ARXIU VIRTUAL JAUME I
Documents d'època medieval relatius a la Corona d'Aragó
Privilegis de Mallorca
20 de juny de 2006
Després dels documents de Jaume I, que ja formen part de l'arxiu, incorporem ara una sèrie de 21 privilegis concedits pel rei Jaume II de Mallorca als habitants del regne, a partir de la còpia existent al Cartulari de Romeu dez Poal, datat el 1334 i conservat a l'Arxiu del Regne de Mallorca (ff. 50r-84r)
1268, març 31. Mallorca
L'infant Jaume, futur rei de Mallorca, encomana a Pere de Montsó, veí d'Artà, que se n'ocupe de donar fí a les disputes entre els homes de l'illa de Mallorca i els ordes del Temple, de l'Hospital, i els militars que tenen possessions
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 50r/v
Transcrit el 16-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Infans Jacobus illustris regis Aragonum filius heres Maioricarum, et Montispesulani, Rossilionis, Ceritanie ac Confluentis.
Fideli suo Petro de Montesono, comoranti in Artano, salutem et gratiam.
Cum varie et diverse querimonie coram nobis exposite fuerint per homines insule Maioricarum, super injuriis que eisdem inferuntur in terminis alqueriarum, raallorum, et aliorum honorum que habent et in pasturiis et aquis per domum Templi, et domum Hospitalis, et per milites, ac alios homines, et etiam super iniuriis terminorum, pasturarum, et aquarum, que dicti homines inter se adinvicem sibi faciunt, et inferunt, volumus et mandamus vobis, quatinus ad quamlibet per rocham partite nostre tocius insule Maioricarum, personaliter accedatis, et ibidem dictas querimonias, et injurias audiatis, et habito consilio proborum hominum cuiuslibet perrochie pro ut vobis videbitur dictas querimonias terminetis, ponendo fixurias in contencione terminorum, et alia faciendo que ad predicta vobis videbuntur fore facienda, nos enim in predictis vobis comittimus vices nostras.
Mandantes universis baiulis nostris, per totam insulam constitutis, et constituendis, quod determinationes per vos factas super predictis observent et faciant observari.
Concedimus etiam vobis quod visis contencionibus dictorum terminorum, pasturarum, aquarum, et habito super eisdem consilio diligenti partibus presentibus, vel altera parte per contumatiam absente possis illas determinare ut superius continetur.
Data in Maioricarum, pridie kalendas aprilis anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo octavo.
1310, abril 25. Mallorca
Jaume II de Mallorca estableix la nova moneda d'or del regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 73v-75r
Transcrit el 18-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod cum nos Jacobus, Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis, et Ceritanie, et dominus Montispessulani, subditorum nostrorum comodis cupientes solita provisione, et urgi clementia providere monetan auri fecerimus cudi in Maioricarum, sub salutiffero crucis signo, et sub nomine Maioricarum, nec non imaginis et nostri nominus figuram, ut sit christianis omnibus, judeis et sarracenis, in civitate et insula Maioricarum, et insulis Minoricarum, et Eviçe, et aliis insulis regno nostro Maioricarum adiacentibus, comorantibus, nec non et omnibus aliis et singulis undecumque in dictas civitatem et insulas Maioricarum, Minoricarum, et Eviçem et alias insulas eidem regno adiacentis, venientibus et confluentibus comunis forma monete, quam suis comerciis, empcionibus, et vendicionibus, et quibuscumque aliis pactionibus, et contractibus absque trepidatione aliqua utantur, ideo juratorum, et aliorum proborum hominum civitatis, et insulis Maioricarum, nomine suo et tocius universitatis regni predicti, supplicationibus inclinati, ut dictam monetam securam, et firmam perpetuo faceremus ne propter eius mutationem seu destructionem habitatores Maioricarum, et aliarum insularum predictarum, incomodis, inmensis, que propter mutationem monetarum contingere solent graviter afficiantur, sancimus, et statuimus per nos et successores nostros, presentes et futuros, quod moneta auri predicta, quam volumus perpetuo "regalis auri Maioricarum" nominari et vocari sint perpetuo ad legem, viginti, trium, quiratorum et medii, accepto pro fino et mero auro florini quod esse dicitur, viginti, quatuor, quiratorum, quorum deneriorum auri, sexaginta, ponderant unam marcham Maioricarum.
Et in una parte ipsius denarii aurei, sculpta est ymago nostra regia, sedens in kathedra corona in capite, et tenens in manu dextera ceptrum, et in sinistra pomum signo venerabilis crucis supraposito, in circumferentia vero eiusdem partis habebetur titulis "Jacobus Dei gratia rex Maioricarum", in altera vero parte eiusdem denarii aurei formatum est signum sancte crucis isto modo "+", et in rotundibilitate eiusdem partis leguntur hec littere "comes Rossilionis, et Ceritanie, et dominus Montispessullani", et brachium crucis a parte inferiori, extenditur usque ad supremum circulum dicte monete.
Statuentes per nos et successores nostros, quod predicta moneta auri semper sit sub predictis lege, et pondere, et figura, nomine, valore, signo, et magnitudine, et currat, et duret, et eius usus sit proprius publicus in civitate et regno Maioricarum, et insulis memoratis.
Que moneta auri predicta, per nos vel successores nostros, vel per quem ius alium non destruatur, mutetur, minuatur, augeaturnec anulletur aliqua [necesse], ratione, vel causa, vel aliquo ingenio vel arte.
Verum in deffectu ipsius monete auri, ipsam eamdem monetam auri, cudere, et fabricari possimus semper in predictis, lege, pondere, figura nomine, litteratura valore, signo, rotunditate, et magnitudine, quancumque et quocienscumque nobis et nostris successoribus visum fuerit expedire, presentibus tamen, nunc et in futurum, duobus probis hominibus civitatis Maioricarum, per juratos Maioricarum deputatos, ad leyalandum, ponderandum, formandum, et assayandum dictam monetam, dum cudetur et fabricabitur, et ad omnia alia que necessaria fuerint et expedientia ad dictam monetam et legalitatem eiusdem, ut dicta moneta secundum formam predictam legis et ponderis sit legalis perpetuo, ut superius est expressum.
Et ut predicta moneta auri semper sit perpetua, et eterna gaudeat firmitate, et omnia et singula predicta firma maneant, et in aliquo non violenter, set perpetuo observentur, per nos et successores nostros, presentes et futuros, promittimus vobis, Guillermo de Podio Orphila, Jacobo Çaval, Petro de Quintanis, Petro de Sarriano, nomine vestro, et Bernardi de Turricella militis, socii vestri absentis a terra Maioricarum, juratis Maioricarum nomine vestro, et tocius universitatis regni Maioricarum, predicta omnia et singula per nos et successores nostros, rata, et firma habere, et inviolabiliter observare, et in animam nostram jurare facimus in presentia nostra, et vestri juratorum predictorum, nobilem virum Petrum de Fonoleto militem, per Deum tactis sacro sanctis quatuor euvangeliis per dictum nobilem tactis, et nichilominus volumus, quod karissimum filii nostri infans Santius primogenitus, et infans Ferrandus promittant et jurent omnia predicta, per nos promissa, ut superius ordinata perpetuo observare, et rata et firma habere, et nullo tempore contravenire.
Ad hec nos Petrus, de Foneleto predictus de expresso mandato eiusdem domini regis Maioricarum, eodemque domino rege presente sacrosanctis quatuor Dei evangeliis per nos corporaliter tactis, juramus in animam dicti domini regis, quod idem dominus rex servabit perpetuo et inviolabiliter servari fatiet, omnia predicta et singula, per eundem dominum regem concessa, promissa, et superius ordinata sub forma, a modo predictis.
Et nos infans Santius, primogenitus, et infans Ferrandus, predicti illustrissimi domini regis Maioricarum, filii, tactis per nos sacrosanctis quatuor Dei evangeliis, promittimus et juramus, omnia predicta et singula statuta, promissa, et ordinata per dictum dominum et patrem nostrum regem Maioricarum illustrissimum, omni tempore tenere, et complere, et inviolabiliter observare, et nunquam contravenire, aliqua ratione vel causa.
Ad maiorem autem omnium predictorum et singulorum firmitatem, nos Jacobus rex Maioricarum predictus, hoc presens instrumentum, nostra bulla plumbea pendenti iussimus communiri.
Acta sunt hec in camera regia palatii Maioricarum, septimo kalendas may anno Domini millesimo trecentesimo decimo, convocatis et presentibus testibus, Jacobo de Muredine, Petro de Pulcro Castro militibus, Bernardo Dalmacii, legum doctor, Arnaldo Traverii, judicibus prefati domini nostri regis, Guillermo de Cumba, Gregorio Salambe, Petro de Matheis, et Michaeli Rotlandi.
Ego Laurentius Plasensa scriptor domini nostri regis ipsius mandato ad requisitionem juratorum predictorum hanc cartam scribi feci, et clausi, et subsignavi meo publico et solito sig+no.
1301, març 23. Mallorca
Jaume II de Mallorca confirma la nova moneda del regne de Mallorca i fa nous aclariments al respecte
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 75v-79v
Transcrit el 18-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, quod cum nos Jacobus, Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis, et Ceritanie, et dominus Montispessulani, subditorum nostrorum comodis cupientes solita provisione, et jugi clementia providere, monetas fecerimus cudi in Maioricarum, sub salutffere crucis signo, et sub nomine regni Maioricarum, necnon imaginis et nostri nominis insigniis figuratas, ut sint christianis omnibus judeis, et sarracenis in civitate, et insula Maioricarum, et in insulis Minorice et Evisse, et aliis insulis regno nostro Maioricarum adjacentibus comorantibus, necnon et aliis omnibus et singulis undecumque in dictas civitatem et insulas Maioricarum, et Minorice, et Evisse, et alias insulas eidem regno adjacentes, venientibus et confluentibus singulares et comunes forme monetarum, quibus solis in suis comertiis, empcionibus, et venditionibus, et quibuslibet aliis paccionibus, et contractibus, absque trepidatacione, aliqua utantur.
Porro juratorum, et aliorum proborum hominum civitatis, et insule Maioricarum, nomine suo et tocius universitatis regni predicti supplicationibus inclinati, ut dictas monetas securas et firmas perpetuo faceremus, ne propter earum mutationem seu destructionem habitatores Maioricarum, et aliarum insularum, predictarum incommodis inmensis que propter mutationem monetarum contingere solent graviter affitiantur, sancimus et statuimus per nos et successores nostros presentes et futuros, quod monete predicte quas volumus perpetuo regales Maioricarum, nominari et vocari, scilicet "regales doblencs" et "regales senars" seu "minutos", et obolos, et regales argenti, qui regales doblencs sint perpetuo, ad legem trium denariorum minus pugesia ad argentum finum.
Denariis predicte monete vocate doblencs exeuntibus ad pondus, undecim, solidos pro marcha dicti vero regales senars seu minuti, sint perpetuo ad eandem legem, denariis ipsius monete minute, exeuntibus ad pondus, viginti, duorum, solidorum, pro marcha.
Oboli autem predicte monete sint perpetuo ad eandem legem obolis ipsius monete exeuntibus ad pondus, quadraginta quatuor, solidos pro marcha, viginti quatuor, obolis valentibus duodecim, denarios minutos.
Predicti vero regales argenti perpetuo sint de lege, undecim, denariorum ad argentum finum denariis argenti ipsius monete, exeuntibus ad pondus sexaginta, denariorium pro marca, et quod dicti denarii argenti valeant quilibet ipsorum, sexdecim denariorum regalium minutorum.
In quarum omnium predictarum monetarum una parte sit caput regium coronatum, et in reliqua parte sit crux, et brachium crucis a parte inferiori extendatur usque ad suppremum circulum dictarum monetarum.
Statuentes per nos et nostros successores, quod predicte monete semper sint sub predictis lege, pondere, figura, nomine, valore, signo, et magnitudine, et currant, et durent, et earum usus sit proprius, et publicus in civitate, et regno Maioricarum, et insulis memoratis, et alia moneta cuprea, vel argentea, vel alia in qua sit cuprum, vel argentum mixtum de quacumque lege sit, vel valore, non cudamus, nec cudi fatiamus nos, vel successores nostri, nec recipiatur in predictis locis preter istas monetas que superius nominantur.
Que monete predicte regalium Maioricarum, per nos vel nostros successores nostros, vel per quemvis alium non destruantur, mutentur, minuantur, augeantur, nec anullentur aliqua necessitate, ratione vel causa, vel aliquo ingenio vel arte. Verum in deffectu ipsarum monetarum, ipsas easdem monetas, vel aliquam earum cudere, et fabricare possimus in predictis lege, pondere, et figura, nomine, literatura, valore, signo, rotunditate, et magnitudine, quandocumque et quocienscumque nobis et nostris successoribus visum fuerit expedire. Presentibus tamen nunc, et in futurum duobus probis hominibus civitatis Maioricarum, per juratos Maioricarum deputatos, ad aleyalandum, ponderandum, formandum, et assaiandum, dictas monetas dum cudentur, et fabricabuntur, et ad omnia alia que necessaria fuerunt expedientia ad dictas monetas, ut dicte monete secundum formam predictam legis et ponderis sint legales perpetuo, ut superius est expressum.
