Hoc est translatum fideliter sumptum a quodam testamento illustris infantis Petri Portugalie quondam, sigillo cereo dependenti ipsius domini Petri sigillato, quod sigillum est dicti domini Petri, et in una parte ipsius est castrum, et in circuito ipsius partis suas litere sequentes: “Dei gratia regni Maioricarum domini”, et in ali parte ipsius sigilli est [mi]les armam tenens scutum et lanceam, et in circuitu ipsius partis sunt tales litere: “Sigillum domini Petri”. Tenor autem dicti testamenti talis est:

.

Quoniam sapientis est animam suam proponere rebus temporalibus et sic vivens disponere bona sua, ne post mortem de bonis relictis nascatur iniuriarum occasio, et generetur odium inter consanguineos et parentes; idcirco:

In Christi nomine.

Nos infans dompnus Petrus, illustris quondam regis Portugalie filius, et regni Maioricarum dominus, sane existentes nostro pleno sensu et memoria ac loquela integra, facimus nostrum testamentum, in quo eligimus manumissores nostros, videlicet, dominum Raymundum Dei gratia Maioricensi episcopum, et abbatem de Regali ordinis cisterciensis, Berengarium de Tornamira, et Aris Ivaynes, Petrum Nunis, et magistrum Johannem Maioricensi prepositum, magistrum Vincentium, fisicum nostrum, et Bernardum Dalmacii, quibus rogando precipimus, quod si nos mori contigerit in Maioricis, vel in Cathalonia, sive in toto regno Aragonie, vel in regno Valencie, ipsi recipiant et petant, dividant, distribuant, administrent et disponant omnia bona nostra mobilia et immobilia, ac se movencia ubique, et faciant de ipsis prout hic inferius invenerint ordinatam, sine eorum dampno.

In primis volumus et precipimus quod de bonis nostris predicti manumissores nostri solvant omnia debita nostra, et iniurias nostras restituant et emendent, atque legata solvant inferius annotata.

Et eligimus sepulturam nostram in ecclesia catedrali sedis Maioricis, et instituimus in eadem ecclesia sedis memorate duos sacerdotes, qui continue et assidue perpetuo celebrent in eadem sede, ob remedium anime nostre et animarum parentum nostrorum, et eorum quibus iniuriati sumus.

Instituimus etiam in eadem sede duas lampades, que perpetuo ardeant die noctuque coram altare sancti Vincentii, quod volumus et precipimus quod in eadem sede de novo construatur cum capella et ornatu suo de bonis nostris, coram quo altare vel iuxta iubemus sepulcrum nostrum fieri honorabiliter prout decet.

El volumus atque mandamus quod dicti manumissores nostri emant redditus mille solidorum realium Valencie de bonis nostris, tam mobilibus quam inmobilibus, que habemus vel habere sive percipere debemus aliqua ratione, tam in Maioricis quam in Eviça, quam in Xibilia quam in Taylata, quam in illis viginti milibus solidos quos nobis tenetur dare illustris rex Aragonum, iuxta conventiones inter nos et ipsum factas, prout in instrumentis inter nos factis liquide continetur. Quos mille solidos annuatim habendos et percipiendos damus et assignamus dictis duobus sacerdotibus per medium dividendos, et quilibet sacerdos teneat unam lampadem de dictis duabus coram dicto altari cum expensis suis.

Et legamus illustri regi Aragonum predicto quidquid habemus vel habere debemus in Eviça; ita tamen quod ipse solvat supradictis manumissoribus nostris, sine strepitu causarum et sine contradictione et dilatione aliqua, infra quatuor menses post obitum nostrum, supradictos viginti milia solidorum; et si noluerit solvere ipsos dictis manumissoribus nostris infra quatuor menses post obitum nostrum, idem manumissores nostri extunc possint vendere et alienare omnia que habemus vel habere debemus in tota insula Evisse, et compleant de hiis et aliis bonis nostris ea omnia que superius dicta sunt et inferius continebuntur; et nichilominus illustris rex predictus teneatur solvere dictos viginti milia solidorum meis manumissoribus antedictis.

Et legamus dicto domino Raymundo Maioricensis episcopo magestatem argenteam Sancte Marie quam habemus, cum capillis eiusdem beate virginis qui intus sunt, et anulum auri cum lapide safireo qui fuit sancti Thomasii de Conturberio.

Et legamus ecclesia sedis Maioricensis centum solidos, et fabrice eiusdem ecclesie quinquaginta solidos, et processioni eiusdem sedis centum solidos.

Et legamus domus Templi Maioricensis unum equm et omnia arma et guarnimenta corporis nostri.

Legamus domui fratrum predicatorum et domui fratrum minorum Maioricensis, cuilibet CC solidos; monasterio de Regali ordinis cistercionsis CC solidos realium Valencie; domui hospitalis sancti Johannis Baptiste L solidos; monasterio Sancte Margarite L solidos; hospitali sancti Andree L solidos; hospitali Sancte Marie Magdalene XXX solidos; hospitali sancti Antonii XXX solidos; captivis redimendis XXX solidos; cuilibet ecclesie parrochiali civitatis Maioricarum X solidos.

