ARXIU VIRTUAL JAUME I
Documents d'època medieval relatius a la Corona d'Aragó
Documents de la ciutat i regne de Mallorca
13 de juny de 2006
Incorporem a la col·lecció 41 documents relatius a la ciutat i regne de Mallorca, procedents del Llibre de Privilegis confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal i conservat a l'Arxiu del Regne de Mallorca
1230, març 1. Mallorca
Jaume I atorga la Carta de Franqueses de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 1r-5r. El copista no va usar el pergamí original del text sinó una còpia autoritzada de 1248
Tot i estar datat pel sistema de l'Anno Domini, i el día de promulgació és l'1 de març, es absolutament impossible que aquest document siga d'un any diferent a 1230, com es comprova quan el relacionem amb altres documents d'època, per ara poc coneguts, que no ofereixen dubte quant a la seua cronologia
In Christi nomine.
Manifestum sit omnibus, tam presentibus quam futuris, quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum et regni Maioricarum, comes Barchinone et dominus Montispesulani, cum presenti publica inscriptura perpetuo valitura, per nos et omnes heredes ac successores nostros damus, concedimus et laudamus vobis, dilectis et fidelibus nostris universis et singulis populatoribus regni et civitatis Maioricarum habitantibus, predictam civitatem et totam insulam, ut ibi populetis et habitetis.
Et damus vobis casas et casales, ortos et ortales, et terminum civitatis, prata, pascua, aquas dulces, maria et litus maris, venationes, pasqueria, plana et montanas, erbas, ligna ad domos et naves, et ligna alia construenda, et ad omnes alios vestros usus. Et possitis piscari in mari libere, stagnis tantum retentis nobis.
Possessiones autem omnes, quas in civitate vel in regno habebitis vel possidebitis, habeatis franchas et liberas, sicut eas habebitis per cartas nostre donacionis; et possitis de eis facere, cum prole et sine prole, omnes vestras voluntates cuicumque volueritis, exceptis militibus et sanctis.
Damus iterum vobis, quod in civitate et regno Maioricarum, et per totam aliam terram dominationis nostre et regni Aragonum, tam hiis terris quas hodie habemus vel in antea poterimus adipisci, per terram et mare, sitis franchi et liberi cum omnibus rebus et mercaturis vestris, et ab omni lezda, pedatico, portatico, mensuratico et penso, et ribatico, et ab omni questia, tolta, forcia et demanda, prestito, hoste et cavalcata et earum redempcione, postquam insula fuerit adquisita.
Non donetis carnaticum de vestro bestiario ullo tempore, passaticum, herbaticum, neque quarentenum.
Naufragium aliquod non erit unquam in partibus insule supradicte.
Siquis traxerit cultellum vel ensem versus alium minando vel irascendo, donet nostre curie sexaginta solidos vel manum perdat.
Siquis captus fuerit in latrocinio aliquas res furando, teneat ille cuius res fuerit latronem illum tandiu donec suas res recuperet; et postea reddat illum curie ad justitiam faciendam.
Nullus de adulterio puniatur in rebus vel in persona, nisi mulier vel vir proponat querelam de violencia vel forcia sibi facta.
Omnia malefacta que fuerint inter habitatores civitatis, possint probi homines pacificare et diffinire, antequam sit clamor vel firmamentum ad curiam factum.
De injuriis el malefactis, de quibus curie fuerit factus clamor, firmabitis directum in posse nostre curie, et reus dabit quintum pro calonia, si sit convictus, set primo debet satisfacere conquerenti.
Pro quinto curie lectum archa non pignerabitur, neque vestes, neque arme persone sue.
Si querimonia facta fuerit de possessione vel re inmobili, non dabitis caloniam neque quintum.
Habitatores civitatis placitabunt de tercio in tercium diem; extraneus de die in diem, si conveniatur; set si conveniat utetur iure vicini.
In causis injuriarum, dampnis, vulneribus illatis, procedatur secundum Usaticum Barchinone.
Si debitor vel fideiussor aliquis sit effectus et terminus sit transactus, et inventus fuerit in civitate vel regno Maioricarum, non possit foris privilegium allegare, sedtibi teneatur respondere.
Pro aliquo crimine vel debito vel demanda, non faciatis nobiscum vel cum baiulo aut curia civitatis, bataillam per ferrum candidum per hominem, nec per aquam vel aliam ullam causam.
Curia, baiulus, sayo vel eorum locumtenens, non intrabunt domos vestras pro aliquo crimine vel causa suspectionis per se solos, set intrabunt cum duobus vel quatuor probis hominibus civitatis. Hoc idem servabitur in navibus et lignis, furnis et molendinis.
Sacramentum calumpnie facietis in causis vestris, set nil inde dabitis vel ponetis pro jure jurando faciendo.
Non dabitis curie, baiulo vel sayonibus, aliquid pro justicia vestra facienda vel exsequenda; set si sayo hierit extra civitatem, det ei conquerens sex denarios pro leuga.
Revenditor vini, farine, vel rerum comestibilium, si inventus fuerit cum falsa mensura, perdat totam penitus rem venalem, et habeat inde terciam partem curia et duas partes murus civitatis.
Flequeria si vendiderit panem de minus penso, vel ponatur in costello vel donet quinque solidos, de quibus habeat duas partes curia et terciam partem murus.
Nullus teneatur facere preconizare vinum, oleum, aut res venales, nec teneatur habere pensum domini; tamen ex quo posite fuerint res venales, non quis plus vendere possit precio posito, set totam vendat rem venalem, nec faciat in ea mesclam ullam.
Vicarius, baiulus vel sayo, non possit cognoscere de falcitate pensi vel mensurarum, nisi in loco publico et coram probis hominibus civitatis.
Non dabitur calonia nisi placitum firmatum fuerit ab utraque parte.
Omnes questiones que infra habitatores fuerint civitatis, agitentur in locis publicis ubi vicarius fuerit cum probis hominibus civitatis, et non venietis ad domum curie vel baiuli pro placito determinando.
Debitor vel fideiussor possit dare pignus suo creditori ad decem dies, cum manulevatore ydoneo, et tenebit pignus per decem dies post quos vendet pignus, set currere illud faciet per tres dies; et si plus de suo debito inde habuerit, restituet debitori; si minus, debitor vel fideiussor restituet creditori.
Nullus fideiussor teneatur respondere, dum principalis persona fuerit, presens et ydoneam ad satisfaciendum.
Siquis dixerit alicui "cuguç" vel "renegat", et statim ibi aliquod dampnum acceperit, non teneatur respondere alicui domino vel eius locumtenenti.
Si quis pro aliquo crimine a curia vel baiulo captus fuerit, non absolvatur nisi dederit firmansiam de directo.
Si miles noluerit facere justicie complementum, nec a curia possit distringi, liceat adversario suo pignora capere, propria auctoritate sua, preter equm quem ipse equitat; et si forte alia pignera non habeat, liceat adversario militis equm capere, nisi super eum equitet vel propria manu eum teneat.
Judicia omnia causarum et criminum judicabit curia cum probis hominibus civitatis.
Si quis de aliquo crimine fuerit condempnatus, unde penam sustineat corporalem, non amittat bona sua nec partem bonorum suorum, set possit de eis testari et dimittere heredibus et cui velit.
Quilibet possit facere se preconem, et possitis res vestras cuilibet facere preconizare.
Liceat cuilibet layco, tamen ydoneo, set nemini ordinato, tabellionatus officium exercere, prestito sacramento in posse curie et proborum hominum quod sit in suo officio pro utraque parte legalis pariter et fidelis.
De omni clamo, sive neget sive dubitet reus, sive confiteatur, prima a curia consilio proborum hominum sententia feratur, que talis est, per totam istam diem pausate, cum vestro adversario, vel firmate directum, vel sero ascendatis in Almudaynam; si non ad Almudaynam ascenderit, habeatur pro firmamento directi, et exhibebit inde directum.
Nos vel aliquis successor vel heres noster, curia, baiulus vel aliquis tenens nostrum locum, non faciat ullam fortiam vel districtum in personis vel rebus vestris, dum parati fueritis dare firmansiam de directo, nisi sit enorme crimen.
Volumus quod curia et baiulus civitatis, quod jurent hec omnia, sicut superius scripta sunt vobis teneant et observent.
Promittimus etiam vobis quod non dabimus nec excambiabimus vos alicui persone, militibus neque sanctis, in toto vel in parte, set semper tenebimus vos ad coronam regni Aragonum, et amabimus et defensabimus vos in cunctis locis, sicut nostros fideles probos homines et legales.
Data apud Maioricarum, kalendas martii anno Domini Mº CCº XXXº.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum et regni Maioricarum, comitis Barchinone et domini Montispesulani.
Huius rei testes sunt: dompnus Nuno Sancii, dompnus Petrus Cornelii alferiç domini regis, Berengarius episcopus Barchinone, Poncius Hugonis comes Impuriarum, Examinus de Urrea, Guillermus episcopus gerundensis, Ferrarius de Sancto Martino tenens locum, dompnus Ladron, Ferrarius prepositus Terrachone, Guillermus de Montechateno vicecomitis biarnensis, Ferrandus Petri de Pina, Poncius archidiaconus Barchinone, Guillermus de Montechateno filius Raymundi de Montecateno, Petrus de Alcalano, Petrus de Scintillis sacriste Barchinone, Raymundus Berengarii de Ager, Assalitus de Gudal, Guillermus de Montegrino sacrista gerundensis, Bernardus de Sancta Eugenia, Petrus de Pomar, frater B. de Campanis tenens locum magistri Templi, Gilabertus de Crudillis, Rodericus Examinis de Luçia, frater Fulchus de Fulalquerio magister Hospitalis, Jacobus de Cervaria, Petrus Massa.
Sig+num Guillermi Scribe, qui mandato domini regis pro Guillermo Rabacie et Guillermo de Sala, notariis suis, hoc scribi fecit loco die et anno prefixis.
1257, febrer 8. Alcañiz
Jaume I modifica la Carta de Franqueses del regne de Mallorca concedida en 1230
Arxiu del Regne de Mallorca. Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 6r-9r. El document porta inserta la carta de franqueses de 1230, amb variants en el text en algun cas prou significatives i producte d'una manipulació intencionada
[Huici-Cabanes, 1978, nº 726]. Revisada la transcripció el 6-VI-2006 a partir del document de referència
Noverint universi, quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; habentes et tenentes in nostra presentia instrumentum sive cartam privilegiorum et franchitatum, quas vobis dilectis et fidelibus nostris universis et singulis populatoribus, et habitatoribus civitatis et regni Maioricarum olim, sub anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo, kalendas marcii, apud Maioricas dedimus et concessimus, ac ipsius diligenter intellecto tenore, quia vos tanquam fidelissimi et devotissimi nostri karissimum filium nostrum infantem Jacobum recepistis libenter et jurastis habere post dies nostros dominum naturalem, quedam ad precum vestrarum instantiam corrigimus, et quedam capitula de gratia spetiali adicimus que omnia in predicto instrumento ad utilitatem et salvamentum vestri existunt.
Et ideo instrumentum predictum sic correctum vobis et vestris per nos et nostros laudantes concedentes ac perpetuo confirmantes, tenorem eius de verbo ad verbum et ea capitula que nunc ibi adicimus ad perpetuam rei memoriam hic facimus annotari.
Tenor instrumenti iam dicti talis est:
"In Christi nomine. Manifestum sit omnibus tam presentibus quam futuris, quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, et regni Maioricarum, comes Barchinone, et dominus Montispesulani, cum presenti publica scriptura perpetuo valitura, per nos et omnes heredes ac successores nostros, damus concedimus et laudamus vobis, dilectis et fidelibus nostris universis et singulis populatoribus regni et civitatis Maioricharum et habitatoribus predictam civitatem et totam insulam, ut ibi populetis et habitetis.
Et damus vobis casas et casales, ortos et ortales, et terminum civitatis prata, pascua, aquas dulces, maria et litus maris, venationes, pasqueria, plana et montanas, herbas, ligna ad domos et naves, et alia ligna construenda et ad omnes alios vestros usus. Et possitis piscari in mari libere, stagnis tantum retentis nobis.
Possessiones autem omnes, quas in civitate vel in regno Maioricarum habebitis vel possidebitis, habeatis franchas et liberas, sicut eas habebitis per cartas nostre donationis, et possitis de eis facere, cum prole et sine prole, omnes vestras voluntates cuicumque volueritis, exceptis militibus et sanctis.
Damus iterum vobis quod in civitate et regno Maioricarum, et per totam aliam terram dominationis nostre, et regni Aragonie, tam hiis terris quas hodie habemus vel in antea poterimus adipisci per terram, et mare sitis franchi et liberi cum omnibus rebus et mercaturis vestris, ab omni lezda, pedatico, portatico, mensuratico et penso, et ribatico, et ab omni questia, tolta, forcia, demanda, prestito, hoste et cavalcata et earum redempcione, postquam insula fuerit adquisita.
Non donetis carnaticum de vestro bestiario ullo tempore, passaticum, herbaticum, nec quarentenum.
Naufragium aliquod non erit unquam in partibus insule supradicte.
Si quis traxerit cultellum vel ensem versus alium minando vel irascendo, donet nostre curie sexaginta solidos, vel manum perdat.
Siquis captus fuerit in latrocinio aliquas res furando, teneat ille cuius res fuerit, latronem illum tamdiu donec suas res recuperet, et postea reddat illum curie ad justiciam faciendam.
Nullus de adulterio puniatur in rebus vel persona, nisi mulier vel vir proponat querelam de violentia vel de forcia sibi facta.
Omnia malefacta que fuerint inter habitatores civitatis, possint probi homines pacificare et diffinire antequam sit clamor vel firmamentum ad curiam factum.
De injuriis et malefactis de quibus curie fuerit factus clamor, firmabitis directum in posse nostre curie, et reus dabit quintum pro calonia, si sit convictus, set primo debet satisfacere conquerenti.
Pro quinto curie lectum archa non pignorabunt, neque vestes neque arma persone sue.
Si querimonia facta fuerit de possessione vel re immobili, non dabitis caloniam neque quintum.
Habitatores civitatis et tocius insule placitabunt de tercio in tercium diem, extraneus de die in diem si conveniatur. Sed si conveniat utetur iure vicini.
In causis injuriarum, dampnis, vulneribus illatis, procedatur secundum usaticum Barchinone.
Si debitor vel fideiussor aliquis sit effectus et terminus sit transactus et inventus fuerit in civitate vel regno Maioricharum, non possit foris privilegium allegare, set ibi teneatur respondere.
Pro aliquo crimine vel debito vel demanda, non faciatis nobiscum vel cum baiulo aut curia civitatis, nec inter vos ipsos batailam per ferrum candidum per hominem, nec per aquam vel aliam ullam causam.
Curia, baiulus, sayo vel eorum locumtenens, non intrabunt domos vestras pro aliquo crimine vel causa suspitionis per se solos, set intrabunt cum duobus, vel quatuor probis hominibus civitatis. Hoc idem servabitur in navibus, et lignis, et furnis et molendinis.
