Vol. 1. Zaragoza 1982, doc. 82, fa la mateixa lectura que Almagro. Tot i que caldrà acudir al coteig amb el manuscrit, hem mantingut a aquesta edició electrónica la opinió majoritària
In Dei nomine.
Hec est carta de convenio quam facio ego Adefonsus, Dei gratia imperator, ad vos comiti don Centullo de Bigorra et de Lorda.
Placuit mihi libenti animo et spontanea voluntate et quia vos fecistis meum hominem de boka et de manus, et recognocitis per me et per mea manu toto vestro honore quod hodie habetis vel in antea adquirere possitis, cum Dei auxilio.
Dono vobis in Yspania illo castello de Rota cum sua villa, et illa tercia parte de toto illo honore quod senior Eneco Galindez tenet de Rota in suso, et illa medietate de Taraçona cum suo termino, et illa medietate de toto illo honore quod tenet Galindo Sanxiz de Belchit, et illa civitate de Sancta Maria de Aberrezin, cum tota sua pertinencia quando Deus omnipotens eam mihi dederit.
Et super hoc, totum quod vobis compleam CC cavallerias de honore in Ispania, quando ego illas acquirere potuero ibi cum Dei adiutorio.
Et quo unoquoque anno dabo vobis dua milia solidorum monete jaccensis, et illo meo cinso quod mihi debet exire de Aura, de ipsas vaccas, dono eum vobis ut illum teneatis per me quomodo illo alio honore.
Et vos quod mihi sedeatis fidele vassallo et veridico sicut fidele vasallo debet esse ad suum seniorem per bonam fidem sine ullo malo ingenio.
Facta vero hanc cartam in era Mª Cª LXª, in mense mayo, in locum que dicitur Morlans.
1158, juny 22. Sutri
El papa Adrià IV confirma al bisbe de Saragossa la possessió de les esglésies de la diòcesi, que cita, i també confirma els límits del bisbat d'acord amb la fitació del rei visigot Wamba, així com les donacions efectuades per diversos reis d'Aragó, de Castella i el comte de Barcelona Ramon Berenguer IV
Arxiu de la Catedral de Saragossa. Pergamí original, signatura A, lligall 1, nº 7.
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 100-103
Adrianus, episcopus, servus servorum Dei.
Venerabili fratri Petro cesaraugustano episcopo eiusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.
Cum ex iniuncto nobis a Deo apostolatus officio, quo cunctis Christi fidelibus auctore Domino preminemus, singulorum paci et tranquillitati debeamus intendere, presertim pro illorum pace oportet nos esse sollicitos, qui pastorali dignitate sunt prediti et ad officium pontificale promoti.
Nisi enim nos eorum utilitatibus intendentes ipsorum dignitates et iura, in quantum Deo permittente possumus, integra conservemus et auctoritate apostolica eos ab iniquorum hominum incursibus defendamus, de illorum salute non vere poterunt esse solliciti, qui sibi ad regendum Domino sunt disponente commisi.
Huius utique rei consideratione, venerabilis in Christo fratres episcope, provocati prefatam cesaraugustanam ecclesiam, cui Deo auctore preesse disnoceris, ad exemplar predecessoris nostri sancte recordationis Eugenii pape, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio communimus.
Statuentes et quascumque possessiones quecumque bona eadem ecclesia, impresentiarum iuste et canonice possident aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis iustis modis, prestante Domino, poteris adipisci, firma sibi tuisque successoribus et illibata permaneant.
In quibus hec propiis duximus exprimenda vocabulis: ecclesiam sancte Maria, que est infra muros civitatis; quicquic iuris habes in ecclesia sanctarum Massarum; ecclesias de Tarrocca, tam infra villam quam infra terminos suos omnibus sibi pertinentiis; ecclesias de Montreial cum pertinentiis suis; Arrodenes, Cellam, Sanctam Mariam de Berrazin, Pennam Golosam, Torol, Alhambra cum omnibus earum pertinentiis, Lliacham, Montagud, Sylarch, Gudal, Aras, Morella, Olocap, Monrog, cum omnibus suis pertinentiis; ecclessias de Casp, Nonasp, et de Michinentia et de Scatron, Sastago, Vilela, Pina, Cohera, Salz, Gorrea, et de Espanes, cum omnibus suis pertinentiis; ecclesias de Luna, de Exea, de Baio et de Escoron cum pertinentiis suis; ecclesias de Noveles, de Razacol, de Crots, de Meslie, de Frescaron, de Magalon, de Alberit, de Borota, de Aianzione, de Crocle, que in vivo Burge continentur, cum omnibus pertinentiis suis; ecclesias de Purillosa, de Calcena, de Terga, de Aranda, de Siarga, et de Arandega, cum omnibus pertinentiis suis; ecclesias de Ricla, de Capannis, de Epyla, de Rota, de Orrea, de Alagon, de Gallur, de Petrola, cum omnibus pertinentiis suis; ecclesias de Codo, de Terrera, de Badenes, de Montfort, de Ora, de Martin, de Montelbano, de Belgit, et de Sancto Petro, cum omnibus pertinentiis suis; castrum de Cutanda et castrum de Albalat cum terminis suis et ecclesias ibi constructas.
Sanctimus etiam, ut ex parte sarracenorum universi fines ipsius episcopatus, sicut antiquitus legitime fuisse noscuntur, tibi tuisque successoribus quieti deinceps et integre conservatur.
Sane transactionem illam inter te et Lupum pampilonensem episcopum, in presentia dilecti filii nostri Jacinti, diaconi cardinalis, tunc temporis apostolice sedis legati, apud Calagurram canonice factam tibi tuisque successoribus imperpetuum confirmamus, ex qua transactione ad te pervenisse noscuntur ecclesie de Luna, ecclesie de Exeia, ecclesie de Taust, et ecclesie de Supercesaraugustana, ecclesie de Baio et ecclesia de Escoron cum omnibus suis pertinentiis.
Confirmamus insuper, tam tibi quam tuis successoribus in perpetuum, terminos cesaraugustani episcopatus secundum divisionem a rege Bamba factam in concilio toletano, et quecumque infra eosdem terminos ad ius ecclesie tue pertinere noscuntur.
Item, donationes et concessiones a rege Ildefonso et a rege Ramiro fratre suo atque ab illustri Ildefonso rege Hyspanie ecclesie cesaraugustane rationabiliter factas tibi tuisque successoribus, auctoritate apostolica perpetua confirmamus libertates quoque et immunitates a predicto rege Ildefonso, et a nobili viro Raimundo barchinonensi comite, eidem ecclesie pia devotione concessas et scripto suo firmatas per presentis scripti paginam confirmamus, et eadem ecclesiam ab omni iugo seculari et dominatione liberam esse censemus.
Statuimus, preterea, ut nulli unquam persone liceat monasteria, ecclesia, ut capellas, absque tua tuorumque successorum licentia in dyocesi tua edificare.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat cesaraugustane ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare; sed omnia integre conserventur tam tibi quam clericorum et pauperum usibus profutura, salva sedis apostolice auctoritate. Siqua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire temptaverit, secundo tertiove commonita si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et domini nostri Ihesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem ecclesie sua iura servantibus sit pax domini nostri ihesu christi, quatenus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inveniant, Amen, Amen, Amen.
R. Ego Adrianus catholice ecclesie episcopus, ss. B.V.
+ Ego Gregorius sabinensis episcopus. + Ego Hubaldus, presb. card. tit. sancte Praxedis, ss. + Ego Hubaldus, presb. card. tit. sancte crucis in Hierusalem, ss. + Ego Bernardus, presb. card. tit. sancti Clementis, ss. + Ego Octavianus, presb. card. tit. sancte Cecilie, ss. Ego Gerardus, presb. card. tit. sancti Stephani in celio monte, ss. + Ego Johannes, presb. card. sanctorum Johannis et Pauli tit. parnachi, ss. + Ego Ildebrandus, presb. card. basilice XX Apostolorum ss. + Ego Guido, presb. card. tit. Calisti ss. + Ego Albertus, presb. card. tit. sancti Laurentii in lucina, ss. + Ego Wilielmus, presb. card. tit. Budoxie, ss. + Ego Oddo, diac. card. sancti Georgii ad velum aureum, ss. + Ego Cisthyus, diac. card. sancti Adriani, ss. + Ego Petrus, diac. card. sancti Eustachii iuxta templum Agrippe, ss. + Ego Raimundus de Arenis, diac. card. sancte Marie in via lata, ss.
Datum Sutrii per manum Rolandi, sancte romane ecclesie presbiteri cardinalis et cancellarii, X kalendas julii indictione VII, incarnationis Dominici anno Mº Cº Lº VIII, pontificatus vero domini Adriani pape IIII anno IIII.
Bulla deposita.
1166, setembre 7. Girona
Alfons II d'Aragó fa donació a Calvet de Biel de diverses heretats i drets en Albarracín, per l'ajuda que li està prestant per a la conquesta d'aquesta ciutat
Arxiu de la Seu de Saragossa. Cartulari Major, f. 27r.
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 103-104
In nomine sancte et individue Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti.
Ego Ildefonsus Dei gracia rex aragonensis et comes barchinonensis, dono et concedo tibi Calbet de Biel, pro cuius studio atque industria spero me habere castrum de Berracin, illas tres meliores hereditates que sunt in castro seu in villa de Berracin, videlicet hereditatem de Averefabel et illam de Abdellella et illam de Abinud, totas ab integro cum campis, vinnis, et ortis, riguis, irriguis, et cum lexinibus et domibus que ibi capti fuerint in villa, ad predictas domos pertinentibus, et totum aver mobile et inmobile et omnem ropam que in supradictis dominibus invenietur et meliorem ortum qui inventus fuerit in bega ex parte alcavorum, excepto orto regali que mihi retineo.
Ad huc atque concedo tibi totum parral, quod est inter albuera et villa et tota illa bega que est ad tovas de Abinrodel, et tota Roila, cum suis salmis, et illos duos molendinos qui molunt in villa subtus azuda, et duas meliores tendas que in villa fuerint ad opus mercandi, et illud fundum albuere ad faciendas molendinos.
Insuper vero dono tibi aldeyam de Exeia, cum omnibus suis terminis populatis et heremis, et cum montibus et silvis et aquis, et sotis, et cum ingressibus et exitibus universis, hec atque omnia serie sicut superius continetur.
Et concedo et confirmo tibi et filiis tuis et omni tue progeniei vel generacioni, iure perpetuo, in propriam hereditatem, ad faciendum inde omnem tuam propriam voluntatem, et habeas et posideas ea salva et ingenua, et possis vendere et inpignorare et dare cuicumque volueritus vel ubicumque volueritis, tu et omnis tua posteritas semper et imperpetuum, salva mea fidelitate et de omni mea posteritate per secula cuncta, amen.
Et nulum inde servicium mihi facias vel alicui homini aut successorum meorum, tu nec ullus tuorum quamdiu mundus stetint.
Super hec omnia dono et concedo tibi et tuis filiis et eorum generacioni super iusticiatum ville.
