ARXIU VIRTUAL JAUME I
Documents d'època medieval relatius a la Corona d'Aragó
Documents del monestir de Rueda
25 de maig de 2006
Introduïm un conjunt de 31 documents del monestir saragossà de Rueda, procedents de la col·lecció de pergamins de l'esmentat monestir conservada a l'Arxiu Històric Nacional de Madrid, amb la intenció de transcriure i publicar tots els texts dels segles XII i XIII i començaments del XIV
1234, juny 19. Escatró
Jaume I dóna al monestir de Rueda totes les heretats que té al lloc de Codo, prop de Belxit
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3753, nº 11. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Manifestum sit omnibus quod nos, Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; volentes predecessorum nostrorum vestigiis inherere, et monasteria que ipsi pro studio ac spontaneis animi dilexerunt nostris beneficiis decorare, cum presenti carta nostra firmiter et perpetuo valitura, pro salute et remedio anime nostre et animarum predecessorum successorumque nostrorum, donamus, laudamus ac liberaliter concedimus Deo et beate Marie, et vobis, venerabili et dilecto nostro fratri R. abbati, et per vos monasterio de Rota et conventui eiusdem presenti scilicet et futuro, totam hereditatem nostram quam habemus et habere debemus seu ad nos aliqua racione noscitur pertinere in Codos, prope villam et terminos Belchitensis, cum hominibus et feminabus nostris, qui ibi sunt vel erunt, cuiuscumque legis vel conditionis sint et cum serviciis, redditibus et expletis et usibus, et ex consuetudinibus, et cum omni dominio et posse nostro, et cum casis, campis, furnis, molendinis, vineis, ortis, possessionibus et terris cultis et incultis, heremis et populatis, et cum ingressibus et egressibus, aquis, lignis, erbis, arboribus, pascuis, et melioramentis factis et faciendis, et cum vetatis et terminis irriguis et secanis, et cum omnibus et singulis iuribus et pertinenciis que ad nos et usum hominis in predicta hereditate pertinent vel debent modo aliquo pertinere, sicut melius dici potest, ad vestrum bonum et sanum intellectum.
Quam prefatam hereditatem cum omnibus superius expressis aut non exppressis ad eandem pertinentibus, de omni nostra nostrorumque potestate et dominio eicimus, et in vestram corporalem et perpetuam possessionem de presenti transferimus et mutamus per vestram francham et propriam hereditatem, ad dandum, vendendum, inpignorandum, alienandum, et ad omnes vestras successorumque vestrorum voluntates in perpetuum faciendas.
Statuentes firmiter et mandantes majordomus, senioribus, merinis, repositariis, iusticiis, et aliis nostris subditis universis statutis et statuendis, quod hanc nostram donacionem firmam habeant perpetuo et observent et faciant firmiter observare, et non contraveniant si de nostra ac successorum nostrorum omnium confidant gratia et amore.
Datum in Scatrone, XIIIº kalendas julii anno Domini Mº CCº XXXº quarto.
Sig+num Jacobi Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes huius rei sunt: [1ª col.] Nunno Sancii. [2ª col.] G. de Montecatano. G. vicecomes Biterrensis. [3ª col.] Petrus Cornelii. Eximinus de Urreya. [4ª. col.] Peregrinus de Castellasale. Ferrandus Petri de Pina. [5ª. col.] Ferrandus Didaci, majordomus curie. Petrus Petri justicia Aragonum.
Sig+num Petri Johannis scriptoris, qui mandato domini Regis hec scripsit loco die et anno prefixis.
1120, maig
El bisbe de Saragossa dóna a la canònica de santa Maria de Solsona l'església de Lagata. En 1151 el comte Ramon Berenguer IV confirma i amplia aquesta donació
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins. Carpeta 3751, nº 1. Original.
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti amen.
Ego, Petrus, Dei gratia cesaraugustane ecclesie episcopo, cum consilio archidiaconorum nostrorum, videlicet Gaucelmi, Donati, Petri precentoris, et aliorum canonicorum illius ecclesie, dono Deo et sancte marie Celsone et eius canonice, ecclesia sancti Petri de La Gata, cum decimis et primiciis, et oblacionibus cunctis de La Gata, videlicet cum sua parrochia et cum suo termino et possessionibus suis, salva reverentia nostra nostrorumque successorum.
Facta carta donacionis mense madii secundo anno postquam Cesaraugusta capta esset, regnante rege Ildefonso in Cesaraugusta.
Sig+num Petri episcopi. Sig+num Gaucelmi archidiaconi. Sig+num Donati archidiaconi. Sig+num Fortis. Sig+num Petri precentoris.
Sig+num Bernardi Senioris, qui hec scripsit. Signum +.
Signum + Raimundi comes, qui hoc donum laudo et firmo, et dono predicto loco terminum de ipsa valle que est super La Gata, subtus ipsos turmos quantum illa casa laborare poterit, et concedo ei omnis examplamens et tenedones quas in tota terra mea adquirere poterit.
Hoc factum fuit in presentia Galixeniç et aliorum multorum bonorum hominum, ante predicta ecclesia sancti Petri.
Ego Raimundus, qui hec scripsi et hoc signum + apposui, Era. Mª Cª LXXX VIIII.
1154, desembre. Saragossa
Ramon Berenguer IV dóna al monestir de Salç (Rueda) el lloc de Lagata i la vall d'Albaiar. Figura a continuació la confirmació, sense data, efectuada pel seu fill el rei Alfons
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins. Carpeta 3751, nº 5. Còpia de ¿...?. El pergamí nº 4 d'aquesta carpeta és una altra còpia de cronologia incerta, però està en estat fragmentari i li manca algun paràgraf del text i porta la data de l'any equivocada. Diu "LX" i deu dir "XC"
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit citat en primer lloc
In Dei nomine et eius divina clemencia, scilicet Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen.
Ego Raimundus, Dei gratia comes Barchinonensis et princeps Aragonensis, facio hanc cartam donationis et confirmacionis tibi, Raimundo, dicto abbati de Salç, et omnibus fratribus et successoribus tuis, tam presentibus quam futuris, cisterciensem hordinem observantibus.
Placuit michi libenti animo optimo corde et spontanea voluntate, et propter amorem Dei et remedium anime mee, et animarum meorum et omnium successorum; ideo dono et concedo vobis La Gatta, cum aquis et pascuis et omnibus terminis et pertinenciis suis, eremis et populatis, totum et integrum, sicut unquam melius fuit, ut ibi faciatis monasterium et abattiam cistercensis hordinis, ad honorem et laudem omnipotentis Dei et sancte Marie genitricis Jhesuchristi et omnium sanctorum.
Insuper dono et concedo vobis illam vallem que dicitur d'Albaiar, sicut contin[et] [.....] d'Alfocino dels Ar[co]s usque ad [..... .....] sancti Petri, videlicet usque ad [serram del] Sauc, sicut aque undique [.....] vertunt.
Ad huc autem dono et concedo vobis pascua in tota terra mea ad nutrimentum totius proprii vestri ganati.
Et mando quod si aliquis homo per violenciam aut per furtum aliquid vobis abstulerit totum et integrum sine rixu vobis restituat, et michi mille solidos pec[tet].
Hoc autem donativum suprascriptum laudo et confirmo vobis, quod habeatis illud salvum, liberum et quietum, vos et omnes successores vestri, per cuncta seculorum secula, amen.
Signum + Raimundi, comitis.
Facta carta era Mª Cª [XC]ª IIª, in mense decembris, in civitate Cesaraugusta, dominante me Dei gratia in Aragone et in Super Urbi, et in Ripa Curcia, in Lerita atque in Tortosa.
Episcopus Petrus in predicta Cesaraugusta. Episcopus Martinus in Taraçona. Episcopus Dodo in Oscha atque in Jacca. Episcopus Guillelmus Petri in predicta Lerita et in Rota.
Et est senior in Belxit Galindo Xemeneç. Senior in Çaragoça Palaçin, et in Alagon et in Petrola. Senior in Calataiub Petro de Castellaçolo. Senior in Daroca Santio [Necones]. Senior in Borja et in Magallone don Blasco. Senior in Taraçona et in Uncastello Fortunio Acenar. Senior in Ricla Arnald Mir comiti Paliars. In Lusia Petro Lopeç. In Luna Alaman. In Sos [Bs. Aivari]. In Osca Ferriç.
Ego Petrus Lusia iussu domini mei comitis hanc cartam scripsi et hoc signum + feci.
Signum Adefonsi regis Aragonensium et comitis Barchinonensium, qui hoc laudo et confirmo vobis, abbati de Salç et successoribus vestris, et habeatis et possideatis hoc totum donativum sicut superius scriptum est in propriam hereditatem et vestram voluntatem.
1167, novembre
Garciarcez i la seua esposa Oria d'Asso venen a l'abat de Junceria (Rueda) unes heretats a Lagata
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins. Carpeta 3751, nº 8. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
In Dei nomine et eius gratia.
Hec est carta memoria quam facio ego Garciarcez Sancti Garreni et uxor mea domina Oria de Asso, soror de Galinxeniç.
Per hanc scripturam venditores sumus vobis Guillem Pere, abbati de Junquera et ad toto conventu, tota illa nostra hereditate ab integra que abemus in illa Gata que comperavimus de Iohan Castellano, erma et populata, et cum totas suas intratas et exitas, et cum totos suos directos qui pertinent ad ipsa hereditate et nos abemus ibi.
Et per precio quod placuit inter nos et vos, per LXª solidos denariorum moneta de IIIIor denarios curribile in Cesaraugusta, et dedistis illos nobis semper in manu et fuimus pacatos de suprascripto aver.
Et vos habeatis ipsa suprascripta hereditate salva et libera, et ad faciendam propriam vestram voluntatem per secula cuncta.
Et damus vobis fidancias de salvetate de ista vendita, ad foro de Saracoza, don Petro de Loarre et don Speran in Deo.
Testes sunt visores et auditores don Petro de Belgit, frater de Monter, et don Dominico de Salbo.
Facta carta in mense novembris sub Era Mª CCª Vª.
Rex Ildefonsus, filius barchinonensi comitis, princeps in Aragone, subtus illum Blascoro meo senior in Saracoza. Episcopus Petrus ibi. Petro Medalla iusticia in Saracoza. Sanciortaris zavalmedina. Galinxemeniç in Belgit. Filios de Rodric Petrez in Orreia. Alihala V fl.
Dominicus scriptor +
Scripta est in libro, XIIª.
1178. Lleida
El rei Alfons II d'Aragó fa donació al monestir de Rueda d'unes terres a Muel
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins Monestir de Rueda. Carpeta 3751, nº 13
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
In Dei nomine et eius divina gratia.
Cognitum sit cunctis, quod ego Ildefonsus Dei gratia rex aragonensis, comes barchinonensis et marchio Provincie, ob remedium anime mee et parentum meorum, facio hanc cartam donacionis et franchitatis domino Deo et beate Marie de Junchariis, et tibi Guillermo eiusdem loci abbatis et fratribus tam presentibus quam futuris.
Placuit mihi bono animo et spontanea voluntate, quod dono atque imperpetuum concedo domino Deo et beate Marie de Junceria, et abbati et eiusdem loci conventui, V kafizatas de tritico in hereditate et terra que vocatur Mol, apud Escatron.
Predictas autem V kafizatas, ubi V kaficii de tritico possint secundum morem terre seminari, dono atque imperpetuum concedo vobis et successoribus vestris sine omni retentu et mala voce per secula cuncta, amen.
Pro predicta autem donacione accepi de beneficio predicte domus C aureos.
Predicta autem hereditatem imperpetuum vos et successores vestri habeatis et teneatis et possideatis, expletetis secure et potenter per vestram propriam hereditatem, et per facere inde vestras voluntates per secula cuncta.
Salva mea fidelitate et de tota mea posteritate per secula cuncta, et faciam vobis et vestris semper predictum honorem in pace habere et tenere et in sana pace possidere.
Signum + Ildefonsi regis Aragone, comitis Barchinone et marchionis Provincie.
Actum est hoc apud Ilerdam, Era millesima CCª XVIª, regnante me digna rege in Aragone, in Barchinona et in Provincia; episcopo Petro in Cesaraugusta, episcopo Stephano in Oscha, episcopo Johanne in Tirassona, Blascho Romeu in Cesaraugusta, Blascho Maza in Burgia, Artallo alferiz regis in Alagon, Petro de Castroazolin Calataiub, Petro Roderici in Darocha, Michele de Sancta Cruce in Turol, Marcho Ferriz in Oscha.
Sig+num Berengarii de Parietibus, notarii domini regis, qui hoc scripsit mense et anno quo supra.
Sig+num Petri, regis Aragone et comitis Barchinone.
Scripta est in libro, [X]III.
1191, desembre. Calatayud
El rei Alfons II d'Aragó dóna al monestir de Rueda el lloc d'Escatrón
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del Monestir de Rueda. Carpeta 3751, nº 16. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Notum sit scire volentibus, quod ego Ildefonsus Dei gratia rex Aragone, comes Barchinone et marchio Provincie, bono animo et spontanea voluntate dono omnipotenti Deo et beate virgini Marie et vobis Guillermo, abbati de Junceria et conventui eiusdem loci presenti atque futuri, pro amore Dei et remissione peccatorum meorum, necnon et pro animabus patris et matris mee, castellum et villam que vocatur Eschatron, cum omnibus suis terminis et cum omni realenco, heremo et populato, et cum omni directo et racione ac senoratico quod ibi habeo, et cum omnibus aquis et pratis, pascuis, lignis, campis, vineis, et cum egressibus et regressibus suis, et cum ipso molendino quod ibi est, sine ullo retentu aut excepcione quod inde non facio.
Predicta autem omnia dono et concedo vobis, ut possideatis iure hereditario inperpetuum, per vestram propriam francham et ingenuam hereditatem, ad faciendum ibi et inde omnes vestras voluntates, sicut melius dici et intelligi potest ad vestrum plenissimum comodum, et bene ac sine omne vestro enganno per secula cuncta.