Sacramentum calumpnie facietis in causis vestris, set nil inde dabitis vel ponetis pro iureiurando faciendo.
Non dabitis curie, baiulo vel saionibus, aliquid pro vestra justitia facienda vel exequenda, set si saio hierit extra civitatem, det ei conquerens sex denarios pro leuga.
Revenditor vini, farine vel rerum comestibilium, si inventus fuerit cum falsa mensura, perdat totam penitus rem venalem, et habeat inde terciam partem curia, et duas partes murus civitatis.
Flecaria si vendiderit panem de minus penso, vel ponatur in costello, vel donet quinque solidos, de quibus habeat duas partes curia, et murus terciam partem.
Nullus teneatur facere preconizare vinum, oleum, aut res venales, nec teneatur habere pensum domini, tamen ex quo posite fuerint res venales, non quis plus vendere possit precio posito, sed totam vendat rem venalem, nec faciat in ea mesclam ullam.
Vicarius, baiulus vel saio, non possit cognoscere de falsitate pensi vel mensurarum, nisi in loco publico, et coram probis hominibus civitatis.
Non dabitur calonia nisi placitum firmatum fuerit ab utraque parte.
Omnes questiones que infra habitatores fuerint civitatis, agitentur in locis publicis ubi vicarius fuerit cum probis hominibus civitatis, et non venietis ad domum curie vel baiuli pro placito terminando.
Debitor, vel fideiussor possit dare pignus suo creditori ad decem dies, cum manulevatore ydoneo, et tenebit pignus per decem dies, post quos vendet pignus set currere illud fatiet per tres dies, et si plus de suo debito inde habuerit, restituat debitori; si minus, debitor vel fideiussor restituet creditori.
Nullus fideiussor teneatur respondere dum principalis persona presens fuerit, et ydonea ad satisfaciendum.
Si quis dixerit alicui "cuguç" vel "renegat", et statim ibi aliquod dampnum acceperit, non teneatur respondere alicui domino, vel eius locumtenenti.
Si quis pro aliquo crimine a curia, vel baiulo captus fuerit, non absolvatur, nisi dederit firmansiam de directo.
Si miles noluerit facere justicie complementum, nec a curia possit distringi, liceat adversario suo pignora capere, propria auctoritate sua, preter equm quem ipse equitat; et si forte alia pignera non habeat, liceat adversario militis equm capere, nisi super eum equitet, vel propria manu eum teneat.
Juditia omnia causarum, et criminum judicabit curia cum probis hominibus civitatis.
Siquis de aliquo crimine fuerit condempnatus unde penam sustineat corporalem, non amitet bona sua nec partem bonorum suorum, set possit de eis testari, et dimittere heredibus et cui velit.
Quilibet possit facere se preconem, et possitis res vestras cuilibet facere preconari.
Liceat cuilibet layco tamen ydoneo, set nemini ordinato, tabellionatus officium exercere, prestito sacramento in posse curie, et proborum hominum, quod sit in suo offitio pro utraque parte legalis pariter et fidelis.
De omni clamo, sive neget, sive dubitet reus, sive confiteatur, prima a curia consilio proborum hominum sententia feratur, que talis est: per totam istam diem pausate cum vestro adversario, vel firmate directum vel sero ascendatis in Almudaynam; si non Almudaynam ascenderit, habetur pro firmato directo, et exhibebit inde directum.
Nos vel aliquis successor vel heres noster, curia, baiulis vel aliquis tenens nostrum locum, non facient ullam fortiam, vel districtum in personis vel rebus vestris, dum parati fueritis dari firmanciam de directo, nisi sit in enorme crimen.
Promitimus etiam vobis quod non dabimus, nec excambiabimus vos alicui persone, militibus neque sanctis, in toto vel in parte, set semper amabimus et deffensabimus vos in cunctis locis, sicut nostros fideles probos homines et legales.
Datum apud Maioricas, kalendas marcii anno Domini millesimo ducentessimo tricesimo".
Hec sunt capitula que nunc adicimus ex gratia nostra, de novo:
Honores, et possessiones omnes vobis prout continetur in capitebrevi, per nos et nostros laudamus, concedimus, et perpetuo confirmamus.
Littere vel instrumenta alicui, vel aliquibus a nobis concessa, et etiam concedenda contra privilegia, vel franchitates vestras, nullam roboris obtineant firmitatem.
Volumus et perpetuo statuimus, quod quilibet successor noster, curia, baiulus et nostrum quilibet locum tenens in civitate vel insula Maioricarum, jurent hec omnia et singula, sicut superius scripta sunt, attendere fideliter et observare.
Nos autem, ad maiorem predictorum omnium et singulorum firmitatem, juramus et facimus iurare karissimum filium nostrum infantem Petrum, heredem Catalonie, super sancta Dei evangelia a nobis et ipso corporaliter tacta, quod predicta omnia et singula attendamus et compleamus omnino et faciamus in omnibus et per omnia ab omnibus inviolabiliter observari.
Et nos predictus infans Petrus, heres Catalonie, juramus per Deum et sancta Dei euvangelia a nobis tacta, supradicta omnia et singula attendere firmiter et complere.
Datum apud Alcanicium, sexto idus febroarii anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Sig+num infantis Petri, illustris regis Aragonum predicti filii, et heredis Catalonie.
Testes sunt: Bn. Guillermi de Entença, Artallus de Luna, Eximinus de Focibus, Eximinus de Urrea, Michael de Lesun, Jauzbertus vicecomes Castri Novi, Arnaldus de Lerz, G. de Castronovo.
Sig+num Petri de Capellades, qui mandato domini regis, et infantis Petri supradicti, pro domino fratre Andrea episcopo Valencie iamdicti domini regis cancellario, hec scripsit loco die et anno prefixis.
1231, juliol 23. Barcelona
Jaume I estableix que qualsevol habitant de la ciutat de Mallorca té obligació de respondre de qualsevol demanda davant del veguer reial, excepte pel que respecta a qüestions de possessió
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 9r-10v.
Transcrit el 6-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Hoc est translatum fideliter factum a quodam instrumento munimine roborato sigilli dependenti domini regis Aragonum tenor cuius talis est:
In Christi nomine.
Manifestum sit omnibus quod cum inter dominum Jacobum regem Aragonum, et regni Maioricarum, comitem Barchinone, et dominum Montepesulani, ex una parte, et inter Berengarium barchinonensi et Guillermi gerundensi, episcopos, ac dompnum Nunonem Santii, et comitem Empuriarum scilicet Poncius Hugonis, P. de Scintilles, sacrista Barchinone, procuratorem Gastoneti vicecomes Biarnensi, Bernardi de Sancta Eugenia, R. Berengarium de Agilo, G. de Monte Cathano, et Guilabertum de Croziles, ex altera, super stabilimento et ordinatione firmamentorum iurium civitatis et regni Maioricarum oriretur, tandem pro bono terre, et quia aliter comodum vel ad bonum terre non poterat ordinari, in hec omnes de voluntate spontanea per se, et successores suos, unanimiter convenerunt, quod dominus Jacobus, rex predictus, et successores sui mutant, ponant, mutent super vicarium secundum sue beneplacitum voluntatis in civitatem et regnum Maioricarum, apud quem vicarium tantum, omnes querimonie, et pene reales, quam personales, civiles et criminales deveniant, et juditia manifesta, et firmamenta directi omnium habitatorum comuniter, civitatis nisi fuerit de possessionibus immobilibus, sive honoribus pro quibus firment directum in posse domini, vel eius baiuli, in cuius parte possessio fuerit constituta.
Et vicarius supradictus accipiat exitus omnes redditus cercias calumpnias, et proventus, quos ratione omnium predictorum debebunt vel poterunt provenire et retento, pro suo labore annuatim retrodecimo de predictis, alios per tria tempora annuatim, de quatuor in quatuor mensibus dividat fideliter baiulis aliorum dominorum, retenta parte domini regis, secundum quod eis contigerit terre cavalleriarum suarum et porcionis sue, et hoc iuravit vicarius quandocumque eligatur in presentia domini regis, vel eius qui ibi teneat locum suum.
Servitia aliqua non accipiet alia vicarius supradictus, quod si fecerit teneatur illa reddere ponere et computare cum aliis exitibus curie, et dare unicuique suam partem.
Questiones autem que fuerint extra civitatem per regnum, et insulam supradictam, que penam jungeret corporalem deveniat ad vicarium supradictum et debeant sub eius examine terminari, et si calonia inde exierit, dabit unicuique partem suam pro ut superius est expressum.
De qua omnibus aliis insule extra civitate, quem a d[ictu]m debitorum et honorum possessionum veniant ad manum domini, vel eius baiuli, in cuius parte reus ille fuerit habitator, vicarius civitatis possit mittere, ponere, et mutare ad suam voluntatem saionis non obstante donacione concessione alicui facta de saionia.
Data apud Barchinonam, decimo kalendas augusti, anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo primo.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, et regni Maioricarum, et Valencie, comite Barchinone et domini Montispesulani.
Signum + Berengarii, Dei gracia episcopi Barchinone. Sig+num Poncii Hugonis, comite Empuriarum. Sig+num Bernardi de Sancta Eugenia. Sig+num Guillermi Dei gratia episcopi gerundensi. Sig+num Guillermi de Montechatano. Sig+num Raymundi Berengarii de Ager. Sig+num Nunonis Sancii. Sig+num Petri de Scintillis, Barchinone sacriste. Sig+num Gilaberti de Crozillis.
Sig+num Guillermi Scribe, qui mandato domini regis pro Guillermo de Sala, notario suo hanc scripsit, loco die et anno prefixis.
Signum + Martini Fugerii, quo hoc translatum translatavit.
1233, març 22. Lleida
Jaume I confirma als habitants del regne de Mallorca les franqueses concedides fins aquell moment, i els eximeix de certs imposts per tots els estats de la corona
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 10v-11v
[Huici-Cabanes, 1976,nº 178]. Revisada la transcripció el 7-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Manifestum sit cunctis presentibus atque futuris, quot nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, et regni Maioricarum, comes Barchinone et Urgelli, ac dominus Montispesulani, attendentes esse debitum, et dignum atque iustum, quod omnes habitatores civitatis Maioricarum, et insule eiusdem, et etiam aliarum insularum, videlicet Minoricarum et Evice, de nostra debeant semper et ubique franchitate et inmunitate gaudere, ideo scienter, et consulte, et spontanea voluntate, cum hac presenti scriptura munimine nostri sigilli corroborata perpetuo valitura, per nos et omnes nostros successores, vobis dilectis ac fidelibus nostris omnibus et singulis habitatoribus civitatis, et insule Maioricarum, et quarumlibet aliarum insularum predictarum presentibus et futuris, omnes franchitates, et inmunitates quascumque vobis quondam dedimus, et concessimus, iterum nunc de novo leto animo, et ex mera nostra liberalitate eas vobis omnibus et singulis laudamus, concedimus, ac penitus perpetuo confirmamus, sicuti melius et plenius in vestris privilegiis a nobis liberaliter vobis datis et concessis continetur.
Addentes etiam et insuper concedentes, ex nostra regia dominacione, per nos et omnes successores nostros, quod omnes hereditates sive possessiones quascumque aliquis vestrum habet vel in futurum habebit, in toto regno nostro Aragonum, et Catalonie, sive in quolibet alio loco nostre dominacionis, sint in perpetuum franche, libere et quiete, ab omni videlicet oste et cavalcata et earum redempcione, et etiam ab omni questia, paria, peyta, tolta, forcia, ademprivio, servicio, et secursu, et ab omni exaccione regali et vicinali et demanda, que dici vel nominari possit quoquomodo.
Verumtamen possessor hereditatis, sive possessionis staticam in civitate, vel insula Maioricarum, vel in quibuslibet aliis insulis prenominatis faciat corporalem.
Mandantes itaque firmiter statuentes senioribus, majoribus domus, repositariis, merinis, justiciis, juratis, judicibus et alcaldis, çaabalmedinis, vicariis, baiulis, consulibus, sajonibus, et aliis subditis, et officialibus nostris statutis, et statuendis presentibus atque futuris, quod hanc nostre confirmationis, et franchitatis, cartam a nobis liberaliter factam et concessam, ratam ac firmam habeant et observent, et ab omnibus ubique inviolabiliter faciant imperpetuum observari, et quod contra non veniant vel aliquem contravenire permittant, si de nostri confidant gracia vel amore.
Data apud Ylerdam, XI kalendas aprilis anno Domini millesimo ducentesimo XXX secundo.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum et regni Maioricarum, comitis Barchinone et domini Montispesulani.
Huius rei sunt testes: Atto de Focibus, majordomus Aragonum, Sancius de Orta, Berengarius episcopus ylerdensis, Eximinus de Orreya, Assalitus de Gudal, Guilelmus de Montecano, Pelegrinus de Castro Açollo, Lupus Ferrenqui de Lurcenio.
Sig+num Petri de Sancto Melione scriptoris, qui mandato domini regis scripsi pro P.Sancii notario suo, loco, die, et anno prefixis.
1237, maig 25. Mallorca
L'infant Pere de Portugal, senyor de Mallorca, ratifica la llista d'unes persones encarregades de fer una col·lecta per a portar mercenaris per a la defensa de l'illa i per a altres afers concernents a la seua estabilització
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 11v-12r
Transcrit el 7-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Manifestum sit omnibus quot nos, Petrus Dei gracia regni Maioricarum dominus, per nos et nostros successores, laudamus concedimus et confirmamus vobis omnibus probis hominibus universis insule Maioricarum, illam electionem quam ex mera liberalitate vestra fecistis proborum hominum videlicet, Petri Urtiz, Roberti de Terrachia, Bernardi Spaniol, Guillermi Hugonis, Ferrarii de Olzeto, Valentini de Turribus, Raymundi de Clerico, Raymundi Cortes, Rotlandi Sutoris, atque Arnaldi Vitalis, qui facerent collectam super advenientibus privatis ad custodiendam et deffendendam insulam contra inimicos, vel ad ponendam peccuniam illam in illis usibus utilibus insule, prout predictis electis probis hominibus videbitur expedire; et hoc ne duret ultra festum sancti Michaelis nisi vobis omnibus probis hominibus insimul videretur.
Promitimus etiam vobis in fide et legalitate nostra quod de predicta collecta, vel peccunia que inde exiet nichil nobis inde accipiemus, nec petemus, vel accipi faciemus, ve deturbabimus, hoc quidem dicimus quod ista collecta nullum prejuditium possit facere vobis vel franquiciis vestris, vel extraneis advenientibus modo vel inposterum, vel nobis vel domino nostro, vel domini regis.
Illi etiam electi probi homines tractent et faciant predicta sine omni dampni et prejudicio suo et quicquid lucratim fuerit ratione predicte comunitatis, totum sit de eadem.
Et ad maiorem omnium securitatem in anima nostra et persona, facimus hec omnia jurare per Aries Yvanes, militem nostrum.
