Cum ad excellentiam regie magestatis pertineat suis subditis libertates, inmunitates et privilegia concedere, necnon consuetudines bonas et observantias approbatas inviolabiliter observare, et subiectorum suorum invigilare commodis; idcirco nos Jacobus Dei gratia rex Maioricarum, comes Rossilionis et Ceritanie et dominus Montispessulani, attendentes quod per bonos usus et consuetudines, franquitates et inmunitates populi melius reguntur, et insulam nostram Minoricarum de sarracenorum manibus celesti prissione erectam de novo populaverimus, per nos et successores nostros presentes et futuros statuimus, damus et concedimus vobis Sanctio Garcerii de Verga filio militis, Berengario de Villari et Dominico de Torrentibus, sindicis universitatis hominum et feminarum habitantium et habitandorum in futurum, et dicte universitati, ac universis et singulis hominibus presentibus et futuris degentibus in villa Ciutadelle et castro de Mahon, et in tota insula Minoricarum:

[1] Quod sitis franqui in toto regno nostro et per totas terras nostras quas possidemus, vel in antea largiente Domino possidebimus et adquiremus per terram et per mare ab omni leuda, pedatico, portatico, mensuratico et penso et ribatico, et ab omni questia, tolta, forcia et demanda, prestito, oste et cavalcata, et eorum redemptione, nisi pro defensione et tuitione regni Maioricarum, et insularum eidem adiacentium quoties opus fuerit. Salvo quod solvatis penam et mensuraticam in insula Minoricarum, prout ordinavimus et in civitate Maioricarum, sicut habitatores insule extra civitatem solvere consueverunt, et in aliis locis nostris et dominationis nostre, prout homines Maioricarum solvunt et solvere consueverunt.

[2] Item, concedimus vobis et vestris et perpetuo statuimus quod nunquam naufragium aliquod sit in partibus dicte insule.

[3] Item, concedimus vobis et vestris et perpetuo statuimus quod quicumque traxerit cultellum vel ensem contra alium minando vel irascendo, donet curie nostre sexaginta solidos, vel perdat manum.

[4] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus quod quilibet possit furem furantem res capere, quam eitius possit, illum debeat tradere curia puniendum, sic quod si fur vel latro fuit servus debeat puniri corporaliter prout iustum fuerit arbitrio iudicis; ita quod dominus eius nullatenus teneatur pro eo emendam aliquam facere, nec eam dare pro noxia, nisi culpabiles dominus inde existeret.

[5] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod nullus de adulterio puniatur in rebus vel persona, nisi mulier vel vir proponat querimoniam de violentia vel forcia sibi facta; violentiam autem fieri viro vel mulieri diiudicari volumus secundum legitimas sanctiones.

[6] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod omnia maleficia que fient inter habitatores insule Minoricarum possint probi homines pacificare et deffinire, antequam clamor vel firmamentum fiat in curia; hoc excepto quod in gravibus criminibus curia possit assumere vindictam, et penam imponere malefactoribus, non obstante deffinitione vel pace facta per probos homines inter partes, propter hoc ne malefacta remaneant impunita.

[7] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod avetor et reus firment ius in querimonis suis, et qui subcubuerit solvat decimam partem rei petite, satisfacto primitus conquerenti. Non tamen intelligimus pro firmis seu querimonis bonorum inmobilium debere aliquid dari pro decima seu calonia.

[8] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod pro predicta decima curie non pignorentur lectus, arma, area, vestes rei vel actoris, vel rei conventi.

[9] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod habitatores ville et castri ante dictorum et totius insule, et omnes extranei ibidem venientes litigent et pleitent de tertio in tertium diem. Sed si fuerint duo extranei litigantes, et unus extraneus fuerit sive agens sive deffendens, et alter habitator dicte insule, sit in electione et voluntate ipsorum extraneorum vel ipsius extranei de die in diem et quolibet die placitare.

[10] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod in causis iniuriarum, damnis et vulneribus producetur secundum Usaticos Barcinone; secundum etiam quos Usaticos Barcinone volumus quod super questionibus et tormentis habendis malefactoribus et delinquentibus procedatur.

