Logo UJI
ARXIU VIRTUAL JAUME I
Documents d'època medieval relatius a la Corona d'Aragó
Documents del castell de Cervera del Maestrat i Sant Mateu
31 de juliol de 2006
Transcrivim 4 documents relatius al terme general del castell de Cervera del Maestrat i de la vila de Sant Mateu, transcrits a partir del cartulari primer conservat a l'arxiu municipal d'aquesta darrera població citada. També s'inclou amb aquesta data un document relatiu a una donació feta per Jaume I a l'orde del Temple a la vila de Borriana

1157. Estupinyà
Ramon Berenguer IV dóna a l'orde de l'Hospital diversos castells i heretats en terres del Baix Ebre i regne musulmà de València
Arxiu Municipal de Sant Mateu. Llibre I de Privilegis, f. 98r. Còpia simple de començaments del segle XV
Transcrit l'11-VII-2006 a partir del manuscrit de referència

In nomine Domini nostri Jhesu Christi.
Ego Raymundus, comes barchinonensis, princeps regni aragonensis ac Tortose et Ilerde marchio, ad honorem Dei qui honorantes se honorat, ad salutem anime patris mei et matris mee, ad exaltandam Christi ecclesiam propagandam sancte cristianitatis, fidem et religionem, ad deprimendam et confundendam gentem maurorum, pro redempcione anime mee et parentum meorum, et pecatorum meorum remissione, dono et laudo firmiterque concedo hac indicante scriptura, omnipotenti Deo et Hospitali Jherosolomitano, ac Raymundo magistro Hospitalis et cunctis fratribus Hospitalis, tam presentibus quam futuris, illas Covas de Remolino que sunt inter Polam et Pradellam, cum omnibus suis terminis et pertinenciis, cultis et incultis, cum paschuis, silvis, garr[ic]iis, petris, sotibus et aquis, et ecclesiam, cum omni iure suo, vieductibus et reditibus.
Et dono etiam Senam et Sexenam, que sunt in rippam de Alcanadri, cum omnibus suis terminis et pertinenciis, cultis et incultis, cum pascuis, silvis, garriciis, petiris, sotibus, et aquis et molendinis, vieductibus et reditibus et ecclesias, cum omni iure suo.
Et dono tres meos molendinos qui sunt in termino castri de Algoria, iuxta alimoniam, quam Hospitali dedi Jherosolomitano. Et etiam partem cuiusdam molendini qui est in eodem termino, quam michi retinueram.
Et dono eis castrum de Cervaria aut castrum de Cullera, cum Deum michi vel successoribus meis dederit. Ita tamen ut fratres Hospitali habeant potestatem eligendi unum istorum quodcumque voluerint, et alterum michi remaneat. Et illud castrum quod ipsi elegerint habeant libere cum omnibus suis territoriis et pertinenciis, cultis et incultis, cum pascuis, silvis, garriciis, petris, aquis, piscacionibus, salinis, molendinis, vieductibus, et reditibus et ecclesias, cum omni iure suo.
Et dono decimam partem terrarum Hispanie, que modo est in potestate sarracenorum si sine extraneorum auxilio adquirerem. Verumptamen si contigeret quod ego alicui vel aliquibus aliquam partem iure hereditario atribuerem decimam partem, ad utilitatem Hospitalis amicabiliter si possem retinerem.
Et dono fontem de Alcharrova et aquam fontis et paludis, et habeant potestatem ducendi et reducendi ubicumque voluerint ad utilitatem domus.
Et dono quendam locum inter Empostam et mare, ubi possint puteos facere et quodcumque voluerint.
Et dono illam terram que est subtus ruppem que vocatur Vallesa, sicut terminum Candele extenditur usque ad flumen Yberis.
Facta est hec donacio apud castrum de Stopanano, in manu domini Raymundi, magistri Jherosolomitani Hospitalis, Guillermi de Bellomes, Ramoardi de Laurada, Gaufridi de Debresil prioris Emposte, Guillermi capellanis magistri.
Siqua autem layca ecclesiasticha ve persona presentem donacionis scripturam sive donacionem, in aliquo vel in toto dimovere temptaverit, iram Dei incurratur et tamdiu excomunicacionem subjaceat donec digne satisffaciat.
Anno Dominice incarnationis millesimo centesimo quinquagesimo septimo.
Sig+num Guillermi ilerdensis episcopi. Sig+num Raymundi comes. Sig+num Peronelle aragonensium regine et comitisse Barchino.
Sig+num Guillermi Raimundi Dapifferi. Sig+num Guillermo de Castrovetero. Sig+num Alberti fratris eius. Sig+num Berengarii de Turre Rubea. Sig+num Raymundi de Podio Alto. Sig+num Raimundi de Castellar. Sig+num Rostagni de Tarascone. Sig+num Petri de Cabannis. Sig+num Guillermi de Coponis. Sig+num Teobaudi de Muris. Sig+num magistri Roberti Pampilonis archidiaconi.
Sig+num Petri Aicardi, scribe curie comitis, qui hoc scripsit cum litteris rasis et emendatis in linea prima.