Et ego Aries Yvanes predictus in anima et persona predicti domini infantis, et ipso existente presente in anima et persona ipsius, juro in Deum et super sancta quatuor euvangelia manibus meis corporaliter tacta, quod predictum dominus infans predicta omnia sic attendet et complevit, nec contraveniet causa aliqua vel racione.
Data apud Maioricas, VIIIº kalendas junii anno ab incarnatione Domini millesimo ducentesimo tricesimo septimo.
1244, maig 10. Setge de Xàtiva
Jaume I confirma als habitants de Mallorca la franquesa que els havia concedit dels imposts de lleuda i peatge per tots els estats de la corona
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 12v-13r.
Transcrit el 7-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros concedimus et laudamus vobis fidelibus nostris, universis populatoribus civitatis, et insule Maioricarum, omnes franquitates quas vobis in carta nostra dedimus, secundum quod in carta quam inde vobis fecimus continetur.
Et quia in carta franquitatum predictarum continetur, quod sitis franqui, et liberi ab omni leçda et pedaguio per totam terram nostram, a qua leçda et pedaguio, per nos et nostros presentes atque futuros, in Valentia et in Cauchilibero, et in Denia, et in Barchinona, et in aliis locis nostri jurisdictionis, que nos habemus, tenemus, et possidemus vos, et vestros absolvimus.
Mandamus itaque universis vicariis, baiulis, et aliis locum nostrum tenentibus, quatenus ab aliquo vestrum non exigant leçdam vel pedagium, immo sitis inde cum mercaturis vestris, et rebus omnibus, et ipsa capitatores ipsos qui eas pro vobis portaverint, liberi et inmunes.
Data in exercitu Xative, VI idus madii anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo quarto.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum, et Valentie, comitis Barchinone, et Urgelli, et dominus Montispesulani.
Testes sunt, dompnus Ladro, Marchus Ferris, Eximinus Petri, Petrus de Vera, Eximinus de Tovia.
Signum + Guillemoni Scribe, qui mandato domini regis, pro magistro Bernardo de Solerio, notario suo hec scribi fecit loco die et anno prefixis.
1244, maig 10. Setge de Xàtiva
Jaume I dóna llicència als cavallers de Mallorca per a poder comprar possessions de reialenc fins la quantitat de 500 auris
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 13r/v.
[Huici-Cabanes, 1976, nº 390]. Revisada la transcripció el 7-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros concedimus et damus licenciam et liberam potestatem, vobis omnibus et singulis militibus in civitate, et insula Maioricarum hodie populatis et populaturis, quod possitis emere, vel alio quoque titulo adquirere in insula Maioricarum, possessiones vel alios redditus precio quingentorum aureorum, a militibus, clericis, civibus seu quilibet aliis personis, sic quod nos nec aliquis possit vos impedire racione alicuius pacti, vel constitucionis, aut statuti.
Et empcionem quam precio predicto fecerit unusquisque vestrum, et vendicionem inde vobis factam, vel faciendam, laudamus, concedimus, et per nos et nostros vobis et vestris in perpetuum confirmamus per alodium proprium, franchum et liberum, salvo iure dominio et fidelitate nostra.
Data in exercitu Xative, VI idus madii anno millesimo ducentesimo quadragesimo quarto.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valencie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt: Petrus de Lobera, Marchus Ferriz, Eximinus Petri, dompno Ladro, Petrus d'Alcala.
Sig+num Guillelmoni Scribe, qui mandato domini regis, pro magistro Bernardo de Solerio, notario suo, hec scribi fecit, loco die et anno prefixis.
1244, juny 3. Alzira
L'infant Pere de Portugal absol els habitants de Mallorca del jurament de fidelitat que li havien com a senyor, ja que Jaume I recupera l'illa per al patrimoni reial
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 13vr-14r. Als ff. 39v-40v hi ha una altra còpia del mateix document
Transcrit el 07-VI-2006 a partir de la primera de les dues còpies referenciades
Infans Petrus, illustris regis Portugalis filius dilectis, et fidelibus suis universis probis hominibus civitatis, et insule Maioricarum, salutem et gracie plenitudinem.
Noveritis nos fecisse concambium regni Maioricarum, cum domino rege, et nobis ab eodem in reconpensationem cambii satisffactum, verum cum nos teneamini nobis fidelitate, et homagio, et sine voluntate mea non possitis commode dominum regem, vel aliquem alium recipere in dominum vel seniorem, auctoritate presentium hominio dominio fidelitate, et sacramento, quibus nobis astringebamini, vos absolvimus a predictis.
Mandantes vobis quatinus dominum Jacobum regem Aragonum in dominum et seniorem recipiatis.
Precipientes etiam magistro, Johanno, canonico Maioricarum, quod vos ex parte nostra a predictis absolvat publice viva voce.
Data Algezira, tercio nonas junii anno domini millesimo ducentesimo quadragesimo quarto.
Sig+num infantis Petri supradicti.
Testes huius rei sunt, Ferrandus Johannis, Ferrandus Petri de Pina, Alfonsus Laure, Petrus Nuniz, Jacobus de Saffareyg.
Sig+num Petri de Secura notario domini infantis, qui mandato ipsius hec scripsit, loco die et anno prefixis.
1247, abril 2. Teruel
Jaume I dóna llicència als habitants de Mallorca per poder construir un edifici per a instal·lar el pes públic de la ciutat
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 14r-15r
[Huici-Cabanes, 1976, nº 454]. Revisada la transcripció a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; habentes de proposito quod consilio proborum hominum Maioricarum poneremus quarteriam, sive quarterias in predicta civitate Maioricarum, in loco congruo et ydoneo civitatis antedicte, videntes et cognoscentes magis utile congruum ac ydoneum esse, tam nobis quam etiam populatoribus omnibus civitatis, et regni Maioricarum, predictam quarteriam sive quarterias hedificare debere in loco ubi teneri consuevit ac tenetur forum in civitate Maioricarum, in quo loco dompnus Petrus, infans Portugalie tunc dominus regni Maioricarum condiderat et hedificaverat quarteriam sive quarterias, et Blaschus baiulus noster posuerat iam quarteriam sive quarterias eo quod cognoscebant et videbant quarteriam sive quarterias illas esse ad comune bonum civitatis, et proborum hominus eiusdem, et extra, et omnium aliorum ibi venientium, habentes de preposito et voluntate ea facere que cedant ad honorem et comune bonum predicte civitatis et habitancium eiusdem.
Idcirco, per nos et nostros gratuito animo, et spontanea voluntate, et ex certa sciencia damus concedimus et laudamus libere et absolute vobis probis hominibus civibus, et habitatoribus predicte civitatis presentibus et futuris, et specialiter vobis probis hominibus qui in circuitu dicti loci estis populati habetis etiam domos, et possessiones in perpetuum in illo loco in quo est et consuevit esse forum civitatis Maioricarum, ita quod iuxta operatoria Bernardi de Cardona versus partem orientalem sit inperpetuum quarteria sive quarterie, omnia ad mensurandum, et unum pondus sive pensum ad ponderandum omnes res que ponderari consueverunt.
Promittentes vobis bona fide sine enganno quod a predicto loco non mutabimus quateriam sive quarterias et pensum supradictum, vel aliqui successores nostri non mutabunt vel mutari ab aliquo faciemus, vel aliquis subditus vel tenens locum nostrum non mutabit, set omnia antedicta in predicto loco per cuncta secula irrevocabiliter permanebunt.
Recognoscimus etiam recepisse a vobis, probis hominibus qui in circuitu dicti loci habetis domos vel possessiones ut predicta perpetuo ibi sint, nec mutentur alibi vel alia parte, mille ducentos solidos malgurienses, de quibus ab ipsis bene paccati sumus et contenti, unde renunciamus omni excepcioni non numerate pecunie et doli.
Mandantes vicariis, baiulis, et aliis subditis nostris, presentibus et futuris, quod predicta omnia observent, et faciant ab omnibus inviolabiliter observari, et non contraveniant vel aliquem contravenire permittant.
Datum Turolio, quarto nonas aprilis anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo septimo.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt: F. Dieç, R. Enegues, F. Lupi, R. Dieç, G. de Atrossillo.
Sig+num Guillermi domini regis scribe, et notario qui mandato ipsius hec scribi fecit, loco die et anno prefixis.
1247, maig 8. València
Jaume I estableix la nova moneda per als regnes de València i Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 15r-16v
Transcrit el 7-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; ad honorem illius per quem reges regnant et principes locuntur justiciam, devictis iam per nos divino auxilio in finibus Ispanie, barbaricis nacionibus cupientes civitates, et regna Valencie, et Maioricarum, que dudum a perfidis captivata paganis dignata est divina clementia nostro ministerio restituere cultui christiano, in statum debitum iuxta christianorum morem in melius reformare, ut abiectis vetustatibus et moribus perfidorum quodam nove generationis augmento usus christiane religionis longos ponat ubique funiculos, et sua possit tentoria dilatare, subditorum utilitatibus deliberato consilio providentes, monetam cudi fecimus sub signo salutifere crucis supra florem et nomen regni Valencie, posite nostre etiam imaginis, et nominis insigniis figuratam, ut sit christianis, omnibus judeis et sarracenis in supradictis civitatibus, et regnis comorantibus, necnon et aliis omnibus undecumque ibidem confluentibus una et comunis forma monete, qua sola in suis comerciis empcionibus, et vendicionibus, et quibuscumque aliis pactionibus et contractibus absque trepidatione utantur.
Et ut ad usum predicte monete cum omni çecuritate concurrant, statuimus quod presens moneta civitatis, et tocius regni Valencie, et civitatis, et tocius regni Maioricarum semper sit ad legem trium denariorum exeunte argento ad undecim denarios, et obolum, et denariis predicte legis exeuntibus ad pondus decem et octo solidorum pro marcha; et quod oboli ipsorum denariorum semper sint ad legem predictam trium denariorum, exeunte argento ad undecim denarios, et obolum, ad pondus viginti solidorum pro marcha.
Quam monetam volumus et statuimus quod semper apelletur et vocetur "reals de València", in cuius una parte sit caput regium coronatum, et in reliqua parte sit arbor ad modum floris, in cuius sumitate, extensa usque ad superiorem circulum, ponatur crux contigua ipsi arbori infra extremum circulum.
Statuimus itaque per nos et nostros, quod in tota vita nostra, et post per decem annos, continuos et completos predicta moneta realium Valentie sit sub eisdem lege, scilicet pondere, figura, nomine, litteratura, valore, signo et magnitudine, et currat, duret, et eius usus sit singularis et publicus in civitate et regno Valentie, et in civitate et regno Maioricarum, et in insulis Minorice, et Eviçe, et in aliis circum adjacentibus eidem regno subditis.
Et alia moneta cuprea vel argentea, vel alia moneta in qua sit cuprum vel argentum mixtum de quacumque lege sit vel valore, non recipiatur in predictis locis preter istam monetam que superius nominatur que a nobis, vel ab aliquo alio non destruatur, mutetur, minuatur, augeatur nec anulletur aliqua necessitate racione vel causa vel aliquo iure arte vel ingenio, sed in diminutione sive deffectu ipsius monete, ipsam eandem monetam cudere, et fabricare possimus, in predictis lege pondere et figura nomine literatura, valore et signo, rotunditate et magnitudine.
Nullus itaque christianus, et judeus, aut sarracenus, qui in predictis regnis vel eorum pertinentiis emerit, vendiderit, impignoraverit, vel alio aliquo modo alienaverit aliquas res mobiles et inmobiles, ac semoventes non emat, vendat impignoret vel aliter alienet, recipiat, donet vel solvat nisi predictam monetam, set eam donet habeat, et recipiat ad omnem usum suum.
Et qui alia moneta cuiuscumque legis valoris vel ponderis ex nunc usus fuerit in prefatis civitatibus, et regnis tanquam transgressor regie ordinacionis, et lese maiestatis reus confiscatis omnibus bonis suis ultimum suplicium paciatur.
Sub eadem pena firmiter statuentes quod aliquis notarius vel scriptor in predictis civitatibus, et regnis ex nunc non audeat conficere instrumenta nisi solummodo ad modum ad nomen predicte monete realium Valencie, exceptis censualibus rebus in quibus possint ponere aurum, vel argentum censuale.
Et ut predicta omnia et singula per nos, et nostros semper in tota vita nostra, et post per decem annos continuos et completos valeant et in aliquo non violentur set observentur, corporaliter juramus per Deum et eius sancta quatuor euvangelia nos habere ratum et firmum, quicquid superius continetur, et in omnibus inviolabiliter faciemus quamdiu vixerimus, observari, et ad hoc successores nostros usque ad prefinitum tempus sicut superius scriptum est obligamus.
Datum Valentie, VIIIº idus madii, anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo septimo.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt: Carrocius, R. de Timor, G. de Montecatano, G. de Angularia, Jacobus de Cervaria.
Signum + Guillermi, domini regis scribe et notarii, qui mandato ipsi hec scribi fecit loco die et anno prefixis.
1247, maig 8. València
Jaume I dicta una sèrie de normes relatives a la taula de canvis de la nova moneda dels regnes de València i Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 16v-18r
[Huici-Cabanes, 1976, nº 459]. Revisada la transcripció el 7-VI-2006 a partir del manuscrit de referència. Els fragments que figuren entre claudàtors no es troben a la còpia mallorquina del document, però sí a la valenciana, i els hem inclòs a partir del text valencià contingut a l'edició de 1515 del Llibre de Privilegis de València, o Aureum Opus, document 22 de Jaume I
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia, rex Aragonum, Maioricarum et Valencie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; quia in nova moneta nova est constitucio facienda, statuimus quod tabula presentis monete realium Valentie duret in civitate, et toto regno Valencie, et in civitate, et toto regno Maioricarum per quadraginta dies continue completos in unoquoque locorum computandos, a die qua a nobis et nostris substitutis publicabitur ipsa moneta.
Statuimus itaque volumus, et mandando sancimus quod infra tempus predictorum quadraginta dierum, aliquis palam vel occulte modo aliquo causa necessitate, vel aliqua alia ratione, non extrahat, vel extrahi fatiat a predictis regnis vel eorum pertinentiis, jaccensis, malguyrensis, barchinonensis, platam aurum vel argentum, nec aliquam aliam monetam, vel bozonaylam, set tota predicta moneta et quelibet bozonayla deferatur ad magistrum ipsius monete, vel ad campsores, sive tenentes tabulas nostras monete, cum realibus Valencie, justo et taxato precio inferius distrahenda.