Nullus itaque christianus, judeus, aut sarracenus, qui in predictis civitate, et insulis eiusdem regni Maioricarum, emerit, vendiderit, impigneraverit, vel alio modo alienaverit aliquas res mobiles ac semoventes, non emat, vendat, impignoret, vel aliter alienet, recipiat, donet vel solvat, nisi predictas monetas, vocatas regales Maioricarum, vel aliquas predictarum, set eas donet, habeat, et recipiat ad omnem suum usum.
Statuentes insuper quod aliquos notarii vel scriptor in prelibatis civitate, et insulis regni Maioricarum, ex nunc non audeat instrumenta aliqua conficere nisi solummodo ad nomen predictarum monetarum regalium Maioricarum, vel alicuius ipsarum monetarum, ponendo in instrumentis monetas predictas exprimendo perpetuas, exceptis instrumentis censuum, et instrumentis nupcialibus pro dote, et sponsalicio mulierum, et comendatum, et solutionum que fieri debeant extra regnum Maioricarum, in quibus instrumentis proxime dictis possint ponere aurum, vel argentum vel quamlibet aliam monetam.
Et ut predicte monete semper sint perpetue, et eterna guaudeant firmitate, et omnia predicta et singula firma maneant, et in aliquo non violenter set perpetuo observentur, per nos et successores nostros, presentes et futuros promitimus vobis juratis, et sindicis infrascriptis nomine vestro, et universitatis predicte, predicta omnia et singula per nos et successores nostros rata, et firma habere, et inviolabiliter observare.
Et in animam nostram jurare facimus in presentia vestra, et vestri juratorum, et sindicorum infrascriptorum, nobilem virum, Petrum Galcerandi de Pinos, sacrosanctis quatuor Dei auvangelis, per dictum nobilem tactis.
Et nichilominus quod karissimi filii nostri infantis Santius, primogenitus, et infans Ferrando, promitant et jurent omnia predicta per nos premissa, et superius ordinata, perpetuo observare, et rata, et firma habere, et nullo tempore contravenire.
Verum cum licitum esset nobis, et successoribus nostris quandocumque et quocienscumque nobis placeret mutare, et cudere, monetas cuiuscumque legis, pensi, et ponderis vellemus, et nos et successores nostros, presentes et futuros astrinxerimus, quod de cetero aliquas monetas de cupro, vel de argento, vel cupro et argento mixtas, preter predictos regales Maioricarum, nunquam cudi fatiamus in predictis civitate, et insulis eiusdem regni, statuimus decernimus, et perpetuo ordinamus, quod pro predicta securitate, et firmitate dictarum monetarum, et probis omnibus, et singulis que vobis superius perpetuo per nos et successores nostros teneri volumus, et perpetuo inviolabiliter observari.
Quilibet habitator civitatis Maioricarum, et insularum predictarum, cuiuscumque conditionis, sexus, vel gradus existat fovens, larem, seu fochum habentes, aut possidens bona valentia, decem librarum regalium Maioricarum, minutorum vel ultra, teneatur nobis, et nostris successoribus prestare, et solvere ratione monetagii, de septem in septem annos, omni tempore unum morabatinum auri vel octo solidos regalium Maioricarum minutorum pro eodem morabetino, ad electionem dictorum habitatorum.
Declarantes tamen quod quicumque habitator, qui pro uno focho seu lare quem foverit solverit dictum morabatinum, vel octo solidos, pro ipso non teneatur solvere pro aliis fochis seu laribus, quos tenebit in alqueriis suis, et aliis locis propriis per familiam suam, et suis sumptibus.
Et cum in presenti nos dictum morabatinum, vel dictos octo solidos, sub forma predicta possumus recipere, de gratia spetiali, et ad instantissimas suplicationes vestrorum juratorum, et aliorum plurimum proborum hominum predictarum civitatis, et insule Maioricarum, recepcionem dicti morabatini, qui solvi in presenti nobis debebat sub forma predicta, pro prima prestatione monetagii predicti, vobis duximus remitendam, set de futuro festo pasche Domini ad septem annos continue frequentes et completos, et de inde perpetuo in eodem festo, de septem in septem annos, teneatur quilibet habitator dictarum civitatis, et insularum regni predicti in perpetuum pro quolibet igne seu focho, sub forma et modo predictis dare, et solvere nobis, et successoribus nostris, unum morabatinum auri, vel octo solidos regalium Maioricarum minutorum pro eodem.
Mandantes insuper tenentibus locum nostrum in regno predicto, baiulis, vicariis, et aliis offitialibus nostris presentibus et futuris, quod omnia predicta et singula firma habeant, et observent, et non contraveniant, vel aliquem contravenire permitant aliqua ratione.
Ad hec nos Petrus Galcerandi de Pinos, de expresso mandato eiusdem domini regis Maioricarum, eodem domino rege presente, sacrosanctis quatuor Dei euvangeliis per nos corporaliter tactis juramus, in animam dicti domini regis, quod idem dominus rex servabit perpetuo, et inviolabiliter servari fatiet omnia predicta et singula, per eundem dominum regem concessa et promissa, et superius ordinata, sub forma et modo predictis.
Et nos infans Santius, primogenitus, et infans Ferrandus, predicti illustrissimi domini regis Maioricarum filii, tactis per nos sacrosanctis quatuor Dei euvangeliis, promitimus, et juramus omnia predicta et singula statuta, promissa et ordinata per dictum dominum regem Maioricarum illustrissimum patrem nostrum, omni tempore tenere et complere, et inviolabiliter observare, et nunquam contravenire aliqua ratione vel causa.
Ad hec nos Ferrando Rodriguis miles, Bernardus de Saragossa, et Franciscus Sacosta, Guillermus Arnaldi de Ecclesiis, Bernardus de Hultzina, et Guillermus Muntsere, jurati Maioricarum, et Guillermus Valentini, Guillermus Ebri, Petrus de Cardona, Arnaldus Benedicti senior, Ferrarius Picayn, Guillermus Sacoma, Bernardus de Veri, et Laffranchus Botar, Jacobus Spinach, Guillermus Natalis, notarius Maioricarum, Raymundus de Bruyllio de Incha, Arnaldus Guitar de Sineus, Bernardus Mosqueroles de Soler, et Marimon Feliu de Porreres, sindici per universitatem civitatis et insule Maioricarum, ad hoc specialiter electi, convocato generali consilio, per preconem ut mors est in ecclesia sancte Eulalie, et comunicato consilio sepe et sepius et tractatu, habito cum probis hominibus et universitate et insule Maioricarum, nomine nostro, et omnium et singulorum hominum et habitatorum civitatis, et insule Maioricarum, et universitatis eiusdem, recipientes a vobis excellentissimo domino nostro domino Jacobo, Dei gratia rege Maioricarum, comite Rossilionis, et Ceritanie, et domino Montispessulani, predictam munificentiam, et gratiam spetialem, quam nobis dignatus estis facere de firmitate et securitate dictarum monetarum, per nos et successores vestros, ut superius continetur, et de remissione quam nobis facere placuit de ista prima solutione, et prestatione dicti monetagii quam vobis solvere in presenti tenebamur, per nos et per omnes et singulos habitatores civitatis, et insule Maioricarum, promitimus spontanei et certificati de iure nostro, quod ratione monetagii dabimus et solvemus nos et successores nostri, scilicet quilibet habitatorum civitatis et insule Maioricarum, qui foverit et habuerit larem seu unum ignem, habens aut possidens, decem libre regalium Maioricarum minutorum vel ultra vobis et vestris perpetuo, unum morabatinum auri, vel pro eodem octo solidos regalium minutorum ad electionem nostram de primo futuro festo Pasche Domini ad septem annos, et de inde perpetuo sub predicta forma, et modo successive de septem in septem annos.
Et pro hiis attendendis firmiter et complendis, obligamus vobis et vestris successoribus, nos et nostros successores, et universitatem et omnes habitatores universitatis civitatis, et insule Maioricarum, et omnia bona nostra et successorum nostrorum, et omnium singulorum habitatorum dicte universitatis habita et habenda, et quod predicta servemus, teneamus, et compleamus, per nos et successores nostros, et quod contra predicta, vel aliquid predictorum nunquam veniamus vel veniri fatiamus bona fide.
Et per stipulationem nomine dicte universitatis vobis promitimus, ad maiorem autem omnium predictorum et singulorum firmitatem, nos Jacobus rex Maioricarum predictus, hoc presens instrumentum bulla nostra plumbea fecimus sigillari.
Actum est hoc decimo kalendas aprilis anno Domini millesimo trecentesimo.
Sig+num Petri Gaucerandi de Pinos predicti, qui de expresso mandato iamdicti illustrissimi domini regis Maioricarum, hec laudamus, et firmamus, et juramus.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis, et Ceritanie, et domini Montispesulani.
Signum + infantis Sancii, filii primogeniti iamdicti illustrissimi domini regis.
Signum + infantis Ferrandi, eiusdem illustrissimi domini regis filii.
Sig+num Ferrandi Rodriguiç militis. Sig+num Bernardi de Saragossa. Sig+num Francisci sa Costa. Sig+num Guillermi Arnaldi de Ecclesiis. Sig+num Bernardi de Hultzina. Sig+num Guillermi de Munt Sere, juratorum Maioricarum. Sig+num Guillermi Ebrini. Sig+num Petri de Cardona. Sig+num Arnaldi Benedicti senioris. Sig+num Ferrarii Picayn. Sig+num Guillermi Sacoma. Sig+num Bernardi de Verino. Sig+num Laffranchi Botar. Sig+num Jacobi Espinach. Sig+num Guillermi Natalis, notarii Maioricarum. Sig+num Raymundi de Brullio. Sig+num Bernardi Mosqueroles. Sig+num Arnaldi Guitardi. Sig+num Marimundi Felicis, sindicorum universitatis civitatis, et insule Maioricarum predictorum, qui hec laudamus et firmamus.
Testes huius rei sunt, nobilis Raymundus de Caneto, Jacobus Muredine miles, Berengarius de Calderis miles, Jacobus de Sancto Martino miles, Guillermus de Podio Orfila, Jacobus Catelli, Romeus Valentini, et Petrus de Calidis, scriptor domini regis predicti.
Sig+num Michalis Rotlandi, notarii publici Maioricarum, qui hec scribi fecit, et clausit, mandato dicti domini regis, et ad requisitionem dictorum juratorum, et sindicorum, cum litteris rasis et emendatis in septima linea, ubi dicitur "quaor", et in septima decima linea, ubi dicitur "infrascriptis", et in octava decima linea, ubi dicitur "inscriptorum", et cum litteris supra positis in linea tricesima prima, ubi dicitur "Maioricarum".
1276, setembre 12. Mallorca
Jaume II de Mallorca confirma tots els privilegis i llibertats del regne de Mallorca, immediatament després d'ésser coronat
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 50v-51v
Transcrit el 16-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, presentes pariter et futuri, quod nos Jacobus Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionum, et Ceritanie, et dominus Montispesulani, illustrissimi patris nostri bone memorie vestigiis inherentes, et eiusdem statuta servare volentes, habentes ante nostram presentiam instrumentum libertatum et franquesiarum per iam dictum dominum regem fidelibus nostri fi[delibus] populatoribus, et habitatoribus civitatis et regni Maioricarum, quondam concessarum, et instrumentum aliud per nos olim super confirmatione dictarum franquitatum eisdem concessum, et sigilli nostri munimine roboratum, et omnibus in predictis instrumentis positis diligenter et attente per lectis et intellectis, ipsorum fidelium et subditorum nostrorum justis postulationibus inclinati, et eisdem gratum prestantes assensum cum hac presenti pagina, in perpetuum et inviolabiliter valitura, per nos et nostros heredes et successores, laudamus, approbamus, concedimus, et confirmamus vobis omnibus civibus, et habitatoribus civitatis, et tocius regni Maioricarum tam presentibus quam futuris, omnes libertates franquitates et inmunitates per iamdictum illustrissimum patrem nostrum vobis concessas prout in instrumento dictarum libertatum plenius continetur, et iamdictum instrumentum dicte confirmationis dictarum libertatum per nos vobis olim factum, et omnia et singula contenta in dicto instrumento confirmationis nunc interum de novo laudamus et concedimus, approbamus, et etiam confirmamus, et ea omnia rata et firma semper habere promittimus, et manere statuimus in posterum inconvulssa.
Et ut predicta omnia et singula maiori gaudeant firmitate, juramus per Deum et eius sancta quatuor euvangelia, manibus nostris corporaliter tacta, ea omnia et singula semper servare, et rata, et firma habere, et in aliquo non contravenire, per nos vel per interpositam personam.
Mandantes etiam tenenti locum nostrum in Maioricarum, baiulo, et vicario, et universis aliis offitialibus et subditis nostris presentibus et futuris, quod predicta superius per nos, vobis concessa et confirmata firma habeant et observent et non contraveniant, nec aliquem contravenire permittant aliqua ratione.
Et quia sigillum regni nostri nondum fieri feceramus, presens instrumentum sigillo nostro solito fecimus sigillari.