Est autem sciendum quod de supradicto dono accepi a vobis et de domo vestra mille morabatinos, de quibus me teneo pro paccato, tali modo ut istos mille morabatinos detis vos per me domino abbati cisterciensi et sancto conventui eidem loci, et generali capitulo abbatum, pro CX morabatinos quos ego debebam singulis annis transmitere supradicto sancto conventui et generali abbatum capitulo. Et mando ut de supradictis mille morabatinis emat dictus abbas cisterciensis terram et honorem vel quod sibi placuerit, unde in secunda die generalis teneatur capituli in perpetuum honorifice secundum formam ordinis totum conventum generalis capituli in omnibus reffeccioni necessariis.
Signum + Ildefonsus regis Aragonum, comitis Barchinone et marchionis Provincie.
Facta carta in Calataiu mense decembris Era Mª CCª XVIIII, regnante me rege in Aragone, in Barchinona et Provincia; episcopo Johanne Frontino in Tirassona, episcopo Petro in Cesaraugusta, Ximino Romeu in Tirassona, senior Blasco Romeu in Cesaraugusta, senior Blasco Maza in Borja, senior Michel de Sancta Cruce in Darocha, senior Berengarius d'Entencia in Calatajub, et Martino Pedriz in Vilell.
Huius rei testes sunt dominus Berengarius, Terrachone archiepiscopus, Poncius de Osori, regis clericus, Luchas capellanus domini archiepiscopi eiusdem, et Abembenist, repostarius Aragon.
Ego Guillermus de Bassia, notari domini regis scripsi eidem mandato hanc cartam, et feci hoc sig+num.
Scripta est in libro, XIIIIª.
1194, març. Saragossa
Alfons II d'Aragó atorga al monestir de Rueda franquesa de lleuda i peatge per tots els territoris de la corona
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3751, nº 17. Sembla una còpia coetània, incompleta, que conté només el cos del document. Quant a la data, sembla prudent prendre-la d'una altra còpia, feta al segle XV i conservada a la carpeta següent, amb el nº 1 d'ordre. Quant a la subscripció, reial, però, cal acudir a la versió del text feta al segle XVII, carpeta 3751, nº 18, que proporciona l'única lectura d'aquest fragment, però una data diferent per al document. La reunió i selecció d'aquests tres elements ens sembla la versió final més coherent que podem oferir, cas que no trobem una còpia més acurada del text
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
In Dei nomine.
Sciant omnes hoc scire volentes, quod ego Ildefonsus, Dei gratia rex Aragone, comes Barchinone et marchio Provincie, pro amore Dei et beate virginis Marie, necnon et pro salute anime mee et remissione peccatorum meorum, bono animo et spontanea voluntate, dono atque concedo nunc et imperpetuum Deo et sancte Marie de Junceria, et tibi Guillermo, abbati, et omni conventui eiusdem loci presenti atque futuro, ut vos vel vestri [vassali] de vestris rebus non detis lezdam vel pedaticum, nec aliquid usaticum alicui homini meo, nec alio alicui homini in toto regno nec in tota terra potestatis mee.
Set volo et mando ut sitis semper salvi et liberi ab omni tali exactione vos et vestri in perpetuum.
Et est sciendum quod quicumque hoc meum donum a me iamdicto monasterio in perpetuum factum violaret vel infringeret, pectaret mihi mille solidos, et insuper iram meam incurreret.
[Facta carta in Ceserauguste, Era millesima duces[sentes]sima tricessima secunda, mensis marcii]
[Signum Ildefonsi regis aragonensis et comes barchinonensis +.
Sig+num mei Pontii de Osson, scriptoris domini regis, qui mandato ipsius hoc scripsi loco die et era prefixis]
1202, agost
Sança, vídua de don Galinxeménez, dóna al monestir de Rueda el castell anomenat Romana. El document conté la ratificació de la donació, efectuada en 1208 per la neta de la donant
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del Monestir de Rueda. Carpeta 3752, nº 2. Original.
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Notum sit cunctis hominibus tam presentibus quam futuris, quod ego donna Sancia mulier qui fui de don Galinxeme[ne]z, cum consilio et voluntate de don Michel de Lusia, et de meo neto Xemeno de Orrea, dono et concedo per anima de don Galinxemenez, meo marido, et omnium parentum meorum, et per mea anima, Deo et sancta Maria de Roda, qui est ad Escatron, et ad illa ordine de Cistels, et ad vos don Guillem abbat de sancta Maria de Roda, et monachis et fratribus qui modo ibi sunt et fuerint inperpetuum, illo castello qui dicitur Romana, cum illo sennorio et cum omnibus suis terminis heremis et populatis, cum suas herbas et suas aquas et suos pastos et suis lignis, et cum omnibus suis directis que pertinent ad iam dicto castello.
Et cum tales directos quales ibi habebat don Galinzemeniz nec debebat habere, nominata[mente] illas duas partes de omnibus suis terminis de Romana, de heremis et populatis, de toto integramente et sine ullo retenimento et sine ulla mala voce, et ad sua propria hereditate, de Deo et sancta Maria de Roda, cum exiis et regresssus suis, ut habeat et possideat Deo et sancta Maria de Roda, et monachus et fratribus qui modo ibi sunt et fuerint inperpetuum; iam dicto castello cum tales directos quales ibi habebam nec habuit don Galinzimenez in sua vita, salvo et libero et quieto, per facere tota vestra propria voluntate per cuncta secula.
Et sunt testimonias visores et auditores de hec super scripto, don Gil del Castellar, e don Petro de Guitat, et don Johan Baxet.
Facta carta Era Mª CCª XLª, in mense augusto.
Dominicus Arnaldus scripsit +.
Ego dompna Maior, nepta de don Galinzemenez et uxor Michel de Lusia, confirmo et corroboro hec supradictum donum nunc et inperpetuum pro anima mea et parentum meorum.
Huius confirmationis sunt testes visores et auditores, don Martin de Sors, et Espanol filius de don P. de Oriz, et don Vincent de Amiga, et don Marcho Fabe, et don Dominicus Fabe.
Facta confirmatione in Sas, in illo palacio de don Michel de Lesun.
Gaston scripsit per mandamento de dompna Maiore.
Et ego dompna Maiore, de manu mea hoc signum + feci, sub Era Mª CCª XLª VIª, in mense augusti.
1208, abril 18
El bisbe de Saragossa dóna al monestir de Rueda l'església de Romana
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del Monestir de Rueda. Carpeta 3752, nº 3. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Ad noticiam cunctorum perveniat presentium ac futurum quod efo R. gratia Dei Cesarauguste episcopo, dono et concedo monasterio de Rota ecclesiam de Romana, ut habeat et possideat illam inperpetuum libere ac quiete, salvo iure meo in omnibus, archiepiscopi et archipresbiteri.
Et ut hec mea donacio et concessio sit dicto monasterio firma et stabilis inperpetuum, hanc cartam dicto monasterio facio, quam sigilli mei munimine roboro, perpetuo valituram.
Huius donationis et concessionis sunt testes, dompnus Sebastianus domini episcopi cappellanus, et dompnus Ennechus abbas del Sun. De laycis dompnus Gonzalbus Sancti Petri, et dompnus Alegretus de Arolis, milites dicti episcopi.
Facta carta mense aprilis, quarto decimo kalendas madii, sub Era Mª CCª XªL sexta.
Ego Silvester mandato domini episcopi hanc cartam scripsi et hoc sig+++num feci.
1215, maig
Gascó de Castellot dóna llicència al monestir de Roda i als homes de Romana, perquè puguen fer un açut en terme d'Azaila per poder regar el terme de Romana, i al mateix temps signen un pacte d'amistat mútua i acorden la partició dels respectius termes municipals
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del Monestir de Rueda. Carpeta 3752, nº 5. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Manifestum sit cunctis presentibus et futuris, quod ego don Gascon de Castellot, bono animo et optimo corde, per me et successores meos dono et laudo adque concedo vobis, Raimundo abbati de Rota et conventui eiusdem domus et hominibus de Romana, ut faciatis açutum ad accipiendam aquam ad opus rigandi in meo termino, de illo que dicitur Zaylla, et levetis aquam illam per totum terminum de Romana unde rigare potuere, sicut melius dici et intelligi potest.
Sed tamen sciendum est, quod ego don Gascon de Castellot vel successores nostri, initendo semper nostram partem de missionibus de illo açut et de illa cequia quod rigamus inde terminum, illud quod est inter illa açut et termino de Romana.
Set est intelligendum quos in locis eremis et pascuis extra cequia, tam in lignis et arboribus quam in pascuis ere semper vicini et amici, tam homines de Romana et de Zaylla quam ganata.
Hinc est igitur quos Raymundus abbas, cum consilio et voluntate tocius capituli nostri, facio abinimento et particionem cum vos don G. de Castellot, de terminibus de Romana cum vestris de Zaylla, scilicet a parte orientali a vallem quod dicitur de los [Canyares], vallem que dicitur Fridam, et illo mullone in medio, et exiit ad partem occidentalem ad vallem que dicitur [.....].
Sic dividimus inter nos et vos ut de cetero vel successores nostri nullam super eis habeant [....]cione.
Et notandum est quod de prenominato loco en suso est de Zaylla, et d'aquí en joso est de Romana.
Et ut factum istud semper [.....] nos et nostros, semper valeat et valere possit, ego R. abbas de Rota, et ego Gascon de Castellot, per nos et nostros damus nobis inter nos unum ad alterum ab utraque parte fideiussionem per forum Casarauguste attendendi et complendi totum ex integro, sicut superius scriptum est, don Pardo de Sancto Petro et don Paregrin de Castellot, de monachis frater Martinus de Nogarol, operarius monasterii, et frater Petrus sacrista, et de laicis Domingo Binadon et don Fabri[cio] [en blanc] et Johan de Ladro, et Domingo Ferriz de Romana.
Facta carta in mense madii Era Mª CCª LIIIª.
Dominicus de Augurio scripsit et hoc sig+num fecit.
ABC.
Et sunt testes de hoc suprascripto.
ABC.
1225, octubre 14. Quinto
Jaume I confirma al monestir de Junquera i Rueda les donacions efectuades pels seus avantpassats
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del Monestir de Rueda. Carpeta 3752, nº 12. Original
[Huici-Cabanes, 1976, nº 74]. Revisió de la transcripció a partir del manuscrit de referència efectuada el 25-V-2006
Manifestum sit omnibus, quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, comes Barchinone et dominus Montispessulani, antecessorum nostrorum sequi vestigia cupientes, qui monasterium de Junquera et de Rota suis beneficiis ampliarunt, cum hac presenti carta perpetuo valitura laudamus, concedimus et confirmamus, omnes cartas et donationes quas felicis recordationis comes Barchinone, et post eum alii omnes antecessores nostri dederunt et concesserunt domino Deo et monasterio de Junquera et de Rota predictis, ac monachis ibidem Deo servientibus, presentibus et futuris.
Confirmamus siquidem donationem ville de Scatrone et de Gata, et de aliis omnibus honoribus, villis, possessionibus et grangiis, et quibuslibet aliis rebus quas hodie dictum monasterium de Junquera et de Rota habent et possident, et ex ipsa donatione possidere debent, aliquo iure, aliquo modo aut aliqua ratione vel causa.
Ita quod omnia supradicta et singula, prefatum monasterium de Junquera et de Rota ac monachi ibidem Deo servientes, habeant, teneant potenter et explectent, ac possideant pacifice et quiete et sine contradictione nostra aliqua vel alicuius alterius viventis, sicut unquam melius habuerunt, tenuerunt et possederunt, et sicut in cartis donationis predictorum antecessorum quas inde habent plenius et melius continetur.
Volumus igitur et statuentes firmiter precipiendo mandamus majoridomus, repositario, merinis, çavalmedinis, juratis et aliis quibuslibet hominibus terre nostre, quod hanc confirmationem nostram ratam ac firmam habeant et observent, et ab omnibus ubique faciant inviolabiliter observari, et quod dictum monasterium de Junquera et de Rota, et monachos ibidem Deo servientes, ac omnia sua superius expressa et non expressa in iure suo tanquam nostra propria manuteneant ubique fideliter et defendant, et a nullo ea permitant indebite molestari.
Data in Quinto, II idus octobris Era Mª CCª LXª tercia.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, comitis Barchinone et domini Montispesulani.
Huius rei testes sunt, [1ªcol.] dompnus Almoravedus, Ato Orella, [2ª col.] P. Garsie de Aquilari, Garsias Çapata, Asallitus de Gudal, [3ª col.] Rodericus Eximini de Lusia, Aznarius Layni, Lupus Eximini de Lusia.
Sig+num Bertrandi de Villa Nova, qui mandato domini regis et Guillermi Rabacie, notarii sui, hoc scripsit loco die et era prefixis.
1228, juny 2
Testament de Pere López d'Artasona
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del Monestir de Rueda. Carpeta 3753, nº 2. Original
Transcrit el dia 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
In Christi nomine.
Manifestum sit cunctis presentibus et futuris hanc paginam inspecturis, quod ego Eximinus Lupi de Artasona, cupio despicere terrena et adipisci celestia, idcirco puro corde et animo volenti et cum hac presenti scriptura perpetuo valitura, ofero corpus meum et animam meam Deo et beate gloriose virgini Marie, et vobis fratri Roberto abbati et omnique conventui monachorum Rote.
Et ofero unam meam hereditatem quam abeo in illa aldeia, scilicet quartam partem de dicta aldeia quam emiti de Guyllermo de Miranda, ipsa que fuit de Michaele Sancii de Aguilar.
