In Dei nomine et eius gratia, scilicet Patri et Filii et Spiritus Sancti, amen.

Gratia Dei, ego quidem Adefonsus rex facio hanc cartam donacionis et confirmacionis ad vos totos populatores de Calataiube, qui ibi estis populatos et in antea ibi veneritis populare, et pro amore Dei, et quod bene populetis et sedeat populata, et totas gentes ibi veniant populare cum bona voluntate; et sedeatis ibi congregati ad honorem domini nostri Jhesuchristi et sancte Dei genitricis Marie virginis, et omnium sanctorum, ad honorem et salutem christianorum et ad confusionem et maledictionem paganorum, destruat illos dominus Deus, amen.

Dono et concedo vobis quod habeatis foros, tales quales vos ipsi michi demandastis.

[1] In primis quod habeatis medianeto cum totas meas terras ad vestra porta de Calataiub.

[2] Et nullo homine de Calataiube non sit preso per nulla occasione foras de Calataiub, et non respondeat foras de suo concilio ad nullo homine.

Et qui inde eum forçaverit pectet M morabetis, tercia pars ad regem, et tercia ad concilio, et tercia ad quereloso; et adiuvet illi senior et concilio.

[3] Et totos populatores qui venerint ad Calataiub populares de totos debitos que habuerint factos, et calonias, et clamos, fuerint super illos, de rege et de totos alios homines, sint soltos et finitos; et ubicumque habuerint hereditates et avere habeant illum totum soltum et ingenuum, liberum et francum, per vendere et dare et impignare cui ipsi voluerint.

[4] Et si evenerit causa quod inveniant homine mortuo in termino suo, non sit homicidio pariato.

[5] Et homine qui non sit de Calataiub, si mataverit homine de Calataiub, aut prendiderit, vel discavalgaverit, pectet M morabetis, tercia pars ad regem, et tercia ad concilio, et tercia ad quereloso.

[6] Et si homine de Calataiub mataverit suo vicino, et parentes de mortuo firmare potuerint, ipse qui fecit pectet CCC solidos, C solidos ad regem, CC solidos ad suos parentes; et sit ille qui fecerit homiciero. Et si non potuerint firmare parentes, salvet se cum XII iuratores vicinos.

Et quod fuerit homiciero, sicut superius dixi, stet intro in sua casa novem dies; post novem dies exeat de villa, et stet foras usque habeat amorem de parentes mortui.

Et qui fuerit mortuus non habuerit parentes, concilio accipiat suo omicidio, et partat per sua anima ubi fuerit necesse.

[7] Et vicino de Calataiub qui potuerit tenere homines in suo solare, christianos, aut mauros, aut iudeos, ad illo respondeant et non ad nullo alio seniore.

[8] Et nullo vicino qui rapuerit sua vicina, qui sit de Calataiub, paret illam in medianeto ante suos parentes et vicinos de Calataiub.

Et si voluerit illa ire ad suos parentes, pectet ipso arrabitore ad parentes de muliere D solidos, et postea sit omiciero.

Et si illa voluerit stare cum illo vivant se, ut melius potuerint, et illa sit omiciera.

[9] Similiter vicino qui sua vicina forçaverit, et illa venerit voces mitendo, et illa II testes habuerit, pectet ut superius dixi, et sit omiciero.

Et si non potuerit illa firmare, et ipse negaverit, salvet se cum XII iuratores, et si se non potuerit salvare pectet ut superius dixi.

[10] Et vicino qui sacaverit armas super suo vicino intro in la civitate, pectet LX solidos: tercia pars ad regem, tercia ad consilio, tercia ad quereloso.

Similiter qui venerit in bando super suo vicino, et ferirat, vel peliarat, pectet LX solidos similiter per tres partes.

[11] Et concilio de Calataiub quod habeant iudice quale ipsi voluerint, et sit usque ad anno; et postea quomodo placuerit ad illos.

[12] Et qui excutierit pignos ad iudice pectet illi V solidos; et qui excutierit pignos ad saione pectet VI denarios.

[13] Et iudex qui fuerit, ipse demandet las calonias qui evenerint ad seniore.

[14] et nullo vicino non sit merino de rege, neque de seniore, et qui ibi intraverit pectet M solidos ad concilio.

[15] Et senior qui fuerit de Calataiub non firmet super nullo vicino.

[16] Et nullo vicino de Calataiub non donet lezta in tota terra de domino rege; et qui illi tulerit per força pectet M morabetis in III partes, ut superius dixi.

[17] Et ad vicino cui pignoraverint per comparare cavallo, videat concilio sua bona, et si habuerit ad comprare, compret.