Data Maioricarum, pridie idus septembris anno Domini Mº ducentesimo septuagesimo sexto.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis, et Ceritanie, et domini Montispesulani.
Testes sunt, Aries Yanes, Berengarius A. baiulus et tenens locum dicti domini regis in Maioricarum, Gaucerandus de Urgio, Michael Nuniz, Arnaldus Baiuli jurisperitus.
Sig+num Petri de Calidis, qui mandato predicti domini regis, hec scribi fecit et clausit, cum litteris in linea septima, ubi dicitur "contenta in", loco die et anno prefixis.
1276, setembre 12. Mallorca
Jaume II de Mallorca atorga noves franqueses als habitants del regne de Mallorca immediatament després d'ésser coronat
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 52r-53v
Transcrit el 16-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi presentes pariter et futuri, quod nos Jacobus Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis, et Ceritanie, et dominus Montispesulani, attendentes devotam fidelitatem et affectionem quam vos fideles nostri probi homines, cives, et habitatores civitatis et regni Maioricarum, erga nos habetis, et actenus habuistis et vestris multiplicibus meritis et servitiis more regio remunerationem et vos donis et exortationibus premiorum bonos, et de bonis meliores facere cupientes, de speciali gratia per nos et nostros damus et concedimus vobis predictis fidelibus et devotis nostris civibus, et habitatoribus civitatis, et regni Maioricarum, tam presentibus quam futuris, et concedendo statuimus, quod de cetero primus emphiteota et alii post ipsum sequentes, qui aliquos honores ad censum vel agrarium tenuerint habeant quartam partem laudimiorum primo domino, pertinentium de omnibus stabilimentis et quibuslibet aliis alienationibus, exceptis laudimiis, intratarum novorum stabilimentorum de quibus nichil laudimii habeat stabiliens de novo, et predicta quarta pars dividatur inter omnes emphiteotas equis portionibus sub forma superius compreenssa. Ab hoc tamen excipimus honores qui sunt ad certum laudimium stabiliti, quia de dicto certo laudimio dominus maior nullam partem dare tenebitur emphiteotis qui pro ipso tenent seu tenebunt res emphiteoticas, seu ad certum agrarium stabilitas.
Item damus vobis et concedimus et perpetuo statuimus quod quilibet qui honores ad censum seu ad certum agrarium tenuerit, possit predictos honores etiam ad certam peccuniam seu precium extimatos, liberis suis dare sine laudimio et concessu aliquo dominorum suorum tempore nupciarum.
Item damus et concedimus vobis et vestris perpetuo, quod si aliquis honor emphiteoticus seu qui ad censum, seu agrarium teneatur, pro indiviso ex successione parentum pervenerit ad liberos ex legittimo matrimonio procreatos possit dividi inter eos pro porcionibus hereditariis sine aliquo laudimio et concensu aliquo dominorum. Et hoc idem servetur si filii, vel filie legitimi fratrum, vel sororum premortuorum, simul successerint cum predictis. Verumtamen si ratione dicte divisionis aliquem alii vel aliis peccuniam contribuere contigerit, de illa peccunia tantum habeat dominus suum laudimium consuetum.
Item damus, concedimus, et perpetuo confirmamus, vobis et vestris omnes donationes omnium honorum et possessionum vobis per dominum regem quondam et nos factas, et omnia stabilimenta per ipsum et nos et baiulos aut locum tenentes predicti domini regis, et nostri facta aliquibus personis usque in hodiernam diem sicut in instrumentis dictarum donationum et stabilimentorum plenius continetur.
Item damus et concedimus, ac etiam statuimus perpetuo, quod in contractibus, aliquibus factis vel faciendis inter christianos, et judeos, nullus christianus teneatur jurare quod in dicto contractu statutum quondam domini regis bone memorie, scilicet ad rationem quatuor denariorum pro libra, super lucro dando fuerit observatum.
Item damus et concedimus vobis et vestris perpetuo, et etiam statuimus, quod de cetero inquisitio specialis non fiat, specialiter in civitate, et insula Maioricarum, contra aliquem, nisi primo ille contra quem debet fieri inquisitio fuerit citatus, vel requisitus, et quod tunc videat jurare testes si voluerit et possit se deffendere ut de iure fuerit faciendum. Verumtamen si super aliquo crimine seu maleficio fieret inquisitio generalis cum forte ab initio non constaret, nec stare posset quis vel qui specialiter dictum crimen vel malefitium comisserint, et per dictam inquisitionem generalem apparuerit aliquid fore culpabilem dicti criminis seu malefitii tunc possit procedi per dictam inquisitionem generalem contra illum qui specialiter culpabilis fuerit in eadem.
Predicta autem omnia et singula pro ut superius expressa sunt, per nos et nostros heredes ac successores, vobis predictis probis hominibus civibus, et habitatoribus civitatis, et regni Maioricarum, et vestris successoribus in eternum damus et duximus concedenda, et ea rata et firma servare sup [sic]promittimus et habere.
Mandantes tenentibus locum nostrum in Maioricarum, baiulis et vicariis, et universis aliis offitialibus et subditis nostris presentibus et futuris, quod predicta universa et singula, a nobis data et concessa, ut superius sunt contenta, firma habeant et observent, et faciant ab omnibus perpetuo inviolabiliter observari, et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua ratione.
Et quia sigillum regni nostri non dum fieri feceramus presens instrumentum sigillo nostro solito, fecimus sigillari.
Data Maioricarum, pridie idus septembris anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo VIº.
Signum + Jacobi Dei gracia regis Maioricarum, comitis Rossilionis, et Ceritanie, et domini Montispessulani.
Testes sunt, Aries Yanes, Berengarius Arnaldi baiulus et tenens locum dicti domini regis in Maioricarum, Gaucerandus de Urgio, Michael Nuniz, Arnaldus Baiuli, jurisperitus.
Sig+num Petri de Calidis, qui mandato predicti domini regis, hec scribi fecit et clausit, die et anno prefixis.
1280, febrer 10. Mallorca
Jaume II de Mallorca declara que la retenció de la lleuda i del peatge que ha signat en el conveni fet amb el rei d'Aragó, no suposarà cap perjudici a les franqueses i privilegis del regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 54r-55v.
Transcrit el 16-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, quod cum in compositione facta inter nos Jacobum, Dei gratia regem Maioricarum, comitem Rossilionis et Ceritanie, et dominum Montispesulani, et illustrem Petrum regem Aragonum, karissimum fratrem nostrum, super petitione et questione quam dictus illustris rex Aragonum nobis movebat, et faciebat de regno Maioricarum, et de insulis ei adiacentibus, et de comitatibus Rossilionis, Ceritanie et Confluenti, et Vallis Spirii, et de Cauquolibero, et de Montispesulano, cum dominatione et destrictu eiusdem, nos Jacobus rex Maioricarum predicto in instrumento dicte compositionis, retinuerimus nobis et nostris bovaticum in pred[ict]is terris, et etiam retinuerimus nobis quod in regno Maioricarum, et insulis ei adiacentibus possemus ponere novam lezdam et pedagium, et alia plura similiter retinuerimus et especifficaverimus in instrumento dicte compositionis seu transactionis, et cum tempore dicte compositionis actum fuerit inter nos, et dictum illustrem regem Aragonum, quod sindici seu procuratores ab universitate ville Perpiniani, et ville Podii Cerdani, et ab universitate civitatis Maioricarum, constituti, et quod sindici seu procuratores similiter ab universitate civitatis Barchinone, et civitatis Ilerde, et civitatis Gerunde, constituti, promitterent sub virtute juramenti, et homagii se servaturos dictam compositionem, et securaturos ipsam compositionem, teneri facere et servari, pro ut in instrumentis inde confactis hec lacius continetur, et ne propter predictas retenciones quas fecimus in dicta comisitione videlicet de bovatico, et de lezda nova, et pedagio aponendo in predictis locis, et propter omnia alia in instrumento dicte compositionis contenta audeatur posse aut possit hominibus civitatis, et tocius insule Maioricarum et franchitatibus, et libertatibus eorum, nunc vel in futurum, ullum preiuditium generari, maxime propter promissionem et juramentum ac homagium quod ex licentia et mandato nostro, habent et debent sindici seu procuratores civitatis, et insule Maioricarum, constituti, nomine universitatis dicte civitatis, et insule, prestare illustri regi Aragonum predicto, super servandis predicta compositione, et contentis in instrumento eiusdem.
Nos volentes indempnitati et prejuditio hominum dicte civitatis et insule Maioricarum, et franchitatum ac libertatum, eorum obviare et benigniter providere, ex certa scientia cum hoc presenti instrumento imperpetuum valituro, confitemur et recognoscimus vobis Petro de Turri militi, Bernardo Valentum, Reonardo de Mal Bosch, Berengario de Guardiola, Raymundo de Guaellis, et Bernardo Guillermi, juratis civitatis Maioricarum nomine vestro et tocius universitatis civitatis, et insule Maioricarum, stipulantibus et recipientibus quod pro predictis per nos retentis in supradicta compositione facta inter nos et dictum illustrem regem Aragonum, nec pro predictis promissione, juramento, et homagio, per dictos sindicos dicte civitatis et insule Maioricarum, prestandis dicto illustri regi Aragonum, super predicta compositione, et contentis in instrumento ipsius servandis, non fuit intencionis nostre, nec intelleximus nec intendimus, nec modo aliquo volumus posse intelligi quod vobis aut universitatis civitatis et insule Maioricarum tam presentibus quam futuris nec franchitatibus, aut libertatibus vestris, posset vel possit nunc vel in futurum prejuditium aliquod generari, nec etiam fuit intentionis nostri nec est, imponendi aliquam servitutem seu jugum servitutis in vobis nec in hominibus universitatis dicte civitatis et insule supradicte, presentibus et futuris, nec in bonis aut rebus eorum, immo ad tollendum et removendum omne dubium predicti prejuditii et servitutis, et ex certa scientia per nos et nostros laudamus, aprobamus, et confirmamus vobis predictis juratis, probis hominibus, et universitati predicte civitatis, et tocius insule Maioricarum, presentibus et futuris, franchesias omnes et libertates per dominum jacobum, bone memorie regem Aragonum patrem nostrum vobis datas et concessas, et per nos vobis laudatas et confirmatas, pro ut in instrumento quod a dicto domino rege Aragonum quondam patre nostro, et a vobis inde habetis plenius et lacius continetur.
Volentes et concedentes vobis dictis juratis pro vobis et universitate dicte civitatis, et insule, stipulantibus et recipientibus, quod nunc et etiam post factam dictam obligationem promissionem sacramentum, et homagium predicto illustri regi Aragonum, fratri nostro, omnes libertates et franchesie vestre, et generaliter omnia alia iura vestra, sint et remaneant integra et lllesa, ac penitus in eternum illibata, in eo statu in quo erant ante tempus supradicte compositionis.
Et ad maiorem firmitatem omnium predictorum presentem cartam bulla nostra plumbea fecimus comuniri.
Data in Maioricarum, quarto idus febroarii anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo nono.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis et Ceritanie, et domini Montispessulani.
Testes snt Guillermus de Caneto, Bernardus de Ulinis, Gueraldus de Rico vicarius Maioricarum, Pontius de Guardia, Berengarius de Ulinis, Arnaldus Baiuli judex dicti domini regis, Berengarius Arnaldi de Insula miles, Dalmatius de Sancto Michaele, et Raymundus de Podio de Pardinis miles.
Sig+num Petri de Calidis, qui mandato dicti domini regis, hec scribi fecit et clausit loco die et anno prefixis.
1279, novembre 10. Mallorca
El consell municipal de Mallorca nomena delegats per a jurar al rei Pere d'Aragó l'acceptació que la ciutat de Mallorca fa al conveni signat entre ell i el rei Jaume II de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 55v-56v
Transcrit el 16-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod congregata universitate hominum civitatis Maioricarum de mandato illustris domini Jacobi, Dei gratia regis Maioricarum ad publicum parlamentum in ecclesia beate Eulalie, in qua congregatione affuit maior pars hominum dicte universitatis, ipsa universitas presente, et auctoritate dicto domino rege Maioricarum, domino dicte civitatis, fecit et constituit ac ordinavit Guillermi de Turricella, et Jacobum de Sancto Martino, milites, Robertus de Pulcrovicino, Bernardum Valentini, Francischum de Clerico, Francischum Burgueti, et Bernardum de Ceserauguste, et Arnaldum Burguesii, sindicos auctores et procuratores ipsius universitatis, ad promittendum et obligandum et jurandum nomine et vice dicte universitatis se ipsam universitatem servaturos pro posse ipsorum, compositionem et pacciones factam et factas, inter illustres dominum Petrum Dei gratia regem Aragonum, et dictum dominum Jacobum per eandem regem Maioricarum, fratres, et omnia et singula contenta in instrumento dicte compositionis et pactionum, et facturos se, et curaturos, quod heredes et successores dicti domini regis Maioricarum, servabunt et complebunt omnia et singula in instrumento ipsius compositionis facto per Arnaldum Mironi scriptorem publicum Perpiniani contenta, et ad promittendum et jurandum de non iuvando nec deffendendo, heredes et successores dicti domini regis Maioricarum, contra dictum dominum regem Aragonum, vel suos in aliquo, si predictam compositionem non servarent donec in ipsa compositione contenta, per ipsos heredes essent completa, et ad fatiendum nomine dicte universitatis homagium, dicto domino regi Aragonum, pro predictis servandis et complendis.