1208, setembre 9. Huesca
Pere II d'Aragó atorga a l'orde de l'Hospital franquesa del pagament de lleuda i altres imposts. Al mateix temps promet que li donarà el castell de Cervera o el de Cullera, quan es puguen conquerir als musulmans
Arxiu Municipal de Sant Mateu. Llibre I de Privilegis, ff. 37v-39r. Còpia simple de començaments del segle XV
Transcrit el 12-VII-2006 a partir del manuscrit de referència

In Christi nomine.
Sit notum cunctis quod nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum et comes Barchinone, attendentes karitatis et misericordie studia et hospitalitatis opera ac sancte religionis fervorem, quibus sancta domus Hospitalis Jherosolomitani et fratres Deo servientes in ea pollere cercuntur in cismarinis et transmirinis partibus et florere; considerantes etiam quanta sollicitudine defensioni et propagacioni fidei christiane invigilent iugitur et intendant, et pie ad memoriam sepius reducentes dilectionem et bonam ac in Domino laudabilem voluntatem, quam predecessores nostri erga predictam domum et fratres hactenus habuerunt, idcirco corde bono et animo volenti, ob remedium etiam anime nostre et parentum nostrorum, per nos et omnes successores nostros, ad preces domine Sancie illustrissime regine Aragonum matris nostre, et nobilissime sororis Hospitalis eiusdem, et obtentu dilecti nostri fratris Eximini de Lavata, venerabilis magistri Yspaniarum et magni, damus, concedimus et laudamus in perpetuum, domino Deo et eidem domui Hospitalis et prenominato magistro et fratribus presentibus et futuris, quod ab hac hora in antea ab hominibus Hospitalis christianis, scilicet judeis et mauris, quos alicubi in toto regno Aragonum et Cathalonie tota habere noscuntur vel in futurum, ex largicione et concessione nostra aut successorum nostrorum, aut collacione fidelium aut empcione aut comutatione, aut aliis justis modis ibidem acquirere poterunt et habere, nullam questiam vel peytam, nullam toltam vel forciam, nullam hostem vel cavalcatam, vel appellitum, vel eorum redempcionem aliquam, nullumque malum servicium vel demandam, nullumque bovaticum vel monetaticum, vel eorum solucionem ullam, nullumque erbaticum, nullumque censum vel usaticum, nullamque lezdam vel portaticum, vel consuetudinem novam et veterem constitutam vel constituendam, nullamque aliam exaccionem regalem ac vicinalem vel aliquam aliam que dici vel nominari possit, queramus aut demandemus unquam aut demandari sinamus in aliquo loco terre nostre ullo modo.
Facientes cum hoc presenti scripto perpetuo duraturo, fratres Hospitalis predicti et eorum homines et feminas cuiuscunque dignitatis vel legis aut condicionis sint ubique per totam terram nostram, cum omnibus rebus et mercibus suis propriis, franchos, liberos, ingenuos et inmunes ac quitios, ac penitus alienos a supradictis omnibus et singulis per secula cuncta.
Ita quod neque nos neque nostri, neque aliquis homo noster vel alienus, supradictos fratres Hospitalis vel eorum homines ubicumque sunt vel erunt, in tota terra nostra aliquid de predictis audeat demandare unquam vel ad aliorum aliquid dandum vel solvendum, vel faciendum vel aliquid aliud quod cogitari possit distringere vel forciare presumat aliquo modo, aliqua ratione vel aliqua occasione vel causa.
Predictis autem fratribus Hospitalis et eorum hominibus, presentibus et futuris, ubique sint vel erunt, hanc franchitatem et libertatem perpetuam, concessionem et donacionem, damus, facimus et indulgemus quamvis hoc diu est datum et concessum, sit eis a predecessoribus nostris per idonea instrumenta, et nominatim et specialiter omnibus illis hominibus et feminis majoribus et minoribus, et eorum posteris quos idem Hospitale et fratres habent nunc vel habituri sunt in Gerunda et in Sancto Cededonio eorumque terminis universis.