Archidiaconatum insuper de Berrazin, similiter dono et concedo filiis tuis clericus, salvo iure cesaraugustane sedis et illius episcopi.
Dono etiam tibi duos meliores cavalvos que in villa capientur, et duas meliores arinas complitas duorum militum que ibi inveniantur.
Huius donacionis et concessionis sunt testes, Guillelmus barchinonensis episcopus, et Petrus frater eius cesaraugustannus episcopus, et Blasco Romeu et Xemen de Artosiella.
Facta carta Gerunde, VII idus septembris, vigilia nativitatis Sancte Marie, in Era M. CC. IIII.
Regnante me Ildefonso, Dei gracia rex in Aragone et in Barchinona. episcopus Petrus in Cesaraugusta, episcopus [.....] in Osca, episcopus Martinus in Tarasona, episcopus G. in Ilerda. Comes paliarensis senior in Fraga et in Ricla, Blasco Maça in Çaragosa et in Burga. Fortuin Açenar in Tarasona, Marcho Ferriz in Osca, Sancio Enecones in Daroca, Petro de Castellazol in Calataiub, Petro Ortiz in Fuentes, Orti Ortiz in Pina, Galin Semenez in Belchit, Semen de Orrea in Orreia, Deusavida in Sos et in Arguedas. Peregrin in Castellaçcolo, Arpa in Loarre, Valles in Tahust, Fortunius in Stada.
Sig+num Ildefonsi, regis aragonensis et comes barchinonensis.
Johannes capellanus domini Petri cesaraugustani episcopi, ex mandato domini Ildefonsi regis, hanc carta scripsit et hoc sig+num fecit.
1170, març. Huesca
Alfons II d'Aragó fa donació al bisbe de Zaragoza de les esglésies de Teruel, Celfa, Monreal, Zuera i Albarracín
Arxiu de la Catedral de Zaragoza. Cartulari menor
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 105-106
Sub Christi nomine et eius divina clementia.
Ego Ildefonsus, Dei gratia rex Aragonum, comes barchinonensis et marchio Provincie, saluti anime mee ac predecessorum meorum providere intendens, facio istam cartam donationis et confirmationis domino Deo et ecclesie Sancti Salvatoris Cesarauguste, et tibi venerabili Petro eiusdem ecclesie episcopo omnibusque successoribus tuis episcopis et canonicis ac clericis ipsius ecclesie.
Placuit mihi libenti animo et spontanea voluntate, quod dono, laudo, et in perpetuum concedo ecclesie Cesarauguste et vobis omnibus illas ecclesias de Therol, et de Celfa, et de Monte Reial, et de omnibus terminis suis que modo ibi sunt vel deinceps erunt, cum omnibus decimis, primiciis, et oblacionibus suis, et cum omni iure ecclesiastico quod ad ipsas ecclesias pertinet et pertinere debet, ut eas habeatis iure perpetuo cum omnibus supradictis sibi pertinentibus et pertinere debentibus, liberas, franchas, et ingenuas, sine aliquo retentu meo meorumque successorum easque stabiliatis ibique clericos, mittatis secundum arbitritum et ordinacionem vestram.
Similiter laudo, concedo et omni tempore confirmo prefate ecclesie Cesarauguste et tibi P., episcopo, et successoribus tuis omnibusque canonicis et clericis memorate ecclesie, omnes illas ecclesias de Zhuera et de omnibus terminis suis que nunc ibi sunt vel erunt antea quod eas quoque habeatis semper, teneatis ac possideatis cum omnibus decimis, primiciis et oblationibus suis sibi pertinentibus et pertinere debentibus, liberas, franchas et ingenuas, sine ullo retentu meo meorumque successorum, et eas quoque stabilitatis et ibi clericos mittatis secundum arbitrium et ordinacionem vestram.
Preterea concedo et confirmo eisdem supradicte ecclesie Cesarauguste et vobis omnes illas ecclesias Sancte Marie de Abinrracin et suorum terminorum, quod quando eas auxiliante Domino de manibus paganorum eripere potero, sint omni tempore omnes ille ecclesie cesaraugustane ecclesie, eique tanquam in eius episcopatu constituti subiiaciantur.
Omnem autem supra dictam donacionem et confirmacionem omnium iam dictarum ecclesiarum sic irrevocabiliter facio, quod nunquam ille ecclesie sint alterius episcopatus, nec permittam esse nisi tantummodo episcopatus cesaraugustane ecclesie.
Sig+num Ildefonsis regis Aragonum, + comitis Barchinone et marchio Provincie.
Facta carta in Oscha, mense marcii Era millesima CCª VIIIª, anno ab incarnacione Domini millesimo C. LX. VIIII.
Regnante me rege et dominante in Aragone et in Barchinona et in Provincia.
Episcopo Stefano in Oscha, episcopo Guillermo Petri in Ilerda. Arnaldo Mironis comiti palearensi stante seniore in Ricla, Blasco Romeu maioridomo stante seniore in Cesaraugusta. Petro de Arazuri senior in Oscha et Darocha, Ximino de Artosella stante alferiz domini regis, Petro de Castelazol senior in Calataiub, Petro Urtiz senior in Aranda, Galindo Xemenez senior in Belxit, Ximeno de Orrea senior in Epila, Artallo senior in Alagone, Blasco Maça senior in Boria, Fortunio Açenariz senior in Tarasona.
Poncius de Osore, scriba domini regis, scripsit hoc et fecit hoc signum +.
1172, gener 19. Brescia
El papa Alexandre III ordena a Pere Ruiz d’Azagra que pose en mans del bisbe de Zaragoza les esglésies de la ciutat d’Albarracín
Arxiu de la Catedral de Zaragoza. Cartulari Major, document 40.
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 106-107. La data del document està incompleta i podria ser de l'any anterior
Alexander, episcopus, servus servorum Dei.
Dilecto filio nobili viro P. Rodriz, salutem et apostolicam benedictionem.
Sicut ad tue salutis pertinet incrementum, viros ecclesiastice et presertim eos, qui pontificali sunt infula decorati, honore pariter et gratia prevenire, ita quoque in anime tue noveris periculum redundari, si eis iniurias vel persecutionis intuleris aut iura sua presumperis per violenciam occupare.
Quia vero non est permissum laicis sanctuarium Dei possidere, nobilitatem tuam monemus atque mandamus, quatinus venerabili fratri nostro cesaraugustano episcopo et ecclesie sue, ecclesias Sancte Marie de Berrazin quas idem episcopus ad suum asscrit ius pertinere, sine molestia et libere ac quiete dimittas vel presentia venerabilis fratris nostri pampilonensis episcopi plenam exinde sibi justiciam exhibeas.
Datum Tusculani, XIIII kalendas febroarii
1172, gener 24. Brescia
El papa Alexandre III ordena al bisbe de Pamplona que excomulgue el noble Pere Ruiz d'Azagra, si es nega a lliurar al bisbe de Zaragoza les esglésies d'Albarracín
Arxiu de la Catedral de Zaragoza. Cartulari Major.
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 107-108. La data del document està incompleta i podria ser de l'any 1171
Alexander, episcopus, servus servorum Dei.
Venerabili fratri [en blanc] pampilo[nensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.
Ve]niens ad presentiam nostram venerabilis frater noster P. Cesaraugustanus ep[iscopus sua nobis insinuatione mons]travit, quod nobilis vir P. Rodriz ecclesias Sancte Marie de Berrazin, [quas ad suum et ecclesie sue ius] asserit pertinere, occupare, et per violentiam detinere presumpserit, u[nde quoniam universis] nedum fratribus nostris episcopis ex officii nostri debito in suo iure adesse debemus, discret[ioni tue] per apostolica scripta mandamus, quatinus predictum P. Rodriz auctoritate nostra moneas, [et di]stricte compellas, ut prescriptas ecclesias Sancte Marie de Berraçin predicto episcopo reddat et in pace dimittat, aut in presentia tua plenam exinde sibi justitiam exhibeat.
Si autem monitis tuis parere contempserit, eum vinculo excommunicationis astringas.
Datum Tusculani, VIIII kalendas februarii.
B[ulla] dep[erdita].
1175, octubre. Albarracín
Pere Ruiz d'Azagra compra a Fotuny de Tena els llocs de Huélamo i Monteagudo
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 105-106
In Dei nomine.
Ego Fortunius de Thena, filium de Fortun de Thena, inpignavi duos castellos, illos quod dicitur Olamo et Montaguth, per mil morabetinos lopis, bonos et de peso, vobis domino Petro Roiz, et cum pecatus de istos mil morabetinos lopis.
Et istum placitum de ista pignora est de illa Pascha de quadragesima veniente usque ad annum unum.
Si in qua hora ego Fortunius de Thena vobis dicto Petro Roiz dedissem istos mil morabetinos lopis aut dedisse vobis [.....] septem per IIII, vel argentum ven denarios [.....] quod valuissent mil morabetinos lopis, cum illam meniorem quam in illos castellos faceritis, aut dedissem illos morabetinos lopis ad magisrum sancti Ospitalis, qui vobis dedisse in Mallen, cum illam messionem, aut dedisse ad magistrum Templi, qui vobis dedisse in Novellas, istos mil morabetinos lopis cum illa messionem vos dicto Petro Roiz dedisseris mihi illos castellos supra scriptos.
Et si ego non potuissem ad illum plactium istos mil morabetinos lopis dare et illam messionem quam ibi fecistis, vos dominus Petrus Rodericus, detis mihi alios mil morabetinos lopis, in auro aut in argento, aut in dinarios, quos valeant morabetinos et sedeant vestros illos castellos supradictos per hereditatem de vos et filii vestri, per secula cuncta amen.
Et si ego fortunius de Thena ante quam illum placitum venisset mortuus fuissem, vos dominus Petros Rodericus detis illos mil morabetinos a don Gaston avunculum meum, et si don Gaston mortuum fuisse detis illos mil morabetinos a don Alegreth. Et si don Alegreth mortuum fuisse, detis illos mil morabetinos a filium de don Gaston, per nomen Petro Lopez.
Si notum vobis sit quod illut castellum quod dicitur [Monthagu]th habet Arnalth de Novallas a forum de Barchilona, et sic tenet per me, ita teneat per vos.
Et Olamo teneat Seme Blasch per vos [..... .....] illum placitum supra scriptum.
Et ego Fortunius de Thena convenio vobis don Petro Roiz, per fide sine ullo malo ingenio, ut si ego possum sol[vere] castellos supra scriptos, quod illos non vendam neque donem neque inpignoram, illos mittam ad regem Castelle neque ad suos homines neque ad homine de [..... .....] neque ad ullum homine qui ad illum serviant, cum illi neque ad ullum homine qui ad suum regnum tornet, cum illi neque al Nunnum comitem neque ad [.....] Petrum neque ad Petrum de Arazuri.
Et si ego Fortunius de Thena possum solvere illos castellos supra scriptos, convenio vobis dicto Petro Roiz, quod unquam vobis inde male ne exeat de me, neque posteritati mee, a vos, neque a vestra posteritate.