Promittens dicta universitas ratum et firmum habere, quicquid per predictos sindicos factum fuerit in predictis.
Actum est hoc in Maioricam, quarto idus decembris anno domini millesimo ducentesimo septuagesimo nono.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis, et Ceritanie, et domini Montispesulani, qui predicta concedimus, et dicto procuratorio autoritatem nostram prestamus, appositum per manum Petri de Calidis scriptoris dicti domini regis, mandato eiusdem domini regis, loco die et anno prefixis.
Testes huius rei sunt, Petrus Dei gratia maioricense episcopus, Bernardus de Hulmis milites, Matheus de Costa, Bernardus de Costa, Bernardus Guillermi, Poncius de Jardino maioricense archidiaconus, Bernardus de Sobarbe, Bernardus de Palacio canonici sedis Maioricarum, Bernardus de Veri, Raymundus Lulli, Raymundus Guillermi, Guillermus de Miravals precentor maioricensis, Berengarius Arnaldi de Insula, Guillermus de Rivo, Petrus de Viridaria milites, Guillermus Rotbaldi, Petrus de Pocho, Berengarius Draperii, Guillermus de Caneto, et Pontius de Guardia milites, Jacobus Valentini, Guillermus Valentini, et Guillermus Ebrini, Bernardus de Sancto Minato, et Raymundus de Cardona.
Sig+num Guillermi Moratoni notarii publici Maioricarum, qui hoc scripsit et clausit.
1279, desembre 10. Mallorca
Jaume II de Mallorca absol els representants del consell municipal de Mallorca que havien d'anar davant la presència del rei d'Aragó a ratificar el conveni signat recentment pels dos monarques, del jurament de fidelitat que li havien prestat, per tal que pugueren prestar-lo al rei d'Aragó
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 57r/v
Transcrit el 15-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis, et Ceritanie et dominus Montispessulani, volentes et mandantes vobis Guillermo de Turricella, et Jacobo de Sancto Martino militibus, Roberto de Pulcrovicino, Bernardo Valentini, Francischo de Clerico, Francischo Burgueti, Bernardo de Cesarauguste, et Arnaldo Burgues, sindicis et procuratoribus Maioricarum, constitutis ad promittendum jurandum, obligandum et homagium faciendum illustri Petro Dei gratia regi Aragone, karissimo fratri nostro, pro servandis compositione, et pactionibus inhitis inter nos et dictum illustrem regem, fratrem nostrum, et probis hominibus et universitati dicte civitate et vestris, quod predicta omnia observetis, et observari faciatis pro ut in instrumento dicte compositionis dinoscitur contineri.
Et pro predictis complendis dicto illustri regi Aragonum fratri nostro, sacramentum et homagium fatiatis, absolvimus ideo quantum ad hec, vos et vestros ab omni dominatione, sacramento, fidelitate, et homagio, quibus nobis essetis obligati, donec contenta in dicto instrumento compositiones per heredes, et successores nostros observata fuerint et completa.
Actum est hoc in Maiorice, quarto idus decembris anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo nono.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis et Ceritanie, et domini Montispesulani, qui predicta concedimus et laudamus, appositum per manum Petri de Calidis scriptoris dicti domini regis, mandato eiusdem domini regis, loco die et anno prefixis.
Testes huius rei sunt, Petrus Dei gratia Maiorice epischopus, Bernardus de Hulmis, et Berengarius de Hulmis milites, Matheus de Costa, Bernardus Guillermi, Pontius de Jardino archidiachonus Maioricarum, Bernardus de Palatio, Bernardus de Sobarber canonici Maioricarum, Bernardus de Veri, Raymundis Lulli, Raymundus Guillermi, Guillermus de Miravals precentor Maiorice, Berengarius Arnaldi de Insula, et Gueraldus de Rivo, et Petrus de Viridaria milites, Guillermus Rotlandi, Petrus de Podio, Berengarius Draperii, Guillermus de Caneto, et Pontius de Guardia milites, Jacobus Valentini, Guillermus Valentini, et Guillermus Ebrini, Bernardus de Sancto Minato, et Raymundus de Cardona.
Sig+num Guillermi Moratoni, notarii publici Maioricarum, qui hec scribi fecit et clausit.
1280, febrer 18. Mallorca
El consell municipal de Mallorca canvia alguns dels delegats que havia nomenat per a jurar al rei Pere d'Aragó l'acceptació que la ciutat de Mallorca feia al conveni signat entre ell i el rei Jaume II de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 57v-58v
Transcrit el 15-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod congregata universitate hominum civitatis Maioricarum, de mandato domini Jacobi, Dei gratia regis Maioricarum, ad publicum parlamentum in domo predicatorum Maioricarum, in qua congregatione affuit maior pars hominum dicte universitatis, ipsa universitas presente, auctoritate dicto domino rege Maioricarum, domino dicte civitatis, fecit et constituit ac ordinavit Guillermi de Turricella, Ferrandum Rodriguis milites, Robertum de Pulcrovicino, Bernardum Valentini, Francischum de Clerico, A. Burguesii, et Bernardum de Saragossa, et Francischum Burgeti, sindicos auctores et procuratores ipsius universitatis, ad promittendum, obligandum et jurandum, nomine et vice dicte universitatis, se ipsam universitatem servaturos pro posse ipsorum compositionem et pactiones factam et factas inter illustres dominum P. Dei gratia regem Aragonum, et dictum dominum Jacobum, per eadem regem Maioricarum fratres, et omnia et singula contenta in instrumento dicte compositionis et pactionum, et facturos et curaturos, quod heredes et successores dicti domini regis Maioricarum servabunt et complebunt omnia et singula in instrumento ipsius compositionis facto, per A. Mironi scriptorem publicum Perpiniani contenta, et ad promittendum, et jurandum de non iuvando, nec deffendendo heredes et successores dicti domini regis Maioricarum, contra dictum dominum regem Aragonum, vel suos in aliquo si predictam compositionem non servarent donec in ipsa compositione contenta per ipsos heredes essent completa, et ad fatiendum nomine dicte universitatis homagium dicto domino regi Aragonum, pro predictis servandis et complendis.
Promittens dicta universitas ratum et firmum habere quicquid per predictos sindicos factum fuerit in predictis.
Quod est actum duodecimo kalendas marcii anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo nono.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis, et Ceritanie, et domini Montispesulani, qui predicta concedimus, et dicto procuratorio autoritatem nostram prestamus, appositum per manum Petri de Calidis, scriptoris dicti domini regis, mandato eiusdem domini regis, loco die et anno prefixis.
Testes huius rei sunt, Bernardus de Ulmis, Petrus de Fonnoyeto, Raymundus de Viridaria, Borracius de Bassia, frater Bernardus d'Estella prior domus predicatorum Maioricarum, Berengarius de Ulmis, Arnaldus Baiuli jurisperitus, Guillermus de Clusella, Jacobus Serra, frater Arnaldus Gombaldi eiusdem ordinis, Berengarius Arnaldi, Guillermus de Pug d'Orfila, Raymundus de Guaellis, Romeus Durfortis, Guillermus de Caneto, gueraldus de Rivo, jacobus Valentini, Petrus Pintenerii, Petrus Bocheti, et Pontius de Guardia, Arnaldus de Turicella milites, Renovardus de Malbosch, Johannes Homo Dei, et Arnaldus Omberti.
Sig+num Jacobi de Marina, notarii publici Maioricarum, qui hoc scripsit et clausit.
1280, febrer 18. Mallorca
El consell municipal de Mallorca canvia un dels delegats que havia nomenat per a jurar al rei Pere d'Aragó l'acceptació que la ciutat de Mallorca feia al conveni signat entre ell i el rei Jaume II de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 58v-60r
Transcrit el 16-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, quod cum universitas hominum civitatis Maioricarum, congregata ad publicum parlamentum, in ecclesia beate Eulalie eiusdem civitatis, de mandato domini Jacobi, Dei gratia regis Maioricarum, fecisset, constituisset, et ordinasset sindicos actores et procuratores ipsius universitatis, Guillermus de Turricella et Jacobum de Sancto Martino milites, et Robertum de Pulcro Vicino, Bernardum Valentini, Francischum de Clerico, Francischum Burgueti, et Bernardum de Saragossa, Arnaldum Burgesii, ad promitendum, et obligandum, et jurandum nomine et vice dicte universitatis se et ipsam universitatem servaturos pro posse ipsorum, compositionem et pacciones factam et factas, inter illustres dominum P. Dei gratia regem Aragonum, et dictum dominum Jacobum, per eandem regem Maioricarum fratres et omnia et singula contenta in instrumento dicte compositionis, et pactionum, et se facturos, et curaturos, quod heredes et successores dicti domini regis Maioricarum, servabunt, et complebunt omnia et singula in instrumento compositionis facto per A. Mironi, scriptorem publicum Perpiniani contenta, et ad promitendum, et jurandum de non iuvando, nec defendendo heredes, et successores dicti domini regis Maioricarum, contra dictum dominum regem Aragonum, vel suos in aliquo si predictam composicionem non servarent donec in ipsa compositione contenta per ipsos heredes essent completa, et faciendum nomine dicte universitatis homagium dicto regi Aragone, pro predictis servandis, et complendis pro ut hec omnia in instrumento dicte procurationis et sindicatus facto per G. Moratoni, notarium publicum Maioricarum continetur, et alter dictorum procuratorum, scilicet dictus Jacobus de Sancto Martino miles, post confactum dictum procuratorium, valde fuisset infirmitate detentus, propter quam infirmitatem suam oportuit eum remanere, et ad dictum dominum regem Aragonum ire non potuit, dictus dominus rex Maioricarum vocari fecit ad vocem preconis ut consuetum est in Maioricarum, dictam universitatem in domo predicatorum dicte civitatis.
Que cum dicta universitas congregata fuisset, de mandato dicti domini regis Maioricarum, et ipso presente, et auctorante dicta universitas fecit, constituit, et ordinavit sindicum auctorem, et procuratorem ipsius universitatis, simul cum aliis supradictis Ferrandum Rodrigiz militem loco dicti Jacobi de Sancto Martino, ad promitendum, et etiam obligandum, jurandum, et homagium fatiendum dicto domino regi Aragonum, simul cum aliis sindicis supradictis, detenendis, servandis, et complendis omnibus conventionibus, et pactionibus initis, inter dictos dominos reges, pro ut in dicto instrumento compositionis, et pactionum continetur, et pro ut dictus Jacobus de Sancto Martino, ad hoc per dictam universitatem Maioricarum procurator seu sindicus fuerat constitutus, promitens dicta universitas ratum, et firmum habere, quicquid per dictum Ferrandum Rodrigis, simul cum aliis sindicis supradictis factum fuerit in predictis.
Quod est actum XII kalendas marcii anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo nono.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis, et Ceritanie, et domini Montispessullani, qui predicta concedimus, et dicto procuratorio auctoritatem nostram prestamus appositum per manum Petri de Calidis scriptoris dicti domini regis, mandato eiusdem domini regis loco die et anno prefixis.
Testes huius rei sunt, Bernardus de Ulmis, Petrus de Fonoyeto, Raymundus de Viridaria, Borracius de Bassia, et frater Bernardus d'Estella prior domus predicatorum Maioricarum, Berengarius de Ulmis, Arnaldus Baiuli jurisperitus, Guillermus de Clusella, Jacobus Serra, frater Arnaldus Gombaldi eiusdem ordinis, Berengarius Arnaldi, Guillermus de Pugdorfila, Raymundus Guaellis, Romeus Durfortis, Guillermus de Caneto, Gueraldus de Rivo, Jacobus Valentini, Petrus Pintenerii, Petrus Bocheti, Pontius de Guardia, Arnaldus de Turricella milites, Renovardus de Malbosch, Johannes Homodei, et Arnaldus Omberti.
Sig+num Jacobi de Maria notarii publici Maioricarum, qui hec scripsit, et clausit cum litteris rasis et emendatis inlinea quartadecima ubi dicitur "et etiam".
1280, febrer 18. Mallorca
Jaume II de Mallorca absol els nous representants del consell municipal de Mallorca que havien d'anar davant la presència del rei d'Aragó a ratificar el conveni signat recentment pels dos monarques, del jurament de fidelitat que li havien prestat, per tal que pugueren prestar-lo al rei d'Aragó
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 60r-61r
Transcrit el 16-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis, Ceritanie et dominus Montispessulani, volentes et mandantes vobis, Guillermo de Turricella, et Ferrando Rodrigis militibus, Roberto de Pulcrovicino, Bernardo Valentini, Francischo de Clerico, Arnaldo Burgezii, Bernardo de Seragossa, et Francischo Burgueti, sindici et procuratoribus ab universitate Maioricarum constitutis, ad promittendum, obligandum et homagium faciendum illustri P. Dei gratia regi Aragone, karissimo fratri nostro, pro servandis compositione, et paccionibus inhitis, inter nos et dictum illustrem regem fratrem nostrum, et probis hominibus et universitati dicte civitate et vestris, quod predicta omnia observetis, et observari faciatis pro ut in instrumento dicte compositionis dinoscitur contineri.