Ad huc autem ofero vobis supradictis talem partem qualem abeo vel abere debeo in predicta aldeia, quam debeo dividere cum parentibus meis, scilicet cum Garçias de Moriello, et dompno P. Lupi, et dompno G. de Oscca, et dompno Eximino Petri de Beral, et dompno Açenario Lupi, et dompno Petri de Novalla, et Petro Lupi de Lupignen.
In tali vero pactu ofero et conçedo omnes hereditates meas quas habeo vel abere debeo in dicta aldeia et in suis terminis, cum omnibus iuribus que dictis hereditatibus pertinent vel pertinere debent aliquo modo, aliqua racione vel causa non obstante, videlicet domos, agros, vineas, et ortos, heremas et populatas, de celo ad terra, et cum tali parte qualem abeo vel abere debeo in illa [euqe] de predicta aldeia, cum aquis et paschuis, et cum exitibus et regresibus suis, et montibus et lignis, et cum omni dominacione quam ego in dictas hereditates abeo vel abere debeo sine inganno et mala voçe, vel aliquo retentu et absque tocius persone viventis contradicto, et de posse et dominii mei illas eicio, et imposse et dominii vestri illas trado et delibero, et inpresenti de eas vobis investio.
Unde volo et laudo, et imperpetuumque firmiter confirmo, ut vos predicti abbati et omnique conventui predicti, habeatis predictates hereditates cum omnibus rebus sibi pertinentibus, franchas, salvas, liberas et quietas atque securas, vendendi, dandi, alienandi sive inpignorandi atque vestras et monachorum vestrorum Rote proprias voluntates libere et perpetuo faciendas per secula cuncta, sicut melius et plenius ac salubrius dici vel intelligi et cogitari potest ad vestrum comodum et salvamentum.
Huius rei testes sunt, [1ª col] dompnus Dominicus de Fraga, miles, [2ª col.] et Garçias de Alcheçar, et Egidius de Aviego.
Actum est hoc in presencia dicti Ruberti, abbatis, et impresentia duorum monachorum, scilicet fratris Garçias de Avinata, cellerarii maioris, et fratris Egidius operarii maioris. Et in presencia fratris Sancii et fratris Blaschi.
Facta carta secundo die introitu mense junii in Era Mª CCª LXª VIª.
Bonet de Latre hanc cartam scripsit et hoc signum +++++ feçit.
1229, juliol 27. Barcelona
Eiximén d'Urrea fa donació al monestir de Rueda del lloc de Sénia, prop de Codo, que en el mateix acte ratifica el rei Jaume I
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del Monestir de Rueda. Carpeta 3753, nº 5. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Manifestum sit omnibus quod ego Eximinus de Urrea, libenti animo et spontanea voluntate, per me et omnes et successores meos, cum presenti carta dono concedo confero et trado domino Deo et sancte Marie, et vobis venerabili patri in Christo domino Roberto, abbati monasterium sancte Marie de Rota, et toti conventui eiusdem tam presenti quam futuro, pro salute anime mee et parentum meorum atque remissione, quadam meam villam qua habeo iuxta Codo, que dicitur Seyna.
Ita quod vos abbas predicte et successores vestri et conventus illius monasterium habeatis iure donacionis irrevocabiliter predictam villam et castrum eiusdem, casas, casales, ortos, ortallos, molendinares et molendina, campos et vineas, cum aquis, herbis, pratis, pascuis, lignis, montibus et planis, inventionibus subterraneis et superterraneis, lapidibus et petrariis, et cum omnibus omnino terminis et pertinenciis et pertinentibus debent ad villam et castrum predictum, cum hominibus et feminis ibi habitantibus et habitaturis modo vel infuturum, et cum illa specialiter devensa que ibi est.
Habeatis inquam predicta villam et castrum vos et successores dicti monasterium per propriam hereditatem francam et liberam cum omnibus supradictis, cum omni pleno iure et dominio quod ibi habemus et habere debemus aliqua causa vel aliqua racione.
Ad dandum, vendendeum, inpignorandum et alienandum cuicumque, vel quibusque volueritis in eternum, et omnia predicta ab hac die in antea habeatis, teneatis, possideatis et expletetis integre et potenter, cum introitibus et exitibus et cunctis suis pertinentiis per omnia loca, et per secula cuncta, sicut melius dici potest ad vestrum comodum et successorum vestrorum.
Et ego et mei erimus inde vobis et vestris de predicta villa de Seyna et castro, et omnibus et singulis supradictis legales et guirentes contra omnes homines, et faciemus ea omnia vobis et vestris successoribus tenere et habere et possidere et pacifice expletare.
Verum sub tali condicioni quod vos abbas et monasterium et conventus predictus presens et futurus, teneatis ibi quatuor monacos presbiteros, qui semper cotidie et continue ad honorem Dei et sancte Marie, et in remissionem meorum et parentum meorum omnium delictorum, divinum oficium celebrent et nocturnum.
Preterea ego Eximinus de Urrea predictus promito, quod quandocumque ego vel successores mei veniemus ad [composicionem] vel partidam de hereditatibus que fuerunt domini Galindi Eximiniç de Belchit, cum filiis vel filiabus domne Maioris, quod accipiemus in partem nostram predictam villam de Seina, vel donabemus precium vel excambium pro illa villa eisdem, taliter quod eam habeatis libere sicut superius est expressum.
Et ut hec vobis dicto abbati et conventui ipsius monasterium plenius atendantur, dono vobis et vestris successoribus fidancias salvetatis qui me presente vel absente, predicta villa de Seyna et castrum cum omnibus supradictis, faciant vos et vestros successores habere, tenere, possidere pacifice et in pace, contra nos et omnes alias personas que vellent injuria vel forcia vobis facere in premissis, scilicet illustrem dominum Jacobum Dei gratia rege Aragone, et Berengarium de Entença, filium Poncii Hugonis.
Nos autem Jacobus, rex predictus, et ego Berengarius de Entença, concedentes predictam donacionem, vobis prefato abbati et conventui monasterii supradicti, hanc fidanciam libentes facimus ut superius continetur.
Actum est in Barchinona VIº kalendas augusti anno Domini millesimo CC vicesimo nono, Era millesima CCª LXª septima.
Sig+num Eximini de Urrea, qui hoc laudo concedo et firmo, et testes firmare rogo.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, comitis Barchinone et domini Montispesulani. Sig+num Berengarii de Entença. Sig+num Roderici Eximiniç de Lusia. Sig+num Lupi Eximiniç de Lusia, testes huius rei.
Ego S. terrachonensis archiepiscopus subscribo, salvo iure ecclesie cesaraugustane +.
Sig+num Guillermi Scribe, qui hanc cartam scripsit, et signum domini regis aposuit mandato ipsius et Petri Sancii notari sui, loco die et anno predictis.
1229, juliol
Eiximén d'Urrea dóna al monestir de Rueda el lloc de Romana
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del Monestir de Rueda. Carpeta 3753, nº 6. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Manifestum sit omnibus, quod ego don Eximinus de Urreya, libenti animo et spontanea voluntate, per me et omnes successores meos, cum presenti carta dono, concedo, ofero et trado domino Deo et sancte Marie, et vobis venerabili patri in Christo dompno Roberto, abbati monasterii sancte Marie de Rota, et toti conventui eiusdem, tam presenti quam futuri, pro salute anime mee et parentum meorum, atque remissione quendam castrum et villam meam que dicitur Romana.
Ita quod vos abbas predicte et successores vestri et conventus illius monasterii habeatis iure donacionis irrevocabiliter predictam villam et castrum eiusdem, casas, casales, ortos, ortales, molendinares et molendina, campos et vineas, cum aquis, herbis, pratis, pascuis, lignis, montibus et planis, invencionibus subterraneis et superterraneis, lapidibus et petrariis, et cum omnibus omnino terminis et pertinenciis et pertinentibus debere, quibus ego habeo vel habere debeo predictam villam et castrum Romana, cum hominibus et feminis ibi habitantibus et habitaturis modo vel in futurum.
Habeatis inquam predictam villam et castrum vos et successores dicti monasterii, per propriam hereditatem francam et liberam, cum omnibus supradictis cum omni pleno iure et dominio quod ibi habemus et habere debemus aliqua causa vel aliqua racione; ad dandum, vendendum et impignorandum et alienandum cuicumque vel quibusque volueritis in eternum.
Et omnia predicta ab hac die in antea habeatis, teneatis, possideatis et explectetis integre et potenter cum introitibus et exitibus et cunctis suis pertinenciis per omnia locca et per secula cuncta, sicut melius dici potest ad vestrum comodum, et successorum vestrorum.
Et ego et mei erimus inde vobis et vestris de predicta villa Romana et castro, et omnibus et singulis supradictis legales et guirentes contra omnes homines, et faciemus ea omnia vobis et vestris successoribus tenere, et habere et possidere pacifice expletare.
Huius rey testes sunt per manu positi et rogati, dompnus Eneqo Garcez de Azoara, et dopnus Adam de Torbena, et dompnus Martin Lopiz de Cabbanas, et dompnus P. Lopiz de Cabbanas.
Actum est hoc in Letux, in mensse julii Era Mª CCª LXª VIIª.
Petrus de Mohera pro iussu dompni Eximinii de Orreya et aliorum predictorum fideliter scripssit hanc cartam, et hoc sig+num de manu sua fecit.
1233, abril
Blasco de Alagón dóna al monestir de Rueda el lloc anomenat Alforre, del terme de Morella i unes cases a aquesta vila
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del Monestir de Rueda. Carpeta 3753, nº 8. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Notum sit cunctis omnibus hominibus tam presentibus quam futuris, quod nos dompnus Blascus de Alagone bono corde, et obtima voluntate placuit nobis, et damus pro anima patris nostri et matris, et per anima nostra, et pro animabus omnium filiorum nostrorum, et filiarum nostrarum, unam nostram hereditatem quam habemus in termino de Morrella, que dicitur Alhorre, Deo et beate Marie, et vobis dompno Ruberto abbati de Roda, omnique conventui de monasterio Rote, ut habeatis et possideatis eam plene et integre, sicut melius dici vel intelligi potest, ad profectum predicti monasterii, hunc et in perpetuum.
Et adhuc similiter, damus Deo et beate Marie, et vobis dompno Roberto abbati omnique convento de Rota, unas nostras casas, quas habemus in villa que dicitur Morrella, ut habeatis et possideatis eas plene et integre, sicut melius dici vel intelligi potest hunc et imperpetuum.
Et predictas casas habent affrontaciones de una parte, casas de Johan Franco de Castelot, et de aliis duabus partibus vias publicas.
Et predictam hereditatem de Alhorre, habet affrontationes, de una parte illa turrem de Jucef de Colera, quam dividit terminum cum predicto Alhorre, et de secunda parte habet affrontationem, de illo termino adjusum de illa turre de predicto Jucef de Colera, quomodo dicunt illos mollones, et quomodo decurrunt aque versus ad illum podium de predicto Alhorre, et de tercia parte habet affrontacionem, sicuti currit illum regallum quem vadit sub podium, et cadit intus in illo rivo de Calderas, et de quarta parte habet affrontationem sicuti includit illum rivum de Calderas usque ad illum congustum de predicto rivo, et sicuti illas aquas vertunt, et includunt predictum terminum de predicto Alhorre.
Sicut iste predicte affrontationes includunt et dividunt per circuitum predictas casas de Morrella, et predictam hereditatem de Alhorre, sic nos predictus Blascus de Alagone damus Deo et beate Marie, et vobis dompno Roberto abbati, omnique conventui Rote, predictas casas de Morrella, et predictam hereditatem de Alhorre, cum omnibus introitibus et exitibus suis, et cum omnibus pertinenciis suis, heremis et populatis, et cum omnibus directis suis, scilicet cum aquis, et lignis, et herbis, et cum omnibus bonis que ad predictam hereditatem pertinent et pertinere debent, ut habeatis et possideatis eam plene et integre, vos et omnes successores vestri, sicut melius dici vel intelligi potest nunc et in perpetuum.
Huius rey testes sunt, dompnus Petrus de Ballimanna, et dompnus Fortunius Garçez de Moros, et frater Eximinus de Rota.
Facta carta in mense aprilis in Era Mª CCª LXXª Iª.
Sig+num Guillermi de Fontibus, notarii, qui pro mandato dompni Blaschi de Alagone hanc cartam scripsit.
1235, març 7. Saragossa
Jaume I permuta amb el monestir de Rueda les heretats que té a la vila de Pina, per les viles de Lagunas, Ailés i Jaulín que són del monestir
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del Monestir de Rueda. Carpeta 3753, nº 13. Original
[Huici-Cabanes, 1976, nº 215]. Revisió de la transcripció efectuada el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Manifestum sit omnibus, quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum et regni Maioricarum, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, cum presenti scripto nostro perpetuo valituro, ratione excambii, scienter et consulte donamus, laudamus, concedimus atque in presenti tradimus vobis, venerabilibus et dilectis fratri R., abbati, et toti conventui monasterii de Rota presenti videlicet et futuro, omnes illas nostras hereditates quas habemus et habere debemus in villa de Pina et in suis terminis, eas scilicet que fuerunt Peregrini de Atrosillo et Luppi Orticii, militum, cum domibus, furnis, balneis, campis, vineis, ortis et terris cultis et incultis, et cum aquis et cequiis, lignis et arboribus, et cum omni dominio, iure et potestate nostra, et cum omnibus melioramentis factis et faciendis, et aliis iuribus et pertinentiis universis ad predictas hereditates pertinentibus vel debentibus pertinere, ut de cetero per nos et omnes successores nostros prefatas hereditates cum omnibus omnino et singulis iuribus earumdem expressis aut non expressis ad eas pertinentibus, habeatis, teneatis et possideatis pacifice et quiete, per vestram propriam et francham hereditatem, ad dandum, vendendum, impignorandum, alienandum, et ad omnes vestras successorumque vestrorum voluntates inde perpetuo faciendas, sicut melius dici potest et intelligi ad vestra successorumque vestrorum voluntatem et monasterii supradicti.