[18] Et si habuerit dominus noster rex lite campale, vadat tercia parte de illos cavalleros, et de illa tercia parte ipse qui non fuerit in hoste pectet I solidum.

[19] Et cavalcatores qui exierint de Calataiub, de ganancia quod fecerint emendent plagas totas, el alçent cavallos, et donent una quintata de captivos et de ganato vivo, et de totas alias causas non dent nata.

[20] Et si evenerit quod prendant captivo, qui sit rex, sit de domino rege, et de alio captivo sua quinta.

[21] Et nullo cavallero de rege, neque de seniore, neque de nullo homine non habeat posaderia in casa de vicino de Calataiub sine sua voluntate.

[22] Et habeant vicinos de Calataiub fornos, et bannos, et tendas, et molinos, et cannales ubi unusquisque melius potuerit facere.

[23] Et qui debuit iurare per omicidium, vel per batalla, iuret super altare, et per alias causas iuret super cruce de fuste aut de petra; et dicat, qui debet iurare: “per Deum et ista cruce iuro tibi et nonnulla causa alia”.

Et dicat qui prendet la iura, quod si mentet perduto sit.

Ille qui iurat respondeat una vice: “Amen”.

Et non sit ibi atra achiaquia neque referta in iura, et non passet super la cruce; et placito de iura de sol ad sol.

[24] Et vicino qui ad alio ferrat intret illi in manus, sit pedone sit cavallero.

[25] Et vicino de Calataiub non habeat manaria.

[26] Qui fuerit fidiator de mandamento post medio anno non respondeat.

Qui fuerit fidiator de pecto quamdiu vixerit respondat; post mortem eius non respondat uxor eius, neque filii, neque nullo parente per illo.

[27] Homicidiero qui fugerit ad Calataiub, aut qui adduxerit muliere rapita, si aliquis incalçaverit illos, non intret post illos in termino de Calataiub usque faciat sciente ad concilio.

[28] Et qui incavalçaverit suo vicino per ferire, aut prendere, et si inserraverit illum in sua casa, et ferirat, vel pulsarat ad sua porta; et si habuerit ipse inserrado duos testes, pectet ipse qui male fecit, ad ipso qui fuit insarrado CCC solidos; et si non habet testes iuret super altare ubi iurant per omicidium quod non fecit.

[29] Et testes falsos sint tornados per batalla.

[30] Et nullo vicino solvat pignora de alio, nisi ganato qui mane exit de villa et nocte debet venire; et que iuret domino de ganato que mane exivit, et nocte debet venire; et postea vadat ille per quod est pignorato, et mittat fidança per ante suo iudice; et si noluerit prendere faciat ibi testes et veniat se; et postea domino de ganado trahat illum ut melius potuerit.

[31] Et qui preserit pignos de suo vicino, et angaraverit illos foras de casa duplet illos.

[32] Et toto vicino qui fuerit de Calataiub si fecerit illi virto senior aut alio vicino faciat rancura in concilio, et postea adiuvet illi concilio; et si noluerit illi adiuvare concilio, laxet ibi in villa uxor eius, et filios, si avere, et toto quanto habet ut sit salvo per ad illo, et postea exeat de villa, et pignoret ad concilio, ubi melius potuerit, usque duplent illo suo avere concilio.

[33] Et toto mauro qui est in termino de Calataiub, et fugerit ad escuso, donet concilio suo hereditate ad christiano, et de iudeo similiter fiat.

[34] Et christianos, et mauros, et iudeos comprent unus de alio ubi voluerint et potuerint.

[35] Et christiano qui mataverit iudeo, aut mauro, si fuerit manifesto pectet CCC solidos; et si negaverit salvet se cum sibi altero, cum iura, quod non fecit.

[36] Et christiano firmet ad iudeo cum christiano et iudeo; et iudeus ad christiano similiter; et de mauros similiter fiat.

[37] Et christiano iuret ad iudeo et ad mauro super cruce; et iudeus iuret ad christiano in carta, sua Atora tenendo; et mauro qui voluerit iurare ad christiano ei dicat: “Alamin canzano et talat teleta”.

[38] Et clericos qui fuerint in Calataiub sedeant unusquisque in suas ecclesias et donent quarto ab episcopo, et quarto ad sua ecclesia de pane, et vino, et corderos; et de nulla alia causa non donent quarto et serviant suas ecclesias; et habeant foros et iudices sicut suos vicinos.

[39] Et qui vendet hereditate, ipse qui comparat illa in collatione de ipso qui vendet ibi vadat et ibi faciat suo mercato.