Et quamdiu tabula nostra per dictos quadraginta dies duraverint in unaquaque civitatum illarum et locorum, dentur et recipiantur sexdecim melgurienses, pro duodecim realibus Valentie, et unus denarius plate ponderis detur et recipiatur pro tribus denariis malgurienses, et quindecim denarii jaccensis dentur et recipiantur pro duodecim realibus, et quindecim turonensis dentur et recipiantur pro duodecim realibus, [et octodecim barchinonensis dentur et recipiantur pro duodecim realibus], et unus morabatinus alfonsinus detur et accipiatur pro sex solidis realium, et una macemotina jucifia, detur et accipiatur pro quatuor solidis regalium, et macemotina contrafacta, detur et accipiatur pro tribus solidis, et sex denariis realium, [et duo genovini sive duo reales Marsilie dentur pro uno denario realium Valencie, et unus genovinus grossus de argento detur pro tribus realibus, et marcha argenti detur pro XXXVIII solidis realium].
Transactis autem predictis XL diebus, statuimus quod si aliquis christianus, judeus, vel sarracenus habitator in predictis civitatibus, et regnis, necnon et omnes alii confluentes ibidem qui debent vel debuerint cum cartis vel sine cartis jaccenses, melgurienses, barchinonenses vel quamlibet aliam monetam, in qua sit cuprum, non solvat nisi denarios realium Valentie, et pro jaccensibus, melguriensibus, turonensibus, et barchinonensibus, quos debuerint, solvant denarios realium [Valencie], secundum quod denarii reales cum predictis monetis in tabulis cansorum ad cambium valuerint.
Et qui tenetur solvere pro rebus censualibus denarios, jaccenses, vel melguyrenses, censuales solvant, tot denarios realium Valencie, quot jaccenses vel melgurienses fuerin contenti in instrumentis emphiteoticis.
Et qui tenetur jaccenses vel melgurienses, solvere pro loguerio domorum, furnorum, molendinorum, vel operatorium, vel pro loguerio quorumbet aliorum, solvant tot denarios reales, quot denarios melguyrenses vel jaccenses tenebatur solvere pro logueriis.
Et hoc idem intelligatur de venditione ad tempus facta de fructibus, sive expletis terre, vel arborum vel aliorum reddituum.
Et quia de mandato et constitutione nostra spetiali melgurienses cum jaccensibus erant et currebant comunes in omnibus usibus hominum, et solutionibus, licet contineatur in instrumentis quod fiat solutio jaccensibus, constituimus quod fiat solutio realium Valentie, secundum quod melgurienses cum realibus valuerint in tabulis cansorum ad cambium illa die qua fiet solutio debiti, et sic non teneatur aliquis deducere reales cum jaccensibus, nisi solum modo cum malguriensibus, cum de mandato nostro solutiones melguriensibus fiebant in regno Valentie, pro jaccensibus, et erat in electione debitoris solvere melgurienses vel jaccenses, quos tunc magis vellet, et numerus, et quantitas sive pondus ex eo non augmentabatur danti nec recipienti.
Et transactis etiam predictis quadraginta diebus tabule qui debet aurum, vel argentum pro censualibus, vel alia qualibet de causa vel contractu, solvat illud, vel creditor, dominus census recipiat pro auro, vel argento denarios realium, secundum quod valuerint in tabulis camsorum ad cambium, si recipiens maluerit denarios realium quam aurum vel argentum.
[Contractus autem matrimoniales et censuales possint fieri ad quantitatem auri vel argenti].
Quicumque autem contra predicta vel eorum aliqua fecerit, confiscatis omnibus bonis suis corporalem penam patiatur, quamcumque sibi decreverimus influgenda.
Datum Valencie VIIIº idus madii anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo septimo.
Signum + Jacobi, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt: Carrocius, Jacobus de Cervaria, G. de Montechatano, G. de Angularia, R. de Timor.
Signum Guillermi, scribe et notarii domini regis, qui mandato ipsius hec scribi fecit loco die et anno prefixis.
1247, octubre 31. València
Jaume I estableix la forma de jurament dels advocats i dicta normes relatives a l'ofici de notari, per a exercir al regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 18r-19r
[Huici-Cabanes, 1976, nº 471]. Revisada la transcripció el 7-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia, rex Aragonum Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, utilitati civitatis, et regni Maioricarum providere volentes, statuimus per nos et nostros imperpetuum et sanccimus, quod advocati jurent sub hac forma:
"Ego talis juro quod fideliter, et legaliter in advocationis officio me habeo, et nullam causam que secundum meam bonam conscientiam iniusta mihi videbitur, recipiam sub advocatione mea, ne sub patrocinio meo, nec aliquid maliciose agam vel dicam in aliqua causa recepta sub advocatione mea. Et si in principio, medio vel fine cause injusta michi causa videatur, statim dicam illi quem deffendam, et contra meam bonam conscientiam, in aliquo non allegabo, et nunquam pactum fatiam cum eo quem iuvabo quod aliqua certa porcio illius rei de qua agetur debeat esse mea, nec instruam, vel informabo partes nisi de veritate dicenda".
Constituimus itaque quod aliquis clericus non advocet in curia seculari.
Et omnes littes quantecumque quantitatis vel conditionis fuerint, infra tres menses a tempore littis contestate penitus finiantur, nisi causa testium vel instrumentorum, vel absencia iudicis, differre oportuerit.
Volumus insuper quod omnium appellationum placita, in duos menses finiantur, nisi testes vel instrumenta vel alie probationes produci debuerint que sint in locis remotis, et tunc detur dilatio ultra duos menses secundum loci distantiam.
Item, statuimus quod nullus clericus portans coronam, vel in sacris ordinis constitutus, sit publicus notarius, nec fatiat instrumenta publica sive testamenta, aut cartas nupciales vel alicuius contractus, immo illa ab omni iuditio et credulitate penitus repellantur. Et si post assumptum offitium tabellionatus clericus fiat vel coronam portaverit, tabellionatus officio privetur.
Et nullus in scriptorem publicum statuatur, nisi in eadem villa vel suburbiis habuerit proprium domicilium.
Nec sit publicus notarius nisi vicesimum quintum annum excesserit; et tunc vicario presentetur, et a duobus litteratis iuris de eius scientia scrutetur; et si sufficiens ad instrumenta conficienda invenitur, recipiatur, et juret se esse fidelem et legalem in suo offitio.
Data Valentie II kalendas novembris anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo septimo.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Huius rei testes sunt: G. de Podio, R. de Montepesulano, G. de Montechatano, Eximinus Petri, S. Martini de Oblitis.
Sig+num Petri Andree, scriptoris, qui mandato domini regis pro G. Scriba notario suo hec scripsit, loco die et annno prefixis.
1249, juliol 5. València
Jaume I decreta que els habitants del regne de Mallorca no puguen ser trets del regne per causes judicials; que els oficials reials no puguen per ells mateix o per persona interposada adquirir cap mena d'heretat; que el mercat setmanal de la ciutat de Mallorca es celebre en dissabte; i que no es paguen als jueus, en concepte d'usures, quantitats superiors a les establertes per la corona
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 19r-20r
[Huici-Cabanes, 1976, nº 498]. Revisada la transcripció el 8-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; per nos et nostros statuimus concedimus et indulgemus vobis universis populatoribus, et habitatoribus civitatis et tocius insule regni Maioricarum, tam nostris quam richorum hominum episcoporum et prelatorum, et quorumlibet ordinum, et alterius cuiuslibet dominii, et vestris et eorum successoribus imperpetuum, quod pro aliquibus causis criminalibus vel civilibus non trahamini nec teneamini mittere procuratorem vel aliquem extra insulam Maioricarum, nec alias respondere, set respondeatis et fatiatis justicie complementum infra eandem insulam, per vos vel per procuratores vel missos vestros dominis quibus tenebimini respondere.
Concedimus etiam et indulgemus vobis et vestris in perpetuum, quod tenens locum nostrum, vel baiulus, vel vicarius, vel ab eis aliquis substitutus, quamdium fuerit in offitio isto, non emat aliquam possessionem seu rem immobilem per se vel personam interpositam, nec in fraudem istorum aliquid fatiat, nec aliqua accio iuris sive facti sibi fiat; et si factum fuerit iure vel concessione nostra vel nostrorum non obstante non valeat. Nec teneamini a dominis, si quos in Cathalonia vel alibi abuistis redimere vos nec eis aliquid dare, dum honores sive possessiones quas pro ipsis dominis tenuistis, dimitatis eisdem, aliqua consuetudine generali vel speciali contra hoc non obstante.
Concedimus etiam et statuimus, quod forum sive mercatum sit et fiat imperpetuum infra civitatem Maioricarum, singulis diebus sabbati.
Concedimus etiam et indulgemus vobis et vestris imperpetuum, quod non teneamini solvere judeis pro usuris nisi quatuor denarios pro libra denariorum in mense, et pro ut plenius continetur in instrumento sive instrumentis a nobis factis super usuris et contractibus usurariis factis, et faciendis inter christianis et judeos.
Datum Valentie, tertio nonas julii anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo nono.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt: Eximinus de Focibus, P. de Cillis, G. de Montecathano, G. de Crexello, Carrocius.
Sig+num Petri Andree, qui mandato domini regis, pro G. Scriba notario suo hoc scripsit, loco die et anno prefixis.
1249, juliol 6. València
Jaume I concedeix als habitants de la ciutat i la illa de Mallorca, que en els tres propers anys ningú no puga extraure cavalls del territori de l'illa
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 20r/v
[Huici-Cabanes, 1976, nº 499]. Revisada la transcripció el 8-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum, et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, concedimus vobis universis habitatoribus civitatis et insule Maioricarum, quod aliquis nobilis, vel miles, vel secularis clericus, vel religiosus, hinc ad tres annos, non extrahat, nec extrahi faciat aliquem equm, aliqua causa vel ratione ab eadem insula.
Mandamus itaque tenenti locum nostrum, et baiulo, vicario,juratis, et probis hominibus, et omnibus subditis nostris, quatinus aliquem contra hoc venire non permittant, immo fatiant observari.
Data Valentie, pridie nonas julii anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo nono.
1249, juliol 6. València
Jaume I atorga a la ciutat de Mallorca la capacitat de percebre els imposts establerts a Portopí pels conceptes de custòdia i cadena, revocant una concessió efectuada amb anterioritat en favor d'un particular
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 20v-21r
[Huici-Cabanes, 1976, nº 500]. Revisada la transcripció a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valencie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; per nos et nostros concedimus et donamus vobis juratis, et probis hominibus et universitati Maioricarum imperpetuum, totum illud ius quod nos constituimus in Portupino ratione custodie, et cathene, et pro reparando et reficiendo et purgando ipso portu.
Ita quod quicquid, ratione predicta in dicto portu percipitur aut percipi debetur et consuetum est, habeatis teneatis et percipiatis integre et potenter, et possitis ibi ad colligendum illud ius, ponere quemcumque et quoscumque volueritis.
Et quia super predictis feceramus donationem Bg. Assopart, revocamus donationem et concessionem eidem inde factam.
Data Valentie, pridie nonas julii anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo nono.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt: G. de Angularia, R. de Guardia, G. de Montecathano, Carrocius, Bg. de Tornamira.
Sig+num Petri Andree, qui mandato domini regis pro G. Scriba notario suo, hec scribi fecit loco die et anno prefixis.
1249, juliol 7. València
Jaume I disposa que en els dos propers anys a partir de la promulgació de la seua ordre, ningú no puga ser objecte de pignoració a Portopí
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 21r
Transcrit el 8-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Nos Hacobus Dei gratia rex Aragonum Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, concedimus vobias juratis, et probis hominibus civitatis et insule Maioricarum, quod hinc ad duos annos aliquis de dominatione, vel de iuredictione nostra aliqua licentia vel potestate a nobis sibi data non pignoret, vel recipiat aliquid pro pignore, vel marcha in Portupino, vel in civitate, vel in tota insula Maioricarum ab aliquibus januensibus, pisanis, seu quibuslibet aliis personis, privatis vel extraneis.
Mandantes baiulo, et vicario, et juratis, et probis hominibus quatinus contra hoc non veniant, nec venire aliquem permittant.
Data Valentie nonas julii anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo nono.
1249, juliol 7. València
Jaume I decreta que els habitants del regne de Mallorca no podran ser trets del territori per respondre de causes criminals o civils
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f.21r/v
[Huici-Cabanes, 1976, nº 502]. Revisada la transcripció el 8-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros statuimus, concedimus, et indulgemus vobis universis populatoribus et habitatoribus civitatis et tocius insule regni Maioricarum, tam nostris quam richorum hominum, episcoporum, et prelatorum, et quorumlibet ordinum, et alterius cuiuslibet dominii, et vestris et eorum successoribus imperpetuum quod pro aliquibus causis criminalibus vel civilibus non trahamini, nec teneamini mittere procuratorem vel aliquem exra insulam Maioricarum, nec alias respondere, set respondeatis et fatiatis justitie complementum infra eandem insulam, per vos, vel per procuratores vel missos vestros dominis quibus tenebimini respondere.
Datum Valentie, nonas julii anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo nono.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispessulani.
Testes sunt R. de Guardia, G. de Aquilone, G. de Montechatano, G. de Angularia, J, de Castronovo.
Sig+num Petri Andree, qui mandato domini regis pro G. Scriba notario suo hec scribi fecit, loco die et anno prefixis.
1249, juliol 7. València
Jaume I concedeix llicència a la ciutat de Mallorca per poder escollir sis jurats per al govern de l'illa, i regula la forma d'elecció i el jurament de l'ofici
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 21v-23r
[Huici-Cabanes, 1976, nº 501]. Revisada la transcripció el 8-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros concedimus vobis universis et singulis probis hominibus et universitati Maioricarum, presentibus et futuris, imperpetuum, quod liceat vobis habere imperpetuum VI juratos, habitatores tamen civitatis Maioricarum et regni, et liceat eisdem juratis gubernare, et ministrare, et regere totam insulam, ad fidelitatem et comodum nostrum, et comune comodum universitatis.
Qui iurati possint eligere, habere et vocare consiliarios annuantim, quot et quos voluerint, et de omnibus que in illo ipsi jurati anno fecerint circa civitatem nostram et regimen civitatis, et insule, et habitatorum earumdem, ex officio suo cum consilio consiliariorum suorum qui simul cum dictis consiliariis vocati fuerint, erimus nos paccati, nec inculpabimus inde ipsos in aliquo, nec consiliarios eorum, nec aliquos quos de consilio demandaverint super aliquo facto quod fecerint, vel ordinaverint verbo, vel facto dum ipsi jurati et eorum consiliarii in hiis que ordinaverint, vel aministrare eos oportuerit fatiant juste.
Statuentes quod singulis annis in festo Nativitatis Domini, ipsi jurati qui pro tempore fuerint cum baiulo nostro insimul presente, et consentiente, et cum consilio consiliariorum suorum eligant, sex juratos habitatores civitatis et insule quos utiliores, et meliores viderint, et cognoverint secundum scientiam, et cognitionem eorum ad dictum offitium exercendum, nec propter iram, odium, amorem, parentelam, precium, promissionem, aliquem utilem ad hoc, secundum cognitionem eorum dimittant eligere, et illos sic ab ipsis electos nobis si presentes in regno fuerimus, vel baiulo nostro si absentes fuerimus, antequam aministraverint presentabunt qui cum in posse nostro, vel in posse baiuli voccatis, et presentibus probis hominibus civitatis jurabunt publice sicut inferius continetur.