Et si ego Fortunius de Thena vendissem illos castellos supra scriptos a regem Aragonis aut a ullum hominem de sua terra, aut misissem illos in pignoram, non potuissem illos vendere neque illos in pignus mittere, usque illum hominem a qualem ego voluissem vendere aut in pignus mittere, fecisset vobis domino Petro Roiz homenage, quod unquam vobis de illos castellos malum non exisse, neque a posteritatem vestram, excepto illo Gonzalvo Roiz, fratrem vestrum.
Et ille homine qui voluisse illos castellos comparere, aut in pignus recipere, non potuisse illos comparere aut in pignus recipere, nec Fortunius de Thena vendere, nec in pignus mittere, usque vobis domino Petro Roiz securum fecisse, quod unquam illos castellos regem Castelle non habuisse neque hominum suum, neque hominem de sua terra, neque hominem qui a eum cum illos servissent, neque hominem qui a regnum eius illos tornasset.
Et de hoc [.....] quod supra scriptum est, feci homenage Fortunius de Thena et dicto Gaston et dicto Alegreth, pro fide sine ullo malo ingenio, dicto Petro ita teneat Fortunius de Thena, sicut supra scriptum est in cartula ista.
Et dominus Petrus Rodericus et Sancius Pedrez, filius eius, et For[tunius] Garcez, et Michael de suazu fecere homenage a Fortunius de Thena pro [phide] sine ullo malo ingenio, ut ita teneat domino Petro Roiz a Fortunio de Thena, sicut supra scriptum est in cartula ista.
Et si ego Petrus Rodericus obissem ante quam illum placitum supra scriptum venisse dictus Fortunius de Thena a filium meum, vel a illum qui nomine possidebit, ita quod supra scriptum est, a illum teneatis.
Testes qui viderunt et audierunt, Martinus episcopus, Beltran de Albeo, Fortun garcez, don Gaston, Eneco de Roda, don Alegreth, Petro Pardo, Arnalt de Novallas, Michael de Suazu, Michael de Janiz.
Facta carta in mense octobris, in villa que dicitur Sancta Maria de Albarrazin, sub Era M. CC. XIII.
1177, agost. Cuenca (Setge)
Tractat d'amistat i ajuda mútua entre el rei Alfons VIIIè de Castella i el rei Alfons II d'Aragó
Arxiu de la Corona d'Aragó. Cancelleria. Liber Feudorum Maior, document 33
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 107-108
Quantus ex pace proveniat fructus commoditatis, ipsius liquido declarat effectus. Pax, siquidem, parva magnificat, panca multiplicat, sicut et contrario, discordia non solum magna et multa diminuit, sed sepe ad nichilum redigit. Unde pax omnimodis est amanda inter omnes generaliter, inter reges, autem, et principes potissimum et specialiter, ex quorum concordia communis crescit utilitas et multiplex omnino devitatur pernicies.
Hinc est quod in Dei nomine et eius gracia, ego Alfonsus rex Castelle, et ego Ildefonsus rex Aragonis, grato animo et bona fide, cupientes pacem firmam in perpetuum habere, ad maiorem firmitatem presenti scripto roboramus et confirmamus, communi consilio et consensu principum et baronum nostrorum, illas conveniencias seu divisiones quas olim ex beneplacito nostro et consilio baronum nostrorum inter nos fecimus.
Et etiam convenimus ut iuvemus nos ad invicem contra omnes christianos et sarracenos, excepto rege Ferrando, et habeamus comuniter pacem vel guerras cum aliis omnibus, sicut in convenienciis nostris scriptum est.
Preterea, statuimus et diffinimus quod uterque nostrum libere habeat et quiete possideat in perpetuum quidquid hodie tenet, et neuter possit aliquid exigere ab altero aliquo modo vel racione, seu aliqua iuris subtilitate propter ullas conveniencias que facte fuissent inter predecessores suos, servatis tamen illis convenienciis ac divisionibus superius prelibatis.
Ego Ildefonsus, Dei gracia rex Aragonum, tactis sacrosanctis evangeliis, hanc cartam confirmo.
Facta carta in obsidione super Concam, Era M CC XV, mense augusti.
Huic rei interfuerunt comes Petrus, comes Garcia alferiz, Rodericus Guterrez maiordomus curie, Petrus Roderici filius comitis, Petrus de Arazuri, Petrus Guterrez, Gundisalbus Copellini, Suverius Pelagii, et alii quamplures de regno Castelle. De regno autem Aragonis domnus B[ernardus] terrachonensis episcopus, P[etrus] cesaraugustanus episcopus, Hugo de Mataplana, Poncius de Guardia, Sancius de Orta, Ferrandus de Darocha, Artaldus de Foz, et alii quamplures.
Et ego Aldefonsus, Dei gracia rex Castelle, tactis sacrosanctis evangeliis hanc cartam confirmo.
Sig+num Ildefonsi, regis Aragonum, comitis Barchinone et marchionis Provincie.
1186, gener 21. Agreda
Tractat d'Agreda entre Alfons VIIIè de Castella i Alfons II d'Aragó, contra Pere Ruiz d'Azagra i els seus germans
Arxiu de la Corona d'Aragó. Barcelona. Cancelleria Reial. Pergamí 402 d'Alfons II d'Aragó
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, p. 116
Hec est commemoracio pacti dominus Aldefonsus, rex Castelle et Toleti et dominus Ildefonsus, rex Aragonum, comes Barchinone et marchio Provincie, habuerunt super Petrum Roderici, videlicet ut nullos eorum reciperet Petrum Roderici, nec eum nec fratres suos, nec parentes suos, qui ad suum proficuum ibi essent neque facerent eidem Petro Roderici bonum nec profectum nec aliquibus hominibus qui ad proficium Petri Roderici forent, preter Gonzalvum Roderici, que tunc temporis erat vassallus domini Aldefonsi regis Castelle et Toleti, quem [S.] Gunzalvum Roderici habuit rex dominus Adefonsus secum tenere et pro isto pacto eum non eicere, set non habuit ei facere bonum ad profectum Petrum Roderici et postquam dictus Gonzalvus Roderici semel se partisset de rege domino Aldefonso, non habuit illum postea recipere rex Castelle Aldefonsus, nec rex Aragonum Ildefonsus, [sed] habuit esse in predicto pacto sepedictus G. Roderici sicut et ceteri parentes Petri Roderici, et istud totum habuit esse per bonam fidem et sine malo ingenio et sine omni enganno.
Quod nos ambo reges, ego Aldefonsus rex Castelle et Toleti, et ego dominus Ildefonsus, rex Aragonum, comes Barchinone et marchio Provincie, suprascriptum pactum, prout dictum est, fecimus, concedimus, et firmamus, et promittimus et iuramus quod illud, sicut in presenti pagina scriptum est, servemus et teneamus per bonam fidem et sine malo enganno, ita quod nemo nostrum possit supramemoratum pactum solvere absque consensu et voluntate alterius.
Facta carta apud Agredam, Era Mª CCª XXIIIIª, XII kalendas februarii.
Testes huius rei et pacti, ex parte domini Aldefonsi regis Castelle, domnus Rodericus senescallus regis, domnus Didacus Xemenez, domnus Tellus Petri, domnus Lupus didaci merinus regis. Ex parte domini Ildefonsi regis Aragonum, domnus Sancius de Orta senescallus regis, domnus Gumbaldus ylerdensis archidiaconus.
Petrus de Blandis, notarius domini regi Aragonum. Magister Mica, domini Aldefonsi regis Castelle notarius, presente et assistente.
Eodem Petro de Blandis, notario regis Aragonum, hanc cartam scripsit.
1186, octubre 6. Castro Verdejo
Tractat de Castro Verdejo signat per Alfons VIIIè de Castella i Alfons II d'Aragó, relatiu al castell i ciutat d'Albarracín
Arxiu de la Corona d'Aragó. Barcelona. Cancelleria reial. Pergamí 431 d'Alfons II d'Aragó
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 117-121
In Dei nomine.
Notum sit omnibus ominibus quod nos ambo reges, ego Aldefonsus Dei gracia rex Castelle et Toleti, et ego Ildefonsus, eadem gracia rex Aragone, comes Barchinone et marchio Provincie, facimus pacem, contraimus concordiam et firmamus amiciciam veram inter nos et filios et filias nostras et posteros et successores nostros, omnis perpetuo duratutam.
Modus itaque nostre pacificacionis est hic:
Ego dictus Ildefonsus rex Aragone, comes Barchinone, Provincie, diffinio absolvo et relinquo libere et absolute, vobis pretexato domino Aldefonso rege Castelle et Toleti, castellum quod vocatur Fariza cum omnibus terminis et pertinenciis suis, quod hodie tenet idem castellum et possident preter aldeam quem dicitur Alieziram, cum terminis suis vobis et filiis et filiabus vestris et posteris, et omnibus successoribus vestris iure hereditario , in perpetuum habendum et irrevocabiliter possidendum; ita quod nec ego nec filius meis, nec aliquis de posteris seu successoribus meis, aliquam habeamus racionem vel causam habendi dictum castrum Farizam nomine nec possimus illud a vobis vel a filiis vel a filiabus, vel ab aliquo posterorum seu successorum vestrorum repetere, nec super eiusdem castri possessione aliquomodo nos inquietare.
Similiter ego Aldefonsus dictus rex Castelle et Toleti, diffinio, absolvo, et relinquo libere et absolute vobis pretaxato domino Ildefonsi regi Aragone, comiti Barchinone et marchio Provincie, castellum quod dicitur Verdejo, cum omnibus terminis et pertinenciis suis, quos hodie tenet idem castellum et possidet, vobis et filiis et filiabus vestris et posteris et omnibus successoribus vestris, iure hereditatio perpetuum habendum et irrevocabiliter possidendum, ita quod nec ego nec filius meis nec aliquis de posteris seu successoribus meis aliquam racionem habeamus sive causam habendi dictum castrum Verdejo nomine, nec possimus illud a vobis vel a filiis vestris, vel a filiabus, vel ab aliquo posterorum seu successorum vestrorum reperere nec super eiusdem castri possessione aliquo modo vos inquietare.