Et pro predictis complendis, dicto illustri regi, fratri nostro sacramentum, et homagium fatiatis, absolvimus ideo quantum ad hec, vos et vestros ab omni dominatione, sacramento, fidelitate, et homagio quibus nobis essetis obligati, donec contenta in dicto instrumento compositiones per heredes, et successores nostros observata fuerint et completa.
Quod est actum XII kalendas martii anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo nono.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis et Ceritanie, et domini Montispesulani, qui predicta concedimus et laudamus, appositum per manum Petri de Calidis scriptoris dicti domini regis, mandato eiusdem domini regis, loco die et anno prefixis.
Testes huius rei sunt, Bernardus de Ulmis, Petrus de Fonoyeto, Raymundus de Vindaria, et Borracius de Bassia, frater Bernardus d'Estella, prior domus predicatorum Maioricarum, Berengarius de Ulmis, Arnaldus Baiuli jurisperitus, Guillermus de Clusella, Jacobus Serra, frater Arnaldus Gombaldi, eiusdem ordinis, Berengarius Arnaldi, G. de Pugdorfila, Raymundus Guaellis, Romeus Durfortis, Guillermus de Caneto, Gueraldus de Rivo, Jacobus Valentini, Petrus Pintanerii, Petrus Bocheti, Pontius de Guardia, Arnaldus de Turricella milites, Renovardus de Malbosch, Johannes Homodei et Arnaldus Omberti.
Sig+num Jacobi de Marina, notarii publici Maioricarum, qui hec scripsit et clausit.
1280, abril 17. Mallorca
Jaume II de Mallorca dóna llicència al consell municipal de la ciutat de Mallorca per poder triar anualment dos homes encarregats de la recaptació d'un impost especial a les mercaderies que es venen al mercat, destinat a la reparació dels murs de la ciutat
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 61r/v
Transcrit el 16-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, quod nos Jacobus Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis, et Ceritanie, et dominus Montispessullani, confitemur et recognoscimus vobis, Petrus de Turri militi, Bernardo Valentini, Bernardo Guillermi, Renoardo de Malbosch, Raymundo de Guaellis, et Berengario de Guardiola, juratis Maioricarum, et probis hominibus, et toti universitati civitatis, et regni Maioricarum, vos ad preces nostras et de nostra simplici voluntate, volentes providere reparationi et refectioni muri civitatis Maioricarum, fecisse inter vos ipsos tale statutum, quod omnes cursores mercatum facientes inter partes de rebus vel mercibus ascendentibus ad quantitatem, viginti solidorum, et ultra donent denarium Dei de mercibus de quibus consuetum est dari; qui denarius Dei detur, et mitatur in opere reparatione, et refectione dicti muri. Et quecumque alie persone mercatum inter se fecerint, et denarium Dei dederint, similiter ille denarius Dei, detur operi dicti muri.
Ad quem denarium Dei colligendum et recipiendum, concedimus vobis, quod possitis eligere, ponere, constituere, et mittere singulis annis, duos probos homines quoscumque volueritis, qui dictos denarios Dei colligant, et recipiant ad opus operis dicti muri civitatis.
Qui duo probi homines electi vocentur operarii, et in principio sue electionis quolibet anno, sacramentum fatiant in posse baiuli Maioricarum, quod in dicto officio se gerant bene et legaliter, et quod dictos denarios Dei ponant et mittant in operibus dicti muri tantum, et non in aliiis. Quod statum supradictum servetur in vita nostra tantum.
Promittentes vobis, quod dictos denarios Dei non accipiemus, nec accipi faciemus nec permittemus accipere, nec ipsos dabimus venderimus nec alienabimus alicui persone, nec heredes nostri possint vos compellere ad servandum dictum statum, post obitum nostrum, nec ad dandum, vel colligendum, dictos denarios Dei.
Per hoc autem statutum non intelligimus franquesias vestras et privilegia in aliquo frangere vel revocare.
Mandantes tenenti locum nostrum in Maioricarum, baiulus, et universis aliis officialibus nostris presentibus et futuris, quod predictam concessionem nostram firmam habeant, et observent, ut superius continetur, et contra ipsam non veniant, ne aliquem contravenire permittant aliqua ratione.
Et ad maiorem firmitatem et in testimonium predictorum presens instrumentum sigillo nostro maiori pendenti fecimus sigillari.
Data in Maioricarum, quintodecimo kalendas madii anno Domini millesimo ducentesimo octuagesimo.
1282, gener 26. Mallorca
El consell municipal de Mallorca protesta al rei Jaume II de Mallorca per l'obligació que tenen de jurar davant del rei d'Aragó el cumpliment del conveni signat entre aquests dos monarques, i declaren que ho faran però quedant totalment a salvu els privilegis i llibertats que tenen els mallorquins fins aquell moment
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 62r/v
Transcrit el 16-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos, Guillermus de Turricella, Ferrandus Rodrigis milites, Robertus de Bello Vicino, Bernardo Valentini, Francischus de Clerico, Bernardus de Seragossa, Arnaldus Burgezii, et Francischus Burgeti, sindici et procuratores constituti ab universitate civitatis et regni Maioricarum, super sacramento et homagio faciendo illustri P. regi Aragonum, pro servandis, et servari faciendis pactis et conventionibus factis et inhitis, inter dominum Jacobum, Dei gratia regem Maioricarum, et illustrem regem Aragonum, fratrem suum, super compositione inter ipsos facta, de regno Maioricarum, et de insulis ei adiacentibus, et de comitatibus Rossilione, Ceritanie, et Confluentis, et Valispirii, et de Cauquolibero, et de Montispessulano, cum dominatione, et districtu eiusdem, nomine nostro et dicte universitatis, protestamur coram vobis domino nostro regi Maioricarum predicto, quod dictum sacramentum, et homagium, faciemus, salvis nobis et dicte universitati omnibus franquesiis nostris, libertatibus, et privilegiis, et dictum sacramentum, et homagium.
Non intendimus facere super aliquibus que videantur nostris libertatibus obviare, et salvo quod non intendimus in aliquo renuntiare libertatibus, et franquesiis, nec consuetudinibus nostris per dictum juramentum et homagium.
Et facere intendimus, salvis nobis et dicte universitati, et successoribus nostris imperpetuum dictis nostris libertatibus, et franquesiis, et consuetudinibus concessis nobis per dominum Jacobum inclite recordationis regem Aragonum patrem vestrum, et per vos dictum dominum regem Maioricarum, nobis datis concessis, et confirmatis, quibus vel alicui predictarum nostrarum libertatum et consuetudinum non intendimus per aliquod factum in aliquo contraire.
Et hanc protestationem petimus per notarium publicum, in formam publicam redigi.
Quod est actum, in presentia dicti domini regis Maioricarum, in camera eiusdem in palatio domini Maiorice episcopi, septimo kalendas febroarii anno Domini Mº ducentesimo octuagesimo primo.
Presentibus Guillermo de Caneto, Poncius de Guardia, Bernardus Dalmatii, judice dicti domini regis, et Petro de Calidis, scriptore eiusdem domini regis.
Sig+num Jacobi de Marina, notarii publici Maioricarum, qui hiis omnibus supradictis interfui, et dictam protestationem in hanc publicam formam scripsi, redegi, et clausi loco die et anno prefixis.
1282, gener 26. Mallorca
Jaume II de Mallorca declara novament que la retenció de la lleuda i del peatge que ha signat en el conveni fet amb el rei d'Aragó, no suposarà cap perjudici a les franqueses i privilegis del regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 62v-64v
Transcrit el 16-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod cum in compositione facta inter nos Jacobum, Dei gratia rex Maioricarum comitem Rossilione et Ceritanie, et dominum Montispesulani, et illustrem Petrum, regem Aragonum karissimum fratrum nostrum, super peti[ti]one, et questione quam dominus illustris rex Aragonum nobis movebat, et faciebat de regno Maioricarum, et de insulis ei adjacentibus, et de comitatibus Rossilionis, et Ceritanie, et Confluentis, et Valle Spirii, et de Cauquo Libero, et de Montispessulano, cum dominatione et districtu eiusdem, nos Jacobus rex Maioricarum predictus, in instrumento dicte compositionis retinuerimus nobis, et nostris bovaticum in predictis terris, et etiam retinuerimus, quod in regno Maioricarum, et insulis ei adiacentibus, possemus ponere novam lezdam, et pedagium, et mentionem fecerimus de constitutionibus, inibitionibus, et bannis imponendis, et promiserimus valere, deffendere, et iuvare, toto posse nostro, dicto regi Aragonum, contra cunctos homines de mundo, et alia plura similiter retinuerimus et specifficaverimus in instrumento dicte composicionis, seu transactionis, et cum tempore dicte compositionis actum fuerit inter nos, et dictum illustrem regem Aragonum, quod sindici seu procuratores, ab universitate ville Perpiniani, et ville Podio Cerdani, et ab universitate civitatis Maioricarum, constituti, et quod sindici seu procuratores similiter ab universitate civitatis Barchinone, et civitatis Ilerde, et civitatis Gerunde constituti promitterent, sub virtute juramenti, et homagii, se servaturos dictam compositionem, et se curatores ipsam composicionem teneri facere et servari, pro ut in instrumentis inde confectis, hec latius continetur, et ne propter dictas retentiones et mentiones, quas fecimus in dicta compositione, videlicet de bovatico, et de lezda nova, et pedagio, et constitutionibus, et inibitionibus, et bannis apponendis in predictis locis, et de valença, et deffentione, seu in iuvamine, et propter alia in instrumento dicte compositionis contenta videatur posse aut possit hominibus civitatis et tocius insule Maioricarum, et franquitatibus, et libertatibus eorum, vel in futurum ullum preiuditium generari, maxime propter promissionem, et juramentum, ac homagium, quod ex licentia et mandato nostro, habent et debent sindici seu procuratores civitatis, et insule Maioricarum, constituti nomine universitatis dicte civitatis et insule, prestare illustri regi Aragonum predicto super servandis predicta compositione, et contentis in instrumento eiusdem.
Nos volentes indempnitati, et prejudicio hominum dicte civitatis et insule Maioricarum, et franquitatum ac libertatum eorum obviare, et benigniter providere, ex certa scientia cum instrumento presenti imperpetuum valituro, confitemur, et recognoscimus vobis, Petro de Viridaria militi, Bernardo de Cesarauguste, Francischo de Clerico, Guillermo Valentini, Bernardo de Vicho, et Martino de Mayolis, juratis civitatis Maioricarum, nomine vestro et tocius universitatis civitatis, et insule Maioricarum, stipulantibus et recipientibus, quod pro predictis per nos retentis, et pro premissis in supradicta composicione, facta inter nos, et dictum illustrem regem Aragonum, nec pro predictis promissione, juramento, et homagio per dictos sindicos dicte civitatis et insule maioricarum, prestandis dicto illustri regi Aragonum, super predicta compositione et contentis in instrumento ipsius, servandis non fuit intentionis nostre, nec intelleximus, nec intendimus, nec modo aliquo volumus posse intelligi, quod vobis aut universitati, civitatis et insule Maioricarum, tam presentibus quam futuris, nec franquitatibus, aut libertatibus vestris, posset vel possit nunc vel in futurum, prejuditium aliquod generari, nec etiam fuit intencionis nostre, nec imponendi aliquam servitutem, seu iugum servitutis, in vobis nec in hominibus universitatis dicte civitatis, et insule supra dicte presentibus et futuris, nec in bonis aut rebus eorum.
Immo ad tollendum et removendum omne dubium predicti prejudicii, et servitutis, ex certa scientia per nos, et omnes heredes et successores nostros, laudamus, approbamus, et perpetuo confirmamus, vobis predictis juratis, et probis hominibus, et universitati predicte civitatis, et tocius insule Maioricarum, presentibus et futuris, omnes franquesias, et libertates, per dominum Jacobum inclite recordationis regem Aragonum, patrem nostrum vobis datas, et concessas, et per nos vobis datas, concessas et confirmatas.
Volentes et concedentes vobis dictis juratis, pro vobis et universitate dicte civitatis et insule, stipulantibus, et recipientibus, quod nunc et etiam post factam dictam obligationem, sacramentum, et homagium, predicto illustri regi Aragonum, fratri nostro, omnes libertates, et franquesie vestre, et generaliter omnia alia iura vestra, sint et remaneant integra et illesa, ac penitus in eternum illibata, in eo statu in quo erant ante tempus supra dicte compositionis.
Et ut melius et plenius hec predicta et singula, vobis et vestris, a nobis et nostris heredibus et successoribus, compleantur et attendantur, gratis ex certa scientia, fatimus jurare in animam nostram nobilem virum, Guillermum de Caneto, per Deum et eius sancta quatuor evangelia, nos servaturos, et rata ac firma perpetuo habituros, omnia et singula supradicta, ut supradicta sunt et expressa.