Et aliquis juratorum non accipiat aliquod salarium, set gratias et sine aliquo pretio per illum annum quo electus fuerit gubernationi et aministrationi civitatis intendere teneatur; nec aliquis aliqua causa possit se excusare vel occasionem pretendere quin dicti offitii honus et laborem subeat et recipiat; et ille qui uno anno dictum offitium tenuerit, sequenti anno illud non teneat.
Et de uno hospitio unus tantum et non plures eligantur.
Et ipsi jurati teneantur jurare et consulere, tenenti locum nostrum, et baiulo et vicario, super omnibus quibus eos consulendum ab eis fuerint requisiti.
Qui jurati, in principio aministrationis sue istud fatient juramentum:
"Ego talis, promitto quod pro posse meo, et sciencia, salva in omnibus fidelitate et iure, et dominatione domini regis, procurabo utilitatem, et comune comodum civitatis, et regni Maioricarum, et habitatorum eiusdem, et vitabo inutilia et dampnosa, et non recipiam precium vel salarium; et ego et alii socii mei jurati fideles, et utiles consiliarios vocabimus, et in nostris consiliis habebimus, et in fine anni pro posse meo et scientia, omni ira, odio, timore, parentela, amore, servitio vel spe servitii, vel munere exclusis, cum juratis sociis meis presente baiulo et consentiente, alios sex probos homines civitatis et regni habitatores pro juratis eligemus, quos digniores cognoverimus, ad dictum offitium exercendum, nec assumemus jurisdictionem ordinariam nec arbitrariam, et custodiemus iura domini regis; et hec omnia sine fraude et dolo, juro per Deum, et sancta Evangelia manibus meis corporaliter tacta".
Volumus etiam quod annuatim sit miles unus juratus ex illis sex juratis.
Predicta autem omnia concedimus vobis, et vestris in perpetuum dum modo ipsi jurati bene, et fideliter in ipso officio se habuerint.
Data Valentie nonas julii anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo nono.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valencie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispessulani.
Testes sunt: G. de Angularia, G. de Aquilone, G. de Montechatano, Carrocius, R. de Guardia.
Sig+num Petri Andree, qui mandato domini regis, pro G. Scriba notario suo hec scribi fecit, loco die et anno prefixis.
1251, agost 20. Lleida
Jaume I regula la forma d'administrar justícia a la ciutat de Mallorca en diverses qüestions de dret civil i penal
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff.
[Huici-Cabanes, 1978, nº 576], Revisada la transcripció el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; per nos et nostros concedimus vobis juratis, et probi hominibus et universitati Maioricarum, et statuendo decernimus imperpetuum quod omnes baiuli, baronum, et nobilium habentium honores in civitate Maioricarum, et eius iurisdictione, quandocumque ibi ponentur, et constituentur, jurent publice super sancta Dei euvangelia se servaturos in omnibus franchitates Maioricarum a nobis datas, et concessas prout baiuli nostri eas jurant observare.
Promittentes quod justitias curie nostre Maioricarum, criminales et civiles non vendemus, nec impignorabimus aliqua causa, vel ratione.
Dotes vero et sponsalitia mulierum que assignata sunt, vel fuerint a maritis suis in honoribus, quos mariti vel ipse mulieres tenent in feudum vel ad censum sive in emphiteosim seu quibuslibet aliis habentibus honores in regno Maioricarum sint salva et secura sine aliquo firmamento dominorum feudi, sive censualis ac si domini expressim ea firmassent vel concessissent.
Et siquis considerata mente sequtus fuerit aliquem causa interficiendi hominem eadem pena punitatur qua interfector punitur vel puniri debet.
Christiani judei et sarraceni non accipiant pro usuris nisi quatuor denarios in mense de viginti solidos, licet habuerint certa pignora vel pacta aliter inita, et ex quo usura equiparata sit sorti, deinde usura nullatenus crescat aliqua temporis diuturnitate vel prescriptione, immo ex quo usura sic soluta equiparata sit sorti reddere instrumenta et pignora et fidantias absolvere per nostrum vicarum compellantur. In omnibus etiam casibus aliis, et capitulis observetur statutum a nobis heditum super usuris judeorum.
Et siquis tenuit vel amodo tenuerit domos, vel quamlibet aliam possessionem bona fide et justo titulo continue per decem annos, sine demanda alterius sine mala voce sit ulterius ipsa sua, et hoc inter maiores legittimam etatem habentes.
Orfano autem vel pupillo legittimam etatem non habenti vel maiori quatuordecim annorum, qui extra regnum Maioricarum fuerint, decem annorum, prescripcio non prejudicet.
Similiter si infra illud tempus quo fuerint absentes prescripserint res illorum qui fuerint presentes adversus eos conserventur illesi quemadmodum ipsi absentes contra presentes conservantur illesi.
Volumus insuper et statuimus, quod quilibet habitator regni Maioricarum, teneatur respondere sub curia civitatis Maioricarum, de contractu et crimine, et delicto quod in regno Maioricarum contraxerit, commiserit vel fecerit, vel si in civitate Maioricarum se promiserit soliturum, ita quod quilibet ipsorum sub examine curie, et baiulorum civitatis Maioricarum sub quibus fuerint populati litigent et respondeant.
Predicta autem omnia, et singula imperpetuum per nos, et nostros duximus statuenda, et penitus observanda.
Mandamus itaque vicariis, baiulis, et locum nostrum tenentibus et subditis universis presentibus et futuris, quatinus omnia supradicta et singula firma habeant et observent, et non contra veniant nec aliquem venire permittant.
Data Ilerde, XIIIº kalendas septembris anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo primo.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt: P. Cornelii, P. de Montechatano, R. de Montechatano, G. de Montecathano, Eximinus de Focibus, S. d'Antilone, P. Martini de Luna.
Sig+num Guillermi de Rocha, qui mandato domini regis pro G.Scriba notario suo, hec scripsit loco die et anno prefixis.
1256, agost 2. València
Jaume I comunica als habitants de la ciutat i regne de Mallorca que envia el seu fill Jaume a l'illa, per tal que ells el reconeguen com hereu del regne
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 24v-25r
[Huici-Cabanes, 1978, nº 719]. Revisada la transcripció el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani.
Dilectis et fidelibus suis probis hominibus et toti universitati civitatis et tocius regni Maioricarum, salutem et gratiam.
Sciatis quod nos mitimus apud Maioricas karissimum filium nostrum infantem dompnum Jacobum, heredem regni Maioricarum, et Montispesulani.
Quare vobis firmiter dicimus et mandamus quatinus visis presentibus eidem juretis et homagium fatiatis, quod post obitum nostrum ipsum habeatis et teneatis semper et non aliquem alium in regem vestrum et in dominum naturalem.
Data Valentie, quarto nonas augusti anno Domini Mº ducentesimo quinquagesimo sexto.
1256, agost 2. València
Jaume I confirma les franqueses i privilegis de la ciutat i regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 25r
[Huici-Cabanes, 1978, nº 717]. Revisada la transcripció el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; per nos et nostros laudamus, concedimus, approbamus, et in omnibus et per omnia penitus et perpetuo confirmamus vobis universis militibus, civibus, et populatoribus civitatis et totius regni Maioricarum, omnes libertates et franchitates a nobis vobis olim concessas, prout in privilegiis sive instrumentis que inde vos a nobis habetis melius, et plenius continetur.
Data Valentie, quarto nonas augusti anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valencie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt: Eximinus de Urrea, Eximinus P. de Arenos, Blaschus de Alaone, S. de Antellone, Brt. de Castelleto.
Sig+num Michaelis de Alcoario, qui mandato domini regis pro fratre Andrea episcopo Valentie cancellario suo hec scribi fecit loco die et anno prefixis.
1256, agost 2. València
Jaume I ordena als oficials de tots els estats de la corona, que no exigeixquen els mallorquins el pagament de lleuda i peatge
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 25v
[Huici-cabanes, 1978, nº 718]. Revisada la transcripció el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani.
Universis baiulis lezdariis sive pedagiariis et aliis officialibus et locum nostrum tenentibus per totam terram dominationis nostre, ad quos presentes pervenerint, salutem et graciam.
Dicimus et mandamus vobis firmiter quatinus de cetero cum homines Maioricarum, ad partes vestras pervenerint, non exigatis ab eis nec ab aliquo exigi permitatis lezdam sive pedaticum, set ipsos cum omnibus bonis et mercibus suis permittatis ire, stare franche et libere, sine aliqua molestia vel inquietatione, quam eis vel bonis suis nullatenus inferatis; quoniam volumus ipsos gaudere per totam terram nostram privilegiis franchitatis, pro ut solito utebantur.
Data Valentie quarto nonas augusti anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto.
1269, juliol 23. Mallorca
Jaume I confirma als habitants del regne de Mallorca tots els privilegis concedits fins aquell moment i afegeix noves disposicions per al bon govern i administració del territori
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 26r-30r
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Quoniam universe libertates et gratie que a regibus, et principibus dantur suis gentibus, et conceduntur consueverunt et debent ne oblivione tradantur scripture memorie comendari, idcirco in Dei nomine, noverint universi presentes pariter et futuri, quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli, et dominus Montispessulani, attendentes plurima grata et idonea servitia que vos probi homines et universitas civitatis Maioriarum nobis achtenus facere multimode curavistis, necnon etiam et fidelitatem quam erga nos in cunctis nostris negociis studivistis habere, per nos et nostros successores cum hac presenti carta perpetua valitura, laudamus concedimus et confirmamus vobis fidelissimis nostris probis hominibus et universitati civitatis Maioricarum predictis ac universis populatoribus seu habitatoribus tocius regni Maioricarum tam presentibus quam futuris, privilegia omnia et singula, ac libertates, franchitates seu immunitates a nobis concessa vobis seu antecessoribus vestris usque hodie et concessas, pro ut in cartis quas inde a nobis habetis, melius et plenius continetur.
Laudamus etiam concedimus et confirmamus vobis et vestris imperpetuum, donationes ac concessiones cavalleriarum et aliarum hereditatum, et pocessionum a nobis concessarum et datarum vobis seu antecessoribus vestris, pro ut in capitebrevi inde a nobis facto, plenius continetur.
Et donationes etiam omnes hereditatum quarumlibet et aliarum possessionum, a nobis vobis vel antecessoribus vestris factas, post predictum caput breve factum cum cartis nostris, ut in eis plenius continetur, ita videlicet quod vos et vestri successores imperpetuum possitis uti et utamini libertatibus, et franchitatibus predictis, pro ut continetur in cartis seu privilegiis vestris predictis, que et quas inde habetis a nobis, et dictas hereditates et possessiones vestras a nobis vobis vel antecessoribus vestris datas, possitis dare vendere impignorare et alienare, franche et libere et sine aliqua contradictione, pro ut in carta franchitatis vestra continetur, et cum prole etiam et sine prole.
Item cum expediens sit et consonum racioni, unamquamque civitatem sigillum proprium comunitatis habere, volumus et concedimus vobis et probis hominibus, et universitati civitatis Maioricarum predictis imperpetuum, quod possitis facere et habere vos et vestri successores sigillum proprium comunitatis civitatis predicte, in quo ex una parte sit signum nostrum, et ex alia parte signum castri nostri almudayne Maioricarum, cum quo quidem sigillo litteras dicte universitatis sigillare licite valeatis.
Damus etiam per nos et nostros ac concedimus vobis et vestris quod libere et absolute ac sine impedimento et contradictione alicuius persone, possitis ponere et mittere seu constituere cequiarium, de anno in anno, qui custodiat et ducat aquam cequie maiori earum, ad comunem utilitatem civitatis et terre Maioricarum.
Et quod quilibet vestrum possitis ducere et ducatis aquam ad rigandum, et ad usus vestros per loca in quibus minus prejuditium aliis fatiet atque dampnum.
Item, cum de quibusdam verbis hiis scilicet enorme crimen in vestris consuetudinibus sive cartis contentis, quid enorme crimen dicatur plurimum dubitetur, hoc per presentem cartam decernimus et taliter declaramus, quod enorme crimen intelligitur, de crimine lese maiestatis, et crimine false monete, et de crimine heresis, et de crimine vel delicto, propter quod aliqua persona, penam mortis sive corporalem debeat sustinere. Et sic enorme crimen debere intelligi de cetero de predictis criminibus et non aliter statuimus et mandamus.
Item per nos et nostros concedimus vobis, et statuimus imperpetuum, quod si aliquis de aliquo debito quo obligato teneatur semel a nobis, vel successoribus seu heredibus nostris fuerit elongatus, et aliud postea de eodem debito specialiter vel simul cum aliis debitis obtinuerit elongamentum, illud secundum elongamentum quo ad illud debitum de quo iam semel elongatus fuerit, non prosit eidem, nec a nostra curia observetur, immo ab ipso fatiat fieri suo creditori, et illi etiam qui comandam fecit, de qua semel iam elongatus fuerit breviter scilicet ac sine cause strepitu justitie complementum. Et hoc in civitate et regno Maioricarum, volumus et statuimus sic perpetuo observari.
Item concedimus vobis et vestris quod omnes et singuli illi qui tenent vel de cetero tenuerint, domos hereditates vel alias possessiones ad certum laudimium, et ipsas in totum vel in partem alii vel aliis stabilire voluerint ad simile vel maius aut minus laudimium, possint hoc facere sicut voluerint, salvo laudimio et omni iure domini maioris, pro ut in instrumento prime adquisitionis contineatur.
Item concedimus vobis et vestris, ac volumus et statuimus imperpetuum, quod si aliquis tenuerit domos vel alias hereditates seu possessiones ab aliquo ad certum censum sive tributum vel ad aliquam aliam servitutem et illas stabilierit in totum vel in partem alii vel aliis ad certum censum sive tributum, et ille vel illi cui vel quibus ipsas stabiliverit censum illum sive tributum termino condicto solvere noluerit, ipse stabilitor possit ipsas hereditates ac possessiones emparare, et portas de domibus ipsis extrahere pro suo sensu, sive tributo sua propria auctoritate, ipso solvente domino maiori pro quo ipsa tenuerit, censum sive tributum quod ei inde facere teneatur. Et hoc volumus sic de cetero in civitate, et insula Maioricarum, perpetuo observari.
Item volumus statuimus et mandamus, quod siquis comiserit seu fecerit aliquid enorme crimen a nobis superius declaratum, bandegetur per civitatem Maioricarum predictam, et per parrochias insule, extra ipsam civitatem. Et postquam aliquis sic banditus fuerit ut est dictum, quecumque persona ipsum in civitate, vel insula maiori earum sustinent vel recollegent scienter, sit mercedi nostre seu nostrorum heredum vel successorum incursa cum omnibus bonis suis.