Et legamus dicto Aris Yvaynes mille solidos realium Valencie, et Petro Nunis predicto alios mille solidos pro serviciis que nobis diucius contulerunt.

El legamus dicto Berengario de Tornamira centum solidos; et dicto B. Dalmacii quingentos solidos; et dicto magistro Johanni C solidos; et dicto magistro Vincentio C solidos.

Item volumus et mandamus quod omnes officiales nostri reddant compotum, et ea que tenuerint de bonis nostris supradictis manumissoribus nostris, et quod episcopus prediclus possit eos absolvere, et facere eis diffinitionem plenariam de omnibus que habuerunt de bonis nostris, et quod nulli alteri inde postea teneantur modo aliquo respondere.

Volumus etiam et precipimus quod manumissores nostri de bonis nostris provideant familie nostre, ita quod possint redire comode ad partes suas, et satisffaciant eidem secundum servicium quod nobis fecit.

Item volumus et mandamus quod regnum Maioricarum, et castra que in eodem regno sunt, post obitum nostrum restituantur illustri regi Aragonum et suis, prout in instrumentis inter nos ultimo habitis plenius continetur.

Supplicantes eidem quod debeat nobis parcere, si in aliquo ipsum offendimus; et nos parcimus ei si in aliquo ipse nos offendit. Et rogamus ipsum, ut milites nostros, et quod nos hereditavimus, et familiam nostram habeat commendatam; et eis donationes quas eis fecimus, in pace tenere faciat, et habere ac perpetuo possidere.

Et rogamus ac suplicamus illustri regi Castelle honorabili, et reverendo consanguineo et carissimo atque fideli amico nostro, de quo plurimum confidimus, quatenus adiuvet predictos nostros manumissores, et solvat eis vel eorum procuratori illud quod nobis debet, et faciat persolvi eisdem vel procuratori eorum omnia debita, que nobis debentur in suo regno et districtu, et faciat nostros redditus et omnia que in suo regno habemus tradi el penitus deliberari dictis manumissoribus nostris vel eorum procuratori, et non impediat quin dicti manumissores vel eorum procurator, possint vel possit vendere et distrahere hereditates nostras, quas habemus in suis regnis, et quas ipse nobis dedit, et nos ab eo adquisivimus, ut in isto casu eius auxilio mediante possemus defectui et necessitate nostre anime subvenire.

Item, rogamus et suplicamus illustri nepoti nostro regi Portugalie, quatenus pro crientela quam in eo fecimus, et pro parentela et debito quod est inter nos et ipsum, et pro nostra benedictione et valore sui, det manumissoribus nostris vel eorum procuratori omne id quod nobis tenetur et tenebitur dare aliqua ratione de predictis presentibus et futuris, et dari faciat ab hiis qui tenent redditus nostros et proventus quos habemus vel habere debemus, sive percipere aliquo modo in terra nostra, quam de ipso tenemus in regno Portugalie.

Item, legamus regine domine Mafalde dilectissime sorori nostre, omnes anulos et lapides nostros, excepto anulo quem dimittimus Maioricensi episcopo predicto; sic quod ipsa accipiat et retineat de illis quos voluerit, et alios det amore Dei pro anima mea, vel in debitis nostris. Et si forte ipsa antequam nos decederet, manumissores nostri faciant de ipsis sicut de aliis bonis nostris.

Volumus etiam et mandamus quod dictos duos sacerdotes instituant perpetuo, cum vaccaverit locus eorum, episcopus Maioricensis qui pro tempore fuerit, et capitulum sedis eiusdem infra mensem a tempore vaccationis, et qui sint in sacerdotali gradu constituti.

Item, volumus quod si omnes suprascripti manumissores nostri interesse non poterint executioni supradictorum episcopus predictus cum illis quos de ipsis bene poterit, predicta omnia exequatur.

Volumus etiam et mandamus quod magister Vincentius, fisicus noster predictus, in tota vita sua percipiat per se vel per procuratorem suum redditus superius assignatos dictis duobus sacerdotibus; et ipse teneat vel procurator suus duos sacerdotes et predictas duas lampadas. El predicti sacerdotes quos instituimus superius, teneantur interesse omnibus horis canonicis dicte sedis a cantico graduum usque ad completorium, et ad processiones omnes tam defunctorum quam festivitatum.

Mandantes et precipientes dictis manumissoribus nostris, quod predictos redditus dictorum mille solidorum dicto magistro Vincentio assignent, et cum debeant adiuvare.

Volumus etiam quod si magister Vincentius predictus decesserit, antequam magister Johannes, prepositus memoratus, ipse magister Jobannes percipiat redditus superius assignatos dictis duobus sacerdotibus in vita sua; el teneat dictos duos sacerdotes qui celebrent continue in predicto altari Sancti Vicentii, et serviant ecclesiam sedis memorate, ut superius est iam dictum, et teneant similiter dictas duas lampadas, et faciat servicium eorum. Post mortem vero dictorum magistri Vincentii et magistri Johannis, episcopo Maioricensi et capitulum conferant predicta beneficia sacerdotibus ut superius declaratur.