[40] Et de hereditate qui fuerit vendita per L solidos et in suso, donet in roboracione qui comprat II solidos, et si noluerit dare II solidos donet ad quatuor homines iantare.

[41] Et qui comparaverit hereditate et tenuerit illa postea medio anno, non respondat per illa ad nullo homine.

[42] Testimonia falsa qui per batalla cadet duplet illo avere.

[43] Et latrone qui furtaverit, et postea negaverit, et litiaverit, et cadet, duplet illo avere ad suo domino et novenas ad palacio.

[44] Et toto ganato forano de Calataiub, qui post tres dias steterit in termino de Calataiub, donet montatico: de busto, bacca, et de grege, carnero; medio ad seniore, medio ad concilio.

[45] Et vicino de Calataiub non donet quinta in nulla parte nisi in Calataiub.

[46] Et qui tenet captivo mauro in Calataiub, et per ipso mauro tenent christiano in terra de mauros, veniant parentes de christiano et donent in quanto fuit comparato ipso mauro, et despisia que habet facta, et accipiat lo mauro et trahat suo christiano; et si non exierit postea per illo el christiano ipse qui fuit domino de mauro, si voluerit, accipiat suo mauro et tornet avere que presit.

[47] Et qui pignoraverit in villa sine saione, VI denarios pectet ad iudice.

[48] Et primo populator qui venerit non respondeat ad alio qui postea venerit quidem nullo pecto, neque de clamo antea facto. Et si duo populatores in uno venerint, et unus ad alio demandaverit, stent ad laudamento de concilio.

[49] Et qui malaverit vel escabenaverit muliere maritata, et habuerit II testes, pectet qui fecit CCC solidos ad marito, et ad parentes de muliere; et si non habet testes veniant cum XII, et iurent los VI cum illo.

[50] Et si muliere ad alia malaverit intret in manus; et si fecerit livores pectet illos si habet testes, et si non habet testes iuret per suo cabo.

[51] Et si mauros vel christianos levarent ganado de vicino de Calataiub, et postea tornaverint ipso ganado cavalgadores ad Calataiub, veniat domino de ganado, et iuret sibi altero quod suum fuit, et non illum dedit, neque vendidit.

Et si est cavallo, aut equa, aut mulo, donet V solidos et prendat sua bestia; et de bove et asino I solido.

[52] Et homine de Calataiub si aflaverit captivo qui fugiat, qui sit de villa, habeat inde V solidos; et si non fuerit de vicino habeat in illo lo medio.

[53] Et qui excutierit ganado, qui non sit de vicino, foras de termino, habeat in illo lo medio.

[54] Et homine de Calataiub qui habuerit rancura de alia terra, et fuerit ad ipso concilio unde habet rancura, et non fecerint ibi illi nullo directo, faciat ibi homines, et postea veniat ad Calataiub, et prendat homines, et faciat pignora de campo, et de ipsa pignora que fecerit prendat in assadura LX solidos.

Et in ipsa pignora homines de Calataiub alio homine mactarent non sit homicidio pariato.

[55] Et si christiano ad iudeo ferirat non intret illi in manus; et si fecerit livores, et habuerit iudeo et christiano, pectet los livores; et si non habet testes, iuret quod non fecit. Et de mauro similiter fiat; et de iudeo contra christiano similiter fiat.

[56] Et si christianos vel mauros levarent ganado de Calataiub in preda, et cavalleros vel pedones qui excutierint ipso ganado foras de termino, prendant de cavallo, et egua, et mulo V solidos, et de asino et bove I solido, et de res minuta, de la cabeça II denarios; et isto termino de isto ganado sit tale quale est scriptum unde terra partimus.

[57] Et insuper de totos foros, et iudicios, et tortos qui fuerint inter vicinos minutos et grandes, qui non sunt scriptos in ista carta, que sint in arbitrio et laudamento de toto concilio, domino Deo adiuvante.

[58] Et qui fecerit plaga ad suo vicino, unde exeant ossos, pectet qui fecit ad ipso plagato LX solidos.

[59] Et qui crebaverit dente ad suo vicino pectet C solidos.

[60] Et qui tallaverit mano de suo vicino aut pede, vel occulo sacaverit, vel nares tallaverit, pectet homicidio.

[61] Et mancipo qui stat ad soldada mataverit homine, et quandiu steterit cum suo amo demandarent, illi faciat directo, et postea que exierit de suo amo, suo amo non respondat.

[62] Et si nullo homine habuerit baralla cum suo vicino, et per ipsa baralla filios de ipsos, homine mataverint, parentes pectent homicidio.

[63] Et si pater filium suum mataverit, et pro peccatis inde morierit, non sit homicidio pariato.