Pro debito vero vel comanda aut aliis contractibus obligationis seu promissiones inter quaslibet personas initis, curia perquirat vel perquiri fatiat ipsum debitorem vel tenentem comandam aut aliter obligatum, per civitatem, et insulam Maioricarum, et emparet ei omnia bona sua, et mandet atque commoneat unicuique domino navium et aliorum lignorum quod ipsum ab insula non extrahant. Et demum si curia ipsum debitorem vel tenentem comendam aut ex aliis predictis contractibus, obligatum ut dictum est, hiis ita peractis invenire non poterit, bandeget ipsum sub pena sexaginta solidos, in quam incidat quicumque ipsum bandeiatum post predictum bandeiamentum factum sustinuerit vel recollegerit scienter.
Item ad elidendam omnem dubietatis materiam, volumus et concedimus vobis et vestris ac statuimus imperpetuum, quod siquis stabilivierit alii vel aliis aliquos honores domos vel alias hereditates seu possessiones, quos vel quas ab alio tenuerit ad censum sive tributum, vel ad aliam servitutem, et inde aliquid receperit pro intrata, de ipsa intrata habeat dominus maior terciam partem, et ille qui ab ipso domino maiori eas tenuerit, residuas duas partes. Et sic dominus maior cartam vel cartas de tali stabilimento vel stabilimentis factas, salvo suo iure firmare teneatur.
De venditionibus, et aliis contractibus domorum hereditatum, et aliarum possessionum, fiat et observetur et ut est fieri hactenus consuetuum, nisi tamen certa quantitas vel certum laudimium sint apposita in instrumentis adquisitionum primarum, quorum instrumentorum pacta et conditiones pro ut in eis contineantur volumus et statuimus observari.
Item quia offitiales nostri quasdam causas terminare quandoque differebant reservantes ipsas nobis vel heredi nostro propter quod aliqui se gravatos dicebant, volumus ac statuimus imperpetuum per nos et nostros, quod si vicarius, baiulus, vel aliquis nostrum vel successorum aut heredum nostrorum locum tenens, fecerit aut moverit racione domini vel offitii sui alicui vel aliquibus questionem aliquam vel demandam civilem aut criminalem vel alterius modi teneatur ipsam causam vel questionem terminare per sententiam, consilio scilicet pro ut moris est proborum hominum civitatis, infra quatuor menses numerandos postquam mota fuerit ipsa questio sive causa, nisi tamen ipsam causam vel questionem differri oporteret dilatione testium legitima, vel propter maris impedimentum, propter quod tute ad partes Montispesulani, vel Catalonie transfretari non posset. Et ultra predictos quatuor menses, ipse cause vel questiones nisi ut dictum est differri non possint, que si ultra dictum statutum nostrum differrentur ultra spatium quatuor mensium, nullius penitus sint valoris, nisi differentur voluntate illius, contra quem causa ipsa vel questio esset mota. Salvis tamen in omnibus mandatis nostris et heredum vel successorum nostrorum.
Item volentes et desiderantes, et desiderantes omnem utilitatem civium, et habitatorum civitatis predicte et insule eiusdem volumus, et concedimus vobis ac statuimus imperpetuum et mandamus, quod aliqua societas, senensium, florentinorum, placentinorum, et luchentium non admittatur, nec sit de cetero in civitate vel aliquo loco regni Maioricarum, nec aliquis de societate predictorum, possit facere residentiam vel habitationem continuam in civitate et insula memoratis.
Item concedimus vobis ac statuimus imperpetuum, quod milites, et omnes alii qui aliquas hereditates vel possessiones emerunt vel aliter adquisiverunt de realenco nostro ab hominibus servitii nostri civitatis Maioricarum, vel insule eiusdem vel ab aliis, solvant et solvere teneantur tam ipsi quam homines sui populati in ipsis hereditatibus seu possessionibus, partem suam pro ipsis hereditatum et possessionibus quas de realenco nostro emerunt et tenent, in omni comuni vicinali seu vicinatico civitatis Maioricarum.
Item volumus, et concedimus vobis ac statuimus imperpetuum quod omnes civis et habitator civitatis Maioricarum, solvat et ponat partem suam in omni comuni vicinali seu vicinatico civitatis predicte, pro domibus et hereditatibus ac possessionibus, quas habeant in civitate Maioricarum, et terminis suis salvo censu sive agrario dominorum, et pro omni mobili suo ubicumque ipsum habeant. Exceptis tamen illis domibus hereditatibus seu possessionibus quas tenuerint a nobilibus vel capitalibus ecclesia sive ordinibus extra civitatem.
Item concedimus vobis et statuimus imperpetuum, quod omnes homines nobilium, sive capitalium, et ordinum clericorum, et militum, a quarumcumque aliarum personarum civitatis et regni Maioricarum, mittant et solvant partem suam pro bonis suis in reparandis et operandis muris, et vallis civitatis Maioricarum, et in talahiis, et in armamento maris et terre ad defensionem civitatis, et regni Maioricarum, predicti, quandocumque scilisset et quocienscumque comune civitatis predicte ista duxerint facienda. Necnon etiam omnes et singuli illi nobiles capitales, ordines, clerici, milites, et quicumque alii qui de cequia Maioricarum rigant rigabunt, solvant partem suam pro hereditatibus et possessionibus quas inde rigant vel rigaverint, in expensis et missionibus omnibus necessariis ad reparandum et mundandum fontem et cequiam antedictam.
Mandamus itaque firmiter baiulus, vicariis, curiis, et aliis offitialibus, et subditis nostris presentibus et futuris, quod predicta omnia firma habeant et observent, ac fatiant inviolabiliter observari ut superius continentur, et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua ratione.
Data Maioricarum, decimo kalendas augusti anno Domini millesimo ducentesimo LXº nono.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispessulani.
Testes sunt, Berengarius de Tornamira, Guillermus de Montegiscardo, Jacobus de Sancta Eugenia sacrista Maioricarum, P. Nunitii, Mi. Nunitii.
Sig+num Simonis de Sancto Felitio, qui mandato domini regis predicti, hec scripsit cum supraposito in XXXIIª linea, ubi dicitur "extra civitatem" et clausit loco die et anno prefixis.
1269, agost 24. Mallorca
Jaume I reconeix haver rebut dels mallorquins un donatiu de cinquanta mil sous que li han fet voluntàriament, i declara que aquest acte no suposarà en el futur cap mena de perjudici en el manteniment dels seus privilegis i llibertats
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 30r/v
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros recognoscimus, et confitemur vobis probis hominibus, et universitati Maioricarum, quod ad preces nostras ac gratis, et spontanea voluntate vestra, dedistis nobis modo in auxilium, presentis transitus ultra maris, quinquaginta mille solidos reales Valentie.
Et ideo cum hac presenti carta volumus et concedimus vobis, quod donum predictorum denariorum quod nobis fecistis non possit vobis vel vestris successoribus aliquod prejuditium contra franquitates et libertates vestras facere vel parere.
Data Maioricarum, nono kalendas augusti anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo nono.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani.
Testes sunt, Berengarius de Tornamira, G. de Montegiscardo, Jacobus de Sancta Eugenia sacrista Maioricarum, P. Nuniz, Michael Nuniz.
Sig+num Simonis de Sancto Felicio, qui mandato domini regis predicti hec scribi fecit et clausit loco die et anno prefixis.
1273, agost 19. València
Jaume I atorga fa diverses concessions als habitants de la ciutat i regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 31r-33r
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros damus et concedimus vobis probis hominibus et universitati civitatis et regni Maioricarum, ac universis et singulis eiusdem universitatis et regni tam presentibus quam futuris imperpetuum, quod in civitate vel regno Maioricarum, non fiat vetitum bladi a nobis vel a nostris successoribus nec ab aliquo vicario, vel baiulo, vel locum nostrum seu nostrorum tenente presentibus et futuris, nisi dum caristia fuerit in terra Maioricarum.
Damus etiam et concedimus vobis, et vestris imperpetuum, quod quando aliquis alicui bladum vendet, et mensurato ipso blado emptori, aliqua quantitas bladi remanserit in circuitu quarterie ubi mensurabitur, totum ipsum bladum quod completo et soluto iure suo emptori remanebit in circuitu seu circumstantiis quarterie ubi mensurabitur, sit illius qui ipsum bladum vendiderit, et nos vel nostri vel baiuli, aut officiale snostri, vel emptores quarterie nostre, ipsum bladum remanens in circuitu seu circumstanciis quarterie retinere non possumus, soluto tamen nobis et nostris iure nostro seu mensuratico consueto.
Item damus et concedimus ac indulgemus vobis et vestris successoribus quod de aliquo fructu viridi qui vendatur in cistellis, non petatur vel accipiatur aliquod ius, nec nos vel nostri, aut nostri offitiales inde ius aliquod petere valeamus, set de omnibus fructibus siccis qui vendentur, accipiantur ius quod est hactenus inde recipi consuetum.
Concedentes etiam et dantes vobis ac perpetuo statuentes, quod gaytam civitatis Maioricarum fatiant et teneantur facere probi homines et habitatores civitatis predicte, ita quod vicarius nostri vel quem voluerit loco sui possit interesse et intersit ipsi gayte si voluerit interesse, et nos nec nostri successores vel vicarius aut alii offitiales nostri ipsam gaytam alicui vel aliquibus non donemus vel vendamus nec dare vel vendere valeamus, nec vos similiter ipsam dare vendere valeatis.
Item concedimus, et damus vobis et vestris imperpetuum quod ab omni homine de quo querimonia habebitur sive fiet, recipiatur satis dacio seu fidantia de directo iuxta querimonie quantitatem, et quod non capiatur aliquis pro querimonia alicuius dum satis dare voluerit vel dare fidantiam et satis dabit de directo ut dictum est. Excepto quam pro crimine lese magestatis vel si de morte fuerit accusatus vel conventus, aut denunciatus.
Statuimus etiam per nos et nostros, quod si vicarius vel baiulus, aut alii offitiales vel locum tenentes nostrum seu nostrorum successorum movebunt contra aliquem questionem aliquam vel demandam civilem vel criminalem, ipsa questio seu questiones terminentur infra quadraginta dies a die questionis mote, nisi ratione testium longineorum seu remotorum oporteret eam causam prorogari. Que prorogatio fiat secundum locorum distantiam ubi testes fuerint.
Concedentes et vobis et statuentes, quod intersint examinationi ipsius questionis, probi homines Maioricarum qui non sint de parte, ut in aliis causis consueverunt hactenus interesse.
Item concedimus vobis et vestris et statuimus imperpetuum, quod aliqui emphiteote, tenentes modo vel imposterum terras vel domos, vel alias possessiones, ad certum censsum, pro secundario domino, non solverint termino condicto, sive statuto ipsum censsum, ille secundarius dominus cui census debeatur, possit propria auctoritate et sine licencia curie et domini maioris, ipsos emphiteotas pignorare et extrahere portas ipsarum domorum, et aliarum possessionum que ab ipso ad censsum tenebuntur, pro censu qui sibi debebitur, inde donec silicet idem census sibi fuerit persolutus.
Item concedimus, et damus vobis et vestris perpetuo, quod si nos vel nostri successores aliquod mandatum fecerimus de cetero, vicariis, baiulis, seu aliis offitialibus Maioricarum, contra franchitates et privilegia vestra, et ille qui de ipso mandato nostro, senserit se gravatum voluerit venire ante nos seu nostros successores, ipsi vicarius, baiulus, ac alii offitiales, teneantur subsedere et subsedeant ab exsecucione ipsius mandati nostri seu meorum, donec silicet pars que se gravata dixerit ratione ipsius mandati nostri venerit ante nos seu nostros ad diem competentem, que sibi ab ipso vicario, baiulo, vel officiali nostro seu nostrorum fuerit assignata, et nos seu nostri super eo nostrum fecerimus mandamentum.
Item concedimus vobis et vestris ac statuimus perpetuo quod christiani, et judei qui capti detinebuntur in carcere Maioricarum, non detineantur capti in eadem domo set christiani in una domo, et judei in alia detineantur capti. Et si aliquis honoratus homo seu mulier honorata captus seu capta detinebitur ibidem, non detineantur in domo ubi homines seu mulieres medici valoris detinebuntur, set teneantur, et custodiantur in domo alia separatim in domo carceris antedicti.
Nichilominus etiam damus et concedimus vobis et vestris, ac statuimus imperpetuum, quod nullus homo possit esset vicarius Maioricarum, ex causa empcionis, vel mutui, set vicarius qui ibi fuerit statuatur per nos et nostros successores, absque condicione venditionis et mutui alicuius.
Mandantes firmiter vicario, et baiulo Maioricarum ac aliis offitialibus, et subditis nostris tam presentibus quam futuris, quod predicta omnia et singula firma habeant et observent ac fatiant inviolabiliter observari et non contraveniant nec aliquem contravenire permitant, aliqua racione.
Data Valentie, quarto decimo kalendas septembris anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo tercio.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispessulani.
Testes sunt, P. Martini de Luna, P. Jordani de Roden, P. Ferrandi, Ferricius de Liçana, Bernardi Guillelmi de Enteça.
Sig+num Simonis de Sancto Felicio, qui mandato domini regis predicti, hec scribi fecit et clausit loco die et anno prefixis.
1273, agost 20. València
Jaume I declara que la ribera o explanada del moll de la ciutat de Mallorca serà sempre dels seus habitants
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 33r/v
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros damus et concedimus vobis probis hominibus et universitati civitatis Maioricarum, et universis et singulis eiusdem universitatis et regni predicti Maioricarum, tam presentibus quam futuris imperpetuum ad usus vestros et omnium advenientium ibidem, ripariam seu plateam molli maris civitatis Maioricarum predicte.
Ita videlicet ut nullus de cetero ex concessione nostra, vel nostrorum successorum, nec aliqua alia ratione vel causa possit nec audeat facere operari sive construere, domum vel domos nec operatoria, vel aliquod aliud edifitium, in dicta ripparia sive platea molli predicti.
Set temaneat semper ipsa ripparia sive platea libera, et immunis, et sine aliquo impedimento vobis et vestris successoribus perpetuo ad usus vestros et ad veniencium ad civitatem predictam.
Mandantes firmiter vicario, et baiulo Maioricarum, et universis aliis offitialibus et subditis nostris tam presentibus quam futuris, quod predicta firma habeant et observent ac faciant firmiter observari ut superius continetur, et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant.
Data Valencie, terciodecimo kalendas septembris anno Domini millesimo ducentesimo LXXº tercio.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Aragone, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt, Ferritius de Lizana, Carrocius dominus Rebolleti, P. Ferrandi, P. Martini de Luna, B. Guillelmi de Entenssa.
Sig+num Simonis de Sancto Felitio qui mandato domini regis predicti, hec scripsit et clausit loco die et anno prefixis.
1273, agost 20. València
Jaume I ratifica la forma d'elecció dels jurats de la ciutat de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 33v-34r
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, [Maioricarum] et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, volumus et concedimus vobis probis hominibus et universitati Maioricarum, quod possitis eligere et habere et eligatis ac habeatis juratos in civitate Maioricarum singulis annis de cetero pro ut in carta quam inde a nobis habetis plenius continetur.