Quosquidem homines de Gerunda et de Sancto Celedonio et aliorum locorum ad ipsum Hospitale pertinentes, nos quibusdam necessitatibus inducti nimium et compulsi agravavimus aliquando exaccionibus indebitis et demandis, a quibus vero omnibus et aliis universis, cum hac carta perpetuo duratura eos omnes et eorum successores, cum aliis universis et singulis hominibus eiusdem Hospitalis christianis scilicet et judeis et mauris, cum omnibus rebus et mercibus et hereditatibus suis, liberos facimus et inmunes, et quitios, nunc et semper et penitus alienos.
Quia vero ea omnia que a predecessoribus nostris et nobis ipsis juste et secundum Deum facta sunt et concessa domui Hospitalis et fratribus eiusdem, debent semper inviolata manere.
Idcirco omnia privilegia et qualibet alia instrumenta omnesque donaciones, concessiones, et franchitates eidem domui Hospitalis et prenominato fratri Eximino de Lavata, honorando Ispaniarum magistro et fratribus eiusdem, presentibus et futuris, laudamus, concedimus et presentis scripti patrocinio communimus.
Decernentes ea robur perpetuum obtinere, sicut melius et utilius et sanius dici potest ad comunem utilitatem sepedicti Hospitalis et fratruum.
Et confirmantes atque laudantes predicto Hospitali et fratribus, omnes res et possessiones suas quas nunch alicubi habent in tota terra nostra, vel in antea dante Domino poterunt adipisci, sicut eas juste alicubi possident et quiete, et in eorum privilegiis et instrumentis inde factis a predecessoribus nostris et nobis ipsis plenius continetur.
Preterea volumus, statuimus et mandamus, ut fratres et sorores Hospitalis Jherosolomitani, crucis in signum defferentes, si aliquem in causam traxerint vel ab aliquo tracti fuerint, aut eos super aliquo facto vel causa placitari contigerit, non donent nec dare teneantur unquam in aliquo loco totius donacionis nostre aliquam justiciam vel caloniam vel expensas ullo modo illi vel illis sub quorum examine litigaverint.
Mandamus igitur firmiter et districte omnibus baiulis, vicariis, merinis, çalmedinis, justiciis, judicibus, alcaydis, juratis, senioribus, repositariis, majoribus domus et aliis universsis et singulis tocius terre nostre, presentibus et futuris, ut hanc cartam et omnia que in ea scripta sunt teneant et illibata conservent et faciant ubique ab omnibus firmiter observari, si de ipsis et de gracia nostra confidunt.
Quicumque autem contra hec scripta in aliquo venire presumpserit, iram Dei omnipotentis et omnium sanctorum eius incurrant et extorres a corpore et sanguine Christi, cum Juda proditore et Datan et Abiron intereant et eant, nisi resiperverint ad tartara non redituri, et ne aliqua pena eis desit hii indignacionem nostram perpetuam cum corpore et avere se noverint sine aliquo remedio recurssuros.
Datum Osce, quinto idus septembris Era millesima ducentesima quadragesima sexta, per manum Ferrarii, notarii nostri.
Signum + Petri, Dei gratia regis Aragonum ac comitis Barchinone.
Testes huius rei sunt, dompnus Guillermus episcopus oscensis. Dompnus Guillermus episcopus tirasonensis. Comes Sancius, Eximinus Cornelii, Garcias Romei, Michael de Losia, Eximinus de Lusia, Lop Ferrench de Luna, Adam de Ascuno, Arnaldus de Alascuno, Gomeç de Luna, Assallitus de Gudayll, Raymundus de Podio, Petrus Eximini de Oriryha, Alvarus Gatarretes maiordomus, Petrus Guitarretes, Didacus Ferrandi.
Et ego Ferrarius, notarius domini regis, hoc scribi feci mandato ipsius loco, die et anno prefixis.