Nos itaque frater R., abbas, et totus conventus monasterii de Rota, per nos et omnes successores nostros, scienter et consulte, habita etiam plene deliberatione, ratione excambii donamus, concedimus et in presenti tradimus vobis, inclito domino nostro Jacobo, Dei gratia illustri regi Aragonum supradicto, et vestris successoribus universis et singulis, tres villas nostras, scilicet Lagunas, Ayless et Exaulin, cum omni et pleno dominio, iure et potestate nostra, et cum hominibus et feminabus presentibus et futuris, et cum questiis, pectis, pariis, tributis, usibus, consuetudinibus et serviciis hominum cuiuscumque legis vel conditionis sint, et cum domibus, fortitudinibus et locis, campis, peciis, vineis, ortis, possessionibus et terris cultis et incultis, irriguis et secanis, et cum molendinis, cequiis, aquis, pascuis et erbis, lignis et arboribus, montibus, silvis, terminis, vetatis et ingressibus et egressibus, et cum omni integritate ac cum omnibus omnino et singulis iuribus et pertinentiis ad predictas villas pertinentibus vel debentibus pertinere. Ecclesias vero predictorum locorum, sicut eas hodie habemus, cum decimis et primiciis et iuribus earundem, nobis et nostris successoribus perpetuo retinemus.
Ideoque volumus et spontanee concedimus, ut de cetero continue et perpetuo predictas villas cum omnibus expressis aut non expressis ad eas pertinentibus, vos et successores vestri habeatis, teneatis et possideatis, et expletetis pacifice et quiete, per vestram propriam hereditatem, ad dandum, vendendum, impignorandum, alienandum, et ad omnes vestras successorumque voluntates perpetuo faciendas.
Data apud Cesaraugustam, nonas marcii Era Mª CCª LXXª tercia.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum et regni Maioricarum, comitis Barchinone, Urgelli, et domini Montispesulani.
Testes huius rey sunt: [1ª col.] S., episcopus cesaraugustus, F., infans Aragonum, [2ª col.] N. Sancii, P. Cornelii majordomus Aragonum, R. de Lyçana, [3ª col.] Blascus Maça, F. Açenarii, Attorella, [4ª col.] A. de Luna, G. de Orta, P. Maça, [5ª col.] S. de Podio, Bernardus Guillermi, R. Ximini de Lusia, [6ª col.] Eximinus Petri repositarius Aragonum, Ferrandus Didaci, P. Petri, justicia Aragonum.
Testes sunt monachorum frater P., prior Rote, frater G., supprior eiusdem, frater Egidius, cellerarius major, frater P., portarius major, frater R., vestiarius, frater Fortunius, conversorum magister, totusque conventus eiusdem loci laudantes et approbantes predictum cambium.
Sig+num Petri Johannis, scriptoris, qui mandato domini regis pro P. Sancii, notario suo, et mandato domini abbatis, hanc cartam scripsit loco die et era prefixis.
1251, abril 2. Egea
Pere de Valimaña fa donació del castell del mateix nom al seu fill Pere, a qui també li dóna altres heretats a Escatrón
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3754, nº 15. Còpia coetània autoritzada
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Hoc est translatum fideliter factum de quadam carta donacionis, in qua sic habetur:
Notum sit cunctis tam presentibus quam futuris, quod ego don Pero de Valimanna otorgo e vengo de conescudo agora a todos tiempos, que fago donadivo con voluntat e con otorgamiento de mi fillo Pero López, hy es a saber a todos aquellos nin aquellas qui esta carta verán ni hoddiem nin la leyrán, como yo don Pero Valimanna do a vos don Pero Valimanna, mío fillo, adresso de present con esta present carta sines de ningún retenimiento en ayuda e en axovar por en vuestro casamiento, quando vos casastes con vuestra muller donna Arromea, filla de don Johan de Logran e de donna Bergueta de Casserras, hy es a saber lo que yo vo do huey en est día e lo que prendedes de mí, a ssaber, hi es Valimanna con todo quanto yo hoy hi he, nin aver y devo seyent e movient e toda la heredat d'Escatrón abentegro, con entradas, con exidas, con aguas con montes, con hierbas, con pastos, con pescheros, con vedados, con leinas, con fornos, con molinos, con molinares con ruedas, con rodales, con salinas, con salinares, con pedreras, con algepceras, con menas, con arbores fruytales, e non fruytales, e con todos aquellos dereytos los quales yo huey he en Valimanna e en la heredat d'Escatrón sines de nulla mala voz, e sines de nulla mala pleytesía de nulla persona vivent ad heredat por fer de huey en ant que esta carta hi es feyta todas vuestras proprias voluntades per secula cuncta amen, vos e qui he[re]dará depós vos Valimanna e la heredat d'Escatron.
Vos lo do el dito donativo en vuestro casamiento a bona fe e sines enganno e sines de ningún retenimiento.
E en el sobredicto donativo en Valimanna e en la heredat d'Escatrón que aya dona Arromeua vuestra muller sos arras e sos dotes assí commo hu es fuero e costumne de la tierra.
E encara de que hy aya donna Arromea sobre Valimanna e la heredat d'Escatrón, los mil moravedís ella e los suyos, los quales mil moravedís vos prendiestes e recebiestes con donna Arromea en vuestro casamiento, quando casastes amos ensemble.
E damos nos a vos d'est donativo fermes qui vos lo faga fer tener e possedir e dar e heredar a todos tiempos salvo e seguro e ferme e en paz assines de nul enbargo a vos e a qui lo heredará depós aquí por vos el sobredito donativo, don Oger de Nuez e don Pero Logran de Taust.
E yo don Oger, e yo don Pero Logran otorgamos nos d'esto por fermes assí como desuso hi es dito assí commo mellor lo puede ome dezir ni entender, que fagamos todo ésto fer atener e complir.
E son testimonias d'esto don Per Hyeneguez, e don Pero Sánchez [Dueya]. E yo don Per Hyeneguez e yo don Pero Sánchez, otorgamos nos d'esto por testimonias.
Facta carta et est donativo secundo die introytum mense aprilis Era Mª CCª LXXXª VIIIIª.
Ego G. Bariellas escrivano públigo en Exeya e jurado, por pregaria e por mandamiento de todos estos sobreditos ista carta scripsi et ho sig+num feci.
Et ego Johannis Petri scriptor juratus Scatronis qui mandato dompnus Petri de Valimanna hoc translatum scripsi et sig+num feci.
1293, juny 28. Saragossa
Jaume II atorga privilegi de salvaguarda i protecció al monestir de Rueda, on s'inclouen totes les seues persones i béns
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3756, nº 7. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Sicilie, Maioricarum, et Valencie, ac comes Barchinone.
Universis suprajunctariis, baiulis, merinis, justiciis nec non et aliis officialibus nostris ad quos presentes pervenerint. Salutem et gratiam.
Noveritis nos recepisse sub nostra custodia comanda, et guitatico speciali abbatem et conventum monasterii de Roda, castra, villas, et alia loca predicti monasterii, ac homines et bona eorum.
Ita quod non pignorentur, marchentur, detineantur, vel impediantur culpa crimine vel debito alieno, nisi ipsi fuerint debitores principales vel fideiussorio nomine constituti, nec eciam in hiis casibus nisi prius fatica iure inventa fuerit in eisdem.
Quare vobis dicimus et mandamus, quatenus manuteneatis, et deffendatis in iure abbatem et conventum castra et villas ac alia loca predicti monasterii, et homines ac bona eorum contra quascumque personas eisdem dampnum seu violenciam inferentes vel inferre volentes qualibet racione.
Nec permitatis dictos abbatem et conventum seu homines et loca dicti monasterii per aliquos agravari inpediri seu etiam perturbari pignorari, marchari detineri culpa crimine vel debito alieno, nisi ipsi fuerint principales debitores vel fideiussorio nomine constituti, nec etiam in hiis casibus nisi prius fatica iuris inventa fuerint in eisdem ut superius continetur. Immo observetis et observari inviolabiliter faciatis eisdem comandam et guidaticum supradictum.
Siquis autem dictum nostrum guidaticum et comandam violare presumpserit, penam mille morabatinorum nobis aplicandorum se noverit incursurum, dampni illato prius plenarie restituto.
Datum Cesarauguste, IIIIº kalendas julii anno Domini millesimo CCº nonagesimo tercio
1276, abril 9. Letran
El papa Inocenci Vè confirma els privilegis atorgats pels seus antecessors al monestir de Rueda
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3756, nº 1. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Innocentius episcopus servus servorum Dei.
Dilectis filiis abbati et conventui monasterii de Rota cisterciensis ordinis cesaraugustanensis diocesis. Salutem et apostolicam benedictionem.
Cum a nobis petitur quod iustum esset et honestum, tam vigor equitatis, quam ordo exigit rationis ne id per sollicitudine officii nostri ad debitum perducatur effectum; ea propter dilecti in Domino filii vestris iustis postulationibus grato concurrentes assensu, omnes libertates et inmunitates a romanis pontificibus predecessoribus nostris sive per privilegia vel alias indulgencias vobis et monasterio vestro concessis, necnon libertates et exempciones secularium exactionum a regibus et principibus aliisque Christi fidelibus racionabiliter vobis seu monasterio predicto indultas sicut eas iuste ac pacifice obtinetis, vobis et per vos eidem monasterio auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio commitimus.
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis infringere vel ei ausu temerario contraire. Siquis autem hoc attemptare presumpserit indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum.
Datum Laterani V idus aprilis pontificatus nostri anno primo.
1264, juny 10. Saragossa
Jaume I prohibeix als vassalls del monestir de Rueda que puguen vendre heretats a infançons o religiosos i que només puguen vendre-les a altres vassalls de l'esmentat monestir
Arxi Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3755, nº 7. Original
[Huici-Cabanes, 1988, nº 1405]. Revisada la transcripció el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Jacobus, Dei gracia rex Aragonum, Maioricarum, Valencie, comesque Barchinone et Urgeli et dominus Montispesulani.
Fidelibus suis universsis hominibus de Escatron et aliis habitatoribus villarum monasterii de Roda, presentibus et futuris. Salutem et graciam.
Mandamus vobis firmiter quatenus de cetero non sitis ausi honores vel hereditates aliquas vendere vel inpignorare seu aliter alienare alicui infançoni vel alicui homini ordinum seu aliquorum clericorum, nec vos vel res vestras ponere sub alterius dominio [vel] tamen sub dominio monachorum monasterii [ante]dicti; sed si aliquid de honoribus vel hereditatibus vestris vendere vel inpignorare volueritis, vendatis vel inpignoretis ipsas aliis hominibus dictorum monachorum.
Si quis autem vestrorum hereditates suis de cetero alicui infançoni vel ordini vendiderit, inpignoraverit vel fecerit res suas in alio dominio posuerit vel [.....] iram nostram incurret et [.....] solidos jaccenses pro pena nobis solvet et hereditates amittet, ita quod dicti monachi ipsas perpetuo posidebunt.
Datum Cesarauguste, quarto idus junii anno Domini Mº CCº LXº quarto.
1251, juliol 4. Lleida
Jaume I posa baix la seua protecció el monestir de Rueda i també les seues persones i béns
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3754, nº 16. Original
[Huici-Cabanes, 1988, nº 573]. Revisada la transcripció el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; recipimus et constituimus sub nostra protectione, custodia, emparancia, et in nostro guidatico speciali abbatem et monasterium de Rota, et monachos et fratres eiusdem monasterii, et omnes villas et loca ad dictum monasterium pertinencia, et specialiter villam de Scatron, cum omnibus hominibus in dictis villis et locis habitantibus et habitaturis, et omnia bona dicti monasterii et hominum predictorum, mobilia et inmobilia ubique habita et habenda, eundo, stando et redeundo salve et secure, per omnia loca regnorum et dominationis nostre.
Nullus igitur confidens de nostri gratia vel amore, audeat dictum abbatem villas, loca, vel alios homines supradictos invadere, capere, detinere, impedire, offendere, marchare vel pignorare culpa vel delito alieno, nisi fuerint debitores principales vel fideiussores pro aliis constituti.
Mandantes senioribus, majoribusdomus, vicariis, baiulis, curiis, çavalmedinis, justiciis, juratis et universis aliis subditis et officialibus nostris, presentibus et futuris, quatenus dictum abbatem, monasterium et omnes alios homines et bona eorum, ut superius dictum est, manuteneant, protegant et defendant, et non permittant ab aliquibus molestari ipsis facientibus querelantibus de se justicie complementum.
Quicumque autem contra hunc nostrum guidaticum venire presumpserit, iram et indignacionem nostram et penam quingentorum maravetinorum, se noverit sine remedio incursurum, dampno illato ipsis primitus plenarie restituto.
Datum Ilerde IIII nonas julii anno Mº CCº Lº primo.
1163, novembre 10. Solsona
Consagració de l'església de Solsona, amb el caràcter de canònica regular
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3751, nº 7. Còpia coetània
Transcrit el dia 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Quicquid ad honorem et cultum sancte et in dividue Trinitatis et ad [katolice] religionis fundamentum pertinere dinoscitur, ita solerti debet amplecti desiderio, ut desiderate rei sinceritas laudabiliter efulgeatur, et fides veri debitum sorciatur effectum.
Nichil enim magis fidei nostre convenit quam sacramento dedicationis ecclesie in quo Christi et ecclesie federa coniunguntur intendere, presertim [cum hic] profectibus bonorum operum in unitatem fidei corporis ecclesie membra effecti, celesti Jherusalem illic compacti per virtutum merito ipsi sponso et regi regum Jhesuchristo desponsemus. Nam in visibilia per ea que [fac]ta sunt intellecta conspicuuntur, et rebus visibilibus ad invisibilia deducimur.