Mandantes firmiter vicario, et baiulo Maioricarum presentibus et futuris, quod nullus vobis impedimentum vel contrarium fatiant in predictis et predicta firma habeant et non contra veniant ullo modo.
Data Valentie, XIII kalendas septembris anno Domini millesimo ducentesimo LXXº tercio.
1275, març 12. Lleida
Jaume I regula alguns dels casos en què els habitants del regne de Mallorca han de contribuir econòmicament per a afrontar despeses d'interés general
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 34r-35r
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli, et dominus Montispesulani, per nos et nostros damus et concedimus vobis probis hominibus et universitati Maioricarum, presentibus et futuris imperpetuum, ac etiam statuimus quod quandocumque contigerit collectam aliquam fieri in Maioricarum, pro aliquibus negociis que sint ad comodum et utilitatem civitatis et insule Maioricarum teneantur ponere seu contribuere in eadem, omnes et singuli habitatores civitatis et insule antedicte qui aliquos honores vel possessiones pro nobis vel pro filio nostro infante Jacobo, tenent sive ipsi honores hactenus fuerint de realenco sive ad realenchum pervenient ratione empcionis vel alio modo, et quod omnes etiam et singuli advocati judices et legiste civitatis predicte, exceptis clericis et Bernardo Dalmatii tantum teneantur ponere et ponantur partem suam in eisdem.
Item per nos et nostros damus et concedimus vobis probis hominibus, et universitati predicte presentibus et futuris ac etiam statuimus quod quandocumque contingat armamentum fieri in Maioricarum, ad deffenssionem terre, quod omnes et singuli habitantes in civitate et insula Maioricarum, tam milites quam alii teneantur ponere et solvere partem suam in missionibus et expensis quas racione ipsius armamenti fieri oportebit.
Item, damus et concedimus vobis et vestris imperpetuum quod omnes et singuli habitatores civitatis Maioricarum, ponant et solvant et ponere et solvere teneantur partem suam in omnibus expensis et missionibus quas pro reparatione murorum civitatis predicte vel occasione vallium eiusdem facietis, et etiam si pro aquis adducendis ad civitatem predictam missiones aliquas feceritis seu expensas, quod omnes et singuli qui eadem aqua usi fuerint, seu comodum recipient ex eadem in ipsis missionibus et expensis partem suam solvere teneantur.
Mandantes baiulis, vicariis, juratis, curiis et universis aliis offitialibus et subditis nostris presentibus et futuris, quod predicta omnia et singula firma habeant et observent, ac observari fatiant ut superius continentur, et non contraveniant nec aliquem contravenire permitant ullo modo.
Data Ilerde, quarto idus martii anno Domini millesimo ducentesimo septuagessimo quarto.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispessulani.
Testes sunt, G. Raymundi de Montecathano, Garciam Ortiz de Azagra, R. de Montecathano dominus Frague, Bernardus Guillelmi de Entença, P. Martini de Luna.
Sig+num Bartholomei de Porta, qui mandato domini regis, hec scribi fecit et clausit loco die et anno prefixis.
1275, març 12. Lleida
Jaume I atorga als habitants de Mallorca que en cas que alguna filla casada demana al pare definició de comptes dels béns que li puguen correspondre, amb posterioritat no podrà fer cap reclamació pel concepte de legítima
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 35r/v
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros damus et concedimus vobis probis hominibus et universitati Maioricarum, presentibus et futuris imperpetuum ac etiam statuimus, quod si diffinitio facta fuerit alicui vestrum vel vestrorum ab aliqua filia vestra ipsa in etate legitima constituta et que maritum habeat, de consilio et assensu ipsius mariti existente, extunc non possit agere contra patrem suum, vel bona ipsius, vel contra heredes eiusdem, ratione legitime in vita ipsius patris sui nec in morte, nec inde eis petitionem facere vel demandam, immo diffinitio que per ipsam facta fuerit plenam obtineat firmitatem dum tamen vir illius stultus non sit.
Mandantes vicariis, baiulis, juratis, et universis aliis offitialibus et subditis nostris civitatis Maioricarum, presentibus et futuris, quod predicta omnia firma habeant et observent et fatiant observari et non contraveniant nec aliquem vel aliquos contravenire permitant aliqua ratione.
Data Ilerde quarto idus martii anno Domini millesimo ducentesimo LXXº quarto.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Aragonum Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispessulani.
Testes sunt, Guillermus Raymundi de Montecathano, P. de Berga, Raymundus de Montecathano dominus de Fraga, Jacobus de Cervaria, Bernardus de Angularia.
Sig+num Bartholomei de Porta, qui mandato domini regis hec scribi fecit et clausit loco die et anno prefixis.
1275, març 12. València
Jaume I atorga als habitants del regne de Mallorca la prohibició de que els jueus puguen fer contractes de mutu sobre penyores de captius
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 35v-36r
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispessulani, per nos et nostros damus et concedimus vobis probis hominibus et universitati Maioricarum, presentibus et futuris imperpetuum ac etiam statuimus, quod judei civitatis, vel insule Maioricarum non audeant de cetero mutuum aliquod tradere super pignoribus alicui vel aliquibus captivo vel captivis vestris, et si forte inveniretur quod aliqui judei contra hanc constitutionem nostram pignora aliqua reciperent ab aliquo vel aliquibus captivis, amitant ipsa pignora, ita quod absque aliqua sorte domino captivi vel captivorum restituantur.
Mandantes baiulo, vicario, juratis, et universis aliis offitialibus et subditis nostris Maioricarum presentibus scilicet et futuris, quod predicta omnia firma habeant et observent ut superius continentur, ac fatiant observari, et non contraveniant nec aliquem contravenire permitant ullo modo.
Data Ilerde, quarto idus marcii anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo quarto.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt, Guillermus Raymundi de Montecathano, Petrus de Berga, Raymundus de Montecathano dominus de Frague, Bernardus Guillermi de Entença, Petrus Martini de Luna.
Sig+num Bartholomei de Porta, qui mandato domini regis hec scribi fecit et clausit loco die et anno prefixis.
1275, març 12. València
Jaume I confirma totes les franqueses i privilegis del regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 36r/v
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispessulani, per nos et nostros laudamus, concedimus et confirmamus vobis probis hominibus et universitati Maioricarum, et vestris imperpetuum, omnes franchitates a nobis vobis concessas cum cartis nostris sive privilegiis, ut in eisdem plenius continetur.
Promittentes quod contra dictas franchitates non veniemus nec aliquem venire fatiemus, aut permitemus, immo easdem observabimus et observari penitus fatiemus.
Mandantes vicariis, baiulis, juratis, et universis aliis offitialibus et subditis nostris, presentibus et futuris quod predictam concessionem et confirmationem nostram firmam habeant et observent ac fatiant observari et non contraveniant ullo modo.
Data Ilerde, quarto idus martii anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo quarto.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli, et domini Montispessulani.
Testes sunt, Guillermus Raymundi de Montecathano, Garciam Ortiz de Açagra, Raymundus de Montecatha[no] dominus Frague, Bernardus Guillermi de Entença, P. Martini de Luna.
Sig+num Bartholomei de Porta qui mandato domini regis, hec scribi fecit et clausit loco die et anno prefixis.
1275, març 12. Lleida
Jaume I reconeix haver rebut dels mallorquins un donatiu que els havia demanat i declara que aquest acte no suposarà en el futur cap mena de perjudici en el manteniment dels seus privilegis i llibertats
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 38r
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum Maioricarum et Valencie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispessulani, per nos et nostros damus et concedimus vobis probis hominibus et universitati Maioricarum, presentibus et futuris, quod ratione servitii quod modo nobis fecistis ad preces et instanciam nostri non possit vobis vel vestris preiuditium generari, quantum scilicet ad franquitates a nobis vobis concessas cum cartis nostris ut in eisdem plenius continetur.
Immo franchitates predicte sint salve vobis perpetuo, prout melius dici potest et intelligi ad vestrum vestrorumque bonum et scincerum intellectum.
Mandantes vicariis, baiulis, juratis, et universis aliis officialibus et subditis nostris tam presentibus quam futuris, quod predicta omnia firma habeant et observent et fatiant observari, et non contraveniant, nec aliquem vel aliquos contravenire permittant aliqua ratione.
Data Ilerde quarto idus martii anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo IIIIº.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valencie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt, Guillermus de Montecathano, Petrus de Berga, Raymundus de Montecathano dominus Frague, Jacme de Cervaria, Bernardus de Angularia.
Sig+num Bartholomei de Porta, qui mandato domini regis, hec scribi fecit et clausit loco die et anno prefixis, cum litteris rasis et emendatis in secunda linea ubi dicitur "modo", et in quarta ubi dicitur "tam".
1254, octubre 14. Mallorca
L'infant Pere de Portugal ratifica els privilegis donats per Jaume I relatius a Portopí i al consolat del regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 40r/v
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Sit omnibus manifestum tam presentibus quam futuris, quod nos dompnus infans Petrus, illustris regis Portugalis filius quondam, et regni Maioricarum dominus, gratis et ex certa scientia, cum hoc presenti publico instrumento valituro, laudamus concedimus et confirmamus toti universitati civitatis et insule Maioricarum, et specialiter vobis Michaelis Nuniz, Bernardo de Fonte, Valentino de Turribus, Berengario de Villa Francha, et Guillermo Bruneti Nuno juratis Maioricarum nomine tocius universitatis iamdicte civitatis insule, donationem seu donationem comuniti sive universitati Maioricarum factam seu concessam factas et concessas, ab illustre domino Jacobo, Dei gratia rege Aragonum, Maioricarum et Valentie, comite Barchinone et Urgelli et domino Montispessulani, videlicet de Portupino et de consulatu prout melius et plenius in privilegiis seu instrumentis donacionum et concessionum predictarum continetur.
Promittentes nos predictas donaciones et concessiones vobis iamdictis juratis nomine comunitatis et universitatis iam dicte et eidem comunitati sive universitati habere perpetuo ratas et firmas, et nullo tempore eas in totum vel in partem revocabimus per nos vel per aliquas alias personas, nec permittemus ab aliquo vel aliquibus revocari.
Mandantes vicariis baiulis et aliis locum nostrum tenentibus et subditis nostris et offitialibus presentibus et futuris, quod hanc nostram laudationem concessionem et conrirmationem bonam habeant et observent et ab omnibus faciant inviolabiliter observari.
Et un hec maiorem obtineant firmitatem sigillo nostro maiori eam facimus roborari.
Data Maioricarum, intus ecclesiam beate Eulalie coram omni populo, pridie idus octobris anno ab incarnatione Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo quarto.
Sig+num infantis dompni P. illustris regis Portugalis quondam filii, et regni Maioricarum domini.
Testes huius rei sunt, Palay Nuniz, A. Johannis maiordomus infantis, dominus Raymundus Dei gratia episcopus Maioricarum, Mir de palatio, Robertus de Pulcro Vicino, Raymundus de Pedardel, A. Burgueti, magister Jo[hannis] prepositus Maioricarum, Guillermus de Turrillis, Garcia Exemeniz, Guillermus de Turricella, Arnaldus de Turrillis, Paschalis de Monte Acuto, Berengarius de Olzeto canonicus, Martinus Peris Desi, Barnardus Dalmatii.
Sig+num P. Ros notarii publici Maioricarum, qui hec scribi fecit et propria manu clausit mandato domini infantis.
1239, octubre 10
Nunyo Sanç regula els imposts que els repobladors de la porció de terra que li ha donat el rei a Mallorca tenen que pagar-li cada volta que efectuen una venda d'heretats
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 40v-42r
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
In Christi nomine.
Manifestum sit cunctis, quod nos Nuno Santii, Dei gratia dominus Rossilione, Vallam Sperii, Conflenti et Cerritanie, inclinati et deducti precibus omnium populatorum in portione nostra apud Maioricas commorantium, et etiam attendentes utilitatem et melioramentum tocius portionis nostre, et etiam gratitudinem hominum predictorum, idcirco non suggestionem alicuius persone circumventi, set propenso consilio et certa scientia, gratuito animo et spontanea voluntate, cum hac presenti carta firmiter et imperpetuum valitura, per nos et omnes successores et heredes nostros, ponimus et instituimus certam sumam et formam super laudismus sive foriscapiis quam nobis et nostris successoribus tantum dare teneantur populatores presentes et futuri in portione nostra intus civitatem Maioricarum, nunc et in perpetuum comorantes.
Volumus itaque et concedimus bona mente quod vos et vestri quandocumque et quocienscumque venditiones aliquas feceritis de domibus et possessionibus quas per nos et nostros tenetis vel tenebitis et possidebitis intus civitatem Maioricarum, non teneamini nobis vel nostris dare pro laudismio sive foriscapio nisi tantum sextam partem tocius precii quod habueritis et perceperitis de venditionibus supradictis, nec aliquis baiulis noster, vel nostrorum, nintius vel submissus, ultra predictam sumam, a vobis vel a vestris non possit vel presumat aliquid amplius postulare, vel aliquatenus extorquere, immo de dicta sexta parte se teneat per paccatum, et vos et vestri ratione predicta non plus teneamini sibi dare.
Mandantes baiulis, offitialibus et submissis nostris presentibus et futuris quod hanc nostre concessionis et institutionis cartam, ratam et firmam teneant et observent, et fatiant firmiter et inviolabiliter observari, nec contraveniant ullo modo.
Promittentes vobis et vestris successoribus bona fide et legalitate nostra per nos et nostros predictam concessionem et institutionem irrevocabiliter observare, et nullatenus contraire.
Est tamen certum quod dictam concessionem facimus vobis vobis et vestris tantum de illis honoribus et possessionibus quos et quas nunc habemus et tenemus intus civitatem Maioricarum.
Actum est hoc VIº idus octobris anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo nono.
Signum + Nunone Sancii.
Testes huius rei sunt Raymundus Dei gratia episcopus Maioricarum, Bertrandus Dalfi, Rotlan Lay, frater Bertrandus de Calatrava, Raynaldus de Podio, Guillermus Hugo, Ferrarius de Oltzeto, Raymundus de Fonte, Raymundus Karles qui notavit.
Sig+num Pelegrini de Pausis, qui mandato magistri Johannis hanc cartam scripsit.
Signum + magistri Johannis notarii domini regis in Maioricarum in porcione domini N. Sancii quondam, qui mandato predicti domini N. existendo notario eiusdem, predicta notari fecit Raymundo Carles, die et anno prefixis. Et fecit in formam publicam redigi, et signum eiusdem domini, anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo tercio, quinto idus martii
1248, març 21. Lyon
El papa Inocenci IV autoritza el bisbe de Mallorca per tal que s'entreviste amb el rei Jaume I i, s ho creuen oportú, puguen obrir el comerç entre els mallorquins i els musulmans, en temps de pau, amb algunes excepcions como ara cavalls i armes
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 42r/v
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Innocentius episcopus servus servorum Dei.