Nec et ego Aldefonsus rex Castelle et Toleto diffinio, absolvo et relinquo libere et absolute vobis domino Ildefonsis regi Aragone, comiti Barchinone et marchio Provincie, castellum quod dicitur Sancta Maria de Alverrazin, cum pertinenciis et terminis suis omnibus postquam Petrus Roderici de Azaphra mentitus fuerit mihi factum, super pacto quod mihi fecit, ut vos postquam pactum mihi factum ipse infrigeret aut mihi mentitus fuerit, illud adquiratis et iure hereditario bos et omnis vestra posteritas et succesio imperpetuum habeatis; et promito vobis et convenio quod ex quo ipse mihi mentitus fuerit, vos adiuvem et meum vobis auxilium ad predicti castri adquisicionem inpendam, bona fide et sine omni fraure et enganno. Et si ego vel aliquis succesor meus, vel vasallus meus, vel successores mei ab hc die in antea illud aliquomodo adquisierimus vobis et successoribus vestris illud reddamus et tribuamus bona fide et sine omni fraude et enganno.
et ego Ildefonsus rex Aragone, comes Barchinone, marchio Provincie, diffinio, absolvo et relinquo libere et absolute omnia castella cum omnibus terminis suis que habet Petrus Roderici de Azaphra, et tenet, et omnem hereditatem eiusdem Petri Roderici preter dictum castrum nominatum Sancta Maria de Alverrazin, cum suis terminis et pertinenciis omnibus, vobis domino Aldefonsi regis Castelle et Toleti, ut illa adquiratis et iure hereditario vos et omnis vestra posteritas et successio imperpetuum habeatis, et promito vobis et convenio quod vos adiuvem et meum auxilium ad predictorum castrorum Petri et totius hereditatis sue adquisicionem preter predictum castrum nominatum castrum Sancte Marie de Alverrazin, cum terminis et pertinenciis suis omnibus adquisierumus aliquod modo vobis et successoribus vestris vel illa, vel illam reddamus e et tribuamus bona fide et sine omni fraude et enganno.
et si forte Petri Roderici antequam mencionato regi Castelle defuncto, vel ipso vivo existente alter in castro Sancte Marie, vel in aliquo vel aliquibus ceterorum castrorum, vel aliquod, vel aliquod eius hereditate illi succeserit.
In hoc eodem pacto nos ambos reges nobis ad invicem contra illum teneamur astricti, et quod contra Petri Roderici supra diximus observandum.
Et ego Aldefonsus rex Castelle et Toleti, concedo et absolvo vobis Ildefonso regi Aragone, quod si Petro Roderici noluerit treugas habere vobiscum, ad voluntatem et ad monitum meum, inferatis ei malum quod poteritis.
Ego propterea Ildefonsus rex Aragone, comes Barchinone, marchio Provincie, facio talem pactum et convenienciam vobis, sepe nominato Aldefonso rege Castelle et Toleti, quod ab hac die in antea quemtocumque meum auxilium postulaveritis ad inquietandum regem Navarre vos vivem et meum vobis vivamen conferam contra ipsum bona fide et sine omni fraude et enganno.
Et ego Adefonsus rex Castelle et Toleti promito et convenienciam facio vobis, Ildefonso regi Aragone, quod postquam vos vestrum mihi semel feceritis adiutorium rege Navarre, ego deinceps teneatr vos aiuvare contra eum omni tempore, et ex tunc adiuvemus nos ambo adinvicem alter alterum contra regem Navarre, bona fide et sine omni fraure et enganno imperpetuum.
Item promito et convenio vobis, quod a modo mullum federis pactum vel concordie, vel amicitie unitatem contraham, ultra illus quod iam dudum contraxi cum rege Navarre, nec accipiam si ipse et mihi velit dare Alavam nec Ruedam, nec aliquod castrum vel aliam aliquam hereditatem, ab eo preter Castella, que sunt in fidelitate in manu Reimini de Barea, sine voluntate vestra et assensu.
A simili ego Ildefonsus rex Aragone, comes Barchinone et marchio Provincie, promitto vobis et convenio Adefonso regi Castelle et Toleti, quod a modo nullum federis pactum vel concordie vel amicicie unitatem contraham cum rege Navarre, nec castra que mihi abstulit, nec aliquod castrum vel castra alia nec aliquam aliam hereditatem ab eo accipiam; et si ipse mihi velit dare, sine voluntate vestra et assenssu, ad hec nos ambo reges, ego Aldefonsus rex Castelle et Toleti, et ego Ildefonsus rex Aragone, comes Barchinone et marchio Provincie, promittimus et convenimus nobis ad invicem, quod iuvemus nos et alter alteri auxilium suum inpendat omni tempore, bona fide et sine omni fraude et enganno, contra sarracenos, et etiam iuvemus nos bona fide et sine omni fraude et enganno contra regem Navarra et contra Petrum Rodericum de Azaphra, suprascripto modo.
Ut igitur supramemoratum pactum et conveniencia rata stabile omni tempore perseveret et inviolata permaneat, nos ambo reges mittimus sex castra in fidelitate, quisque nostrum tria:
Ego Aldefonsus rex Castelle et Toleti mitto in fidelitatem in manu domni Didaci Xemenis subscripta tria castella: Agredam, Cervariam et Aguilar, ut ipse domnus Didacus Xemeniz teneat in ea fidelitate, per manum regem Aragone tradita sibi a portario eius, et non sit de ille vasallas meus, set regis Aragone, et tenent ea per tres annos tali modo, vero si interim ego vel aliquis vasallos meus suprascriptum pactum infregerimus, si ego infra quatuor menses postquam a refe Aragone vel a nunciis suis fuero commonitus, quod infractum fuerit non feceno resarcici et mallum emendari per dictam prenominata castra fidelitatis, et dominus Didacus det ea vobis predicto regi Aragone, et ob hec minus non valeat.
Similiter ego Ildefonsus rex Aragone, comes Barchinone et marchio Provincie, mitto eodem meo in fidelitate in manu Berengarii de Entencia, hec suscripta tria castra, Arandam Boriam et Argedes, [ut] ipse Berengarius de Entencia teneat ea in fidelitate per manum regis Castelle tradita sibi a portario eius, et non sit de ille vassallus meus, set regis Castelle, et teneat ea per tres annos, tali modo quod si interim ego vel aliquis vasallus meus, suprascriptum pactum infregerimus, si ego infra [quatuor] menses postquam a rege Castelle vel a nunciis suis fuero premonitus, infractum pactum non fecero resarciri et malum illatum emendari, predicta prenominata castra fidelitatis et domnus Berengarius det ea predicto Aldefonso regi Castelle, et ob hoc minus non valeat.
Si forte tamen domnus Didacus [Xemenis vel domnus] Bernegarius, sive ambo in horum trium annorum spacio decesserint aut capti fuerint, aut a sua voluerint patria recedere, substituantur loco eorum aliii duo fideles qui prescripta castra prescripto modo teneant. Ex parte regis Castelle Lupus Diaz de Mena vel Egidius [Gomez, quem horum duorum] elegerit pro fideli et maluerit rex Aragone. Ex parte regis Aragone domnus Peregrinus de Castellazol, aut frater eius W. de Castellazol, quem horum duorum elegerit per fideli rex Castelle. Post istos vero tres annos rex qui voluerit mutate fidelem, mutet hoc modo videlicet ut rex Castelle substituat Lupum Diaz de Mena vel Egidium Gomiz, qualem istorum rex Aragone maluerit; et res Aragone substituat domnum Peregrinum aut fratrem eius W. de Castellazol, qualem istorum rex Castelle maluerit.
Et si forte omnes prenominati [milites onerint aut cap]ti fuerint aut a sua patria recesserint, substituant loco eorum dicti reges alios predictorum castrorum fideles, videlicet ut rex Castelle de regno regis Aragone quem voluerit fidelem, et rex Aragone similiter eligat de regno regis Castelle quem voluerit fidelem, et illi ambo fideles prefata castra rex secundum pacti prescripti tenorem teneant, et de ille sicut suprascriptam est faciant.
Et nos ambo reges, ego Aldefonsus rex Castelle et ego Ildefonsus rex Aragone, assecuramus vos domnum Didacum Xemenis et domnum Berengarium de Entencia, et vestra corpora et sex supranominata castella, et convenimus vobis quod ea vobis non fuemur nec furari faciamus, nec forcemus ea vobis nec forzari faciamus, nec aliqua fraudem sive engannum vobis in ille faciamus, et si aliquis in ille vobis malum fecerit, vivemus vos contra eum bona fide et sine enganno.
Facta carta apud Castrum Verdejo, Era Mª CCª XXª IIIIª, anno incarnatione M. C. LXXXVI., tercio nonas octobris.
Et ego Aldefonsus sepedictus rex Castelle et Toleti, hanc cartam propria manu roboro et confirmo, et signo meo et sigilo munio.
Ego similiter Ildefonsus rex Aragone, comes Barchinone et marchio Provincie, hanc cartam propria manu roboro et confirmo, et siggno proprio et sigilo munio.
Signum Aldefonsi regis +. Signum + Ildefonsi Dei gracia regis Aragone, comitis Barchinone et marchionis Provincie.
Testes huius rei et pacti sunt ex parte regis Aragone: [1ª col.] Domna Sancia regina Aragone, comitissa Barchinone et marchiona Provincie. Domnus Berengarius Terracone archiepiscopus. Domnus Peregrinus de Castellazol. [2ª col.] Ex parte regis Castelle, domnus Tellus Petri. Lupus Diaz de Fitero. Luis Diaz de Mena. Sancius Martini. Martinus Lupi de Lograno.
Ego Petrus de Blandis, notarius domini regis Aragone, presente et teste.
Magistro Mica, notario domini regis Castelle hanc cartam scripsi, et sunt testis et feci hoc sig+num.
1187, setembre 30. Samuguillo
Pacte entre Alfons VIII i Alfons II d'Aragó relatiu al castell d'Albarracín
Arxiu de la Corona d'Aragó. Barcelona. Cancelleria reial. Pergamí 460 d'Alfons II d'Aragó
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 121-122
Hec est memoratio amoris [quam facit] dominus Aldefonsus, rex Castelle et Toleti, domino Ildefonso regi Aragonum, comiti Barchinone et marchio Provincie, de negocio Fernandi Roderici de Azagra, absolvit ei quod recipiat Fernando Roderici statim per vassallo et si, intra spacium duorum annorum post proximum festum Natalis, dictum Fernandum Roderici iam dictus dederit castrum Sancte Marie de Alvarrazin Ildefonsi regi Aragonum, habeat et teneat idem rex illum pro vassallo, deinceps si voluerit et si pleitum vel composicionem voluerit facere Fernandus Roderici regi Aragonum Ildefonso de castro predicto, quod ipsi regi placeat, significet, et aperiat et referri faciat dominus Ildefonsus, rex Aragonum, domino Aldefonso regi Castelle ordinem illius pleiti et composicionis, quam Fernandus Roderici ei facere voluerit, et si placuerit regi Castelle, faciat illud pleitum rex Aragonum cum Fernando Roderici, set sine voluntate et assensu regis Castelle non possit illud pleitum facere vel contrahere Ildefonsus rex Aragonum cum Fernando Roderici.
Dominus Ildefonsus, rex Aragonum, absolvit dominum Aldefonsum, regem Castelle, ut sit solutus ab hac die hodierna in antea usque ad transactos duos annos post proximum festum Natalis Domini, ab omni illo auxilio et iuvamine quod ei facere tenebatur hucusque et impendere contra Fernandum Roderici.
Et transactis istis duobus annis post proximum festum Natalis Domini, iuvet Aldefonsos, rex Castelle, Ildefonsum, regem Aragonum, contra Fernandum Roderici bona fide et sine malo enganno, sicut hucusque tenebatur, si Ildefonsus rex Aragonum pleitum non habuerit de castello illo sicut in presenti pagina ista supra scriptum est.