[11] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod si debitor vel fideiussor transacto termino invenientur in insula supra dicta, non possit foris privilegium allegare; sed quod ibi teneatur respondere.

[12] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod super aliquo crimine vel delicto vos vel vestri non teneamini facere batalliam per ferrum callidum, per hominem nec per aquam vel aliam ullam rem; ex hoc autem non intelligimus quod rei criminum [non] supponantur questionibus et tormentis secundam ordinationem predictam.

[13] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod curie sagio, vel alius officialis pro aliquo crimine vel causa suspicionis, non intrent domos alicuius, nisi cum duobus vel quatuor probis hominibus; et hoc quidem servari volumus in navibus, lignis, furnis et molendinis.

In hoc vero non intelligimus quod officiales nostri et nostrorum pro criminibus vel suspicione criminum possint intrare in quemcumque locum predictorum soli et cum aliis ut eis videbitur, salvo quod pro pignoribus faciendis non intrent predicti officiales nisi cum duobus probis hominibus, qui sint dicte insule.

[14] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod nihil detis baiulo vel officialibus nostris seu sagionibus, pro iustitia facienda vel exequenda. Si sagio vadat extra dictam villam Civitelle vel castrum de Maho vel alia loca extra locum judicis, dat ei conquerens, vel ille qui eum mittet, sex denarios pro leuca.

[15] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod revenditor vini, farine vel rerum comistibilium, si inventus fuerit cum falsa mensura, perdet penitus rem venalem, et quod inde habeat curia tertiam partem, et murus Ciutadelle vel de Maho vel aliorum locorum, ubi murus sit vel fuerit et deliquerit, duas partes.

Sed si acusator intervenerit, de duabus partibus muro assignatis habeat dimidiam; sed si acusator non fuerit, habeat inde curiam dimidiam partem, et dictus murus aliam dimidiam.

[16] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod si flaquerio vendat panem de minus penso, quod solvat quinque solidos, vel ponatur in custello; et quod de dictis quinque solidis habeat curia duas partes, et murus tertiam partem.

[17] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod nullus teneatur facere preconizare vinum, oleum aut res venales; teneatur tamen ponderare et mensurare cum penso et mensuris curie, ut vobis est concessum; tamen ex quo posita erunt ad vendendum non possint vendi plus pretio posito, sed tota res venalis vendatur sine ulla mescla.

[18] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod vicarius, baiulus vel sagio non possint cognoscere de falsitate pensi vel mensurarum, nisi loco publico et coram probis hominibus Ciutadelle; declaramus et determinamus locum publicum etiam ubi curia tenebitur, quicumque fuerit locus ille; et quod premissa habeant fieri coram aliquibus probis hominibus quibuscumque Ciutadelle vel loci illius, ubi fiat cognitio super predictis.

Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod non detur decimum pro calonia, nisi placitum firmatum fuerit ab utraque parte; sic quod reus det decimam partem de eo in quo condemnabitur, et actor decimam de eo in quo non [.....] et querimonia fecerit.

[19] Item, si quis conveniatur coram iudice nostro per supplicationem nobis oblatam, possit habere accordium unius diei; et si confiteatur, possit dare pignora ad decem dies, sicuti et quod quicumque legavit per supplicationem coram iudicibus nostris, scilicet, de latere nostro, habeantur perinde ac si placitum esset firmatum in curia vicarii vel baiuli.

[20] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod omnes questiones que essent inter habitatores ville Ciutadelle et castri de Maho et aliarum villarum et locorum insule predicte, agitentur in locis publicis ubi baiulus fuerit, et quod non teneamini venire ad domum baiuli pro placito terminando; declarando locum publicum esse ubi curia tenebitur.

[21] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod debitor vel fideiussor possit dare pignus suo creditori ad decem dies venditum per spatium trium dierum, si fuerit res mobilis que data fuit pignori; sed si fuerint data pignora bonorum immobilium, vendantur per spatium quatuor mensium.

[22] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod fideiussor non teneatur respondere, dum principalis persona fuerit idonea ad satisfaciendum.

[23] Item, concedimus vobis et vestris et perpetuo statuimus, quod si quis dixerit alicui “cugús” vel “presigat”, et statim ibi aliquod damnum acceperit, non teneatur inde respondere alicui damno vel eius locumtenenti.