Et etiam ad maiorem firmitatem, omnium predictorum, presentem cartam bulla nostra plumbea fecimus communiri.
Et nos Guillermus de Caneto predictus, mandato domini regis, ipso presente et mandante, juramus in animam suam, per Deum et eius sancta quatuor evangelia, manibus nostris corporaliter tacta, ipsum dominum regem servare et complere, et servari et compleri facere, omnia et singula supradicta, ut superius continentur.
Data Maioricarum, septimo kalendas febroarii anno Domini Mº ducentesimo, octuagesimo primo.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilione, et Ceritanie, et domini Montispessulani.
Testes sunt, Bernardus Dalmatii de Perpiniano, Arnaldus Burgesii, Pontius de Guardia, judex dicti domini regis, et Jacobus de Marina notarii Maioricarum, Robertus de Pulcro Vicino, Bernardus Valentini.
Sig+num Petri de Calidis, qui mandato dicti domini regis, hec scribi fecit, et clausit loco die et anno prefixis.
1282, febrer 18. València
El consell municipal de Mallorca jura davant del rei d'Aragó el cumpliment del conveni signat entre ell i el rei de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 65r-66r
Transcrit el 17-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Guillermus de Turricella, et Ferrandus Rodrigiz milites, Robertus de Pulcrovicino, et Bernardus Valentini, Francischus de Clerico, Francischus Burgeti, Bernardus Cesarauguste, et Arnaldus Burgesii, sindici actores et procuratores constituti ab universitate civitatis Maioricarum, ad promitendum, jurandum et obligandum, et homagium faciendum ad ea que inferius continetur, nomine nostris et dicte universitatis, et successorum nostrorum, et ipsius universitatis, omnes in simul de mandato domini Jacobi, Dei gratia regis Maioricarum, promitimus per nos, et successores nostros, vobis domino Petri, Dei gratia regi Aragonum, et vestris servare, et complere compositionem et pactiones initas inter vos, predictum dominum regem Aragonie, et predictum dominum regem Maioricarum, super questione seu peticione, quam vos predictus dominus rex Aragonum movistis, seu fecistis contra predictum dominum regem Maioricarum, de regno Maioricarum et de insulis sibi adjacentibus, et de comitatibus et terris Rossilionis, et Ceritanie, Confluentis, et Vallis Spirii, et Cauquo Libero, et villa Montispesullani, et castris, et terminis eiusdem.
Et visis et intellectis dictis compositione et pactionibus initis inter vos dominum Petrum Dei gratia regem Aragonie, et dominum Jacobum, dei gratia regem Maioricarum, et de predictis plene cerciorati, promitimus nos curaturos et facturos, quod predicta omnia serventur.
Obligantes nos, et nostros, et universitatem predictam, quod predicta servabimus, et servari fatiemus pro toto posse nostro imperpetuum, et non permitemus aliquem contravenire, et promitimus quod ad predicta servanda fatiemus totum posse nostrum.
Promitimus etiam per nos et nostros, vobis predicto domino regi Aragone, et vestris, quod si forte heredes vel successores dicti domini regis Maioricarum, nollent servare et complere predictam compositionem et pactiones, et omnia et singula contenta in instrumento dicte compositionis, nos non iuvabimus, nec deffendemus dictos heredes vel successores dicti regis Maioricarum, contra vos vel vestros in aliquo, donec predicta fuerint completa per eos.
Immo obligamus nos et nostros facturos, et curaturos, quod dicti heredes, et successores, quod dicti domini regis Maioricarum complebunt, et servabunt omnia supradicta, et singula contenta in instrumento dicte compositionis, pro quibus omnibus complendis et servandis, juramus per Deum et sancta IIIIor evangelia a nobis corporaliter tacta, et homagium fatimus vobis dicto domino regi Aragone, de voluntate et mandato dicti domini regis Maioricaarum.
Et predictis completis per eos, nos simus absoluti, et liberati a predicta obligatione, verum si vos vel heredes vestri veniretis contra dictam compositionem in totum vel in partem, vel eam non servaretis nolumus teneri ad predicta, quamdiu vos vel heredes vestri non servaretis vel contra veniretis.
Quod est actum Valentie in capitulo domorum fratrum minorum Valentie, duodecimo kalendas marcii anno Domini incarnationis millesimo ducentesimo octuagesimo primo.
Sig+num Guillermi de Turricella. Sig+num Ferrandi Rodrigis. Sig+num Rotberti de Pulcrovicino. Sig+num Francisco de Clerico. Sig+num Francisci Burgeti. Sig+num Arnaldi Burgesii. Sig+num Bernardi de Ceseraugusta, sindicum et procuratorum predictorum qui predicta omnia firmamus, laudamus, juramus, concedimus et approbamus, ut superius continentur.
Testes huius rei sunt vocati et rogati, Jazpertus Dei gratia episcopus valentinus, Petrus ferrandi, frater Albertus de Canellis, comendator domus militie Templi Valentie, frater Bernardus de Miravallis comendator domus Valentie ordinis Hospitalis sancti Johannis Jherusalem, Petrus Arnaldi de botonach, Mat[heus] Johannes de Proxida, Blaschus Petri Dezlor, Guillermus Durfort, Romeus Durfort, Romeus de Monte Olivo, et plures alii.
Sig+num Bernardi Gaucerandi, publici notarii Valentie, qui hoc scripsit et clausit, loco die et anno prefixis. Et est certum quod in Xª linea, hec dictiones videlicet "quod dicti heredes vel successores" fuerint bis scripta, et posita in eadem linea, ut in ipsa evidenter apparet.
1283, setembre 20. Egea
El rei Pere el Gran declara quines són les franqueses que tenen en tots els territoris de la seua corona, els habitants del regne de Mallorca
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 66r-67v
Transcrit el 17-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi, quod cum ex parte proborum hominum et universitatis civitatis, et insule Maioricarum, supplicatum fuerit nobis, Petro, Dei gratia regi Aragonum, et Sicilie, quod confirmaremus et observari faceremus eisdem libertates, et immunitates eis concessas per dominum Jacobum, inclite recordationis patrem nostrum, de non solvendis in aliquibus locis regni nostri, lezedis, pensis, mensuraticis, et pedagiis, nos volentes cerciorari si erant usi tempore dicti domini regis Jacobi, libertatibus, et immunitatibus supra dictis, mandavimus per litteras nostras offitialibus nostris ut testes reciperent super ipso usu et observantia predictarum libertatum, et immunitatum, et dicta ipsorum testium mitterent sub sigillo suo dilecto nostro magistro Arnaldo de Turre cancellario nostro.
Cum igitur exhibito coram karissimo primogenito nostro infante Alfonso, privilegio domini regis Jacobi, predicti concesso populatoribus, et habitatoribus civitatis, et regni Maioricarum, super libertatibus eorumdem, constet etiam nobis per dicta dictorum testium productorum ex parte procuratorum seu sindicorum universitatis Maioricarum examinata diligenter per dictum magistrum Arnaldum, et alios consiliarios nostros, ipsos sindicos seu procurat[or]es dictorum proborum hominum et universitatis civitatis et insule Maioricarum, plene probavisse:
Quod habitatores civitatis et insule Maioricarum sunt usi tempore domini regis Jacobi, predicti in civitate Barchinone, franquitate, lezde, pedagii et mensuratici quantum ad ius nostrum.
Et in Gerunda, franquitate, lezde, pedagii, mensuratici, et pensi, quantum ad ius nostrum, excepta parte castlanorum et aliorum.
Et in Villafrancha, franquitate lezde, pedagii, in fira, et mercato Ville Franche, excepta parte castlanorum.
Et in Montealbo, franquitate lezde, pensi, mensuratici, et pedagii, quantum ad ius nostrum.
Et in Terrachona, franquitate lezde, pensi, mensuratici, et pedagii.
Et in Cambrils, franquitate, lezde, pedagii, pensi, et mensuratici.
Et in Dertusa, et in capite seu grau, et Emposte, franquitate lezde, et pedagii, quantum ad ius nostrum.
Et in Ilerda, franquitate lezde, et pedagii, probaverunt plene se usos fuisse tempore dicti domini regis Jacobi, de penso vero, et mensuratico, sunt usi ibidem ut vicini Ceseraugusto.
Et in Oscha, franquitate pedagii.
Et in Valentia, franquitate lezde, pensi, mensuratici, et pedagii, excepto quod de sarracenis, et sarracenibus captivis, solvebant iura debita de eisdem que per alios solvuntur.
Et in Muroveteri, franquitate lezde, pedagii, pensi, et mensurati.
Et in Exativa, franquitate lezde, pedagii, et pensi.
Et in Morella, franquitate lezde, pedagii, pensi, et mensuratici.
Et in Castilione de Campo Burriane, franquitate lezde.
Et in Burriana, franquitate lezde, pedagii, pensi, et mensuratici.
Et in Algitzira, franquitate pedagii, et mensuratici.
Et in Denia, franquitate lezde, pedagii, mensuratici, et pensi.
Et in Gandia, franquitate lezde, pedagii, et pensi.
Et in Panischola, franquitat elezde, pedagii, pensi et mensuratici.
Per nos et omnes successores nostros, laudamus, concedimus, et confirmamus universis probis hominibus, ac toti universitati civitatis, et insule Maioricarum, libertates et inmunitates predictas eis concessas per dictum dominum regem patrem nostrum, de non solvendis predictis exactionibus in locis superius expressis.
Mandantes nichilominus baiulis, lezdariis, pedagiariis, et aliis offitialibus nostris presentibus et futuris, quod observent et observari fatiant inviolabiliter, omnibus habitatoribus civitatis et insule Maioricarum in locis predictis, libertates et inmunitates predictas illas scilicet de quibus probaverint se usos fuisse in locis predictis, ut superius continetur.
Nos enim immunitates, et libertates predictas quibus probaverunt se usos fuisse tempore dicti domini regis Jacobi, ut superius est expressum, eisdem inviolaliter volumus observari.
Data Exee duodecimo kalendas octobris anno Domini millesimo ducentesimo octuagesimo tercio.
Signum + Petri Dei gratia regis Aragonum et Sicilie.
Testes sunt, Petrus Martini de Luna, Petrus Vera, Ermengaudus comes urgellensis, et Blaschus Eximini de Ayerbe, et Alamaneus de Gualda.
Sig+num Petri de Sancto Clemente, scriptoris predicti domini regis, qui mandato eius hec scribi fecit, loco die et anno prefixis.
1284, maig 25. Perpinyà
Jaume II de Mallorca declara que els habitants de l'illa de Mallorca només tenen obligació de pagar dos diners per dia, per concepte de carceratge dels seus servus i captius
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 67v-68v
Transcrit el 17-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis et Ceritanie, et dominus Montispessullani, per nos et nostros concedimus universis hominibus insule Maioricarum extra civitatem habitantibus, presentibus et futuris quod pro se, aut nuntiis, vel captivis eorum, nunquam teneantur dare, vel solvere pro carcellagio carceris, in quo ipsi aut aliqui ex ipsis vel aliqui nuncii aut captivi ipsorum, capti vel detenti fuerint, tam incivitate quam extra, nisi duos denarios regalium tantum, qualibet die prounaqua persona, prout cives, et habitatores civitatis Maioricarum donant, et solvunt carcellagium supradictum.
Volentes et concedentes dictis hominibus, et suis presentibus et futuris, quod a maiori quantitate danta, ratione carcellagii ultra duos dictos denarios regalium pro qualibet persona, qualibet die ut dictum est, sint liberi penitus et immunes, sic dicti cives et habitatores dicte civitatis.
Mandantes tenenti locum nostrum in Maiorcarum, baiulo, et vicario, dicte civitatis, et universis aliis baiulis, et vicariis, ac offitialibus nostris, per totam dictam insulam constitutis, presentibus et futuris, quod predictam concessionem nostram firmam habeant, et observent, et non contraveniant, nec aliquem contravenire permittant aliqua ratione.
Et ad maiorem firmitatem omnium predictorum, presentem cartam, sigillo nostro maiori pendenti, fecimus communiri.
Data Perpiniani, octavo kalendas junii, anno Domini millesimo ducentesimo octuagesimo quarto.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis, et Ceritanie, et domini Montispessulani.
Testes sunt, Berengarius de Ulmis, Ermengaudus Olibe, Jacobus de Muredine, Arnaldus de Lupiano, legum doctor, et vicariis Rossilionis, Eymericus de Pulcro Vicino, Guillermus de Podio d'Orfila.
Sig+num Petri de Calidis, qui mandato dicti domini regis, hec scribi fecit et clausit, loco die et anno prefixis.