[64] Et si ferirat cavallo, vel bove, vel alia bestia ad homine, et inde morierit, non sit homicidio pariato; sed si fecerit alios livores pectet illos.

[65] Et si casa caderat, et mataverit homine, non sit homicidio pariato.

[66] Et si homine caderat in canale de molino vel açenia et morirat, non sit homicidio pariato.

[67] Et nullo vicino de Calataiub qui passarat per los portos de Pampilona, vel per ipso de Iaca, non donet lezda in ida neque in venida, et qui illi priserit pectet M morabetinos per tres partes, ut superius dicet.

[68] Et ego quidem, gratia Dei rex Adefonsus, dono vobis terminos ad homines de Calataiub.

Dono vobis Codas cum suo termino, et quomodo las aquas cadent usque ad Calataiub, et quomodo vadit illa serra de Castella per nomine Albiedano, et quomodo vadit ipsa serra de Midorna usque ad Calataiub.

Et dono vobis Berdello cum suo termino et usque ad Calataiub.

Et dono vobis Karavantes cum suo termino usque ad Calataiub.

Et dono vobis Albalat cum suo termino et inde usque ad Calataiub.

Et dono vobis Fariza cum suo termino et inde usque ad Calataiub.

Et dono vobis Anchol cum suo termino et inde ad Calataiub.

Et dono vobis Millemarcos cum suo termino usque ad Calataiub.

Et dono vobis Guisema cum suo termino usque ad Calataiub; et quomodo vadit la mata de Maxaran, et sicut exit ad ipsa turre de la Çeida.

Et dono vobis Cubel cum suo termino et inde usque ad Calataiub.

Et dono vobis Villafelice cum suo termino usque ad Calataiub.

Et dono vobis Langa cum suo termino et inde usque ad Calataiub.

Et dono vobis Codos cum suo termino usque ad Calataiub.

Gratia Dei scripta carta in mense decembris, sub Era M C LX VIIII.

Et fuit roborata ista carta in die sancti Stephani, de manu regis, in villa que dicitur Bisense.

Signum + regis Adefonsi.

Et sunt inde testes auditores et visores, comite de Palares, comite Artallo, senior Enneco Semenones de Estremadura, Bertran de Larvas, Sancio Fortunones de Exaverre, episcopus Petrus in Rota, senior in Capella Belenger Gombaldo, senior Garcia Garçeç in Bisense, Petro Iozbert in Anzanue, episcopus Arnaldus in Osca, senior in Osca Sancio Iohannes, senior Tizon in Boillo, senior Ato Garçeç in Barbastro, episcopus Garcia in Çaragoça, senior Lop Garçeç in Alagone, senior Orti Ortiç in Borga, comite de Perchas in Tudela, episcopus Micael in Tiraçona, senior Fortun Lopeç in Soria, senior Fertun Acenareç in Berlanga, senior Lop Enegez in Monteregale, episcopus Sancius in Pampilona, senior Petro Tizone in Estela, senior Fortun Garçeç Kassal in Naiara, senior Lop Lopeç in Sors et in Ricla, episcopus Sancius in Naiera, senior don Gomeç in Cireço, Latron senior in Albero, senior Petro Momeç in Arroniç.

Regnante me Dei gratia rex Adefonsi de Bilforado usque ad Pallares, et de Baiona usque in Regalis Monte.

Et si aliquis rex vel comite aut senior vel vicino qui hoc suprascriptum disrumpere vel fraudere voluerit, non habeat partem in Deum vivum et verum, qui fecit celum et terram mare et omnia que in eis sunt, set habeat iram Domini Dei omnipotentis, et eiusdem domini nostri Ihesuchristi et sancte Dei genitricis et virginis Marie, et beatorum apostolorum Petri et Pauli, et omnium sanctorum, et sit maledictis et anathematizatus, et non habeat partem cum sanctis Dei neque cum nullis bonis christianis, sed cum Iuda traditore, qui Dominum tradidit, tribulacione, et anxiam, et dolorem in inferno inferiori pari pene paciatur. Amen. Amen. Amen. Fiat. Fiat. Fiat.

.

Ego Raimiro, Dei gratia rex.

Pecierunt michi cavalleros de Calataiub una dona, et ego dono eis cum bona voluntate et bona mente villa que dicitur Aranda cum suo termino, et habeant illa libera, et firma per secula cuncta. Amen.

Et que non donent maius quinta, set donent decimo et faciant illos açores et illas turres de Calataiub de illa renda qui se levaverit in villa, et in termino eius.

Et ego quidem gratia Dei Ranimirus rex hoc superius scriptum laudo vobis et concedo et confirmo per secula cuncta.