Si pleitum habuerit Ildefonsus rex Aragonum de prephato castello, sicut suprascriptum est, usque ad transactos duos annos post festum Natalis Domini, rex Castelle Aldefonsus sit absolutus deinceps imperpetuum ab omni pacto quo tenebatur usque nec de faciendo illi suo auxilio contra Fernandum Roderici.
Quod si dominus Ildefonsus, rex Aragonum, usque ad transactos duos annos post proximum Natalis Domini non fecerit composicionem cum Fernando Roderici eo modo sicut prescriptum est in hac pagina, Ildefonsus rex Aragonum desamparet Fernandum Roderici et non teneat nec habeat eum pro vasallo, nec unquam amplius possit eum pro vasallo recipere nisi cum voluntate et assensu domini Aldefonsi regis Castelle.
Transactus vero sepedictis duobus annis, carta ista igne comburatur, set rex Castelle Aldefonsus teneatur deinceps iuvare Ildefonsum regem Aragonum contra Fernandum Roderici, per bonam fidem et sine malo enganno, sicut hactenus tenebatur, si rex Aragonum Ildefonsus suprascripto modo sicut superius est scriptum, non composuerit de castello prenominato et non aliter.
Testes huius rei sunt, dominus B. terrachonensis archiepiscopus, domnus Didacus Xemenez, domnus Rodericus maiordomus curie regis Castelle, domnus Gomez Garsie.
Facta carta apud aldeam Sorie, Savuquello, era Mª CCª XXVª crastina die post festum Michaelis archangeli.
1189, abril 3. Teruel
Ferran Ruiz d'Azagra dóna els llocs de Sancta Croce i Villalba a Llop de Barea
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Ordes Militars. Uclés, calaix 152, nº 1
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 122-124
In nomine Domini nostri Jhesuchristi.
Notum sit omnibus hominibus presentem cartam videntibus, quod ego Ferrandus Rodrici de Açagra, gracia Dei Sancte Maria Verracine dominus, facio vobis Lupo de Barea, meo dilectissimo vassallo, hanc cartam donacionis et confirmacionis, vobis inperpetuum valitura.
Placuit mihi, libenti animo et spontanea voluntate, et etiam propter plurima servicia que mihi fecistis et que feceratis et que cotidie facitis, quod diligenter vobis et firmiter concede Sancta Croch que fuit Garcie Mancebo, et Villam Albam, videlicet cum ortis, cum vineis, cum arboribus, cum vingeltis,cum molendibus, cum aquis, cum fontibus, cum rivis, cum herbis, cum pascuis, cum montibus, cum vallibus, et cum omnibus terminis suis, cultis et incultis, heremis et populatis, et cum ingressibus et agresibus suis, et cum ceteris etiam omnibus que ad hec predicta ex integro pertinent loca.
Preterea dono vobis illas casas in Sancta Maria Verracine, que sunt de Homan et de Juceph, frater suo, cum introito et exitu suo, et totas ab integro. Que omniaprescripta donovobis et concedo, ut solutee habeatis, et iure hereditario possideatis vos et omnis posteritas vestra, per omnia secula seculorum. Et liberam etiam licentiam habeatis, tam donando cuicumque volueritis quam alienandi, tam vendendi quam in inpignorandi et etiam faciendi inde vestram propriam voluntatem usque in finem mundi.
Factum est hoc ipso Ferrando Roderici dominante in Aragone, per manum domini sui regis Aragonis, a partibus Tirasone civitatis, usque ad partes paganorum versus Turol. Martino episcopo regente Verracine ecclesie sedem. Petro de Calomart eiusdem ecclesie capellano existente. Eodem Lupo de Barea per manum Ferrandi Rodrici dominante in Turol. Semeno de Garinduem in Monte Albano. Rodrico d'Orgaiz in Martino et in Rodenas. Sancio de Verdello in Osa, Gonçalvo de Funes in Daroca. Asnar Pardo in Tirasona. Petro Martini in Sancta Maria Verracine. Belcho tenente alçaçaar, judice in Sancta Maria. Gomeç Viliano alcaldibus, Yohane Dominico de Marton. Petro Mengucha.
Actum est etiam istud his et alii apud Sanctam Mariam habitantibus, quorum omnia nomina in presenti carta, scripta non videntur ad esse. dominicu archipresbitero, Bono Homine eiusdem ville notario. Lupo Sobrino. Petro Lopez de Alandares. Porta Guerra. Andrea tutelano. Stephano de Alcroches. Oveco de Calomart. Cepriamo de Fusech.
Signum + Ferrandi Rodrici.
Huius donacionis et confirmacionis sunt testes videntes et audientes, Martinus de Mendilari et Johanes de Leforin. Petrus Martini Docariz. Rodricus d'Orgaiz. Ochoa de Leforin. Petrus Miraclo. Bertranus de Moniem. Calavetus de Sote.
In anno quo Yherusalem a Salahandino rege moabitarum capta fuit.
Facta carta III nonas aprilis, anno ab incarnacione Domini M. C. LXXX. VIIII., sub Era M. CC. XXVI., Rodricus Ferrandi Rodrici notarius, ex precepto ipsius hanc cartam fecit et de manu sua hoc signum + expolivit. Datum apud Turol.
1176, març 1. Toledo
Cerebruno, arquebisbe de Toledo, canvia el nom a la diòcesi d'Albarracín, que deixarà de dir-se Arcabricense i es coneixerà amb el nom de Segobricense
Arxiu de la Catedral de Toledo. Signatura X.12.G.2.12. Pergamí original
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 124-125
Cerebrunus, Dei gracia toletane sedis archiepiscopus licet indignus et hyspaniarum primas dictus, venerabili fratri Martino, eadem gracia secobricensi episcopo, salutem in Domino.
Quoniam divina cooperante misericordia, postquam industria et labore illustris principis Petri Roderici villa que dicitur Sancta Maria de Berrazin et magna pars secobricensis episcopatus, de potestate et dominio inimicorum crucis Christi est liberata, et a christianis et Christum colentibus est populata, ad peticionem eiusdem principis et populi christiani, qui terram illam inhabitat, assensu quoque et voluntate fratrum et coepiscoporum nostrorum et canonicorum toletane ecclesie, vos frater episcope ad titulum arcabricensis ecclesie consecravimus, putantes quod predicta terra pertineret ad parrochiam archabricensis ecclesie.
Diligenciore autem inquisicione postea facta, in rei veritate invenimus predictam terram non esse de archabricensi diocesi, sed omni modo secundum antiquas divisiones regis Bambe ad secobricensem sedem pertinere.
Unde predictorum fratrum coepiscoporum nostrorum et canonicorum toletane ecclesie assensu et voluntate, et ad instantiam et petitionem vestram secobricensem parrochiam, que secundum prefatas divisiones regis Bambe ad toletanam ecclesiam pertinere declaratur, cum integritate vobis et successoribus vestris auctoritate toletane ecclesie in perpetuum habendam concedimus et confirmamus.
Eadem auctoritate secobricensem sedem, cum Deus omnipotens per suam misericordiam christianorum restituerit potestati, necnon ecclesias omnes que in presentiarum infra terminos secobricensis episcopatus a christianis inhabitantur aut in futurum, Deo favente, inhabitabuntur, vobis et successoribus vestris privilegi nostri auctoritate concedimus et confirmamus et sigillo nostro munimus.
Decernimus ergo ut nulla ecclesiastica secularisve persona super predictas ecclesias vos vel successores vestros tenere, perturbare, vel molestare presumat, quod si facere presumpserit, secundo tertiove conmonita, si factum suum congrua satisfactione non emendaverit, iram Dei omnipotentis incurrat et a participatione corporis et sanguinis domini nostri Jesuchristi aliena fiat. Insuper iram et indignationem nostram et toletane ecclesie se incursuram sciat.
[1ª col.] Ego C. Dei gratia toletane sedis archiepiscopus, licet indignus et yspaniarum primas dictus, subscribo. Ego Petrus Haiznez confirmo. Ego Mathias canonicus confirmo. Ego Didacus diaconus confirmo. Ego Martinus diaconus confirmo. Ego Guterius. Ego Paris.
[2ª col.] Ego Paulus confirmo. Ego Lupus diaconus confirmo. Ego Petrus subdiaconus confirmo. Ego Dominicus P. confirmo. Ego Girardus dictus magister confirmo. Ego Jordanus diaconus confirmo. Ego Johannes diaconnus confirmo.
[3ª col.] Ego G. Dei gratia secobiensis episcopus, licet indignus, confirmo. Ego W. prior confirmo. Ego archidiaconus W. confirmo. Ego Fredericus archidiaconus confirmo. Ego Johannes sacrista confirmo. Ego Garsias sacrista confirmo. Ego Forto presbiter confirmo. Ego Dominicus Paian confirmo. Ego Joannes presbiter confirmo.
[4ª col.] Ego P. archidiaconus confirmo. Ego Johannes magister scolarum confirmo. Ego D. [colater] archidiaconus confirmo. E+go Dominicus archipresbiter confirmo. Ego Christophorus presbiter confirmo. Ego Didacus capellanus confirmo. Ego Raimundus capellanus confirmo. Ego Nicolaus presbiter confirmo.
Datum Toleti, per manus magistri R., domini primatis cancellerii, Era Mª CCª XIIIIª, primo die martii, archiepiscopatus domini Cerebruni anno decimo.
1200, agost 16. Albarracín
El bisbe Martí declara com a església catedral la de sant Salvador d'Albarracín i dicta les seues primeres constitucions
Arxiu de la Catedral de Toledo. Signatura X.1.G.2.2. Pergamí original
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 126-127
In nomine Domini.
Bone [.....] dare ut presentis vite habeatur subsidium etiam remunerationes expectare certum premium.
Proinde ego Martinus, secobricensis episcopus, pia consideratione et provida circunspectione, probo animo et libera voluntate, ad admitionem domini Martini, metropolitani mei, toletane sedis archiepiscopi, hispaniarum primatis et domini Roderici segontini episcopi, consufraganei mei, ecclesiam sancti Salvatoris episcopalem sedem constituo, et canonicis eiusdem ecclesie omnes illius ecclesie proventus dono et concedo, scilicet decimas et primitias et omnes oblationes, et generaliter quidquid in eadem ecclesia a fidelibus populis causa mortis vel inter vivos pia devotione offertur.
Dono etiam tertiam partem decimarum episcopalium eisdem canonicis, preter decimas domini terre et preter ecclesiam sancte Marie, quam cum omnibus et integris proventibus suis similiter ad usum episcopalem retineo bono insuper mille oves predictis canonicis.
Ne igitur ego vel aliquis mihi successor alicuius occasionis intuitu hiis redditibus canonicis a me concessis eos nequiter possit espoliare, hanc donationis et concessionis cartam sigillo meo munitam eisdem dedi atque concessi.