1233, juliol 25. Borriana
Jaume I atorga a l'orde del Temple una part de la vila de Borriana, que acabava de ser conquerida als musulmans
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Ordes militars. Pergamins. Carpeta 480, nº 37R. Còpia autoritzada de setembre de 1233
[Huici-Cabanes, 1976, nº 185]. Revisada la transcripció el 15-VII-2006 a partir del manuscrit de referència

Hoc est translatum bene et fideliter factum, [die] X kalendas octobris anno Domini M.CC.XXX.III, a quodam privilegio domini regi Jacobi [actum] cuius series sic habetur:
Manifestum sit omnibus quod nos Jacobus, Dei gratia rex Aragonum et regni Maioricarum, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, cum presenti scripto nostro firmiter et perpetuo valituro, donamus, concedimus, laudamus ac liberaliter confirmamus vobis, venerabili et dilecto nostro fratri R. Patoth domorum milicie Templi in Provincia et in partibus Ispanie magistro, et domui milicie Templi et fratribus eiusdem, presentibus et futuris, quandam partem ville de Burriana noviter acquisite, sicut affrontat de introitu porte dertusensis que dicitur, et de puteo in antea sicut vadit via continue et exit ad cequiam, que scindit villam et dividit. Et affrontat ad domum que fuit de Aly Almacarre sarraceno, et de ipsa domo sicut tenet et vadit cequia continue usque ad domum que fuit d'Abajud sarraceno. Et de ipsa domo sicut dividit via ad sursum, usque ad furnum qui fuit de Alfayg Abneçmet, sarraceno.
Ergo sicut iste affrontaciones dividunt et assignant, sic donamus vobis quicquid et quantum ab istis affrontacionibus includitur et ambitur, cum domibus et omnibus iuribus et pertinenciis suis.
Addicientes huic donativo sex turres, que affrontant in eo cum tota sua barbacana que ad ipsas sex turres pertinet, ut de cetero prefatum donativum et partem hanc assignatam, cum introitibus et exitibus suis, et cum omnibus omnino et singulis pertinenciis suis habeatis, teneatis et possideatis pacifice et quiete, ad dandum, vendendum, inpignorandum, commutandum et alienandum, et ad faciendum omnes vestras successorumque etiam vestrorum proprias voluntates, sicut melius et plenius dici potest et intelligi, ad vestram comunem utilitatem.
Statuentes firmiter et mandantes majoridomus, senioribus, militibus, populis, baiulis, vicariis et nostris subditis universis, ut hanc donacionem nostram firmam habeant et observent, et faciant ab omnibus et ubique firmiter observari.
Quicumque autem contra tenorem huius donacionis nostre venire in aliquo atemptaverit, iram et indignacionem nostram et penam persone et rerum suarum omnium se noverit incursurum.
Data in Burriana, VIII kalendas augusti, in feste sancti Jacobi, anno Domini M. CC. XXX tercio.
Signum + Jacobi, Dei gratia regis Aragone et regni Maioricarum, comite Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes huius rei sunt: [1ª col.] B. ilerdensis episcopo, S. cesaraugustanensis episcopus, P. dertusensis episcopus, D. segorbicensis episcopus, N. prior domus sancte Christine. [2ª col.] F. infans Aragone, B. de Alagone maiordomus Aragone, R. de Lyzana, P. Cornelii, Blaschus Maza, Eximinus de Urreya. [3ª col.] G. de Monte Catano, G. de Cardona, G. de Zaguardia, Assalitus de Gudal, Ferrandus Didaci majordomus curie, P. Petri justicia Aragone.
Sig+num Petri Johannis scriptoris, qui mandato domini regis hec scripsit loco die et anno prefixis.
Sig+num R. Oromir, qui me sub teste subscribo. Sig+num B. de Pontibus, qui me sub teste subscribo.
Poncius de Cubellis hoc translatavit et hoc sig+num fecit.