[24] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod si quis aliquis in aliquo crimine a curia vel baiulia detinebitur captus, non absolvatur, nisi det firmantiam de directo.

[25] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod omnia iudicia causarum et criminum iudicet curia cum probis hominibus Minoricarum; videlicet quod baiuli et judices nostri dicte insule presentes et futuri vocent, seu vocare faciant quilibet, prout eis incumberit sex probos homines idoneos et sufficientes, et omni suspicione carentes, ville Ciutadelle vel castri de Mahono et aliorum locorum, ubi curia tenebitur et iudicia agitabuntur; inter quos unus sit primus, si commode haberi possit, a quibus recipiant iuramentum, quod bonum et legale et iustum consilium dabunt dicte curie.

Et judices secundum bonam suam conscientiam, servatis consuetudinibus et libertatibus insule supradicte per nos nunc concessis, et illis defficientibus secundum Usaticos Barchinone in casibus illis in quibus in civitate et in insula Maioricarum Usatici predicti vendicant sibi locum, et illis consuetudinibus et Usaticis deffisicientibus secundum ius comune, et quod teneant secretum super hiis que eis in petendo concilio revelabuntur, et quod per se nec per alium dictu seu factis et signis non facient aliquid propter quod impediatur iustitia in premissis; quibus peractis, partibus, ubi partes fuerint, vel eorum procuratoribus presentibus, si adesse voluerint, cum suis advocatis, vel sine, prout partibus placuerit, negotium super quo ferenda erit sententia seriatim et plenarie dictis probis hominibus exponantur rationes et allegationes earum legantur, vel al[.....] exponantur; et consequenter partibus exclusis dicti judices seu curia conferant cum predictis sex hominibus, et consilium eorum requirant, et diligenter audiant et intelligant quod sibi duxerint consulendum.

Ipsi vero iudices seu curia conferendo eis suam intentionem, exprimant prius ante datum sibi consilium ab eisdem, et quid secundum ius et rationem sibi visum fuerit faciendum; et si omnes concordaverint, ad deffinitionem negotii procedere non morentur sententiam suam in personam iudicum seu curiarum proferendo.

Si vero dicti sex probi homines in aliam et sic in suis opinionibus et consiliis essent penitus discordantes, volumus et statuimus quod dicti judices seu curie iterato cum aliis sex probis hominibus ante sententie prolationem eodem modo et forma consilium habeant et tractatum.

Quo secundo consilio habito, non differant dicti judices seu curie sententiam promulgare secundum consuetudines et privilegia insule ante dicte, et illis defficientibus secundum ius commune, quamvis cum dictis probis hominibus predicti judices seu curie non concordent.

[26] Item, volumus et statuimus quod super interlocutoriis ferendis super omnibus questionibus suponendis, et aliis casibus, in quibus de iure civili ab interlocutoriis est licitum appellare, judices et curie Ciutadelle et insule Minoricarum ad habendum concilium cum dictis probis hominibus, antequam interloquantur, procedant per eundem modum et formam, quem et quam in deffinitivis sententiis statuimus observari.

In ceteris autem interlocutoriis, in quibus de iure civili non est licitum appellare, ad interloquendum procedant judices seu curie, prout eis visum fuerit faciendum, nullo consilio requisito.

Super ferendis autem sententiis in causis appellationum interpositis et interponendis ipsas causas definiendo, statuimus quod per eandem formam et eundem modum procedere debeant iudicantes, quicumque fuerint, sive nostrum locum tenens, sive delegati a nobis vel successoribus nostris vel nostrum locum tenente predicto; per quem modum et formam statuimus et volumus procedere judices seu curias in causis principalibus, ut superius est expressum.

Ad modum autem et formam predictos, vel ad aliquid de predictis, nos seu successores nostros, vel judices nobis et successoribus nostris assistentes, et de latere nostro et successorum nostrorum non intelligimus modo aliquo allegari, vel stringi.

Judices vero ordinarii, seu curie ordinarie ville et locorum insule supradicte, nullas expensas seu sportulas, nec aliquid pro primis sententiis exigere habeant seu requirant.