Si quis ergo contra hanc paginam mee concessionis venire temptaverit, iram Dei omnipotentis se noverit incursurum.
Acta sunt hec apud sanctam Mariam de Berrazin, in palatio meo, anno Dominice incarnationis Mº CCº, XVII kalendas septembris.
Presentibus domno Martino, metropolitano meo, toletano archiepiscopo, hispaniarum primate. Et domno Roderico, segontino episcopo. Et Sanctio tesaurario, Petro Roderici, Marco, canonicis toletanis. Johanne de Setihifila, Arnaldo capellano portionariis, Roderico Petri clerico archiepiscopi, Fernando Sanctii, Johanne Petri, magistro Lanfranco canonicis palentinis, Anselomo archidiacono de Canet eiusdem ecclesie canonico, Peregrino tirasonensi archidiacono, Garsia Avarca cesaraugustano canonico, Dominico abbate, Micaele clericis segontinis, et aliis quam plurimis.
Ego M. toletanus archiepiscopus hispaniarum primas subscripsi et sigillum meum apponi iussi.
Ego Rodericus, seguntinus episcopus subscripsi, et sigillum meum apponi iussi.
1247, abril 19. Lyon
Inocenci IV encomana a tres eclesiàstics de Castella, Navarra i Aragó, que se n'ocupen d'averiguar quins eren els límits del bisbat de l'antiga diòcesi "Segobricense"
Arxiu de la Catedral d'Albarracín. Procés de desmembració de la diòcesi d'Albarracín de la de Sogorb. Ligall 1, fol. 1486v
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 127-128
Innocentius episcopus servus servorum Dei.
Dilectis filiis abbati Yrunctio et archidiacono de Gualdajarara pampilonensem et toletane diocesis, et sacriste oscensi, salutem et apostolicam benedictionem.
Capta dudum a crucis hostibus segobricensis ecclesia, sicut venerabilis frater noster episcopus segobricensis nobis exposuit pro captivitate, divina [voluntate], non habet super limitibus sue diocesis legitima instrumenta.
Nos itaque ipsius episcopi precibus inclinati, discrecione vestre de qua plenam Domino fiduciam gerimus ad instar felicis recordationis G. papa predescessoris nostri, per apostolica scripta mandamus ad prefatam diocesim personaliter accedentes, et habentes pre oculis solum Deum, vocatis propter hoc evocandis et inquisitatam per testes et famam, quam per libros antiquos et alia adminicula, que ad negotium videbuntur facere veritate dictam diocesim absque judiciali strepitu studeatis provide limitare predicto episcopo iusta limitacionem nostram fructus diocesis assignando, contradictores auctoritate nostra compescendo apelacione postposita, quod si non omnes his exequendis poteritis interesse, duo vestrum ea nihil omissis exequantur.
Datum Lugduni, XIII kalendas maii pontificatus nostri anno quarto.
1190, juliol 21. Daroca
Testament de Ferran Ruiz d'Azagra, senyor d'Albarracín
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Ordes Militars. Uclés, calaix 152, nº 2
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 133-134
In nomine Domini, amen.
Quem intercetera pietatis opera maxime commendatur helemosina, idcirco ego Ferrandus Roderici, Dei gracia, dono et concedo Deo et ordini milicie santi Jacobi, et vobis domno Sancio Ferrandi eiusdem ordinis milicie magistro, et omnibus successoribus vestris et omnibus fratribus tam presentibus quam futuris, pro mea anima et patris et matris mee, et pro anima domno P. R., Sancta Maria de Albarrazin, cum omni iure suo et cum possessionibus et hereditatibus, cultis et incultis, desertis et populatis, cum terris, vineis, pratis, pascuis, rivis, molendinis, et cum omnibus directuris, terminis et pertinenciis, et quicquid habet et habere potest iure hereditario vobis habendum et irrevocabiliter perpetuo possidendum.
Si quis huius mee donacionis, concessionis et stabilitatis paginam infringere, vel in aliquo diminuere presumpserit, ira omnipotentis Dei plenarie incurrat, et cum Juda proditore penas infernales sustineat, et insuper Deo et ordini vestro corpus meum profero et professione facio, et si casu acciderit quod ante susceptum religionis habitum migravero, corpus meum sepelliendi iuxta regule preceptum potestatem habeant.
Facta carta in Daroca, Era Mª CCª XXª VIIIª, XII kalendas augusti.
Ego Ferrandus Roderici, hanc cartam manu propria roboro et confirmo.
Petrus pampilonensis episcopus confirmo. Martinez d'Ocarez confirmo. Prior de Ucles confirmo. Johanis de Leforin confirmo. Fernandus Didaci confirmo. Lop de Varea confirmo. Michael de Leforin confirmo.
1191, juny 13. San Estéban
Alfons VIIIè de Castella dóna a Ferran Ruiz d'Azagra la vila de Covella Mayor amb motiu del seu matrimoni
Arxiu Històric Nacional., Seltos 4-2. Pergamí original
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 134-135
Christus.
Presentibus et futuris notum sit ac manifestum, quod ego Aldefonsus Dei gracia rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienor, regina, et cum filio meo Ferrando, facio cartam donacionis et concessionis et stabilitatis vobis, domno Ferrando Roderici de Azagra, et uxori vestre Teresie Johanis et posteris vestris, et omni succesioni vestre, perpetuo valituram.
Dono itaque vobis et concedo in casamento, villam illam que dicitur Cobella Maior, totam integre, cum collaciis et solaribus, populatis et heremis, cum terris, vineis, pratis, pascuis, aquis, rivis, molendinis, saltibus, fontibus, nemoribus et defesis, cum ingressibus et egressibus, et cum omnibus directuris, terminis et pertinenciis suis, iure hereditario imperpetuum habendam et irrevocabiliter possidendam, ad faciendum de ea quicquid volueritis, dando, vendendo, concambiando, impignorando, vel quidlibet aliud faciendo et hec mee donacionis pagina rata et stabilis omni tempore perseveret.
Si quis vero huius mee donationis paginam infringere seu in aliquo diminuere presumpserit, iram Dei omnipotentis plenarie incurrat, et cum Juda Domini proditore, suppliciis infernalibus mancipetur, et insuper regie parti M. aureos in coto persolvat et dampnum quod vobis vel vocem vestram pulsanti intulerit, dupplicatum restituat.
Facta carta apud Sanctum Stephanum, Era Mª CCª XXª VIIIIª, idus junii.
Et ego rex Aldefonsus, regnans in Castella et Toleto, hanc cartam quam fieri iussi, manu propria roboro et confirmo. +
Gundisalvus toletane ecclesie archiepiscopus et hispaniarum confirmat.
Rodericus Gutterrez maiordomus curie regis confirmat. Didacus Lupi de Faro alferiz regis confirmat.
[1ª col.] Martinus oseoniensis episcopus confirmat. Martinus burgensis episcopus confirmat. Ardericus palentinus episcopus confirmat. Gundissalbus secobiensis episcopus confirmat. Johanes conchensis episcopus confirmat. Martinus segontinus episcopus confirmat. Briecus placentinus episcopus confirmat. Comes Petrus confirmat.
[2ª col.] Gomez Garsie confirmat. Petrus Roderici de Castro confirmat. Ardonius Garsie confirmat. Petrus Roderici de Guzman confirmat. Garsias Lupi confirmat. Egidius Gomez confirmat. Willelmus Gonzalve confirmat. Lupus Diaz merinus regis in Castella confirmat.
Magister Mica, domini regis notarius. Gutterio Roderici existente cancellario, series [.....]
1193, juliol 22
Testament de Ferran Ruiz d'Azagra, senyor d'Albarracín, en favor del seu fill Pere Fernández d'Azagra
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Ordes Militars. Uclés. Calaix 151, nº 2
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, p. 136
In nomine [Domini].
Notum sit cunctis omnibus hominibus, quia nemo nullus homo in carne positus de morte evadere non potest, idcirco, quem ego Ferrandus Roderici de Azagra, dominus Sancte Marie Varrachenensis, iaceo in egritudine et timeo penas inferni et cupio pervenire ad gaudium paradisi, una pro hoc facio meum destinamentum in presensia Petri Cascant et Johanis de Leforin, et Laurencius meum compater, et Johanis de Molina sacristani Sancte Marie de Calataiub.
In primis dimitto ad filium meum Petri Ferrandez, quo habeo de uxor mea domna Tharesa Johanis, Huelamo et omnem meum avere, et precipio ad fratres de Ucles quod sint tenentes de hoc totum usque sit iam dictum Petri Ferrandez, filium meum, de etatem XX annis.
Et si forte in istum comedium obierit iam dictum Petri Ferrandez, et precipio ad iam dictos fratres de Hucles ut respondent de hoc totum ad alium filium meum Petrum Ferrandez, quo est in Hucles.
Et dimito ad filium meum Petri Ferrandez, quo est in Hucles, omnia mea hereditate qua habeo in terram regi Navarre.
Et si forte alium supradictum filium meum Petri Ferrandez, quo habeo de uxor mea domina Tharesa Johanis, voluerit contradicere hoc ad dictum filium meum Petri Ferrandez quo est in Hucles, precipio ad iam dictos fratres de Hucles ut dent ad ilum filium meum Petri Ferrandez, que est in Hucles, duo mille morabetinos de illum meum averem, verum iam dictos fratres sunt tenentes.
Et dimito ad Lupo de Barea, ut dent illi iam dictos fratres de Hucles unumquemque annos centum morabetinos alfonsis in omnia vita sua, dum tempus vixerit hoc hostendant illi.
Et dimitto ad Johanes de Leorin, ut dent illi iam dictos fratres de Hucles ad convivium in omnia vita sua, dum tempus vixerit ad cum vel ad uxor eius, et ad unam puellam, vel ad suos armigeros, et cevada ad duas bestias, et una vice quo anno ad vestire, et quod dent illi cavallo et armas.
Facta carta XI kalendas augusto, sub Era M CC XXXI.
Et de hoc sunt testes Petri Cascant et Johanes de Leorin, et Laurencius Roderici et Johanes de Molina, sacristani Sancte Marie de Calataiub.
Dominicus notario. Ferrandus Roderici scripsit.
1213, novembre. Tudela
Pere Ferrández, senyor d'Albarracín, empenyora el castell i la vila de Chodas i la penya de Zalatamor, en favor del rei Sanç VIIè de Navarra
Arxiu General de Navarra. Pamplona. Cartulari III, pp. 38-40
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 137-139
In Christi nomine.
Notum sit omnibus hominibus presentibus et futuris, quod ego Petrus Ferrandez, dominus Sancte Marie de Alberracin, mitto in pignus et pro vestro pignore trado vobis Sancio, illustri regi Navarre, illud castrum meum quod vocatur Chodas, cum villa sua et pennam existentem iuxta illud que dicitur Calatamor, cum hominibus et feminis, cum montibus et vallibus, cum lignis et fustibus, cum aquis et piscibus, cum erbis et pascuis, cum heremis et populatis, cum introitibus et exitibus suis, et cum omnibus directis et pertinencis que ad castrum et ad villam et ad pennam pertinent, vel pertinere debent, videlicet per X mazmudinas singulas quas pro necesitate mea de vobis recepi bones de auro et de peso, et de quibus statim in eodem loco me tenui pro bene paccato.