1244, març 6. Perpinyà
Jaume I atorga llicència a l'orde de l'Hospital, per poder establir un mercat setmanal en la vila de Sant Mateu
Arxiu Municipal de Sant Mateu. Llibre I de Privilegis, f. 80v. Còpia simple de començaments del segle XV
Transcrit el 17-VII-2006 a partir del manuscrit de referència

Noverint universi, quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valencie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, ad preces fratris Hugonis de Folio Alquer castellani Emposte, per nos et nostros damus et concedimus pauperibus Hospitale Sancti Johannis Jherosolomitani et omnibus fratribus eiusdem presentibus et futuris, inperpetuum, mercatum in loco qui dicitur Sanctus Matheus de Cervaria. Ita quod singulis septimanis habeant et teneant mercatum ibidem per unum diem, in qua vellet circunstantes non teneant mercatum.
Quem mercatum habeat dictum hospitalem franchum et liberum, cum toto iure suo, ad omnes voluntates libere faciendas, sine omni impedimento et contradictio.
Recipientes ita quod omnes homines et feminas ad dictum mercatum venientes, cum omnibus rebus suis, eundo, stando et redeundo salve et secure. Et nullus audeat eis malum facere vel bonis eorum, et qui faceret iuxta nostre voluntatis arbitrium punietur.
Datum Perpeniani, pridie nonas marcii anno Domini millesimo CCº XLº tercio.
Signum + Jacobi, Dei gracia regis Aragonum, Maioricarum et Valencie, comitis Barchinone et Urgelli, domini Montispesulani.
Testes sunt: B. de Sanctaugenia, Galcerandus de Pinos, Galcerandus de Cartella, P. Maza, Petrus Berengarii comes Impuriis.
Signum Guillamoni Scribe, qui mandato domini regis hec scripsit loco die et anno prefixis.


1255, juliol 12. Lleida
Jaume I dóna llicència a l'orde de l'Hospital per poder celebrar una fira anual de quinze dies de duració en la vila de Sant Mateu
Arxiu Municipal de Sant Mateu. Llibre I de Privilegis, ff. 150v-151r. Còpia simple de començaments del segle XV
Revisada la transcripció el 17-VII-2006 a partir del manuscrit de referència

Noverint universi, quod nos Jacobus Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valencie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros concedimus et indulgemus vobis, venerabile et dilecto ac religioso viro fratri Geraldo Amici castellano Emposte et successoribus vestris, et toto ordini Hospitalis Sancti Johannis Jherosolomitani, quod semper quolibet anno possit facere seu celebrare nundinas seu ferias in villa Sancti Mathei, que est in regno Valencie propter Cervariam, et incipiant octava die ante festum ascensionis Domini et durent continue usque ab octo dies post dictum festum.
Volentes et concedentes vobis, quod habeatis et percipiatis in dictis nundinis omnia iura que consueta sunt dari in aliis nundinis nostris.
Recipientes et constituentes omnes homines et feminas ad dictam feriam venientes, ac inde redeuntes, cum omnibus rebus et mercibus que ad dictas nundinas aduxint, vel adduci fecerint, ac inde duxerint vel reduci fecerint, sub nostra proteccione, custodia, comenda ac nostro speciali guidatico.
Ita quod non pignorentur, nec impediantur, vel modo aliquo molestentur in veniendo ad dictas nundinas, ibidem existendo, vel inde redehundo, nisi homicide vel incartati seu proditores fuerint maniffesti, nech etiam in hiis casibus dum parati fuerint conquerentibus de se facere iusticie complementum.
Mandantes firmiter justiciis, juratis, vicariis, baiulis, çalmedinis, paciariis, et alcaydis, et universis aliis officialibus et subditis nostris, presentibus et futuris, quod hanc concessionem et indulgenciam nostram firmam habeant et observent, et contra ipsam non veniant nec aliquem venire permittant aliqua racione seu causa.
Quicumque autem contravenire attemptaverit, iram et indignationem nostram et penam quingentorum morabatinorum se noverit incursurum, dampno illato passim plenarie restitutis.
Datum Ilerde IIII idus julii anno Domini millesimo CCº Lº quinto.


© 2006 - Universitat Jaume I - Arxiu virtual Jaume I