[27] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod si aliquis condemnabitur unde penam sustinere debeat corporalem, non amittat bona sua, nec partem bonorum suorum, sed quod possit de eis testari, et dimittere heredibus et cui voluerit. Excipimus tamen inde crimen heresis et lese magestatis ac false monete, ut incidentes in illis, in personis et rebus suis, ut de iure fuerit, puniantur.

[28] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod quilibet possit res suas proprias face[re] preconizari, dum tamen fuerit preco constitutus a curia.

[29] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod aliquis successor vel heres noster, curia, baiulus, vel aliquis locum tenens nostrum vel nostrorum non faciat ullam forciam vel districtum in personis vel rebus vestris, dum parati sitis dare firmantiam de directo, nisi sit enorme crimen.

Enorme autem crimen esse declaramus crimen lese magestatis, heresis et false monete, aut quodcumque aliud crimen vel delictum, propter quod aliqua persona penam mortis sive corporalem debeat sustinere.

[30] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod de omni clamo, sive quis neget, sive dubitet, habeat acordium unius diei, quo elapso, si non firmaverit nec composuerit cum actore, habeatur pro firmato: itaque exeat inde directum.

[31] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod omnes possessiones quas habetis vel in futurum habebitis in tota insula Minoricarum, seu alio loco nostre dominationis, sint in perpetuum franche et libere et quitie ab omni, videlicet, oste et cavalcata, et eorum redemptione, et ab omni questia, tolta, forcia; item pro servitio et sucursu, et ab omni exactioni regali et vicinali, et demanda que dici et nominari possit quoquomodo, videlicet, quantum nos tangit; excepto quod possesor hereditatis vel possesionis debeat facere staticam personalem in insula supradicta, et exceptis censibus terre [.....] laudimiis et retentionibus faticharum, et instrumentis adquisitionum vestrarum dictarum possesionum et iuribus, aliis que pro terris et possesionibus debeant fieri et prestari.

[32] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod omnes advocati debeant iurare in causis sub forma que sequitur:

“Ego talis iuro quod fideliter et legaliter in advocationis officio me habebo, et nullam causam, que secundum nostram conscientiam iniusta videbitur, nunquam recipiam sub advocatione mea, nec sub patrocinio meo, nec aliquid malitiose agam vel dicam in aliqua causa recepta sub advocatione mea.

Et si in principio, vel medio, vel fine cause iniusta causa mihi tunc videatur, statim dicam illi quem deffendam; et contra meam bonam conscientiam in aliquo non allegabo, et nunquam pactum faciam eum eo quem iuvabo quod aliqua certa portio illius rei, de qua agitur, debeat esse mea; nec instruam vel informabo partes nisi de veritate dicenda.”

[33] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod aliquis clericus non advocet in curia seculari.

[34] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod iudices et officiales nostri insule Minoricarum studeant modis omnibus quibus possint, lites tam civiles quam criminales abreviare, et tam principales quam appellationum, et quod non admittant malicias seu calumnias vel frustatorias dilationes a partibus proponendas.

[35] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod pro causis de vestris civilibus et criminalibus non teneamini ire vel litigare extra insulas Maioricarum et Minoricarum et Ivise, nisi nobis vel successoribus nostris regibus Maioricarum pro propriis factis et negotiis nostris evidenter nobis et successoribus nostris, ut predicitur, videretur illi aliud faciendum.

[36] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod tenens locum nostrum baiulus vel vicarius, vel ab eis substituti non possint emere possessiones vel res inmobiles, cum fuerint in officio, nisi de licentia nostra et nostrorum.

[37] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod habeatis forum in villa Ciutadelle, scilicet, die sabbati, et mercatallo die jovis; et in Mahono die lune.

[38] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod iustitias Ciutadelle neque insule Minoricarum criminales vel civiles non pignorabimus, vel vendemus alicui aliqua causa.

[39] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod dotes et sponsalitia mulierum sint salve et secure sine aliquo firmamento dominorum feudi vel censualis, ac si ipsi domini et expresse firmarent.

[40] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod si quis mente considerata insequeretur aliquem causa interficiendi, quod puniatur eadem pena qua [puniretur si] interficeret.