Sub tali tamen convenientia quod Petrus Sanchez de Monte Acuto, qui quamvis vester erat vassallus et iterum et pocius predicto castello factus est vester vassallus, iam dictum castrum et villam et pennam pro vobis et pro me teneat de isto festo Sancte Marie mediantis augusti primo venientis usque in unum annum, et infra istum dictum terminum de predicto castello sive de villa vel de penna ipse vel quicumque pro eo tenuerit vobis, nec mihi non teneatur respondere.
Et si forte dictus Petrus Sanchez obiexit infra dictum terminum, Aznar de Monte Acuto qui similiter prius vester erat vassallus et modo pro isto castello fecit vobis dicto regni Navarre homini umet devenit iterum vester vassallus, sicuti Petrus Sanchez sub eodem modo et convenicia teneat dictum castrum et villam et pennam, usque ad terminum pretaxatum.
Et si ego Petrus Ferandez infra terminum pretaxatum persolvero in Tudela villa vestra vobis, Sancio, illustri regi Navarre, vel cui vos mandaveritis, X mazmodinas bonas de auro et de peso, et omnes insimul et non partes Petro Sanchez vel Aznar de Monte Acuto, vel quicumque dictum pignus pro aliquo eorum tenuerit, reddat mihi predictum pignus pro aliquo eorum tenuerit, reddat mihi predictum pignus in pace et sine aliqua contradictione.
Item, si ego Petrus Ferrandez non persolvero vobis savio illustri regi Navarre vel cui vos mandaveritis X mazmodinas predictas, usque ad prefixum terminum, dictus Petrus Sanchez vel Aznar de Monte Acuto, vel quicumque alius dicta loca pro aliquo suorum tenuerit, statim ea reddat vobis vel cui vos mandaveritis sine mora et contradictione aliqua, et vos dictum castrum cum locis et pertinenciis suis omnibus [deinde] habeatis et pro vestro pignore teneatis, et possitis inde guerram vel pacem facere cuicumque vobis placuerit, quamdiu vestrum erit pignus.
Et si dictus Petrus Sanchez vel Aznar de Monte Acuto non attenderet vel attenderet facerem omnia que superius scripta sunt, essent mali et falsi et traditores, et tales quod per se ipsos vel per alios non se possent inde salvare.
Sciendum est [pr]eterea quod si ego Petrus Ferrandez infra dictum terminum predictam pecuniam vobis Sancio regi Navarre vel cui vos mandaveritis non persolvere, ut dictus Petrus Sanchez vel Aznar de Monte Acuto, vel etiam quicumque pro aliquo eorum dictum castrum et loca teneret, statim ea reddat vobis ut dictum est superius, et ego vel ullus alius pro me deinde per unum annum non possit se vobis trahere de pignore dictum pignus, et quando iste annus quem modo nominavimus transactum fuerit, si dixero vobis et scire fecero quod nolo quitar meum pignus et reddere vobis vestram pecuniam sicut superius scriptum est, vos dictus Sancius rex Navarre teneatis ad huc istud vestrum pignus, postea per alterum annum cum omnibus convenientis supradictis.
Et ego Petrus Ferrandez promitto vobis Sancio regi Navarre, bona fide et legata loca non furer nec furari faciam, nec tollere vel allienare aliquo modo aliquid ex eis quandiu fuerit vestrum pignus.
Et si forte alicui homo vel femina dictum castrum vel villam vel pennam furaretur vel tolleret vel [foreleret] aliquid ad eis vel aliquid malum facere, quod ego vivem vos toto posse hec bona fide et sine ingenio ad recuperandum quicquid inde ablatum fuerit vel forciatum.
Et ego Sancius rex Navarre laudo et concedo et volo, quod si forte me mori contingeret dum dictum pignus [temiere] quod Petrus Sancii vel Aznar de Monte Acuto, vel aliquis alius qui pro aliquo eorum vel pro me predicta loca tenuerit, reddat ea quicumque mandavero vel dixero verbo vel in meo destinamento per scriptum mandavero.
Et ego Sancius rex Navarre bona fide promitto vobis Petro Ferrandiz, quod completis omnibus supraescriptis convenientiis et terminis, et vos Petrus Ferrandez reddideretis mihi vel cui ego mandavero pecuniam supradictam, integre et perfecte, ut superius dictum est, ego reddam vobis vel reddit faciam supradictum castellum sine aliquo retenimento.
Et si forte vobis Petro Ferrandez mori contingerem, reddam castrum Egidio Garceid, ipso tamen persolvendo mihi vel cui mandavero dictam peccuniam et convenientias attendo.
Et si forte Egidius Garcez decesserit, reddam castrum fratri vestro Gonçalvo Ferrandez, ipso tamen persolvendo mihi vel cui mandavero dictam peccuniam, et omnes supradictas convenientias attendendo.
Preterea statutum est inter nos, quod omnes guarnimentos sive bastimentos quos ego vel mihi homines in eodem castro vel penna posuerint, possim inde trahere et aducere ad aliquem locum meum salvum antequam vobis vel Egidio Garceiz, vel Gonçalvo Ferrandez castrum reddatur.
Sciendum est ad ultimum, quod si predictum castrum aliquis homo vel femina furaretur, vel tolleret quocumque modo mihi vel meis hominibus, dum fuerit meum pignus, me illud custodiente sicut unum ex meis propiis vos vel ullus homo vivens non possit difere unquam aliquid malum de meo corpore.
Testes sunt huius rei visores et auditores, Egidius Garceiz et Gonçalvo Ferrandez, et Petrus Sanche, et Aznar de Monte Acuto.
Teste me ipso Bernardo, qui hanc cartam scripsi.
Actum est hoc apud Tutelam, mense novembre, sub Era Mª CCª Lª Iª.
1214, maig. Tudela
Pere Ferrández, senyor d'Albarracín dóna al rei Sanç VIIè de Navarra en penyora el castell de Choda i la penya de Zalamator
Arxiu General de Navarra. Pamplona. Cartulari III, pp. 30-33 i 256-259
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 139-142
In Dei nomine.
Notum sit omnibus hominibus presentibus et futuris, quod ego Petrus Ferrandez, dominus Sancte Marie de Alvarracin, mitto in pignus et pro pignore vestro trado vobis dompno Santio,illustri regi Navarre, illum castellum meum quod vocatur Chodas, et pennam iuxta existentem iuxta illud que vocatur Çalatamor, cum montibus et silvis, cum aquis et erbis et pascuis, cum cultis, cum heremis et populatis, cum introitibus et exitibus suis, et cum omnibus directis et pertinentiis que ad dictum castello et pennam pertinent vel pertinere debent, videlicet per III mazmodinas singulas in auro, bonas de auro et de peso, et per VII in plata, que fuerunt mihi paccate ad rrazonem de X alquilatis pro mazmodina in plata.
Et de his omnibus mazmodinis supradictis, tam dehiis que sunt in plata, fui bene paccatus statim in eodem loco et suo inde de manifesto.
Sub tali tamen convenientia inpigno vobis dictum castrum et pennam quod Petrus Sanchez qui quamvis vester erat vasallus pro dicto castello iterum se fecit vestrum vasallum, dictum castrum et pennam pro vobis et pro me teneat de ista pascha Pentechostem primo ventura usque in unum annum.
Et infra istum supradictum terminum de predicto castello et penna ipsa, vel quicumque illud pro eo teneret, nec vobis nec mihi teneatur respondere.
Et si forte dictus Petrus Sanchez infra terminum supradictum obierit, Aznar de Monte Acuto qui similiter erat vester vasallus et modo pro isto castello se fecit iterum vestrum vassallum, et fecit vobis domno Sancio regi Navarre hominium sicut Petrus Sanchez, sub eodem modo et convenientia teneat dictum castrum et pennam usque ad terminum pretaxatum.
Et si ego Petrus Ferrandez infra terminum supradictum persolvero in Tutela vobis dompno Sancio, regi Navarre, vel cui vos mandaveritis, supradictas X mazmodinas illas scilicet que sunt in auro bonas de auro et de peso, et illas que sunt de plata, bonas de alquilatis bonis de terra sarracenorum, ad rrazonem de X alquilatis bonis pro mazmodina, omnes in simul et non per partes, Petrus Sanchez vel Aznar de Monte Acuto, vel quicumque iamdictum castrum pro quolibet eorum tenuerit, reddat mihi iam dictum castrum et pennam in pace et sine aliqua contradicione.
Si vero Petrus Ferrandez non persolvero vobis dompno Sancio regi Navarre, vel cui vos mandaveritis X mazmodinas eodem modo sicut superius scriptum est, et in Tutela usque ad prefixum terminum, Petrus vel Aznar de Monte Acuto, vel quicumque alius dicta loca pro aliquo eorum tenuerit, statim ea reddat vobis vel cui mandaveritis sine mora aliqua et contraditione.
Et vos dictum castrum et pennam, cum locis et pertinentiis suis omnibus, deinde habeatis et pro vestro pignore teneatis, et possitis inde guerram vel pacem facere quicumque volueritis quamdiu fuerit vestrum pignus.
Et si dictus Petrus Sanchez vel Aznar de Monte Acuto non atenderent vel atendere facerent omnia que sunt scripta superius, sint mali et falsi et tradittores, et tales quod per se ipsos vel per alios non se possent inde salvare.
Sciendus est preterea quod si ego Petrus Ferrandez infra dictum terminum predictam pecuniam non persolvero vobis, Sancio, regi Navarre, vel cui vos mandaveritis sicut superius scriptum est in Tutela, dictus Petrus Sanchez vel Aznar de Monte Acuto, vel etiam quicumque pro aliquo eorum dictum castrum et pennam teneret, statim reddat ea vobis ut dictum est superius, et ego vel ullus alius per me deinde per unum annum non possit de vobis trahere de pignore dictum castrum.
Et ego Petrus Ferrandez promito vobis iam dicto regi Navarre, bona fide et sub mea legalitate et homino a me corporaliter vobis facte, quod ego predicta loca non furer nec furari faciam, nec tolere nec alienare ullo modo aliquid ex eis quamdiu fuerit vestrum pignus.
Et si forte aliquis homo vel femina dictum castrum vel pennam furaretur vel tolleret vel fortiaret aliquid ex eis, vel aliquid ibi malum vel dampnum faceret, quod ego [vien] vos toto posse nec bona fide et sine fraude et ingenio, ad recuperandum quicquid inde ablatum fuerit vel fortiatum.
Et ego Sancius rex Navarra laudo, volo, et mando, quod si forte me mori contingeret cum dictus pignus tenuero, quod Petrus Sanchez vel Aznar de Monte Acuto, vel aliquis alius qui pro quelibet eorum vel pro me dicta loca tenuerit, reddat ea cuicumque mandavero vel dixero verbo, aut in meo destinamento per scriptim mandabo.