Cuius rei sacramento dompnus Bernardus urgellensis episcopus [ductus], convocatis secum religiosis et chatolicis episcopis, Petro scilicet cesaraugustano venerabili episcopo, et Raimundo pampilonensi, et dompno Guillermo barchinonensi episcopo, cum Ermengando urgellensi comite et multitudine nobilium terre illius et aliarum adiacentium terrarum, anno incarnati verbi Cº LXº III plus millesimum, indictione, XIª, epacta, XXª Vª, ciclo, XVIIII, [li.] quinto, IIIIº idus novembris, Celsone venit, et ecclesiam in honore alme Dei genitricis Marie consecravit.
Ubi predicti episcopi facientes verbum ad populum dominum Emmergaudum urgellenssem comitem, illius ecclesie ex magna parte fundatorem, et magnates omnes qui ibi adherant et omnes fideles quorum ibi maxima erat multitudo de dotanda ecclesia monuerunt.
Et ego Bernardus urgellensi episcopo et clerici urgellensi ecclesie celsonensem ecclesia que ad nostram di[o]cesim sive regimine pertinet, concedimus esse canonicam regularium clericorum, et volumus ut Bernardus eiusdem ecclesie prepositus et eius successores custodiant clericos ibidem Deo servientes sub regula et abitu beati Augustini inperpetuum, eo tenore quod celsonensis ecclesia sit semper fideli subjeccione in obedientia et ordinatione urgellensi episcopi sicut actenus fuit.
Concedimus etiam et confirmamus eidem ecclesia quia precipua est cimitterium in canonibus et institutionibus ecclesiasticis constitutum; et emunitatem loci illius a cruce que est posita in loco qui dicitur Cumbas, usque ad crucem de Campo Rotundo, et a cruce de Tortelas usque ad crucem de manso de Agudader, constituimus ut omnes commorantes infra prenominatos terminatos vel confugientes in eis salvi sint omni tempore.
Transactione vero qui noviter propter discordia que inter nos et celsonensem ecclesiam erat facta et sicut in carta que cum divisione alfabeti inter nos et clericos celsonenses facta continetur laudamus, et secundum ipsius instrumenta tenorem quascumque possessiones quecumque bona eadem ecclesia inpresenciarum iuste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum largitione regum vel principum sive aliorum nobilium oblatione fidelium, seu aliis iustis modis Deo propitio poterit habere eidem ecclesie concedimus.
In quibus hec propriis duximus notanda vocabulis, ecclesias videlicet sancte Marie et sancti Cucuphati de Viorra, ecclesiam de Albella, ecclesiam de Chalasanz, ecclesias de Munt Magastre, de Petra Alta, de Albesa, de Casteio, de Lorenç, de Monte Far, de Cabana Bona, de Talteju, de Bioscha, de Malgrad, de Uluga, de Aguda, et de Tora, de Valfraudulosa, de Carer, de Ardeval, de Reiner, de Navades, de Olius, de Roval, de Lena, de Terracola, de Oden, de Autes, de Salsa, de Odio, de Mandrena, de Pinel, de Mirave, de sancti Michelis Celssone, de Albespi, de Lavancha, de Conches, de Abeia, de Concha Bella, de Belveher, de Cunil, de Alted, de Figerosa, de Offegad, de Tartarenc, de Monte Clauso, de Portel, de Verned, de Saltuli[cinie], cum omnibus earum pertinanciis.
Has ecclesias concedimus clericis celsonensis ecclesie cum veteribus capellaniis reservato nobis in omnibus integre iure pontificali.
Damus scilicet supradicte ecclesi sancte Dei genitricis Marie decimam ipsius parrochie, sicut in scriptura transactionis continetur.
Et ego Guillermus barchinonensis episcopo qui cum dompno Bernardo urgellensi episcopo huic consecrationi interfui, concedo et confirmo omnes pessissiones et omnia bona que in episcopatu meo habet celsonensis ecclesia, eidem ecclesie et clericis ibidem Deo servientibus imperpetuum. Addo etiam et dono in dotem ecclesie predicte ecclesiam unam, et quecumque imposterum concessione pontificum largitione regum vel principum, sive nobilium oblatione fidelium, sive aliis iustis modis in episcopatu meo poterit adquirere ei concedo. Salva tamen reverencia et hobediencia barchinonensis ecclesie. De possessionibus autem hec propriis duximus exprimenda vocabulis, scilicet ecclesiam de Castelleto cum suffraganeis ecclesiis, ecclesiam de Guarnad, ecclesiam sancti Petri de Fonte Rubea, et ecclesia sancte Marie de Plano, et capellam ecclesie sancti Nicholai de [ipso] Fraxino.
Et ego Petrus gratia Dei cesaraugustanensi episcopo qui huic concessecrationi cum dompno Bernard urgellensi episcopo interfui, laudo et confirmo celsonensi ecclesie omnes possessiones et omnia bona que in episcopatu meo habet cum ecclesia sancti Petri de La Gata, et ea que in futurum concessione largitione pontificum regum principum, sive nobilium oblatione fidelium vel aliis iustis modis poterit habere, salva reverencia cesaraugustani episcopi. Addo etiam et dono in dotem celsonensi ecclesie ecclesiam unam.
Et ego Petrus vicensis episcopo laudo et concedo omnes possessiones quas episcopatu meo habet celsonensis ecclesia secundum tenorem illius cartule que inter ausonensem ecclesia et celsonensem facta est eidem perpetuo habendas.
Et ego Ermengaudus gratia Dei urgellensium comes dono laudo et confirmo celsonensi ecclesie et clericis ibidem Deo servientibus omnia donativa que pater meus vel alii predecessores mei urgellenses comites eis fecerunt. Addo etiam dono in dotem celsonensi ecclesie in unoquoque de castellis meis, et in unaquaque de villis meis unum mansum cum omnibus suis pertinenciis, cum omni districto mandamento et servicio sine aliquo retentu de melioribus que ibi sunt ad proprium alaudium sancte Marie, et dono sancte Marie omnes decimas tocius dominicature mee, quam habeo in Urgellensi comitatu, sive in omnibus alterius terris christianorum et sarracenorum, vel quam in antea habere potero. Dono etiam omnes decimas de Menargues de dominicaturas meis, quod ego Raimundus de Turre Rubea dono sancte Marie de Celsona ipsum mansum de c'Espigol, cum omnibus pertinenciis suis et cum omnibus affrontationibus suis, cum omni districto et mandamento atque servitio sine aliquo retentu ad proprium alaudium sancte Marie.
De his omnibus que superius diximus, ego Bernardus Dei gratia Urgellis episcopus cum consilio et voluntate clericorum urgellensis ecclesie, et ego domini Guillermus Dei gratia barchinonensis episcopo, et ego Petrus gratia Dei cesaraugustanus episcopus precibus et assenssu Ermengaudi comitis, ecclesiam in nomine sancte et individue Trinitatis et in honore alme Dei genitricis Marie dedicatam sicut superius scriptum est condotamus.
Stauentes ut nullus omnino hominum liceat predictam ecclesiam [temptare] vexare aud eius possessiones minuere vel auferre, sed libere et quiete omnia possideat, usibus eorum omnimoda profectura pro quorum sustentatione et gubernatione, ibi sunt a fidelibus oblata. Salvo [.....] urgellensis episcopi iure in omnibus.
Siquis igitur contra hanc nostre constitutionis paginam predictam molestare vel eius possessiones aufferre temptaverit, sive emunitatem a nobis constitutam in eodem loco a uso temerario invaserit, excomunicationis vinculo subiaceat, iramque Dei omnipotentis incurrat, et a sacratissimo corpore et sanguine Christi alienus fiat.
Cunctis autem eidem ecclesie benefacientibus et sua vita servantibus, sit pax et gratia domini nostri Jhesuchristi, quatenus hic fructum bone actionis a domino percipiant, et in futurum premia eterna consequantur. Amen.
Addo etiam ego Bernardus Dei gratia urgellensis episcopo et confirmo celsonensi ecclesie in hac presentis cartula dotis ecclesiam de Gerb, et ecclesiam sancti Salvatoris de Tolo, et ecclesiam de Timoneda retento in omnibus integro iure episcopali.
Et ego Raimundus Fulcho Dei gratia vice comes de Cardona una cum coniuge mea nomine Isabel, dono et laudo atque concedo ecclesie sancte Marie de Celsona et eius canonicis omnia donativa que avus ac pater meis vel alii predecessores mei dederunt, iam dicte sancte Marie infra meum honorem. Dono etiam in dotem quadam pariliatam alaudii in ipso kastro de Malda ad suum proprium alaudium franchum atque legitimum absque ulla retinencia, ut habeat omni tempore et possideat.
Sig+num + Bernardi urgellensis episcopi. Sig+num Guillermi sacriste. Sig+num Berengarii archidiaconi. Sig+num Poncii archidiaconi. Sig+num Arnalli archidiachoni. Sig+num Willelmi cantoris. Sig+num Guillermi samaritani.
Petrus Dei gratia cesaraugustanus episcopus +. S. + Ermengaudus comes. Sig+num Dulcie comitisse. Sig+num Raimundi de Torragra. Raimundus vice comes +. Sig+num Ilisabet vice comitisse.
Data per manum Alexandri + IIIIº idus novembris Era Mª CCª Iª, anno ab Incarnatione Domini Mº Cº LXº IIIº, indictione XI, pontificatus vero domini Bernardi urgellensi episcopi anno [quin]tus.
1172, gener 22. Tusculo
El papa Alexandre III confirma les possessions del monestir de Rueda
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3751, nº 9. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Alexander episcopus servus servorum Dei.
Dilectis filiis Willielmo Junceriensis abbati et eiusdem fratribus tam presentibus quam futuris regularem vitam profesis inperpetuum.
Quotiens illud a nobis petitur quod religioni et honestati noscitur convenire, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium.
Ea propter dilecti in domino filii vestris iustis postulationibus clementer annuimus, et prefatum monasterium in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti privilegio communimus.
In primis siquidem statuentes ut ordo monasticus qui secundum Deum et beati Benedicti regulam, et institutionem cisterciensium fratrum in eodem loco noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur.
Preterea quascumque possessiones quecumque bona idem monasterium inpresentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis prestante Domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant.
In quibus hec propriis duximus exponenda vocabulis:
Locum abbatie que Junceria vocatur, cum omnibus terris, vineis, cultis vel incultis, quas ibi dono vel emptione adquisistis.
Grangiam de Avares cum omnibus suis pertinentiis undiquuus certis distinctionibus terminatis.
Pascua etiam antepositi, pratis et omnium regni terrarum espleitam quoque lignorum, lapidum et aquarum, per omnem circa regionem a rege Aragonsis Ildefonso in perpetuum vobis concessam, et dono donatam.
Castrum del Salz cum omnibus terris cultis vel incultis, quas ibi habetis vel iuste habere debetis.
Castrum sancti Petri de Lagata cum omni realengo, et cum omnibus quas postea ibi adquisistis, aquis, terris, cultis et incultis, et cum omnibus suis pertinentiis et pascuis.
Castrum de Alborge, cum omnibus suis pertinentiis et pascuis, et olivarium arboribus.
Terris etiam et vineis, cultis et incultis, lignis quoque et lapidibus, diversis usibus profectura, vineas duas iuxta Mezalar, iam diu vobis donatas et in pace possessas.
Paci quoque et tranquillitate vestre paterna provisione consulere volentes, auctoritate apostolica prohibemus ut intra clausuram locorum seu grangiarum vel terrarum nullus violenciam facere, vel rapinam, seu furtum commitere, aut ignem apponere, vel homines capere, seu interficere audeat.
Liceat preterea vobis clericos vel laicos sanos vel infirmos, liberos et absolutos, eseculo fugientes ad conversionem vestram recipere, et eos sine contradictione aliqua retinere.
Prohibemus insuper, ut nulli fratrum vestrorum post factam in eodem loco proffesionem aliqua lenitate, sine prioris vel abbatis sui licentia fas sit de claustro discedere. Discedentem vero absque communium litterarum cautione, nullus audeat retinere.
Sane laborum vestrorum quos propriis manibus aut sumptibus sollitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus a vobis decimas vel primitias exigere audeat.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium tenere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur, eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolice auctoritate.
Si qua igitur infuturum ecclesiastica secularibus persona hanc nostre constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire temptaverit, secundo tertiove commonita, nisi presumptionem suam digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino iuditio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et domini redemptoris nostri Jhesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat.
Cunctis autem eidem loco sua iura servantibus sit pax Domini nostri Ihesu Christi, quatenus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inveniant, Amen, Amen, Amen.
Bene valete.
[Signe]: Sanctus Petrus. Sanctus Paulus. Alexander papa III. Domine demonstra mihi vias tuas. + Ego Alexander catholice ecclesie episcopus.
[1ª col.] Ego Johannes presbiter cardinalis sanctorum Joannis et Pauli tituli [Pimachii] +. [Ego Ribaldus ostiensis episcopus +]. Ego Joannes presbiter cardinalis tituli sancte Anastasie +. Ego Bernardus portuensis et sancte Rufine episcopus +. Ego Guillelmus presbiter cardinalis tituli sancti Petri ad vincula +. Ego Boso presbiter cardinalis sancte Pudentiane tituli pastoris +. Ego Petrus presbiter cardinalis tituli sancti Laurentii in Damaso +. Ego Johannes presbiter cardinalis sancti Marci +.
[2ª col.] Ego Ardicio, diaconus cardinalis sancti Theodori +. Ego Cinthius, diaconus cardinalis sancti Adriani +. Ego Hugo, diaconus cardinalis sancti Eustachii iuxta templum Agrippe +. Ego Vitellus, diaconus cardinalis sanctorum Sergii et Bachi +. Ego Petrus de Bono diaconus cardinalis sancte Marie in Aquiro.
Datum Tusculani per manum Gratiani sancte romane ecclesie subdiaconi et notarii, XI kalendas februarii indictione quinta, incarnationis Dominice anno Mº Cº LXXº Iº, pontificatus vero domini Alexandri pape III, anno XIIIº.