[41] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod judei et sarraceni non accipiant pro usuris nisi quatuor denarios in messe de viginti solidis, licet alia pacta fuerint inter eos; et ex quo usura equiparata fuerit sorti, quod nullatenus inde constat, immo soluta sorte et usura equiparata eidem sorti teneatur additor intra restitutionem et pignora et fideiussores absolvere.

[42] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod si aliquis tenuerit, vel amodo tenebit domos vel quamlibet aliam possessionem bona fide et iusto titulo continuo per decem annos sine demanda alterius et sine mala voce, et sit ulterius suo [.....] quod servetur inter maiores; et quod hoc statutum non debeat nocere orfano vel pupillo, vel minori quatuordecim annorum, aut qui sit vel fuerit extra insulam Minoricarum.

Et idem statuimus in prescriptione presentium contra absentes, salvo quod hoc non intendimus debere servari contra nos vel successores nostros, sed inter alias personas in suo robore permanere.

[43] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod quilibet habitator insule Minoricarum teneatur respondere de omni crimine et contractu sub curia Ciutadelle, si ibidem inveniatur, pro contractu vel delicto ibidem commisso.

[44] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod universitas dicte insule possit habere sigillum sicut illud nunc habet.

[45] Item, cum parum sit privilegia et libertates esse in villis et locis aliquibus, nisi sint qui eas procurent per dominos ipsorum locorum, et officiales eorum faciant observari; et ut hoc fiant in posterum in villa et insula supra dictis; ideo nos Jacobus Dei gratia rex Maioricarum predictus, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus ac etiam ordinamus, quod singulis annis in perpetuum nos et successores nostri, vel noster locum tenens, qui pro tempore fuerit in insula Minoricarum, eligimus in vigilia festi Nativitatis Domini quatuor probos homines in juratos qui sint de Ciutadella, quorum unus sit miles seu generosus; et illi quatuor procurent et tractent comodum ville Ciutadelle et totius insule supra dicti; hoc pacto quod quando per nostrum locum tenentem eligentur, vocentur jurati antiqui, et per ipsum locum tenentem fiat electio juratorum in presentia dictorum juratorum, primo per eos prestito iuramento nobis vel successoribus nostris, aut pro nobis et successoribus locum nostrum seu successorum nostrorum tenentibus, qui pro tempore fuerint, quod ipsi toto posse suo perpetuo servabunt et custodient nobis et successoribus nostris fidelitatem, et defendant dominationem nostram et iura nostra et honorem nostrum; et quod, salva fidelitate nostra et iuribus nostris salvis, procurabunt utilitatem comunem ville Ciutadelle et totius insule Minoricarum et habitantium in eis, et inutilia et dapnosa totis viribus evitabunt; et quod nullum recipient servitium ratione alicuius rei sive cause ad officium juratorum pertinens; et quod secundum eorum conscientiam bonam fideles et utiles consiliarios eligent et assument sibi, de voluntate tamen et consensu nostro, vel locum nostrum tenentis, vel successorum nostrorum; et quod bene et fideliter in dicto officio juratorum per totum illud aurum continue se habebunt, et consulent fideliter nobis et successoribus nostris, et locum tenentibus nostrum et successorum nostrorum, et aliis officialibus curiarum nostrarum, quando per nos vel eos fuerint requisiti.

Volumus tamen quod predicti consiliarii possint esse usque ad decem, et quod sint de Ciutadella, et in negotiis tangentibus universitatem dicte insule vocent aliquos probos homines de Maho et de termino castri de Sancta Agada, et de aliis locis insule predicte, prout eis videbitur expedire; et quod predicti decem consiliarii in posse juratorum prestent sacramentum simile in omnibus iuramento predicto, quantum ad dictos consiliarios pertinet, in presentia nostrum locum tenentis vel alterius a nobis super hoc deputati, quod dicti jurati facere tenebuntur.

Statuimus etiam quod dicti quatuor jurati teneant sigillum predicte universitatis, quo utentur et sigillent, prout res exegerit in negotiis universitatis.