Signum re+gis Raimiri.

Et sunt inde testes, senior Lop Lopeç in Calataiub, senior Castanno in Bel, senior Lop Fortunnones in Albero, senior Ferriç in Sancta Eulalia, Rodrigo Peidrez in Torbena, Petro Romeo senior in Senabo, senior Sancio Sanç de Esun in Morcad, Garcia Garçeç maiordomo in Grustan, senior Semen Garçeç de Albero in Penna, senior Lop Arcez Aitaine in Melcorna, et capellanos in Capella, don Enneco et abbate don Fertunio de Monte Aragone, senior Cecodin de Navasa in Billella.

Scripta carta in mense octubris II nonas sub Era M C LXXII, intro in Calataiub.

Et qui hoc scriptum disrumpere voluerit, sit tale qualis superius dictum est, et in prima voce habeat ira Dei et de omnibus XII apostolis, et maledictio Dei et omnium sanctorum veniat super illo, et super generacionem eius. Amen.

.

Et ego gratia Dei rex Adefonsus totum hoc superius scriptum laudo et concedo et confirmo vobis barones de Calataiub, ut sit salvum et securum et liberum et firmum, ad vos et omnis generacio vel posteritas vestra, salva mea fidelitate et de omni mea posteritate per secula cuncta.

Et qui hoc scriptum vobis forçare vel traere voluerit sit tale quale superius dictum est. Amen.

Omni tempore valeat. Amen.

Signum Adefonsi + Leonensi regis.

.

Signum + Raimundi comes.

.

Signum regis + Ildefonsi, filius Raimundi comitis Barchinonensis, qui auctorizo hoc supra scriptum, salve mea fidelitate et de omni mea posteritate.

Sunt testes domino archiepiscopo B. Tarragone. Et domino Guillermo episcopo Barchinone. Et domino episcopo Petro Cesarauguste. Et domino M. episcopo Tirasone. Et comte de Paliars. Et don P. de Castellazol senior in Calataiub. Et Fertunio Açenareç de Taraçona. Et P. Ortiç. Et don Pelegrin. Et Guillem de Cerbera. Et Guillem de Castelvielg. Et P. Pardo. Et Sancius Rafena. Et Petro Petreç de Terrer.

In Era M CC., die kalendas septembris.

Ego Raimiro, Dei gratia rex.

Pecierunt michi cavalleros de Calataiub una dona, et ego dono eis cum bona voluntate et bona mente villa que dicitur Aranda cum suo termino, et habeant illa libera, et firma per secula cuncta. Amen.

Et que non donent maius quinta, set donent decimo et faciant illos açores et illas turres de Calataiub de illa renda qui se levaverit in villa, et in termino eius.

Et ego quidem gratia Dei Ranimirus rex hoc superius scriptum laudo vobis et concedo et confirmo per secula cuncta.

Signum re+gis Raimiri.

Et sunt inde testes, senior Lop Lopeç in Calataiub, senior Castanno in Bel, senior Lop Fortunnones in Albero, senior Ferriç in Sancta Eulalia, Rodrigo Peidrez in Torbena, Petro Romeo senior in Senabo, senior Sancio Sanç de Esun in Morcad, Garcia Garçeç maiordomo in Grustan, senior Semen Garçeç de Albero in Penna, senior Lop Arcez Aitaine in Melcorna, et capellanos in Capella, don Enneco et abbate don Fertunio de Monte Aragone, senior Cecodin de Navasa in Billella.

Scripta carta in mense octubris II nonas sub Era M C LXXII, intro in Calataiub.

Et qui hoc scriptum disrumpere voluerit, sit tale qualis superius dictum est, et in prima voce habeat ira Dei et de omnibus XII apostolis, et maledictio Dei et omnium sanctorum veniat super illo, et super generacionem eius. Amen.

[Text del Fur de Calatayud de 26-XII-1131]

.

Signum regis + Ildefonsi, filius Raimundi comitis Barchinonensis, qui auctorizo hoc supra scriptum, salve mea fidelitate et de omni mea posteritate.

Sunt testes domino archiepiscopo B. Tarragone. Et domino Guillermo episcopo Barchinone. Et domino episcopo Petro Cesarauguste. Et domino M. episcopo Tirasone. Et comte de Paliars. Et don P. de Castellazol senior in Calataiub. Et Fertunio Açenareç de Taraçona. Et P. Ortiç. Et don Pelegrin. Et Guillem de Cerbera. Et Guillem de Castelvielg. Et P. Pardo. Et Sancius Rafena. Et Petro Petreç de Terrer.

In Era M CC., die kalendas septembris.