1176, gener 11. Anagni
El papa Alexandre III confirma per segona vegada les possessions del monestir de Rueda
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3751, nº 11. Original amb el text borrós i de lectura difícil. A la mateixa carpeta el pergamí nº 12 és una còpia en bon estat de conservació
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit esmentat en segon lloc
Alexander episcopus servus servorum Dei.
Dilectis filiis Willelmo abbati monasterii sancte Marie de Junceria eiusdem fratribus tam presentibus quam futuris regularem vitam profesis inperpetuum.
Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse presidium, ne cuiuslibet temeritatis incursus vel eos a proposito revocet, vel robur quod absit sacre religionis infringat.
Ea propter dilecti in Domino filii vestris postulationibus iustis clementer annuimus, et prefatum monasterium in quo divino estis obsequi mancipati, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti privilegio communimus.
In primis siquidem statuentes in ordo monasticus qui secundum Deum et beati Benedicti regulam, et institutionem cisterciensium fratrum in eodem loco institutus esse dinoscitur, perpetuis ibidem temporibus invi[o]labiliter observetur.
Preterea quascumque possessiones quecumque bona idem monasterium in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis prestante Domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant.
In quibus hec propriis duximus exponenda vocabulis:
Locum ipsum in quo prefatum monasterium situm est cum omnibus pertinenciis suis, terris scilicet vineis et aliis possessionibus.
Grangiam d'Avares cum omni suo termino et prato.
Grangiam d'Astarolas cum omnibus possessionibus et pertinentiis suis sicut terminata est et divisa et a rege arragonensis vobis donata.
Locum et castrum de Alborge cum terminis et possessionibus suis.
Terram, vineas, olivera, et hereditatem omnem cultam et incultam cum arboribus domesticis et agrestibus quam habetis in Escatrone.
Terram omnem de Gothor cultam et incultam, et sotum idest nemus, et omnia que ad ipsum locum et terra pertinent et omnem aquam quam irrigari consuevit.
Locum et terra de Ailes cum omnibus suis pertinenciis et cum suo omni termino.
Locum et castrum de Lagata cum omnibus suis pertinentiis, et terris cultas et incultas, tam a rege quam ab aliis vobis donatis et pretio emptis cum omni suo termino.
Terram omnem cultam et incultam quam prope castrum de Belchit dono acquisistis, sicut vobis ostensa est et terminata.
Liceat quoque vobis clericos vel laicos eseculo fugientes, liberos et absolutos adquisicione recipere, et in vestro monasterio absque contradictione aliqua retinere.
Prohibemus insuper, ut nulli fratrum vestrorum post factam in monasterio vestro professionem, fac sit de eodem monasterio absque licentia abbatis sui discedere. Discedentem sine vero communium litterarum vestrarum cautione, nullus audeat retinere.
Sane laborum vestrorum quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus omnino a vobis deçimas presumat exigere.
Paci quoque et tranquillitati vestre paterna sollicitudine providere volentes, auctoritate apostolica prohibemus, ut infra ambitum monasterii vestri clausuras locorum seu grangiarum vestrarum, nullus violenciam vel rapinam sive furtum committere aut ignem apponere, seu hominem capere, vel interficere audeatur.
Prohibemus insuper ne episcopi vel aliqua secularis persona aut quelibet persona alterius ordinis, regularem electionem abbatis vestri unquam impediat, nec deponendo eo qui pro tempore fuerit, contra statuta cisterciensis ordinis et auctoritate privilegiorum romane ecclesie se nullatenus intromittat.
Si autem episcopus in cuius parrochia domus vestra fundata rest, tercio per intervalla temporum cum humilitate et devocione sicut convenit requisitus, substitutum abbatem benedictione forte noluerit eidem abbati liceat proprios novicios benediccione et alia que ad illud officium pertinent exercere, donec ipse duriciam suam recogitet, et benedicendum abbatem benedicem non recuset.
Nulli quoque liceat infra dimidiam lenguam, prope monasterium vestrum aliud monasterium vel canonicam regulam hedificare, ne occasione illa faciente callidi hostis versutia religionis vestre otium quies tribetur.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium tenere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra illibata serventur, eorum pro quorum gubernatione hac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolice auctoritate.
Si qua igitur infuturum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire temptaverit, secundo terciove commonita, nisi ratum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino iuditio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et domini redemptoris nostri Jhesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat.
Cunctis autem eidem loco sua iura servantibus, sit pax Domini nostri Jhesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inveniant, Amen, Amen, Amen.
Bene valete.
[Signe]: Sanctus Petrus. Sanctus Paulus. Alexander papa III. Domine demonstra mihi vias tuas. + Ego Alexander catholice ecclesie episcopus.
[1ª col.] + Ego Johannes presbiter cardinalis sanctorum Johannis et Pauli tituli [Pimachii]. + Ego Johannes presbiter cardinalis tituli sancte Anastasie. + Ego Albertus presbiter cardinalis tituli sancti Laurencii in Lucina. + Ego Guillelmus presbiter cardinalis tituli sancti Petri ad vincula. + Ego Boso presbiter cardinalis sancte Pudentiane tituli pastoris. + Ego Johannes presbiter cardinalis sancti Marci. + Ego Theodomoris presbiter cardinalis sancti Vitalis tituli Vestine. + Ego Manfredus presbiter cardinalis tituli sancte Cecilie. + Ego Petrus presbiter cardinalis tituli sancte Susanne. + Ego Vuvanus presbiter cardinalis tituli sancti Stephani in Celimonte.
[2ª col.] Ego Hubaldus hostiensis episcopus +. Ego Bernardus portuensi et sancte Rufine episcopus +.
[3ª col.] + Ego Cinthyus, diaconus cardinalis sancti Adriani. + Ego Hugo diaconus cardinalis sancti Eustachii iuxta templum Agrippe. + Ego Laborans diaconus cardinalis sancte marie Importicu. + Ego Rainerius diachinus cardinalis sancti Georgii ad velum Aurensis.
Datum Anagni per manum Gratiani sancte romane ecclesie subdiaconi et notarii, IIIº idus januarii, indictione VIIIIª, incarnationis Dominice anno Mº CLXXº Vº, vero domini Alexandri pape III, anno XVIIº.
1179, juliol 27. Signia
El papa Alexandre III confirma per tercera vegada les possessions del monestir de Rueda
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3751, nº 14. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Alexander episcopus servus servorum Dei.
Dilectis filiis Willelmo abbati monasterii sancte Marie de Junceria eiusdem fratribus tam presentibus quam futuris regularem vitam profesis inperpetuum.
Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse presidium, ne forte cuiuslibet temeritatis incursus aut eos a proposito revocet, aut robur quod absit sacre religionis infringat.
Ea propter dilecti in Domino filii vestris iustis postulationibus clementer annuimus, et prefatum monasterium in quo divino estis obsequi mancipati, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti privilegio communimus.
In primis siquidem statuentes ut ordo monasticus qui secundum Deum et beati Benedicti regulam, et institutionem cisterciensium fratrum, in eodem monasterio institutus esse dinoscitur perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur.
Preterea quascumque possessiones quecumque bona idem monasterium in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis prestante Domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant.
In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Locum ipsum in quo prescriptum monasterium constructum est, cum omnibus pertinenciis suis.
Grangiam de Avares cum omni suo termino culto et inculto, sicut ab illustri aragonensis rege Ildefonso eam dono recepistis ex integro.
Ex dono eiusdem regis, grangiam de Astantolis cum omni suo termino et pascuis, et lignis, et totum vetatum quod ibi habetis.
Locum etiam et hereditatem totam ex integro de Escatronio cultam et incultam, et quicquid in Roda et in Gotor vel ex utraque parte fluminis Hiberi habetis.
Castrum de Alborge cum omni suo termino culto et inculto quod iam dictus rex pro anima sua vobis dedit, et vos ipsum pacifice possidetis.
Terram illam totam heremam et populatam que est prope regiam civitatem Cesaraugustani ante Deuslibol quam monasterio vestro Petrus Semens pro anima sua reliquid et pia largitione donavit et inpresenciarum pacifice possidetis.
Almuniam etiam et castro de Lagata [cum omni suo termino] heremo et populato, cum omnibus que ibi habetis.
Almuniam de Lacunes cum omni suo termino heremo et populato, quam predictus rex aragonensis vobis dono regio pro anime sui salute dedit, et pos[sedetis ..... pacifice] perpetuo quamque etiam in morte [dompna] Aurea comitissa de Palearis pro anima sua nobis concessit et dedit, et quicquid in ea habebat vel habere debebat hereditario iure vobis habendum tradidit.
Almuniam de [U]les cum omni suo termino heremo et populato, et omnibus pascuis sicut predictus rex et Marco Ferris [eius] miles, pro largitione vobis dederunt et vos eam pacifice possidetis.
Grangiam de Saulino, cum omnis suo terminis culto et inculto, et cum omnibus pascuis sicut eam pacifice possidetis.
Sane laborum vestrorum quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas vel primicias exigere vel extorquere presumat.
Liceat quoque vobis clericos vel laicos eseculo fugientes liberos et absolutos ad conversione recipere et in vestro monasterio sine contradictione qualibet retinere.
Prohibemus insuper ut nulli fratrum vestri post factam in loco vestro professionem fas sit de eodem loco absque licentia abbatis sui discedere. Discendentes vero sine communium litterarum vestrarum caucione nullus audeat retinere.
Paci quoque et tranquillitati vestre paterna sollicitudine providere volentes, auctoritate apostolica prohibemus, ut infra clausuras locorum seu grangiarum vestrarum, nulla violenciam vel rapinam, sive furtum committere aut ignem apponere, seu homines capere, vel interficere audeatur.
Sanccimus preterea ut si archiepiscopi vel episcopi cum humilitate et devotione qua convenit tertio requisiti substractum abbatem benediccione forte noluerint, idem abbati liceat propriis novicios benedicere et aliam que ad illud officium pertineat exercere, donec ipsi episcopi dur[.....] cogitent et abbatem benedicendum benedicere non retulent.
Ad hec si episcopi vel quilibet alii ecclesiarum prelati aliquid ab alteris vestro vel a vobis preter debitam obedienciam contra libertatem ordinis vestri a predecessoribus nostris et a nobis indultam experierint liberum sit vobis auctoritate apostolica denegare quod petitus, ne occasione ista ordo ipse qui hospitalitati et pietatis operibus expositus esse dinoscitur, ab his per huiusmodi onera in aliquo deficere compellatur.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra et illibata serventur, eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolice auctoritate.
Si qua igitur infuturum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire temptaverit, secundo terciove commonita, nisi ratum suum digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino iuditio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et domini redemptoris nostri Jhesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat.
Cunctis autem eidem loco sua iura servantibus, sit pax Domini nostri Jhesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inveniant, Amen, Amen, Amen.
Bene valete.
[Signe]: Sanctus Petrus. Sanctus Paulus. Alexander papa III. Domine demonstra mihi vias tuas. + Ego Alexander catholice ecclesie episcopus.
Ego Ruibaldus hostiensis episcopo +. Ego Petrus tusculanensis episcopo +.
[1ª col.] Ego Arduinus presbiter cardinalis tituli sancte Crucis in Jherusalem. + Ego Matheus presbiteri cardinalis tituli sancti Marcelli.
[2ª col.] Ego Laborans diaconus cardinalis sancte Marie in Porticu. + Ego Gracianus diaconus cardinalis sanctorum Cosme et Damiani. + Ego Johannes diaconus cardinalis sancti Angeli. + Ego Matheus sancte Marie Nove diaconus cardinalis. + Ego Bernardus diaconus cardinalis sancti Nicholai in carcere Tulliano.
Datum Signiae, per manum Alberti sancte romane ecclesie presbiteri cardinalis et cancellarii, VIº kalendas augusti indiccione XIIª incarnacionis Dominice, anno Mº Cº LXXº VIIIIº, pontificatus veo dompni Alexandri pape III anno XXº.
1208, novembre
Testament de Pere de Sa Cort
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3752, nº 4. Original
Transcrit el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Notum sit omnibus hominibus tam presentis quam futuris, quod ego Petrus de Sa Cort in meo sensu et plene memoria facio meum destinamentum absolute anime mee.
In primis in remissione omnium peccatorum meorum dono me ipsum Deo et beate Marie de Rota in morte et in vita, et dono conventui eiusdem loci presenti atque futuro totam illam terçia parte hereditatem qui habeo vel abere debeo de Godor, heremam et populatam, cum ingressibus et agressibus suis, cum aquis et pascuis et omnibus pertinenciis suis, ut habeant et possideant illam iure hereditario sicut melius intelligi potest imperpetuum valituram.
Dono eciam ille illam vineam maiorem quam habeo in termino de Maragen in tali pacto ut monacus qui opera monasterii tenet, tenat illam et det uno quo anno in festivitate omnium sanctorum convenienter conventui eiusdem loci ad comedendum, et quod residuim fuerit, in opus monasterii mittat, et habet affrontaciones de una parte vinea de R. de Lafita, de alia parte campo de Domingo Vital, de IIIª parte cequia, de IIIIª parte Ebro.
Sicut istas affrontaciones includunt vel dividunt per circuitum, sic dono eam prefato conventuy iure hereditario inperpetuum valituram.
Dono etiam prefato conventui ipsas meas equas que sunt in illo spital de sancti Johannis de Aliaga illa sciliet medietate que mihi contigit, propter quos equos prefatos monachos ubi ipsi persolvant per me CCC solidos quos modo debeo.
Preterea laxo ad filio meo Betran illa casa que se teneat e dona Agnes, et aperiat porta ad illa carrera, et Iº campo quod est in Maragen, [et habet affrontaciones] Domingo Zaylla, de alia parte Guillem de Bardaxi, de IIIª parte Ebro, de IIIIª parte cequia unde se regat. Sicut istas affrontaciones includunt vel dividunt per circuitum sic dono et concedo prefato filio prefatum donativum.