Nolumus tamen immo prohibimus expresse, quod dicti jurati possint facere communem seu collectam aliquam sive exactionem ab habitatoribus Ciutadelle vel insule Minoricarum, aut etiam ab aliis, ac etiam deducere in iudicium negotia universitatis predicte agendo vel deffendendo, sine nostra vel successorum nostrorum, aut locum nostrum nunc vel pro tempore tenentis voluntate et licentia spetiali.

Item, volumus et statuimus quod si predicti jurati viderint aliqua ordinando seu constituenda pro utilitate nostra et dominationis nostre, vel pro communi utilitate universitatis vel communitatis, quod illa exponant nobis vel successoribus nostris, aut locum nostrum nunc et pro tempore tenentibus, ut ipsorum juratorum consilio et aliorum proborum hominum dicte ville et insule, ut dictum est, audito, sicut nobis videbitur, nos et successores nostri aut locum nostrum tenentes et successores nostri statuamus et ordinemus que nobis statuenda visa fuerint vel etiam ordinanda; et quod istud, quando iurabunt, iurare similiter teneantur.

Insuper volumus et statuimus quod quilibet dictorum quatuor juratorum habeant quolibet anno tempore sui officii octuaginta solidos a civitate pro suo labore.

Possint etiam dicti iurati dictos suos decem consiliarios et alios quos de Maho et aliis locis vocabuntur, ut dictum est, congregare ad habendum concilium in ecclesia beate Marie de Ciutadella, vel alibi, ubi locum nostrum tenens vel baiulus noverit expedire.

[46] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod aliquis de eodem debito non possit habere duo elongamenta, nisi nos vel successores nostri, vellemus ex evidenti casu pluries elongare, et tunc fiat mentio in rescripto de elongamentis predictis.

[47] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod si quis commitat vel faciat enorme crimen aliquod, debeat puniri per villam Ciutadelle et parrochias insule Minoricarum, sic quod postquam fuerit aliquis bannitus, quecumque persona que ipsum sustinuerit vel recollegerit scienter [..... ..... .....] regio et suorum incursu cum omnibus bonis suis, sed pro debito et comanda aut aliis contractibus initis inter quaslibet personas curia perquirat vel perqueri faciat ipsum debitorem, et emparet omnia bona sua, et mandet unicuique domino navium et lignorum quod ipsum de insula non extrahat, et si hiis per actis non poterit inveniri quod banniatur sub pena sexaginta solidorum.

[48] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod quilibet qui recipiat censum vel tributum super aliquo honore vel possessionibus possit eas emperare et portas ex ipsis domibus extrahere, sive etiam ipsas claudere pro censu sive tributo, et etiam loquerio non soluto sua propia authoritate cum solvat domino major per censum, sive tributum quem sibi faciet.

[49] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod de aliquo fructo viridi que vendetur in castellis non accipiant aliquod ius nisi de suis, prout est ordinatum in [.....] adquisitionum.

[50] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod bladum remanens in circuitu quarterie ubi mensuratur totum, sit illius qui bladum vendet soluto iure seu mensuratico dicti bladi.

[51] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod possitis facere guaitam cum baiulo vel vicario Ciutadelle vel aliorum locorum guaita fiet ad ordinationem tamen baiuli vel illius quem baiulus constituerit, promittens dictam guaitam nunquam vendere vel alicui dare.

[52] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod nullus pro debito capiatur dummodo sufficienter assicuret cum fidejussores vel alias secundum quod de jure fuerit faciendum, salvis depositis et commandis de quibus aliter ordinare intendimus et salvis debitis nostris propriis et successorum nostrorum que in hoc nolumus intelligi ullo modo super quibus depositis et comandis eiusque per nos fuerit aliter ordinatum, volumus quod fiat sicut utitur et fit in civitate Majoricarum.

[53] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod si mandatum fiet per nos forte ignorante contra franquesias et privilegia Minoricarum, et gravata persona ad nos appellabit quod debeat supersederi in negocio per officiales nostros et nostrum, donec persona gravata comparuerit coram nobis et successoribus nostris, cui appellanti dari volumus tempus competens.

[54] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod nullus possit esse baiulus ex causa emptionis vel mutui.