Venerabili fratri episcopo Maioricarum, salutem et apostolicam benedictionem.
Dilecti filii cives Maioricarum nobis humiliter supplicarunt, ut cum propter novitatem incolatus in multis penuriam patiantur, pro sustentatione ipsorum, et quod terra propitiante Deo comodius et plenius reddi populosa valeat, eis portandi et vendendi victualis serracenis, licentiam impendere curaremus, cum sicut asserunt non possint ad presens illorum carere comertio, absque dictorum civium dispendio manifesto, nos igitur eorum supplicationibus inclinati, ad instar pie recordacionis G. pape predecessoris nostri, presentium tibi auctoritatem mandamus, quatinus de hiis cum carissimo in Christo filio nostro, illustri rege Aragonum, domino Maioricarum, vel cum illis qui eius vices gerunt ibidem, secundum datam tibi adeo prudentiam collaturus, si reppereris quod sine prejuditio dicti regis et dampno terre id fieri valeat, eisdem civibus, ut prefatis sarracenos, preter equos et mulos, arma, ferrum, et lignamina, victualia tempore pacis ferre possint et vendere auctoritate nostra licentiam largiaris.
Datum Lugduni, duodecimo kalendas aprilis pontificatus nostri anno quinto.
1250, abril 30. Lyon
El papa Inocenci IV concedeix als mallorquins que no puguen ser trets de l'illa per a declarar en judici
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 42v-43r
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Innocentius episcopus servus servorum Dei,
Venerabili fratri, episcopo ac dilectis filiis clero, consulibus, juratis, et universitati insule Maioricarum.
Salutem et apostolicam benedictionem.
Propter maris pericula insulam vestram undique circumdantis, ac frequentes piratarum et paganorum incursus ad terram firmam, distantem ab insula ipsa fere per ducenta miliaria pro ut asseritis pervenire sine gravi dispendio non potestis, cum itaque non nulli sicut accepimus, vos ad loca remota sepe citari procurent, et propter impedimenta premissa litibus cedere, seu cum adversariis dampnosas inire cogamini pactiones, nos obtentu carissimi in Christo filii nostri, illustris regis Aragonum, qui favente divine virtutis auxilio dictam insulam de manibus paganorum eripuit, et pro nobis apostolicam gratiam per speciales litteras imploravit, dispendiis vestris in hac parte occurrere sollicitudine paterna volentes, auctoritate vobis presentium indulgemus ut per litteras apostolice sedis, aut legatorum eius que de ipsa insula, et indulgentia huiusmodi plenam et expressam non fecerint mencionem, extra eandem insulam super bonis que infra ipsam habetis, vos vel aliquis vestrum non possitis de cetero ab aliquibus conveniri dum modo parati sitis ibidem coram competenti judice, de vobis conquerentibus justicie plenitudinem exibere.
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis infringere, vel ei ausu temerario contraire.
Siquis autem hoc attemptare pressumpserit, indignationem, omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursum.
Datum Lugduni, pridie kalendas maii pontificatus nostri anno septimo.
1250, abril 30. Lyon
El papa Inocenci IV ordena a l'abat del monestir de La Real de Mallorca, que vigile el cumpliment de la disposició apostòlica relativa a que els habitants de l'illa no puguen ser trets del territori per a declarar en judici
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 43r-44r
Transcrit el 10-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Innocencius episcopus servus servorum Dei.
Dilectis filiis abbati, priori de Regali cisterciensis ordinis maioricensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem.
Propter maris pericula insulam vestram undique circumdantis, ac frequenter piratarum et paganorum incursus non possunt venerabilis frater noster episcopus et dilecti filii clerus, consules, jurati, et universitas eiusdem insule ad terram firmam distantem ab insula ipsa fere per ducenta miliaria, pro ut asserunt sine gravi dispendio pervenire, cum itaque nonnulli sicut accepimus eos ad loca remota sepe citari procurent, et ipsi propter impedimenta premissa, litibus cedere, seu cum adversariis dampnosas cogantur pactiones inire, nos obtentu carissimi in Christo filii nostri, illustris regis Aragonum qui favente divine virtutis auxilio dictam insulam de manibus eripuit paganorum et pro predictis, episcopo, clero, consulibus, juratis, ac universitate, apostolicam gratiam per speciales litteras imploravit eorum dispendiis in hac parte occurrere sollicitudine paterna volentes, auctoritate litterarum nostrarum eis duximus indulgendum, ut per litteras apostolice sedis aut legatorum eius que de ipsa insula et indulgentia huiusmodi plenam et expressam non fecerint menssionem, extra eandem insulam super bonis que infra ipsam habent, ipsi vel eorum aliquis non possint de cetero ab aliquibus conveniri, dum modo parati sint ibidem coram competenti judice de se conquerentibus justicie plenitudinem exhibere.
Quo circa discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus ipsos non permittatis super hiis contra concessionis nostre tenorem ab aliquibus indebite molestari.
Molestatores huiusmodi per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, quod si non ambo hiis exequendis potueritis interesse, alter vestrum in ea nichilominus exequatur.
Datum Lugduni pridie kalendas maii pontificatus nostri anno septimo,
1245, setembre 13. Cambrls
Jaume I ordena als mallorquins que juren a l'infant Pere com a hereu seu al regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 45v-46v
Transcrit el 12-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod decimo kalendas julii anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo tercio, Arnaldus de Turricela miles, Bernardus de Cesaraugusta, Berengarius de Villa Freser, Arnaldus de Castilione, Petrus Ferrarii et Raymundus Sala, consules Maioricarum, comparuerunt ante presentiam nostri, Arnaldi Benedicti baiuli Maioricarum, pro excellentissimo domino Jacobo Dei gratia rege Aragonum, Sicilie, Maioricarum et Valentie, ac comite Barchinone, nomine universitatis Maioricarum, nobis suplicantes, ac etiam requirentes, quatinus eis translatari et in formam publicam redigi faceremus, quandam litteram illustrissimi domini Jacobi, felicissime recordationis regis Aragonum, scriptam seu registratam in quodam libro notularum Bernardi de Artes notario Maioricarum, condam manu propria eiusdem, et quod eidem translato auctoritatem nostram et decretum prestare seu concedere deberemus.
Nos vero attenta dicta supplicationi visaque dicta littera scripta seu registrata in dicto libro notularum habita deliberatione, mandamus Arnaldo de Sancto Martino notario, tenenti et habenti notulas antedicti Bernardi de Artes notario Maioricarum quondam, quod dictam litteram translataret et in formam publicam redigeret, ac traderet consulibus antedictis.
Cuiusquidem littere series sic se habet:
Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli, et dominus Montispessulani.
Fidelibus suis universis militibus, probis hominibus, et toti universitati civitatis, et insule Maioricarum. Salutem et gratiam.
Mandamus vobis quatinus visis presentibus, faciatis in manu et posse epischopi Maioricarum, sacramentum filio nostro P., quod barones, milites, cives, et populus Catalonie fecerunt eidem, secundum quod continetur in instrumento procurationis dicti episcopi.
Data apud Cambrils, idus septembris anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo quinto.
Sig+num Jacobi Domenech notario publici Maioricarum, qui hoc pro teste me subscribo.
Sig+num Guillermi Natalis notarii publici Maioricarum testis.
Sig+num Arnaldi Benedicti, baiuli Maioricarum pro illustrissimo domino Jacobo, Dei gratia rege Aragonum, Sicilie, Maioricarum, et Valentie, ac comite Barchinone, qui huic translato in formam publicam redacto auctoritatem nostram interponimus et prestamus, appositum per manum mei Jacobi de Gradu notarii publici Maioricarum et curie eiusdem, et hic apposui meum sig+num.
Sig+num Arnaldi de Sancto Martino, notarii publici per totam terram, et dominationem, illustrissimi domini regis Aragonum, tenentis et habentis notulas Bernardi de Artes notarii Maioricarum quondam, auctoritate curie Maioricarum, qui mandato baiuli suprascripti, hec scribi et translatari feci, et in hanc publicam formam redegit et diligenter comprobavit et clausit die et anno prefixis.
1241, abril 9. Letran
El papa Gregori IXè autoritza el bisbe de Mallorca per obrir el comerç entre els mallorquins i els musulmans, en temps de pau, amb excepció d'algunes mercaderies, com ara armes i ferro
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 46v-47r
Transcrit el 12-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Gregorius episcopus servus servorum Dei.
Venerabili fratri [en blanc] episcopo Maioricarum, salutem et apostolicam benedictionem.
Nobilis vir, Petrus, dominus regni Maioricarum, nobis humiliter supplicavit, quod cum regnum ipsum ultra longas distantias maris inter fauces hostium crucis Christi positum defensionibus multis indigeat, et oportunis existat subsidiis destitutum, hominibus ipsius regni quod eis mercimonia sua exceptis armis, ferro, et aliis quibus posset christianus populus impugnari, sarracenis in remotis partibus habitantibus vendere seu commutare liceat de benignitate sedis apostolice concedere curaremus. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus dictis hominibus id faciendi tempore quo guerra inter christianos, et sarracenos in partibus ipsis non fuerit si videris expedire, auctoritate nostra tribuas facultatem.
Datum Laterani, V idus aprilis, pontificatus nostri anno quintodecimo.
1256, agost 21. Mallorca
L'infant Jaume, futur rei, ratifica tots els privilegis i concessions fetes pel seu pare el rei Jaume I a la ciutat i regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 48r-49r
transcrit el 12-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
In Dei nomine.
Manifestum sit omnibus presentem paginam inspecturis, quod nos infans dompnus Jacobus, filius illustrissimi domini Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valencie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani, heres regni Maioricarum et Montispesulani, per nos et omnes heredes ac successores nostros cum presenti publica carta omni tempore valitura, concedimus, laudamus, approbamus et perpetuo confirmamus, vobis dilectis et fidelibus nostris civibus, et aliis probis hominibus populatoribus, et habitatoribus in civitate, et tota insula Maioricarum, comorantibus tam presentibus quam futuris per secula cuncta, omnes franquitates et libertates a domino illustrissimo rege patre nostro predicto vobis concessas ut in instrumento illarum franquitudinum dinoscitur contineri.
Item concedimus et perpetuo laudamus et confirmamus vobis et vestris succesoribus imperpetuum, omnes cavallerias quas ibi habetis pro ut eas tenetis.
Concedimus etiam approbamus laudamus et perpetuo confirmamus vobis et vestris perpetuo, omnes dominationes et concessiones, vobis factas ab eodem illustrissimo domino rege patre nostro, seu ab aliquibus suum locum tenentibus pro ut eas tenetis et possidetis.
Mandantes vicariis, baiulus, offitialibus, et locum nostrum tenentibus, et aliis omnibus universis subditis nostris, tam presentibus quam futuris, quod hanc nostre cartam concessionis, et confirmationis a nobis spontanee vobis factam ratam habeant atque firmam perpetuo, et observent, et faciant ab omnibus inviolabiliter observari, nec contraveniant vel aliquem venire permittant, si de nostri confidant gratia vel amore.
Et ut melius hec omnia predicta et singula vobis a nobis compleantur, et attendantur, juramus in Deum et super fancta quatuor euvangelia manibus nostris propriis corporaliter tacta, hec omnia predicta et singula rata et firma habere, et predicta omnia ut superius scripta sunt attendere et complere nec aliquo contravenire.
Et ut hec predicta manus robur vobis obtineant firmitatem, sigillo nostro proprio presentem cartam munimine fecimus sigillari.
Data Maioricarum, in ecclesia sancte Eulalie, duodecimo kalendas septembris, anno ab incarnatione Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto, et mandato nostro scripta.
Signum + infantem Jacobi, illustris regis Aragonum filii, et heredis regni Maioricarum et Montispessulani, qui predicta firmamus et laudamus.
Testes sunt, Petrus Nuniz, Ferrandus Yanes, Berengarius de Tornarima, Raymundus Dei gratia maioricensis, Blaschus Petri, Aries Yannes, Arnaldus de Turriliis, Ferrarius Garçes de Roda, Rodericus Yanes, Vitalis de Bisull[e]o legista, Martinus Petri Desi.
Sig+num Bernardi de Luçha, scribe domini infantis Jacobi illustris regis Aragonum filii et heredis regni Maioricarum et Montispessulani, qui hec scribi fecit mandato eiusdem, loco die et anno prefixis.
1257, març 10. Mallorca
L'infant Jaume, futur rei, confirma totes les franqueses de la ciutat i regne de Mallorca i especialment la carta de 1230 i la seua modificació i addició efectuada en 1257
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 49r-50r
Transcrit el 13-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Manifestum sit omnibus presentem paginam inspecturis, quod nos dompnus Jacobus, filius illustrissimi domini Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli, et domini Montispesulani, heres regni Maioricarum, et Montispesulani, per nos et omnes heredes ac successores nostros, cum presenti publica carta omni tempore valitura, ex certa scientia concedimus, laudamus, approbamus, et perpetuo confirmamus vobis dilectis, et fidelibus nostris universis et singulis populatoribus civitatis et regni Maioricarum, tam presentibus quam futuris, omnes franquitates et libertades singulas et universas, a domino illustrissimo rege patre nostro predicto, vobis concessas, et nunc denuo aprobatas, datas, laudatas et confirmatas, prout in instrumento illarum franchitudinum confecto, per manum Petri de Capelades qui mandato domini regis, et infantis Petris, filii sui pro fratre Andrea, Dei gratia episcopo Valentie, ipsius domini regis cancellario melius et plenius dinoscitur contineri.
Et ut melius hec predicta et singula vobis et vestris a nobis compleantur et attendantur gratis et ex certa scientia juramus in Deum et super sancta quatuor euvangelia manibus nostris comporaliter tacta, quod omnia predicta et singula rata et firma habere et predicta omnia ut superius scripta sunt et in iamdicto instrumento a domino regne vobis concesso attendere et complere, nec in aliquo contravenire iure aliquo vel ratione.
Quod sacramentum vero fecimus in manu venerabilis in Christo patris Raymundi, Dei gratia Maioricarum episcopi, in ecclesia beate Eulalie, coram omni populo generaliter.
Et ut hec predicta maiorem vobis et vestris obtineant firmitatem, presentem cartam sigilli nostri proprii munimine fecimus sigillari.
Data apud Maioricarum quinto idus martii anno ab incarnatione Domini Mº ducentesimo quinquagesimo sexto.
Signum + dompni Jacobi, filii illustrissimi domini Jacobi Dei fratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispessulani, heredes regni Maioricarum et Montispesulani, hec concedimus et firmamus.
Testes sunt, Petrus Nuniz, Aries Yvanes, Blaschus Peris, Ferrandus Yvanes, Arnaldus Burgueti, Santius Jordani, Vitalis de Bissul[e]o, et Berengarius de Tornamira.
Signum + Bernardi de Artes, notarii publici Maioricarum, qui hoc scripsit mandato predicti domini infantis, et signum suum hic inposuit, loco die et anno prefixis.
© 2006 - Universitat Jaume I - Arxiu virtual Jaume I