Et laxo prefato filio Betran V solidos quos persolvat prefatus conventus.
Et laxo eo don Pere de Barçalona illas meas casas quas habeo in villa de Escatron, et habet affrontaciones casas de filios don Pero de Camanas, de alia parte via publica, de IIIª parte Betran, de IIIIª parte casas de illos monachos. Sicut istes affrontaciones includunt vel dividunt per circuitum sic dono et concedo prefato Pere de Barçalona inperpetuum.
Et laxo a Pere de Barçalona uno campo quos est in valle Gazapos, et habet affrontaciones per [cape] illa cequia, de alia parte illo rivo, de IIIª parte Domingo de Luna, de IIIIª parte Johan de Lagata. Sicut istas affrontaciones includunt vel dividunt per circuitum sic dono et concedo ei inperpetuum.
Et laxo a Pere Piera illo campo de l'Alcauor, et habet affrontaciones a [cape] illa cequia, de allia fodon illo rivo, de IIIª parte Domingo de Lerida, de IIIIª parte Domingo filio de Vitalis. Sicut iste affrontaciones includunt vel dividunt per circuitum sic dono et concedo prefato Pere Piera inperpetuum.
Et laxo a Pere Piera Iª vinea que est in termino Maragen, et habet affrontaciones illa cequia, de alia Ebro, de IIIª parte Pascasius, de IIIIª parte Johan don Lop. Sicut iste affrontaciones includunt vel dividunt per circuitum sic dono et concedo prefato Pere Piera in perpetuum, quod dono unos casales de terra circa illo palomar de Guillem de Bardaxi, et totum quantum hostilis habeo de casa.
Et est sciendum quod de hoc destinamento sunt spondaleros don Guillem de Bardaxin, et Martin de Godor.
Testimonias, visores et auditores sunt, don Asallit de Albalat, et don Pere de La Fita, et Micael de Cabannas.
Factum est hoc in presencia Raimundi prioris ecclesie Rote, in mense novembrio, anno ab incarnacione Domini Mº CCº VIIIº, sub Era Mª CCª XLª VIª.
1217, agost 14. Rueda
El monestir de Rueda atorga la carta de població del lloc de Jaulín
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3752, nº 6. Original
[Ledesma, 1991, nº 164]. Transcripció revisada el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
ABC
Notum sit cunctis presentibus et futuris quod ego frater R. abbas Rote, cum auctoritate et voluntate monachorum et fratrum domus nostre dono vobis dompno Vitali et vobis Dominico Stephani et omnibus aliis populatoribus presentibus et futuris ad populandum, unam nostram villam que dicitur Exaulin, cum omnibus terminis suis heremis et populatis, cum aquis et pascuis, et cum omnibus iuribus suis habitis vel habendis que nos ibi habemus vel aliquo modo habere poterimus.
Tali tamen pacto iam dictam villam vobis concedimus ut statim in presenti faciatis ibi domos, et sedeatis in eis, et laboretis vestras hereditates; et de omnibus espletis de terris, de bestiis, de ganatis, et de omnibus gananciis que ibi feceritis detis nobis et successoribus nostris fideliter et integre decimam, et medietatem primicie, et unoquoque anno semel eatis cum bestiis vestris apud Cesaraugustam deferendo annonam nostram, et una vice in anno aiuvetis nos cum jugis vestris ad seminandum, et nos demus vobis ea que necessaria sunt ad comedendum. Et alia medietas iamdicte primicie teneat semper unus de convicinis vestris, et nobis videndibus et mandantibus mittatur semper in negociis ecclesie dicte ville, et in reficiendo vasas ad aquas tenendas.
Et retinemus nobis in dicta villa dominationem, et justiciam, et fornum, quod nemo alius possit illum habere nisi nos.
Et illam defesam nostram, ut sit salva et secura ad opus nostri.
Et retinemus nobis ad opus nostrum casas et hereditatem.
Et hoc tamen sciendum est, quod si aliquis vicinus vester in dicta villa hereditatem suam vendere voluerit, primum nobis scire faciat, et si nos eam retinere voluerimus cum denariis nostri habeamus illam; et si nos illam noluerimus, venditor ille possit illam vendere.
Et vos alii populatores habeatis potestatem emendi, et vendendi in dicto loco vestras hereditates et possessiones quibus volueritis, nisi tamen ad clericum, vel ad militem vel ad infanzon, vel ad aliquem ordinem, ut non possitis illas vendere nec impignorare, nec comutare, nec dare.
Et vos successores vestri, nobis et successoribus nostris hec omnia attendendo et complendo legitime sicut dictum est, ego iam dictus abbas cum auctoritate monachorum, et fratrum domus Rote promitimus vobis dompno Vitali et vobis Dominico Stephani, et omnibus aliis populatoribus bona fide et sine fraude, quod custodiamus vos et adjuvemus, ad directum vestrum et nostrum contra omnes homines, secundum posse nostrum, salva nostra dominatione et totis nostris directis sicut supradictum est.
Concedimus etiam vobis los foros et judicios de Cesaraugusta.
Et ego dompnus Vitalis et ego Dominicus Stephani per nos et per alios vicinos nostros, promittimus vobis Raimundo abbati et omnibus monachis et fratribus domus vestre bona fide, et sine fraude, ut simus vobis fideles servi, et ut hec omnia fideliter et in pace attendamus vobis, ut melius dici vel intelligi potest.
Huius rei donationis et confirmationis testes sunt, Petrus prior, Dominicus supprior, Martinus de Nogarol operarius, frater Robertus cellerarius, frater Raimundus vestiarius, frater Petrus sacrista, frater Petrus cantor, frater Johannes portarius, frater Bernardus infirmarius, frater Petrus de Oscha et totus conventus eiusdem loci.
Facta carta in mense augusti vigilia assumptionis sancte Marie, sub Era Mª CCª Lª Vª.
Ego frater Johannes succentor qui hanc cartam scripsi et signo meo corroboravi +.
1220, març. Rueda
El monestir de Rueda atorga als habitants de Lagata la carta de població de la vila
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3752, nº 7. Original partit per ABC. El pergamí nº 8 conté l'altre original, abans que fóra tallat per l'abecedari.
[Ledesma, 1991, nº 166]. Revisada la transcripció el 25-V-2006 a partir del pergamí nº 8, ja que es troba en millor estat de conservació
Quoniam generatio preterit et generatio advenit, et multociens posteriores propter diuturnitatem temporis, ignorant quid antiquiores patres dixerint vel egerint aut constituerint, idcirco juste humane provisum est in firmitati, ut quod constituerint et perpetuale esse voluerint, litteris commendetur, videlicet, ut quod ad memoria oblivio delet, littera retineat.
Hinc igitur notum sit cunctis hominibus tam presentibus quam futuris, quod ego R., dictus abbas de Roda, cum voluntate et auctoritate tocius nostri capituli, dono concedo atque cum hac presenti carta inperpetuum valitura trado vobis dompno Luppo, et Mengotho de Baselga, et Bertolomeo, et Aprili, et Dominico Rodricy, et Matheo, et omnibus aliis populatoribus, unam nostram villam ad populandum que dicitur Gatha, cum intratibus et exitibus suis, et cum omnibus pertinentiis nostris, videlicet cum erbis et paschuis, cum lignis et silvis, sicut melius potest intelligi.
Tali tamen pacto damus vobis predictam hereditatem ut habebitis ibi, et detis nobis terciam partem de illo irriguo de pane, et de vino, et de lino, et de omnibus fructibus terre, et de arboribus. Similiter detis etiam nobis de illo albare septimam partem de omnibus bonis que ibi Deus vobis dederit. Omnia ista det nobis unusquisque vestrum in suo campo fideliter, et in sua vinea; et omnia ista plene et integre dividantur, ut consuetudo nostra est dividendi in illa Gatha; et statim quando fuerit divisa illa mesis in campo, ducat unusquisque vestrum nostram partem in aream nostram; et quando fuerit congregata tota messis in area, omnes populatores insimul triturent, ventilent, et mundent, sicut deçet facere; et quando fuerit mundata deferant ad castrum nostrum, et mittant eam in orrea nostra.
Dent etiam nobis fideliter decimas et primicias sicut consuetudo est in sancta ecclesia scilicet de pane, et de vino, et lino, et de omnibus fructibus terre, et de ovibus et de capris et de jumentis et peccoribus et de lana et caseo et de omnibus nutrimentis que vobis Deus dederit.
Et nullus sit ausus ferre cibaria de area sua nisi prius decimata et primiciata fuerit in presentia fratrum nostrorum, vel servorum nostrorum quod siquis fecerit, pro furto reputabitur, et quando fuerit decimata et primiciata, cibaria illa, deferatis decimam et primiciam ad castrum nostrum, et mittatis eam in orrea nostra.
Hoc etiam volumus, ut omnes populatores qui manserint in predicta villa dent nobis de unoquoque cammasio unam arrovam de cibaria, mediam de tritico et mediam de ordeo, et hoc omnibus annis; et dent nobis de illis vineis quas plantabunt in illo irriguo quartam partem de fructibus que ibi Deus dederit, et dividantur fructus in illis vineis fideliter, et statim ut divisi fuerint, deferat unusquisque ex eis nostram partem ad torcularia nostra.
Volumus etiam ut omnes populatores veniant ad monasterium nostrum duobus vicibus annuatim in tempore oportuno quando nos pro bono videbimus, cum sua bestia ponderata de cibaria, vel de rebus nostris, dabitis etiam decimam partem nobis de omnibus fructibus que in ortis habueritis.
Sed hoc sciendum est quod monachi de Rota retinent sibi ecclesiam molendinum et furnum ad opus suum, et omnes qui voluerint ibi molere post nos molant ibi, donando nobis nostrum directum sicut est consuetudo molendini; et de furno similiter eodem dicimus. Hoc namque mandamus ut nullus sit ausus facere molendinum in villa nostra nec furnum in domo sua quod si fecerit, molendinum et furnum destruemus, et super hoc LXª solidos pro calonia nobis donabit; et si in alio furno panes suos coquerit, quinque solidos pectabit.
Siquis expopulatoribus aliquid nobis de nostris directis furaverit, et in rey veritate probatus fuerit, de duodecim denariis usque ad quinque solidos sine ulla misericordia furtum duppliciter nobis restaurabit, et insuper XXXª solidos pro calonia nobis donabit.
Concedimus etiam vobis illum vallem que dicitur Albayath in tali pacto ut quantum poteritis mittere in rigadivum, detis nobis septimam partem sicut de albare, et decimas et primicias sicut superius dictum est.
Ad omnes populatores qui ibi venerint dicimus, ut in omnibus locis suis in quibus modo habitant ignem extinguant, et maneant in Lagatha in suis propriis personis cum uxoribus suis, quod si non fecerint, statim recuperabimus nostram hereditatem.
Mandamus ut nullus sit ausus vendere inpignus mittere nec dare suum quinnonem usque transactis tribus annis; de cetero damus eis potestatem ut si aliquis ex eis magna necessitate coactus fuerit, possit vendere vel impignorare suum quinnonem, vicino suo salva nostra dominatione et nostris directis.
Hoc namque prohibemus ut nullus sit ausus vendere inpignus mittere dare suam hereditatem ad nullum hominem vel feminam infançionem ne ad clericum ne ad ullum ordinem. Et qui vendiderit vel impignoraverit vel donaverit, sic faciat ut caput masium suum non deficiat; et qui emerit vel inpignore acceperit vel datum ei fuerit, sic faciat ut caput masium suum non deficiat, quod si aliter fecerit, nichil ei valebit, quia nos eum recipiemus nisi forte quod absit magna necessitas alicui acciderit, scilicet pro captivitate corporis sui vel filiorum suorum aut uxorum suarum, vel pro magna infirmitate aut paupertate pro istis tribus causis si probate nobis manifeste fuerint, histis talibus damus licenciam vendendi impignorandi cum consilio nostro viscinis suis capud masium si voluerint, salva nostra dominatione et nostris directis.
Volumus ut nullus de populatoribus sit ausus emere de hereditatibus infancionum nec de ullo ordine qui sunt in illa Gatha nisi prius nobis indicatum fuerit, et si nos voluerimus et potuerimus eas emere ememus sin autem damus vobis potestatem emendi eas, et ut habeatis franchas et liberas dando nobis deçimas et primicias.
Inhybemus etiam ut nemo ex vestris sit ausus repugnare adversus nos taliter ut tollat nobis nostros directos vel alium dominium adversum nos facere qui sit contra hanc compositionem nostram sicut in hac carta continetur, et in aliis nostris cartis quod si quis fecerit, credat se expoliatum esse de nostra hereditate, et nunquam amplius eam poterit recuperare. Si quis monachum vel conversum percusserit aut contra eum evaginato gladio insurrexerit, ad juditium episcopi erit et a judice nostro et a juratis nostris secundum quod tales judicari debent judicabitur.
Omnibus istis transactis, damus vobis foros de Cesaraugusta, et omnia juditia ut cum timore et caritate recte juste et fideliter judicentur a nostris juratis et a nostro judice, et nullus sit ausus repugnare adversus juratos vel judicem nec ad alium judicem ire, sed si inter se non potuerint convenire, damus eis potestatem ut sint ad judicium nostrum, quod si aliquis de judicio nostro derivare voluerit, LXª solidos nobis pectabit.
Taliter namque damus vobis predictos foros ut dominatio nostra sit salva et omnes calonie que pertinent ad nostram dominationem, et omnes directi nostri sint salvi et firmi, et cetera omnia que in hac carta scripta sunt, sicut melius dici ab alico vel intelligi possunt.