Item, volumus et precipimus quod manumissores nostris emant de bonis nostris decem morabatinos censuales, de quibus fiat et statuatur anniversarium nostrum, quod fiat bis quolibet anno in dicta sede, videlicet de quinque morabatinis in die obitus nostri, et de aliis quinque morabatinis in medio cuiuslibet anni; et percipiant canonici et presbyteri dicte sedis de dictis X morabatinis equales portiones, et alii dicti beneficiati eiusdem sedis medias portiones. Et istos decem morabatinos teneant et recipiant presbiteri nostri, et illi qui tenuerint dictos presbiteros in vita sua, videlicet magister Vincentius in vita sua, et post eius obitum magister Johannes, prepositus antedictus, ut superius continetur; et faciant de predictis bis in anno dicta anniversaria.

Item, damus et concedimus dictis manumissoribus nostris plenum posse et auctoritatem petendi, recipiendi, transigendi, componendi, vendendi et distrahendi, omnia bona nostra mobilia et immobilia usque ad predicta complenda et exequenda; et quamcumque venditionem vel distractionem, receptionem sive petitionem, transactionem sive compositionem inde fecerint, eam sive ea omnia confirmamus, approbamus et concedimus, ac si a nobis personaliter et specialiter facta erant.

In ceteris autem omnibus bonis nostris, completis el peractis omnibus predictis et singuli, instituimus nobis heredes pauperes Christi, et ipsum dominum Jhesum Christum.

Hec est autem nostra ultima voluntas, quam laudamus, approbamus, concedimus et confirmamus, que si non valet [iure] testamenti, volumus quod iure codicillorum vel cuiuslibet ultime voluntatis sive quocumque iure vel ratione melius valere possit valeat in eternum.

Item, volumus et mandamus quod magistri Vincencius in vita sua et magistri Johannes post eius obitum similiter in vita sua habeant plenam posse et ius conferendi et prebendi dicto beneficio dictis duobus presbiteris superius assignato; post ipsorum vero obitum et eorum quibus ipsis assignaverimus vel quibus ipsi dicta beneficia contulerint episcopus et capitulum eiusdem sedis habeant ius prebenti et instituendi prout superius est expressum.

Item, volumus et mandamus Petro Romei, vassallo nostro, quod ipse det et deliberet manumissoribus nostris predictis vel eorum procuratori omnes cartas quas tenet de nobis, de hereditatibus nostris de Xibilia, et de Taylada, et omnes denarios et alia bona nostra que de nobis tenet et pro nobis recepit aliqua ratione.

Actum est hoc apud Maiorice VII idus octobris anno Domini M. CC. quinquagesimo quinto.

Signum + infantis dompni P. predicti, et hoc nostrum testamentum fieri iussimus et idem concedimus et firmamus.

Sig+num Raymundi, Dei gratia Maioricencis episcopi.

Sig+num magistri Johannis, prepositi antedicti.

Sig+num magistri Vincentii predicti. Sig+num Berengarii de Tornamira. Sig+num [Aris] Ivaynes, manumissorum predictorum, qui hoc firmamus ct concedimus.

Testes huius testamenti sunt: Jacobus de Sancta Eugenia, Maioricensis sacrista, Berengarius de Olzeto canonicus Maioricensis, Thomasius canonicus Maioricensis, Ymbertus de de Turricellis, B. de Sancto Martino, A. Burgueti, Robertus de Terrachona, et G. de Guadello, et Guillermus capellanus domini episcopi Maioricensi, G. de Sancto Cucuphato presbiter.

Sig+num Petri Romei, notarii publici Maioricensi, qui mandato dicti domini infantis hec scripsit die et anno prefixis.

.

Sig+num Jacobi de Deo judicis ordinarii curie baiuli Maioricarum, qui huic translato a suo originali instrumento fideliter translatato et comprobato auctoritate meam interposui et decretum.

Sig+num Arnaldi Oliverii, notarii publici Maioricensi, testis.

Sig+num [Berengarii] de [Caparro] notarii publici Maioricensi, testis.

Sig+num Michaelis Rotlandi, notarii publici Maiorice ac curie baiuli eiusdem, qui hoc translatum a suo originali sumptum fideliter translatari fecit, et cum eodem de verbo ad verbum comprobavit, [VIIº kalendas ..... ?] anno Domini millesimo [CCC primo ?] et cum litteris rasis et emendatis in linea decima, ubi dicitur “teneatur”, et in eadem linea ubi dicitur “Raymundo”, et in undecima linea ubi dicitur “sedis”, et in duodecima linea ubi dicitur “Maria Magdalene”, et cum literis supraponitis in dicta linea XIIª ubi dicitur “cuilibet”, et in octava decima linea ubi dicitur “nostris”.