Et similiter, si vobis Petrus Ferrandez mori contingeret, miles qui castrum pro me teneret, reddat illud G. Ferrandez fratri vestro, sine aliqua contraditione, ipso tamen persolvendo mihi vel cuicunque mandavero predictam pecuniam, sicut superius scriptum est, et convenientias attendendo.
Verum si forte G. Ferrandez decesserit, reddat castrum Sancio Ferrandez fratri vestro, ipso similiter persolvendo mihi vel cui ego mandavero, dictam pecuniam et omnes conveniencias attendendo, sicut superius scriptum est.
Preterea statutum est inter nos, et possitum quod omnes garnimentos et bastimentos quos ego Sancius, rex Navarre, vel homines mihi in iam dicto castro vel penna posuerint, possint inde trahere et adducere eos ad quiquem salvum locum meum, antequam vobis vel G. Ferrandez vel Sancius Ferrandez castrum restituatur.
Sciendus est etiam quod isto anno transacto, postquam castellum fuerit pasado de ad podere de vobis rege Navarre, debet illud tenere per vos Petrus Sanchez vel Aznar de Monte Acuto, vel Johanes Martinez de Mannero.
Item, sciendum est quod quicumque horum trium predictorum tenuerit iam dictum castrum, debet facere hominium Petro Ferrandez quod qualicumque hora predictus Petrus Ferrandez persolverit prefatam peccuniam in Tutela, et eodem modo sicut superius scriptum est regi Navarre, vel cui ipse mandaverit reddat ei prenominatum castellum, sine aliquo retentu et contraditione.
Si vero hii tres supranominati militis essent mortui aut non essent in regno Navarre, aut non vellent tenere castellum, rex Navarre debet illud tradere tali militi que sit de linage.
Et miles ille antequam castellum recipiat, debet facere hominium Petro Ferrandez, quod qualicumque hora predictam peccuniam habuit paccatam in Tutela, et in eodem modo superius sicut scriptum est reddat ei castellum sine mora et sine aliqua contradiccione.
Preterea positum est sic et paratum, quod Petrus Ferrandez debet dare CC morabetinos alfonsinos militi qui castellum pro rege tenuerit unoquoque anno pro retinencia castelli.
Verumptamen hoc sciendum est quod si per occasione de recebemento de PEtro Ferrandez aut de Garcia Ferrandez, aut etiam de Sancho Ferrandez aut etiam de vassallis suis, rex Aragonie vel homines de Aragone aut rex Castelle, aut homines de Castella, obsiderent vel caperent castellum vel pro qualicumque achaquia vel guisa per ocasionem eorum castellum se perderet, Petrus Ferrandez et Garcia Ferrandez et Sancius Ferrandez, fecerunt hominium regi Navarre quod teneant ei hostages in Tutela, et non exeant inde donec predictam peccuniam habeant paccatam.
Postremo sciendum est quod predictum castellum vel penna, occasione aliqua per perderetur, dum ego in pignus ea tenuero me faciendo illud custodiri bona fide et sine ingenio, sicut unum ex meis propiis.
Est convenientia talis inter nos possitam et sic statuta, quod vos Petrus Ferrandez non potestis nec debetis mihi demandare iam dictum castrum vel pennam, vel ullam causam pro eis neque potestis dicere ullum malum de corpore meo, nec aliquis alius pro vobis in voce vestra et nomine vestro.
Testes sunt huius rei visores et auditores, Sancius Ferrandez, Johannes Martinez de Mannero, Petrus Sanchez, Aznar de Monte Acuto.
Petrus Christofori cancellarius regis qui scribi fecit hanc cartam a Guillelmo, notario existente ex mandato regis et Petrus Ferrandez.
Actum est hoc apud Tutelam, mense madii [Era Mª CCª Lª IIª].
1214. Tudela
Gonçal Fernández, fill de Ferran Ruiz d'Azagra, empenyora en favor de Sanç VIIè de Navarra la vila i el castell de Ródenas, i els seus drets a Burbàguena
Arxiu General de Navarra. Pamplona. Cartulari III, pp. 37-38
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 143-144
In Dei nomine.
Notum sit cunctis presentibus et futuris, quod ego Goçalvus Ferrandez mitto in pignus Rodenas cum castello et ville, cum montibus et silvis, cum aquis, erbis, cum cultis et incultis, cum introitibus et exitibus, et pertinentiis que pertinent vel pertinere debent ad Rodenas, et cum omnibus illis directis que ego Gonçalvus Ferrandez habeo vel habere debeo in Rodenas.
Et mitto in pignus similiter totum illud directum quod [habeo] vel habere debeo in Burbaga vobis domno Sancio regi Navarre, per V mazmodinas bonas de auro et de penso, de quibus fui bene peccatus et integratus plenisime, in die qua presens carta facta fuit et sum inde de manifesto.
Cum tali convenientia inpigno Burbaguenam, quod qualicumque hora vel tempore vos rex persolvere volueritis CCCC morabetinos alfonsinos, pro quibus ego Gonçalvus Ferrandez inpignavi Burbaganam, ad alteram partem, quod habeatis predictos CCCC morabetinos alfonsinos super Rodenas in simul cum aliis V mozmediniis.
Et totam quantam misionem feceritis et miseritis in laborantia et in afortatimento de Rodenas, usque ad CCCC mezmodinas singulas, et non amplius, quod computetis et habeatis super castellum et villam de Rodenas.
Tali etiam conditione inpigno vobis dictum castrum, quod faciatis de eo guerram vel pacem cuicumque volueritis quandiu tenueritis illud in pignore.
Preterea notum sit quod ego Sancius Ferrandez existendo vassallus domne Sancio, rege Navarre, facio me totum vestrum vassallum, et facio vobis homenesco per bonam fidem et sine enganno, quod ego tenea[m] pro vobis Rodenas, tali modo quod si ab illa die qua ipsam pro vobis emparavo usque ad finem VI mensium in antea, vos rex non fueritis peccatis et integratis ple[ni]sime in Tutela de illis V mezmodinis, et de CCCC alfonsinos [sivos] extra[x]eritis Burbaguenam de pignore et de omni missione quam feceritis in laborantia et bon afortimento predicti castelli et villa, sicut superius dictum est, quod ego Sancius Ferrandez rendam et apoderem de Rodenas per bonam fidem, sine enganno, vobis dompno meo regi Navarre prenominato, vel cui vos mandaveritis, et nisi facerem hoc quod essem traditor et alevosus.
Sciendum est etiam, quod transactis VI mensibus supradictis postquam castellum fuerit passado ad podere de vobis rege Navarre, ille qui tenuerit pro vobis illud faciat homenesco a Garcia Ferrandez, quod qualicumque hora predictus Garcia Ferrandez abuerit peccata predictum peccuniam in Tutela, sicut superius scriptum est, donet ei castellum.
Simi[liter] ille qui tenuerit castellum faciat omenesco a Petrus Ferrandez, quod qualicumque hora predictus Petrus Ferrandez habuerit peccatam peccuniam in Tutela, et sicut superius scriptum est, reddat et donet ei castrum.
Similiter, si Petrus Ferrandez obierit, ille qui castrum tenuerit faciat homesco ad Sancium Ferrandez, quod qualicumque hora predictus Sancius Ferrandez abuerit peccatam predictam pecuniam sicut dictum est superius, reddat et donet ei castellum, et si Sancius Ferrandez decesserit, ille qui tenuerit castellum faciat ho[me]nesco a Egidium Garceiz, quod qualicumque hora predictus Egidius Garceiz habuerit peccatam predictam peccuniam sicut superius dictum est, reddat et donet ei castrum.
Ad ultimum, sciendus est quod si occasione aliqua castellum perderetur, vobis dompno Sancio rege Navarra, faciendo illud custodiri per bonam fidem sine malo ingenio, est convenientia quod ego Garcia Ferrandez supradictus non possim nec debeant demandare vobis dictum castellum, nec ullam causam pro eo nec alius aliquis pro me nec in voce mea.
Testes sunt huius rei visores et auditores Sancius Ferrandez, Johannes Martini de Mannero, Petrus Christofori cancellarius regis, qui ex mandato regis et Gonçalvi Ferrandez hanc cartam scrivi fecit a Guillermo, notario existente.
Actum est hoc apud Tutelam, sub Era Mª CCª Lª IIª.
1238, abril
Conveni entre Teobald I de Navarra i Sanç Fernández, fill de Ferran Ruiz d'Azagra, en virtut el qual el segon es declara vassall del primer en tots els castells i viles que poguera conquerir als musulmans
Arxiu General de Navarra. Pamplona. Comptos. Caixa 2, nº 43, VI. Pergamí original
Almagro, M. Historia de Albarracín, 1956, T. III. Vol. 2, pp. 144-145
Sepan todos aqueillos que esta carta verám, que éstas son las conveniencias que nos don Thibalt, por la gratia de Dios rei de Navarra, comde Palazino, de Campainna et de Bria, et don Sancho Ferrández, fillo de don Ferrant Roiz de Açagra, facemos entre nos.
Et est assaber que si io el devandito don Sancho Ferrández, qui si vassaillo de vos, meo seynnor don Thibalt rei de Navarra, por tierra et por honor que tiengo de vos, podiero conquerir por dono ho por furça ho por cualquequiera otra manera, castieillo ho castieillos, villa ho villas, fortaleça ho fortaleças algunas en tierra de moros, faga a vos meo seynnor don Thibalt, rei de Navarra, e a todos los reies qui regnaran empués vos en Navarra, guerra et paz con eillos, et deveiengo por eillos vestro vassaillo.
Et nos otrosí, el devandito don Thibalt, rei de Navarra, otorgamos a vos el devandito don Sancho Ferrández, por nos et nosotros successores, que vos et toda vestra genoilla seades seynores et poderosos d'aqueilla conquista que fizierdes, faziendo a nos et a todos nostros successores guerra et paz, et todas las otras cosas que verdadero vassaillo faz a seynor.
Et es assaber que nos, don Thibalt, rei de Navarra et io don Sancho Ferrández d'Açagra, denandichos, facemos estas convenenças entre nos, a bona fe, senes engaino qual deve ser entre seynnor et vassaillo.
Esto fue feito en la presencia de don Rodrigo, arcebispo de Toledo, primado de Espaynna, de maestro Aznar esleito de Calaorra, de don Pero Sancheiz de Barieillas, de don Aznar Lopeiz de Caparroso, de sire Johan de Molins, de sire Lambert de Casteillón, de sire Gui el Ros, de sire Leoynes, cavalleiros.
In cuius rei testimonium nos predictus dominus Theobaldus rex Navarre, et Sancius Ferrandi d'Açagra, presentes lityeras, sigillorum nostrorum munimine fecimus roborari.
Actum anno Domini Mº CCº XXXº octavo, mense aprile.
© 2006 - Universitat Jaume I - Arxiu virtual Jaume I