1283, febrer 13. Mallorca
Jaume II de Mallorca ratifica la primera carta de franquesa de Mallorca, a partir del text modificat i ampliat en 1257 pel rei Jaume I, que l'havia concedida inicialment en 1230
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 68v-73v
Transcrit el 18-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Manifestum sit omnibus tam presentibus quam futuris, quod Bernardus de Muredine miles, Renoardus de Malbosch, Guillermus Ebrini, Matheus de Costa, Raymundus de Cutinis, et Laffranchus Botar, jurati maioricarum nomine suo et universitatis regni Maioricarum, venerunt ante presentiam nostri Jacobi, Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis, et Ceritanie, et domini Montispessulani, instanter et humiliter supplicantes nomine dicte universitatis quatenus, instrumentum fraquesiarum, seu libertatum, quas illustrissimus dominus Jacobus, rex Aragonum, inclite recordationis pater noster eisdem regno, et eius habitatoribus concessit, et quas nos eiusdem excellenteissimi patris nostri, vestigiis inherentes confirmavimus et aprobavimus et laudavimus, publicari et in formam publicam redigi faceremus, pro eo qua necessitate urgente originale instrumentum predictarum franquesiarum, et libertatum ad terram regis Aragone, karissimi fratis nostri mitere cogebantur, et timebant ne propter maris pericula, vel casus alios fortuitos qui contingunt dictum originale instrumentum periret, et dicta universitas a predictis franquesiis, et iuribus que per eas consecuta est caderet propter deffectum predicti instrumenti difficultatem probationum, si forte dictum instrumentum aliquo casu contingeret deperire.
Unde nos Jacobus, Dei gratia rex Maioricarum predictus peticioni ac supplicationi predictorum juratorum, et universitatis Maioricarum ut pote justis annu[e]ntes et securitati ac quieti fidelium civium nostrorum, et universitatis tocius regni predicti solita clementia ac sollicitudine providere cupientes ac volentes probationibus subvenire ne veritate occulta predicte universitatis posset in posterum justicia deperire, habito super diligenti consilio et tractatu, et viso dicto originali instrumento, et sigillo eius et filo inspectis ac in nostra presentia presentibus infrascriptis testibus publicato diligenter cum ipsum invenerimus non canccellatum nec viciatum neque in aliqua parte sui oblitum, et sigillum eius cum filo verum invenerimus ad sincerum, Jacobo de Marina, notario infrascripto mandavimus ut tenorem eius in publicam formam redigeret ad habendam et faciendam fidem perpetuam de eodem, cuius instrumenti franquesiarum series talis est:
"Noverint universi, quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; habentes et tenentes in nostra presentia instrumentum sive cartam privilegiorum et franchitatum, quas vobis dilectis et fidelibus nostris universis et singulis populatoribus, et habitatoribus civitatis et regni Maioricarum olim, sub anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo, kalendas marcii, apud Maioricas dedimus et concessimus, ac ipsius diligenter intellecto tenore, quia vos tanquam fidelissimi et devotissimi nostri karissimum filium nostrum infantem Jacobum recepistis libenter et jurastis habere post dies nostros dominum naturalem, quedam ad precum vestrarum instantiam corrigimus, et quedam capitula de gratia spetiali adicimus que omnia in predicto instrumento ad utilitatem et salvamentum vestri existunt.
Et ideo instrumentum predictum sic correctum vobis et vestris per nos et nostros laudantes concedentes ac perpetuo confirmantes, tenorem eius de verbo ad verbum et ea capitula que nunc ibi adicimus ad perpetuam rei memoriam hic facimus annotari.
Tenor instrumenti iam dicti talis est:
"In Christi nomine. Manifestum sit omnibus tam presentibus quam futuris, quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, et regni Maioricarum, comes Barchinone, et dominus Montispesulani, cum presenti publica scriptura perpetuo valitura, per nos et omnes heredes ac successores nostros, damus concedimus et laudamus vobis, dilectis et fidelibus nostris universis et singulis populatoribus regni et civitatis Maioricharum et habitatoribus predictam civitatem et totam insulam, ut ibi populetis et habitetis.
Et damus vobis casas et casales, ortos et ortales, et terminum civitatis prata, pascua, aquas dulces, maria et litus maris, venationes, pasqueria, plana et montanas, herbas, ligna ad domos et naves, et alia ligna construenda et ad omnes alios vestros usus. Et possitis piscari in mari libere, stagnis tantum retentis nobis.
Possessiones autem omnes, quas in civitate vel in regno Maioricarum habebitis vel possidebitis, habeatis franchas et liberas, sicut eas habebitis per cartas nostre donationis, et possitis de eis facere, cum prole et sine prole, omnes vestras voluntates cuicumque volueritis, exceptis militibus et sanctis.
Damus iterum vobis quod in civitate et regno Maioricarum, et per totam aliam terram dominationis nostre, et regni Aragonie, tam hiis terris quas hodie habemus vel in antea poterimus adipisci per terram, et mare sitis franchi et liberi cum omnibus rebus et mercaturis vestris, ab omni lezda, pedatico, portatico, mensuratico et penso, et ribatico, et ab omni questia, tolta, forcia, demanda, prestito, hoste et cavalcata et earum redempcione, postquam insula fuerit adquisita.
Non donetis carnaticum de vestro bestiario ullo tempore, passaticum, herbaticum, nec quarentenum.
Naufragium aliquod non erit unquam in partibus insule supradicte.
Si quis traxerit cultellum vel ensem versus alium minando vel irascendo, donet nostre curie sexaginta solidos, vel manum perdat.
Siquis captus fuerit in latrocinio aliquas res furando, teneat ille cuius res fuerit, latronem illum tamdiu donec suas res recuperet, et postea reddat illum curie ad justiciam faciendam.
Nullus de adulterio puniatur in rebus vel persona, nisi mulier vel vir proponat querelam de violentia vel de forcia sibi facta.
Omnia malefacta que fuerint inter habitatores civitatis, possint probi homines pacificare et diffinire antequam sit clamor vel firmamentum ad curiam factum.
De injuriis et malefactis de quibus curie fuerit factus clamor, firmabitis directum in posse nostre curie, et reus dabit quintum pro calonia, si sit convictus, set primo debet satisfacere conquerenti.
Pro quinto curie lectum archa non pignorabunt, neque vestes neque arma persone sue.
Si querimonia facta fuerit de possessione vel re immobili, non dabitis caloniam neque quintum.
Habitatores civitatis et tocius insule placitabunt de tercio in tercium diem, extraneus de die in diem si conveniatur. Sed si conveniat utetur iure vicini.
In causis injuriarum, dampnis, vulneribus illatis, procedatur secundum usaticum Barchinone.
Si debitor vel fideiussor aliquis sit effectus et terminus sit transactus et inventus fuerit in civitate vel regno Maioricharum, non possit foris privilegium allegare, set ibi teneatur respondere.
Pro aliquo crimine vel debito vel demanda, non faciatis nobiscum vel cum baiulo aut curia civitatis, nec inter vos ipsos batailam per ferrum candidum per hominem, nec per aquam vel aliam ullam causam.
Curia, baiulus, sayo vel eorum locumtenens, non intrabunt domos vestras pro aliquo crimine vel causa suspitionis per se solos, set intrabunt cum duobus, vel quatuor probis hominibus civitatis. Hoc idem servabitur in navibus, et lignis, et furnis et molendinis.
Sacramentum calumpnie facietis in causis vestris, set nil inde dabitis vel ponetis pro iureiurando faciendo.
Non dabitis curie, baiulo vel saionibus, aliquid pro vestra justitia facienda vel exequenda, set si saio hierit extra civitatem, det ei conquerens sex denarios pro leuga.
Revenditor vini, farine vel rerum comestibilium, si inventus fuerit cum falsa mensura, perdat totam penitus rem venalem, et habeat inde terciam partem curia, et duas partes murus civitatis.
Flecaria si vendiderit panem de minus penso, vel ponatur in costello, vel donet quinque solidos, de quibus habeat duas partes curia, et murus terciam partem.
Nullus teneatur facere preconizare vinum, oleum, aut res venales, nec teneatur habere pensum domini, tamen ex quo posite fuerint res venales, non quis plus vendere possit precio posito, sed totam vendat rem venalem, nec faciat in ea mesclam ullam.
Vicarius, baiulus vel saio, non possit cognoscere de falsitate pensi vel mensurarum, nisi in loco publico, et coram probis hominibus civitatis.
Non dabitur calonia nisi placitum firmatum fuerit ab utraque parte.
Omnes questiones que infra habitatores fuerint civitatis, agitentur in locis publicis ubi vicarius fuerit cum probis hominibus civitatis, et non venietis ad domum curie vel baiuli pro placito terminando.
Debitor, vel fideiussor possit dare pignus suo creditori ad decem dies, cum manulevatore ydoneo, et tenebit pignus per decem dies, post quos vendet pignus set currere illud fatiet per tres dies, et si plus de suo debito inde habuerit, restituat debitori; si minus, debitor vel fideiussor restituet creditori.
Nullus fideiussor teneatur respondere dum principalis persona presens fuerit, et ydonea ad satisfaciendum.
Si quis dixerit alicui "cuguç" vel "renegat", et statim ibi aliquod dampnum acceperit, non teneatur respondere alicui domino, vel eius locumtenenti.
Si quis pro aliquo crimine a curia, vel baiulo captus fuerit, non absolvatur, nisi dederit firmansiam de directo.
Si miles noluerit facere justicie complementum, nec a curia possit distringi, liceat adversario suo pignora capere, propria auctoritate sua, preter equm quem ipse equitat; et si forte alia pignera non habeat, liceat adversario militis equm capere, nisi super eum equitet, vel propria manu eum teneat.
Juditia omnia causarum, et criminum judicabit curia cum probis hominibus civitatis.
Siquis de aliquo crimine fuerit condempnatus unde penam sustineat corporalem, non amitet bona sua nec partem bonorum suorum, set possit de eis testari, et dimittere heredibus et cui velit.
Quilibet possit facere se preconem, et possitis res vestras cuilibet facere preconari.
Liceat cuilibet layco tamen ydoneo, set nemini ordinato, tabellionatus officium exercere, prestito sacramento in posse curie, et proborum hominum, quod sit in suo offitio pro utraque parte legalis pariter et fidelis.
De omni clamo, sive neget, sive dubitet reus, sive confiteatur, prima a curia consilio proborum hominum sententia feratur, que talis est: per totam istam diem pausate cum vestro adversario, vel firmate directum vel sero ascendatis in Almudaynam; si non Almudaynam ascenderit, habetur pro firmato directo, et exhibebit inde directum.
Nos vel aliquis successor vel heres noster, curia, baiulis vel aliquis tenens nostrum locum, non facient ullam fortiam, vel districtum in personis vel rebus vestris, dum parati fueritis dari firmanciam de directo, nisi sit in enorme crimen.
Promitimus etiam vobis quod non dabimus, nec excambiabimus vos alicui persone, militibus neque sanctis, in toto vel in parte, set semper amabimus et deffensabimus vos in cunctis locis, sicut nostros fideles probos homines et legales.
Datum apud Maioricas, kalendas marcii anno Domini millesimo ducentessimo tricesimo".
Hec sunt capitula que nunc adicimus ex gratia nostra, de novo:
Honores, et possessiones omnes vobis prout continetur in capitebrevi, per nos et nostros laudamus, concedimus, et perpetuo confirmamus.
Littere vel instrumenta alicui, vel aliquibus a nobis concessa, et etiam concedenda contra privilegia, vel franchitates vestras, nullam roboris obtineant firmitatem.
Volumus et perpetuo statuimus, quod quilibet successor noster, curia, baiulus et nostrum quilibet locum tenens in civitate vel insula Maioricarum, jurent hec omnia et singula, sicut superius scripta sunt, attendere fideliter et observare.
Nos autem, ad maiorem predictorum omnium et singulorum firmitatem, juramus et facimus iurare karissimum filium nostrum infantem Petrum, heredem Catalonie, super sancta Dei evangelia a nobis et ipso corporaliter tacta, quod predicta omnia et singula attendamus et compleamus omnino et faciamus in omnibus et per omnia ab omnibus inviolabiliter observari.
Et nos predictus infans Petrus, heres Catalonie, juramus per Deum et sancta Dei euvangelia a nobis tacta, supradicta omnia et singula attendere firmiter et complere.
Datum apud Alcanicium, sexto idus febroarii anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Sig+num infantis Petri, illustris regis Aragonum predicti filii, et heredis Catalonie.
Testes sunt: Bn. Guillermi de Entença, Artallus de Luna, Eximinus de Focibus, Eximinus de Urrea, Michael de Lesun, Jauzbertus vicecomes Castri Novi, Arnaldus de Lerz, G. de Castronovo.
Sig+num Petri de Capellades, qui mandato domini regis, et infantis Petri supradicti, pro domino fratre Andrea episcopo Valencie iamdicti domini regis cancellario, hec scripsit loco die et anno prefixis."
Dictum vero instrumentum franquesiarum, habebat sigillum plumbeum dependens in filis ciricis rubeis et croceis. Item habebat dictum sigillum ex una parte, ymagine regis sedentis in solio, et portantis coronam in capite, et tenentis in manu dextera ensem, et in sinistra manu quasi spetiem pomi, et super dictum pomum ymaginem crucis, et habebat in suo circulo seu circumferentia ymaginem crucis, et post crucem littere que secuntur "S", "I", et videbatur iuxta dictu "I" quod deberet esse "I A", set tamen non aparebat, de inde subsequebantur littere subsequentes, "regis Aragonum, et Maioricarum, et Valentie". Item habebat dictum sigillum ex alia parte, signum seu ymaginem regis, sedentis super equm munitum seu paratum signis similibus armis regis Aragonum predicti, et tenebat dictus rex lanceam, et coronam in capite. Item habebat dictum sigillum in eadem parte, in sua circumferencia crucem seu signum crucis, et post + sequebantur littere subsequentes "comitis Barchinone, et Urgelli, et domini Montispessullani".