[55] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod deffinitio facta alicui per filiam suam legitime constitutam quam fecerit de consilio et assensu mariti sui quod valeat, nisi maritus suus fuerit stullus seu demens.

[56] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod nullus judeus possit mutuare captivo alicuius sub pigneribus, quod si fecerit amittat debitum sive mutuum.

[57] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod omnes habitatores dicte insule quicumque sint etiam advocati, judices et legiste ipsius insule, teneantur contribuere in collectis que fient ad communem utilitatem ville Ciutadelle et totius insule supra dicte, exceptis clericis.

[58] Item, statuimus et dicimus super reparatione vallium et murorum ville Ciutadelle et castri de Maho et aliorum locorum ubi muros sit vel fuerit, et quod omnes persone etiam milites teneantur solvere et ponere partem suam in armamento quod fiet ad defensionem et tuitionem insule supradicte.

[59] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod omnes honores et possessiones emphiteose et feudales possint dari estimari filiis et filiabus vestris tempore matrimonii sive nuptiarum sive solutione laudemi et consensu Domini.

[60] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod fratres et sorores filii et nepotes cuiuscumque defuncti, possint inter se dividere possessiones que ex successione parentum eis perveniunt sine laudimio et firmamento domini; hoc excepto quod si in divisione intervenerit pecunia quod de illa solvatur laudimium.

[61] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod si inquisitio fiat contra aliquem in speciali, quod primo citetur et conferantur ei capitula super quibus inquiri debeat contra eum; et quod videant iurare testes.

[62] Item, concedimus et perpetuo statuimus, quod non teneamini solvere nec parare bovatica nec leuda vel pedagium.

[63] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod pro omni meatu per curritorem facto debeat dari honore Dei ad opus reparationis muri ville Ciutadelle vel castri de Maho vel aliorum locorum ubi murus fuerit.

[64] Item, concedimus vobis et vestris, et perpetuo statuimus, quod per nobis aut nunciis nostris aut servis non detis qualibet die per unaquaque persona nisi duos denarios tantum per carcelagio quolibet die.

[65] Item, statuimus vobis et vestris, et perpetuo concedimus, quod omnes baiuli et judices qui nunc sunt et pro tempore fuerint in insula Minoricarum, in principio suo regiminio teneantur jurare ad sancta quatuor evangelia presentibus juratis et aliquibus hominibus dicte insule, omnes et singulas libertates et statuta per nos vobis et vestris concessas se servaturos et in nullo contraventuros.

Mandantes tenentibus locum nostrum, vicariis, baiulis, judicibus et universis aliis officialibus nostris presentibus et futuris, quod predicta omnia per nos superius concessa et statuta firma habeant et observent et non contraveniant nec aliquid contravenire permittant aliqua ratione.

Et ad majorem firmitatem et in testimonium premissorum presens instrumentum bulla nostra plumbea vulnerari fecimus et etiam sigillari.

Ad hec nos Sanctius Garcerii de Verga filius militis, Barangarius de Villari et Dominicus de Torrentibus, sindici predicti totius universitatis insule Minoricarum predictam munificentiam nobis ab illustrissimo domino Jacobo Dei gratia rege Majoricarum domino nostro recipientis humiliter et devote reddimus gratias Deo et vobis de omnibus libertatibus et ita statutis per vos nobis datis superius et concessis.

Datum Majoricarum tertio kalendas septembris anno Domini millesimo CCC primo.

Signum + Jacobi Dei gratia regis Majoricarum, comitis Rossilionis et Serritanie, et domini Montispessulani.

Testes sunt nobilis Raymundus de Caneto domicellus, Raymundus Guillermi sacrista Elenensis judex illustrissimi domini regis Majoricarum supradicti, Jacobus de Moredine, Barangarius de Calderiis, milites, Barangarius de Olmis, Guillermus de Podio d’Orfila, Petrus de Calidis scriptor domini regis, et Jacatelli judex eiusdem domini regis.

Signum + Petri de Calidis, qui mandato dicti domini regis hec scribi fecit et litteris supra positis in XII linea, ubi dicitur “secundum ordinationem predictam”, et in quinquagesima VII linea, ubi dicitur “mensuratur totum”, et clausit loco die et anno predicto.