Huius rey testes sunt qui audierunt et viderunt et presentes fuerunt, de secularibus Eximinus de Eschedas, Marches de Loar; de monachis dompnus Dominicus prior, frater Egidius supprior, frater Robertus cellerarius major, dompnus Martinus operarius, frater P. magister noviciorum, frater P. subcellerarius, frater Johannes hostiarius, frater Bernardus infirmarius, frater Raymundus vestiarius, frater P. sacrista, frater Johannes Garçes cantor, et omnis conventus eiusdem domus.
Facta carta in mense marcii anno ab Incarnatione Domini Mº CCº XXº, Era Mª CCª Lª octava.
Regnante domino Jacobi in Aragone, episcopo Sancio in Cesaraugusta, Ximinus Cornel major omnium in Aragone, Blasius in Darocha.
Frater Johannes Garçes qui hoc scripsit et hoc signum fecit +.
1229, abril. Rueda
El monestir de Rueda atorga la carta pobla de Samper de Lagata en favor dels seus habitants
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3753, nº 3. Original
[Ledesma, 1991, nº 169]. Revisada la transcripció el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
Quoniam generatio preterit et generatio advenit et multociens posteriores propter diuturnitatem temporis ignorant quid antiquiores patres dixerint vel egerint aut constituerint, ideo visum est nobis congruere scriptura firmari quod oblivione deletur.
Hinc igitur notum sit cunctis hominibus tam presentibus quam futuris, quod ego frater Robertus abbas Rote, cum auctoritate et voluntate tocius nostri capituli monachorum dono et concedo atque cum hac presenti carta in perpetuum valitura trado vobis dompno Dominico Binadero, et Bernardo Zuvero et Johanni de Sparllargas et Johanni Tornero, et omnibus aliis populatoribus unam nostram hereditatem, scilicet, Sancti Petri de La Gatha, ad populandum, cum introitibus et omnibus exitibus suis, et cum omnibus pertinenciis nostris que ad nos pertinent vel pertinere debent, quas modo habemus vel habere debemus iure hereditario, videlicet, cum herbis et pascuis, cum lignis, et silvis, et aquis, et cum omni heremo et populato sicut melius dici vel intelligi potest.
Tamen retinemus nobis ecclesiam, furnum, et molendinum, et illos ortos qui sunt supra molendinum, de illa cequia molendini usque ad illum irriguum; et illum campum qui fuit vinea vetula. Istis omnibus nobis retentis omnem aliam hereditatem quam ibi habemus vel habere debemus aliquo modo vobis tradimus.
Ita tamen ut populetis ibi et faciatis domos et ignem et maneatis ibi cum uxoribus vestris.
Tali pacto tamen damus vobis predictam hereditatem, ut ibi habitetis, et detis nobis et omnibus successoribus nostris, vos et omnes successores vestri de omni terra illa que est subtus molendinum tertiam partem, et decimam et primiciam, bona fide et sine enganno de omnibus bonis que Deus ibi vos dederit.
Tamen de illis vineis que feceritis intra vineas de illa Gatha dabitis nobis quartum, et decimam et primiciam, de omni alia terra que non est in irriguo dabitis nobis et omnibus successoribus nostris, vos et omnes successores vestri decimam et undecimam partem et primiciam, et si forte de illa hereditate que modo est in albare per laborem vestrum feceritis irriguam non teneamini nobis dare nisi decimam et undecimam partem et primiciam.
Preterea sciendum est quod omnes nostros directos de pane, sive fuerit tercium, sive undecimum, et decimam et primiciam accipemus in area mundam et pulcram cibariam, et vos debetis mitere totam nostram partem vel in illa Gatha, vel in Sancto Petro ubi nos magis voluerimus.
Et est sciendum quod si aliquis vestrum vult vendere aut impignare quinonem suum prius faciat nobis scire, quod si forte nos possumus aut volumus ipsum retinere dando quo modo unus alius in potestate nostra sit, et si nos nolumus vendite vicinibus vestris, non tamen ad infanzonem nec ad militem, nec ad hominem de altero ordine.
Item de animalibus scilicet ovium et caprarum dabitis nobis decimam et primiciam, et de caseo similiter decimam.
Vos ergo omnia ista supra scripta bene et fideliter complendo et sine aliquo ingenio malo et sine aliqua diminucione dicimus, et promitimus vobis ut diligamus et defendamus vos secundum nostrum posse sicut fideles viros.
Insuper concedimus vobis omnes foros Cesarauguste, salva dominatione nostra in omnibus rebus.
Actum est mense aprilis Era Mª CCª LXª VIIª.
Huius supra scripti testes sunt, frater P. prior Rote, et frater G. cellerarius maior, et frater R. portarius, et frater P. sacrista, et frater Egidius operarius, et frater D. cellerarius medius, et totus conventus confirmatores et laudatores.
Ego frater S. de Lopien mandato dompni abbatis et precepto tocius conventus hanc cartam scripsi et hoc sig+num feci.
ABC ABC ABC
1235, juny. Rueda
El monestir de Rueda atorga la carta pobla del lloc de Senia, prop de Belchite
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3753, nº 14. Original
[Ledesma, 1991, nº 176). Revisada la transcripció el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
ABC ABC ABC
Ad noticiam cunctorum presencium ac futurorum perveniat, quod nos frater Robertus dictus abbas Rote, cum assensu et voluntate tocius conventus predicti monasterii damus ad populandum unam nostram villam que vocatur Senna que est iuxta villam que dicitur Belchit.
Hanc predictam villam damus ad populandum cum omnibus terminis suis heremis et populatis, vobis Johanni de Dolça et vobis Johanni de Selvana et omnibus aliis populatoribus qui ibi fuerint ad nostram voluntatem.
Tamen retinemus nos in predicta villa et illam hereditatem que fuit de dona Sancia ad opus nostri monasterii cum aquis suis, et cum omnibus directis que ad predictam hereditatem pertinent vel pertinere debent.
Insuper retinemus nos ad opus nostri monasterii illum vetatum de Senna, et in dicto vetato concedimus pasqua animalibus vestris laborantibus.
Sed sciendum est quod in tali convenio damus vobis predictis populatoribus de Senna ad populandum predictam villam ut statim in presenti faciatis ibi casas, et habitetis in eas cum uxoribus vestris, et teneatis ibi semper capudmasum cum vestris propriis personis, vos et omnes vestri successores, et laboretis bone totam illam terram de Senna, tali modo quod nos nec omnes nostri sucessores, non perdamus pro vestra culpa omnia nostra iura, de illa terra que fructum valet reddere, in predicta villa, nec in omnibus terminis suis, heremis et populatis.
Super hec omnia predicta, in tali modo damus vobis predictam villam ad populandum, ut detis nobis, et omnibus successoribus nostris semper bene et fideliter, terciam partem panis, vini, et de omnium fructuum terre que Deus ibi dederit, bene et in pace.
Sed sciendum est quod de illo fructu de almendulis, semper dabitis nobis et omnibus successoribus nostris illam medietatem, bene et fideliter in pace, sicut Deus ibi dederit.
Super hoc est convenium inter nos et vos, ut semper semel in anno detis nobis, et omnibus successoribus nostris pro peyta, ad festum sancti Michaelis XLª solidos denariorum bone monete currentis in Aragone.
Similiter dabitis nobis semper unusquisque de vobis populatoribus annuatim unam fanecham tritici et aliam ordei pro nafaga.
Hec omnia que superius dicta sunt facietis nobis et omnibus successoribus nostris semper bene et fideliter in pace, sine ulla excusacione.
Sin autem facere nolueritis, habeamus plenam potestatem recuperandi nostram predictam villam cum omnibus terminis suis et populatis, et cum omnibus iuris suis sine ulla contradiccione, sed si vos et omnes vestris successores dederitis nobis et omnibus successoribus nostris, [..]os directos, sicut superius scriptum est bene et in pace, volumus et fideliter concedimus vobis et omnibus successoribus vestris predictam villam de Senna cum omnibus terminis suis heremis et populatis, cum aquis, et herbis, et lignis, et cum omnibus directis suis sicut ad predictam villam pertinent vel pertinere debent, ut habeatis et possodeatis eam plene et integre vos et filii vel filie vestre, et omnis generacio vestra per secula cuncta, sicut melius dici vel intelligi potest.
Sed sciendum est quod si forte volueritis nostras hereditates predictas vendere, vel dare, vel inpignorare, vel aliquo modo alienare, hoc non habeatis potestatem sine nostro consilio facere. Et si nos voluerimus eas emere secundum raçionem, dabimus vobis vestrum directum, et nos habeamus predictas hereditates. Sed si forte nos noluerimus eas emere, deinde habeatis potestatem vendendi, vel impignorandi, vel dandi, ad omnem vestram voluntatem faciendi, sicut de vestris rebus propriis, vos et omnes filii vestri, et omnis generaçio vestra per secula cuncta, salva tamen omnia iura nostra sicut superius scriptum est.
Tamen non habeatis potestatem vendendi nec impignorandi, nec dandi, nec ullo modo alienandi, ad nullum hominem vel feminam infançone, nec clericum, nec ad nullum hominem vel feminam ordinis, sed ad talem hominem vel feminam vendite, qui omnia que vos nobis facere debetis, fideliter nobis et omnibus successoribus nostris persolvat, sine ulla contradictione, salva omnia que superius scripta sunt ad opus nostri monasterii.
Damus vobis illos fueros de Çesaraugusta.
Huius rey testes sunt frater Petrus prior Rote, et frater Guillermus subprior, et frater Raymundus vestiarius, et frater Petrus Cesaraugusta hostiarius, et frater Egidius cellerarius major, insuper omnis conventus Rote.
Facta carta mense junii sub anno Domini Mº CCº XXXº Vº.
Andreas pro iussu dompni Roberti abbatis hanc cartam scripsit, et hoc sig+num fecit, cum litteris emendatis super primam lineam, et super VIIIIª, et super XVª linea.
1238, setembre 8. Rueda
El monestir de Rueda fa el repartiment de Val de Albayar entre els veïns de Samper i els de Lagata
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins del monestir de Rueda. Carpeta 3753, nº 16. Original partit per ABC per la part superior. A la mateixa i amb el nº 17 es conserva l'altre original, partit per ABC per la part inferior. Tots dos estan en bon estat de conservació, i hem usat el primer d'ells per a revisar la transcripció del text
[Ledesma, 1991, nº 179]. Revisada la transcripció el 25-V-2006 a partir del manuscrit de referència
ABC ABC ABC
In nomine domini nostri Jesuchristi.
Ego frater Raymundus abbas, omnisque conventus domus Rote, damus vobis Garssie et don Marches, et Petro Espan, et Johanni Barrau, et aliis vicinis de La Gatha et omni generationi vestre, et vobis Paschasio, et Johanni Torner, et Dominico de don Lop, et aliis vicinis Sancti Petri de La Gatha, et omni generationi vestre, omnibus insimul facimus hanc donationem, totum videlicet illum terminum nostrum qui dicitur Albaiat, sicut nos eum habemus vel habere debemus cum introitibus et exitibus et cum omnibus pertinenciis suis, ita quod desuper semita illa que vadit ad vallem de Equas, habeatis eum in perpetuum totum omnis in comune, et quantum unusquisque vestrum ibi scalidaverit vel panificaverit, habeat illud omni tempore in suam propriam hereditatem. Subtus vero illa predicta semita, sit perpetua hereditas vicinorum Sancti Petri, excepto illo campo qui modo ibi est de Petro Cillon de La Gatha.
Tali vero pacto damus vobis et omni generationi vestre predictum terminum, ut laboretis illum bene, et detis nobis et successoribus nostris fideliter et pacifice, decimam et undecimam partem, et primiciam omnium fructuum quos ibi dederit vobis Deus.
Et sciendum est quod totum directum nostrum accipiemus in area pulcram cibariam et limpidam, et vos mitetis eam in nostrum granerum in illa Gatha vel in Sancto Petro ubi nobis magis placuerit, et de vino si ibi fuerint vinee similiter facietis.
Si vero aliquis vestrum, voluerit ibi vendere suam hereditatem, prius hoc ostendat nobis, et si voluerimus nos illam emere, habeamus eam pro minori pretio quam alius homo. Sin autem, vendat eam sub predictis convenienciis, non tamen infançoni vel clerico vel homini alterius ordinis, sed suo convicino in illa Gatha vel in Sancto Petro sub nostro dominio habitanti.
Notandum est quod si vos aliquam illius termini partem irriguam feceritis, non teneamini ex ea nobis amplius dare, quam de terra alia supradicta.
Igitur et nos Garssias de don Marches, et Petrus Espan, et Johannes Barrau, et omnes alii vicini de La Gatha, et nos Paschasius et Johannes Torner, et Dominicus de don Lop, et omnes alii vicini Sancti Petri de La Gatha, omnes in simul sicut superius determinatum est, accipimus de vobis dompno Raymundi abbate et de omni conventu domus Rote, predictum terminum de Albaiat cum supradictis convenienciis, et per nos et per omnes futuras generaciones sive successiones nostras, promitimus vobis et successoribus vestris omnia que superius nominata vel fideliter subintellecta sunt, pacifice et fideliter in perpetuum attendere, et per omnia adimplere.
Et insuper abrenunciamus omni ante facte donatione et rationi, sive cartis omnibus, que contra hanc sollempnem donationem, inveniri poterunt vel ostendi.
Testes sunt horum omnium que supra dicuntur, de monachis, dompnus Petrus de Casvis quondam prior, et dompnus Egidius de Roviols magister noviciorum, et frater Sancius subprior, et frater Sancius sacrista, et dompnus Guillelmus de Villa Thetinar. De secularibus, Dominicus archipresbiter, et Nicholaus filius de don Garssia de Pola.
Facta carta mense septembri die nativitatis beate Marie Era Mª CCª LXXª VIª.
Frater Fortunius magister conversorum hanc cartam mandato supradictorum scripsit et hoc sig+num fecit.
© 2006 - Universitat Jaume I - Arxiu virtual Jaume I