Actum fuerunt hec in civitate Maioricarum, in palatio episcopi maioricensis, in presentia testium, scilicet Pontii de Guardia, et Berengarii Arnaldi de Insula, Gueraldi de Rivo militum, et Guillermi de Podio d'Orfila, Bernardi Dalmatii de Perpiniano, judicis dicti domini regis Maioricarum, ad hanc publicacionem videndam et audiendam vocatorum et rogatorum, idus februarii anno Domini millesimo ducentesimo octuagesimo secundo.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis, et Ceritanie, et domini Montispessulani, qui predicte publicationi, et huic presenti instrumento in presentia nostri examinato, puncto ad punctim, verbo ad verbum, cum originali suo quod tenuimus, videntes etiam et inspicientes bullam plumbeam in ipso originali pendenti, ut superius dictum est auctoritatem prestavimus, et nostro sigillo plumbeo sive bulla, pendenti roborari fecimus et etiam comuiri, appositum per manum mei Bonanati, de Figueres mandato dicti domini regis, vice Petri de Calidis scriptoris eiusdem.
Testes sunt, Berengarius Arnaldi de Insula, Guillermus de Podio d'Orfila, Pontius de Guardia, Gueraldus de Rivo milites, et Bernardus Dalmatii, de Perpiniano judex dicti domini regis Maioricarum.
Sig+num mei Jacobi de Marina, notarii publici Maioricarum predicti, qui hiis omnibus supradicti interfui, et mandato dicti domini regis Maioricarum, hoc instrumentin in hanc publicam formam scribi, et redigi feci, et propria manu clausi, loco die et anno prefixis, cumlitteris supra positis inlinea XXVIª ubi dicitur "hominum".
1302, juliol 6. Soller
El rei Jaume II de Mallorca confirma les donacions que havien estat fetes al comú de la ciutat de Mallorca en el monment de fer el repartiment després de la conquesta de l'illa
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, f. 80r/v
Transcrit el 18-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis et Ceritanie, ac dominus Montispesulani, attendentes et scientes quod clare memorie dominus Jacobus, illustris rex Aragonum quondam pater noster, tempore quo insulam Maioricarum a manibus sarracenorum eripuit, et ad suum dominium reduxit, ordinavit quod homines civitatum atque aliorum locorum et villarum Catalonie, Montispesulani, et Marssilie, qui ad adquisicionem dicte insule, cum suo exercitu, seu scolio pervenerunt, et additam adquisitionem interfuerunt, haberent certas partes domorum, alqueriarum, et aliarum possessionum civitatis, et insule supradicte, pro ut eis pertinebant ratione suarum cavallarium, que dicte domus et alie pocessiones fuerunt date et concesse per certos probos homines, tunc ad predicta dividenda deputatos per liberum et franchum alodium, prout in instrumentis donationum et assignationum predictorum plenius dinoscitur contineri.
Et ex parte nostra contra aliquos detinentes predicta bona mota fuisset questio super dictis bonis, petendo quod non poterant nec debebant dari seu assignari per alodium per predictos deputatos, cum non posset hostendi potestas eis data seu concessa ad predicta, et invenerimus dictos homines Maioricarum predicta habere, tenere, et habuisse et tenuisse et eis data fuisse per dictos deputatos per franchum alodium, a tempore dicte adquisitionis dicte insle citra ad suplicationem et instantiam Petri Viridaria militis, Guillermi de Buadela, Francisci Durandi, Bernardus Geraudi, Ferrarii de Serra, Guillermi de Laugostaria, juratorum civitatis Maioricarum, nomine suo et tocius universitatis civitatis et insule supradicte, volumus et condimus quod omnes donationes et assignationes facte per dictos qui deputati fuerunt ad predicta bona danda et dividenda, que data fuerunt et concessa per franchum alodium, remaneant et sint habentibus et possidentibus illa per franchum et liberum alodium, prout in instrumentis donationum dictarum inde factis plenius continetur, nisi in eisdem instrumentis retentio aliqua feudi, seu alterius iuris nostri expressa fuerit, seu retenta, vel nisi per alia instrumenta posset liquide apparere, quod cite possessiones teneantur, et teneri debeant, vel nisi dicte possessiones a longissimo tempore citra, pro nobis teneri consueverunt sine aliqua contradictionem.
Mandantes tenentibus locum nostrum in Maioricarum, baiulis, vicariis, et aliis offitialibus nostris presentibus et futuris, quod predicta omnia firma habeant, et observent, et non contraveniant nec aliquem contravenire permitant aliqua racione.
Et ad maiorem firmitatem omnium predictorum, presens instrumentum sigillo nostro pendenti iussimus comuniri.
Datum apud Soller, nonas augusti anno Domini millesimo trecentesimo secundo.
Signum + Jacobi Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis, ac domini Montispessulani.
Testes sunt, Petrus Galcerandi de Pinos, Raymundus de Caneto domicellus, Raymundus Guillermi sacrista elnensis, Dalmatius de Garriga miles, Berengarius de Ulmis, Jacobus Catelli judex dicti domini regis.
Sig+num Petri de Calidis, qui mandato dicti domini regis hec scribi fecit et clausit, loco die et anno prefixis.
1304, juliol 28. Colliure
Jaume II de Mallorca declara que la nova moneda d'argent que posarà en circulació en el regne de Mallorca no suposarà cap perjudici als privilegis i llibertats que tenen els habitants del territori fins aquell moment
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 82r/v
Transcrit el 18-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis et Ceritanie, et dominus Montispessulani, concedimus Petro de Cardona, Raymundo de Costa, Petro de Sancto Minato, Bernardo de Curbins, et Simoni de Podio Malverio, juratis Maioricarum, nomine suo et tocius universitatis civitatis et insule Maioricarum, quod licet nos fecerimus et adhuc fatiamus cudi monetam argenti in civitate Maioricarum, et ei dederimus certam formam et cursum pro recipienda et solvenda dicta moneta, prout constat per ordinationem factam per discretum Guillem de Pug d'Orfila, de voluntate et assensu nostro, et per preconizationem publice factam per civitatem mMioricarum, voluntate etiam et consensu predictorum juratorum et universitatis predicte, non intendimus per dictam ordinationem et preconizationem, et cursum predicte monete argenti, facere prejuditium eisdem juratis, vel dicte universitati in alia moneta [e]re contaminata, quam eidem universitati dedimus, et assignavimus, nec privilegiis vel gratiis ipsi universitati a nobis factis ratione predicte monete; immo volumus et concedimus per nos et successores nostros dicte universitati insule Maioricarum, quod dicte gratie et privilegia que universitati predicte dedimus et concessimus, remaneant semper in suo robore et valore, non obstante ordinatione dicte monete argenti vel cursu ipsius, ad bonum et sanum intellectum tocius universitati predicte.
Nolentes immo expresse prohibentes, ne dicta ordinatio contra gratiam et privilegia dicte universitatis, et in prejuditium eiusdem valeat redundare.
Et ut hec omnia maiorem obtineant firmitatem, mandamus hanc concessionem nostram sigilli nostri pendentis munimine commuiri, et a dilectis filiis nostris Santio et Ferrando firmari.
Ad hec nos infans Santius, primogenitus, et infans Ferrandus, supradicti illustrissimi domini regis Maioricarum filii, assensu et voluntate dicti domini regis patris nostri, promitimus et volumus predicta omnia et singula per dictum patrem nostrum concessa et ordinata, perpetuo tenere et complere et inviolabiliter observare, et non contravenire aliqua ratione.
Et ad maiorem firmitatem super premissis habendam huic carte sigilla nostra apponi fecimus inpendenti.
Datum in Cauquolibero, quinto kalendas augusti anno Domini millesimo trecentesimo quarto.
1301, març 23
Jaume II de Mallorca ordena la substitució de l'ús dels morabatins, maçmudines i besants de moneda valenciana que apareixen en els contractes que es fan pel regne de Mallorca, per moneda mallorquina, amb les modificacions que s'indiquen
Arxiu del Regne de Mallorca, Llibre de Privilegis i Franqueses confeccionat en 1334 per Romeu dez Poal, ff. 83r-84r
Transcrit el 19-VI-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis et Ceritanie, ac domini Montispesulani, ad magnam supplicationem instantiam et requisitionem Ferrandi Rodriguis militis, Bernardi de Seragussa, Francisci Sacosta, Guillermi Arnaldi de Ecclesiis, Bernardi de Ultzina, Guillermi de Montesono, juratorum Maioricarum, et Guillermi Valentini, Guillermi Ebrini, Petri de Cardona, Arnaldi Benedicti senioris, Ferrarii Picayn, Guillermi de Cumba, Bernardi de Verino, Laffranqui Botar, Jacobi Espinach, Guillermi Natalis notarii Maioricarum, Raymundi de Brullio, de Incha, Arnaldi Guitardi, de Sineu, Bernardi Moscharoles, de Soyler, Marimundi Felicis, de Porreriis, sindicorum universitatis civitatis et insule Maioricarum, per nos et nostros successores concedimus vobis dictis juratis et sindicis insule Maioricarum, nomine universitatis civitatis et insule Maioricarum, et perpetuo statuimus, quod extimatio morabatinorum, macemutinarum, et bisanciorum, que continetur in instrumentis [uius]que factis scilicet extimatio octo solidorum regalium Valentie pro uno morabatino, et quinque solidos regalium Valentie pro una macemutina, et trium solidos et sex denariorum dicte monete pro uno bisantio, de cetero perpetuo intelligatur fiat et solvatur ad regales Maioricarum minutos et ad eundem numerum ad quem solvebatur de regalibus Valentie.
Ita quod pro quolibet morabatino in dictis instrumentis contento, pro quo debebantur solvi octo solidos regalium Valentie, solvantur octo solidos regalium Maioricarum minutorum. Et pro qualibet maçemutina, pro qua debebantur solvi quinque solidos regalium Valentie, solvantur quinque solidos regalium Maioricarum minutorum. Et pro quolibet bisantio, pro quo debebantur solvi tres solidos et sex denarii regalium Valentie, solvantur tres solidos et sex denarii regalium Maioricarum minutorum.
Concedimus etiam vobis juratis, et sindicis predictis, quod omnes quantitates peccunie comandarum depositorum, et quorumlibet aliorum contractuum contente in instrumentis uiusque factis, in quibus facta est mentio de regalibus Valentie, solvantur de cetero dicte quantitates in peccunia regalium Maioricarum minutorum, ad eundem numerum et quantitatem que solvi debebant regales Valentie.
Concedimus insuper vobis et vestris, et statuimus quod notarii Maioriarum in instrumentis que de cetero fatient ponant et scribant, et teneantur scribere et ponere octo solidos regalium Maioricarum minutorum pro morabatino, sicut consueverant ponere octo solidos regalium Valentie pro morabatino. Et quinque solidos regalium Maioricarum minutorum pro una macemutina, sicut consueverant ponere et scribere quinque solidos regalium Valentie, pro qualibet macemutina, et tres solidos et sex denarios regalium Maioricarum minutorum monete perpetue, pro quolibet bisantio, sicut consueverant ponere et scribere tres solidos et sex denarios regalium Valentie pro quolibet bisantio.
Item concedimus vobis et vestris, et statuimus quod solutiones debitorum que debebuntur de dicta moneta regalium Maioricarum, possint fieri et solvi de quacumque moneta alia dum tamen ad cambium dicte monete regalium Maioricarum minutorum monete perpetue, non obstante confirmatione per nos facta de dicta moneta vel instrumento inde facto.
Mandantes insuper tenentibus locum nostrum in regno Maioricarum, baiulis, vicariis, et aliis offitialibus nostris presentibus et futuris quod omnia predicta et singula firma habeant et observent, et non contraveniant nec aliquem venire permitant aliqua racione.
In cuius rei testimonium hoc presens instrumentum sigillo nostro pendenti fecimus comuniri.
Actum est hoc Xº kalendas aprilis anno Domini millesimo trecentesimo.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Maioricarum, comitis Rossilionis et Ceritanie, et domini Montispessulani, qui hec laudamus et firmamus.
Testes huius rei sunt, nobilis Raymundus de Caneto, Jacobus de Muredine miles, Berengarius de Calderiis miles, Jacobus de Sancto Martino miles, Guillermus de Podio Orfila, Jacobus Catelli jurisperitus, Romeus Valentini, et Petrus de Calidis scriptor dicti domini regis.
Sig+num Michaelis Rotlandi, notarii publici Maioricarum, qui hec scribi fecit et clausit, mandato dicti domini regis Maioricarum, cum litteris rasis et emendatis in duodecima linea, ubi dicitur "Maioricarum".
© 2006 - Universitat Jaume I - Arxiu virtual Jaume I